Dinh dưỡng đúng cách cho người cao tuổi

Theo dõi VGT trên

Người 50 tuổi trở lên nên ăn nhiều rau xanh, uống nhiều nước, sữa, bổ sung đạm thực vật từ đậu, lạc, vừng… để tăng cường sức khỏe.

Ngoài 50 cơ thể bắt đầu lão hóa, sức khỏe suy giảm. Khi ấy con người thường gặp căng thẳng, chán ăn, mất ngủ, hay đau nhức cơ bắp, nguy cơ cao mắc các bệnh tim mạch, huyết áp, tiêu hóa hoặc xương khớp. Sức khỏe kém còn khiến cơ thể luôn mệt mỏi, khó chịu, không tận hưởng cuộc sống trọn vẹn.

Dinh dưỡng đúng cách cho người cao tuổi - Hình 1

Ảnh: Health

Tiến sĩ dinh dưỡng Nguyễn Mộc Lan cho biết, mức năng lượng tiêu chuẩn cho người ở độ tuổi 50 trở lên là 1.900-2.300 Kcal một ngày. Với yêu cầu dinh dưỡng này, người cao tuổi nên lựa chọn thực đơn cân bằng giữa các nhóm chất như sau:

Tăng cường rau xanh, trái cây

Rau xanh, trái cây tươi không thể thiếu trong bữa ăn hàng ngày của người cao tuổi. Rau quả cung cấp nhiều vitamin và khoáng chất cần thiết, bổ sung chất xơ tránh táo bón. Rau quả còn chứa axit amin kích thích thèm ăn, khắc phục cảm giác ăn không ngon miệng ở người cao niên. Một số loại rau như bông cải xanh, súp lơ xanh giàu dưỡng chất glucoraphanin giúp đào thải độc tố trong cơ thể.

Sữa

Người cao tuổi có hệ tiêu hóa kém, răng yếu nên cần ưu tiên chọn thực phẩm dễ tiêu, chế biến mềm, nhừ. Sữa giàu dinh dưỡng, dễ tiêu hóa và nhiều canxi, vitamin D, tốt cho xương khớp. Uống ngày 1-2 ly sữa, chia thành nhiều lần trong ngày, mỗi lần 100-200 ml.

Uống đủ nước

Nước làm chậm quá trình lão hóa tế bào cơ thể, đặc biệt là da, tốt cho hoạt động của thận, giảm táo bón và rối loạn trao đổi chất. Tuy nhiên, người cao tuổi ít cảm thấy khát, khó nhận biết cơ thể thiếu nước. Vì vậy, cần duy trì thói quen uống ít nhất 2 lít nước mỗi ngày chứ không nên đợi cơ thể khát mới uống. Các loại nước tốt cho sức khỏe người già là nước lọc, nước ép trái cây, canh rau củ.

Video đang HOT

Chất đạm

Dinh dưỡng đúng cách cho người cao tuổi - Hình 2

Ảnh: Health

Đạm chủ yếu từ các loại thực phẩm như đậu, lạc, vừng… Các thức ăn này chứa axit béo không no, phòng tăng cholesterol máu. Ngoài ra, nên giảm ăn thịt, ăn ít thịt nạc, hạn chế hoặc bỏ hẳn thịt mỡ. Cá cũng là thực phẩm rất tốt, phù hợp với nhu cầu dinh dưỡng của người cao tuổi vì dễ tiêu, nhiều axit béo, giảm thiểu nguy cơ bệnh tim mạch.

Lưu ý:

- Các nhà khoa học khuyên người cao tuổi nên ăn không quá 6 g muối một ngày. Ăn mặn có thể gây nhiều bệnh nguy hiểm như tim mạch, huyết áp… Vì thế người cao tuổi cần ăn nhạt.

- Hạn chế ăn đường, ít uống nước ngọt và ăn bánh kẹo. Chỉ dùng chất đường có nguồn gốc từ tinh bột như cơm, bánh mì, bún, phở… cơ thể dễ tiêu hóa, hấp thu từ từ, dự trữ ở gan và cơ, không làm tăng đường huyết đột ngột.

- Không nên ăn quá no, không dùng món có chất kích thích như bia, rượu, thuốc lá… Chúng làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý nguy hiểm như ung thư, đột quỵ, tiểu đường.

- Chia bữa ăn thành nhiều bữa nhỏ, tạo không khí vui vẻ thoải mái. Khi ăn, cần nhai chậm nhai kỹ thức ăn.

- Răng và hệ tiêu hóa của người cao tuổi thường hoạt động kém. Vì vậy cần tránh ăn món cứng và khó tiêu, đặc biệt là thức ăn nhiều dầu mỡ, các món chiên, xào. Dầu mỡ là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh xơ vữa động mạch, gan nhiễm mỡ, cao huyết áp.

Gợi ý thực đơn lý tưởng hàng ngày cho người cao tuổi:

- 150-250 g ngũ cốc và tinh bột.

- 100 g thịt nạc, cá hoặc tôm.

- 50 g đậu và các chế phẩm từ đậu.

- 300 g rau xanh.

- 250 g hoa quả tươi.

- 200 ml sữa.

- 30 g dầu ăn, dưới 6 g muối, 25 g đường và 2.000 ml nước.

Thúy Quỳnh

Theo Vnexpress

Lợi hại của stress đối với sức khỏe

Stress gây bệnh tim, thần kinh... nhưng nếu ở mức vừa phải lại giúp bạn giải quyết công việc hiệu quả, làm tăng khả năng miễn dịch.

Tiến sĩ tâm lý Lý Thị Mai cho rằng, mọi trạng thái stress đều có hai mặt. Trên thực tế, stress cũng có nhiều lợi ích.

Những căng thẳng có lợi khi nó diễn ra trong thời gian hợp lý và ở mức độ cho phép khả năng bạn kiểm soát được. Trong công việc, bạn buộc phải tập trung toàn bộ năng lực để giải quyết hiệu quả. "Nếu không phải chịu một áp lực nào, bạn sẽ không tận dụng hết mọi khả năng để hoàn thành công việc một cách tốt nhất. Không có stress, cuộc sống bạn sẽ trở nên buồn tẻ", bà Mai nói.

Bên cạnh đó, khi căng thẳng cơ thể sẽ giải phóng hormone cortisol (hormone căng thẳng) giúp tăng khả năng miễn dịch cho cơ thể. Stress có thể khiến bạn trở nên mạnh mẽ, sôi nổi và khỏe mạnh hơn. Lưu ý chúng chỉ có lợi trong trường hợp cân bằng và vừa phải.

Mặt khác, nếu bạn gặp quá nhiều áp lực cùng một lúc và vượt ngưỡng chịu đựng sẽ trở thành stress bất lợi. Triệu chứng thường gặp: tăng huyết áp, loạn nhịp tim, hồi hộp, đánh trống ngực... Ngoài các bệnh về tim mạch, stress có thể gây ra nhiều bệnh khác về thần kinh, tiêu hóa, sức khỏe sinh sản, cơ khớp và suy giảm hệ miễn dịch toàn thân.

Bà Mai cho rằng, trạng thái căng thẳng này không thể mất đi ngay lập tức, bởi nó chính là một phần của cuộc sống. Vì vậy, bạn không nhất thiết phải tìm mọi cách để loại bỏ stress mà hãy học cách kiểm soát các áp lực do chúng tạo ra.

Lợi hại của stress đối với sức khỏe - Hình 1

Stress đều có mặt lợi và hại nên bạn không cần phải tìm cách loại bỏ mà hãy học cách kiểm soát chúng. Ảnh: SRW

Chuyên gia tâm lý Trần Thị Tâm Nhàn khuyên mỗi người cần tìm phương pháp phù hợp để phòng tránh và vượt qua căng thẳng. Bạn nên thư giãn, tìm kiếm sự thoải mái để bù đắp những tổn thất về tâm lý và sức khỏe do stress gây ra. Ví dụ như nghỉ ngơi vài phút tạm quên đi những rắc rối và áp lực công việc, đạp xe, chạy bộ ngắm cảnh, tập thể dục, tư duy tích cực, yoga, thiền...

Mỗi người nên tập thể thao đều đặn, ít nhất ba lần một tuần. Hoạt động thể chất sẽ giúp bạn tránh được những mệt mỏi, giữ cho đầu óc luôn sảng khoái. Ngoài ra, tập thể dục còn làm giảm căng thẳng, giải phóng xúc cảm và khiến ta ngủ ngon hơn.

Tập cách hít thở sâu hai lần trong ngày để luôn giữ được sự cân bằng về thần kinh và tâm lý. Thở sâu được xem như một kỹ thuật giữ bình tĩnh đối phó với những tình huống căng thẳng. Quan trọng nhất là ngủ đủ giấc mỗi ngày để cơ thể tái tạo lại sức khỏe thể chất cũng như tinh thần.

"Đặc biệt, mỗi người nên tập cười nhiều hơn. Khi bạn cười, cơ cằm và bụng sẽ giãn ra khiến bạn thở sâu hơn, những căng thẳng và mệt nhọc sẽ được giảm bớt", bà Nhàn nói.

Cẩm Anh

Theo Vnexpress

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Có;
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

Giải độc gan bằng thực phẩm lành mạnh tại nhàGiải độc gan bằng thực phẩm lành mạnh tại nhà
22:16:50 08/03/2025
Tai biến lần 2 vì thói quen dùng thuốc lại và không chịu tái khámTai biến lần 2 vì thói quen dùng thuốc lại và không chịu tái khám
04:59:09 09/03/2025
Bé gái "đen kịt" khi vào viện, cha mẹ cũng bỏng nặng trong vụ cháy ở TPHCMBé gái "đen kịt" khi vào viện, cha mẹ cũng bỏng nặng trong vụ cháy ở TPHCM
16:06:56 09/03/2025
Khoa học cảnh báo: Mất ngủ, dễ mắc 3 bệnh phổ biến nàyKhoa học cảnh báo: Mất ngủ, dễ mắc 3 bệnh phổ biến này
18:01:22 09/03/2025
Nữ sinh 15 tuổi thủng tá tràng sau cơn đau dữ dội vùng thượng vịNữ sinh 15 tuổi thủng tá tràng sau cơn đau dữ dội vùng thượng vị
21:16:56 09/03/2025
7 điều không nên khi uống trà xanh7 điều không nên khi uống trà xanh
09:30:38 10/03/2025
Loại rau gia vị ai cũng từng ăn, là 'khắc tinh' của sỏi thận lại siêu bổ dưỡngLoại rau gia vị ai cũng từng ăn, là 'khắc tinh' của sỏi thận lại siêu bổ dưỡng
09:35:40 10/03/2025
Loại rau được đánh giá 'tốt nhất thế giới', ở nước ta mọc um tùm như cỏLoại rau được đánh giá 'tốt nhất thế giới', ở nước ta mọc um tùm như cỏ
21:55:23 08/03/2025

Tin đang nóng

Nguyễn Đình Như Vân đăng quang Miss Global, BTC xin lỗi vì ồn ào 'đường lưỡi bò'Nguyễn Đình Như Vân đăng quang Miss Global, BTC xin lỗi vì ồn ào 'đường lưỡi bò'
06:51:43 10/03/2025
Nghẹn ngào khoảnh khắc mẹ diễn viên Quý Bình bật khóc trong giây phút cuối cùng bên con traiNghẹn ngào khoảnh khắc mẹ diễn viên Quý Bình bật khóc trong giây phút cuối cùng bên con trai
06:16:22 10/03/2025
TP.HCM: Xôn xao clip nhóm người ngang nhiên chặn xe kiểm tra giấy tờTP.HCM: Xôn xao clip nhóm người ngang nhiên chặn xe kiểm tra giấy tờ
07:40:03 10/03/2025
Nữ ca sĩ 23 tuổi bị tấn công bằng dao đến mù mắt và hủy dung nhan, bản án cho kẻ ác gây phẫn nộNữ ca sĩ 23 tuổi bị tấn công bằng dao đến mù mắt và hủy dung nhan, bản án cho kẻ ác gây phẫn nộ
06:57:27 10/03/2025
Em chồng ngồi lướt điện thoại trong phòng để chị dâu bầu bì 8 tháng rửa 5 mâm bát, phản ứng của bố chồng khiến cả nhà náo loạnEm chồng ngồi lướt điện thoại trong phòng để chị dâu bầu bì 8 tháng rửa 5 mâm bát, phản ứng của bố chồng khiến cả nhà náo loạn
05:18:57 10/03/2025
Xuân Hinh: "Ai có ý định mời tôi thì nhanh lên vì mỗi năm tôi lại yếu dần"Xuân Hinh: "Ai có ý định mời tôi thì nhanh lên vì mỗi năm tôi lại yếu dần"
08:09:32 10/03/2025
Triệu Vy còn gì sau cú "gãy cánh" bí ẩn nhất lịch sử showbiz Hoa ngữ?Triệu Vy còn gì sau cú "gãy cánh" bí ẩn nhất lịch sử showbiz Hoa ngữ?
08:37:54 10/03/2025
Đi nhà nghỉ với đồng nghiệp, đã được chồng tha thứ nhưng tôi luôn cảm thấy tội lỗiĐi nhà nghỉ với đồng nghiệp, đã được chồng tha thứ nhưng tôi luôn cảm thấy tội lỗi
05:09:06 10/03/2025

Tin mới nhất

Triglyceride máu cao cũng làm tăng nguy cơ đột quỵ và bệnh tim

Triglyceride máu cao cũng làm tăng nguy cơ đột quỵ và bệnh tim

10:07:38 10/03/2025
Tất cả các bệnh nhân này đều được xét nghiệm lipid sau khi nhập viện. Các nhà nghiên cứu nhận thấy những bệnh nhân có mức triglyceride cao gấp 2,7 lần bị đột quỵ so với những người có mức triglyceride bình thường.
Bật báo động đỏ cứu sống nhiều ca bệnh nguy kịch

Bật báo động đỏ cứu sống nhiều ca bệnh nguy kịch

10:02:49 10/03/2025
Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Đình Thái, Trưởng khoa Nội thần kinh, cho hay một vấn đề rất nghiêm trọng đã bất ngờ xảy ra với bệnh nhân sau 2 ngày được can thiệp lấy huyết khối. Đó là bệnh nhân đột ngột bị ngưng hô hấp tuần hoàn.
Sức khỏe răng miệng kém có thể dẫn đến nhiều bệnh lý toàn thân

Sức khỏe răng miệng kém có thể dẫn đến nhiều bệnh lý toàn thân

09:59:43 10/03/2025
Tham gia các sự kiện cộng đồng: Tham gia các sự kiện hoặc chiến dịch địa phương do các chuyên gia ngành Răng hàm mặt hoặc tổ chức y tế cộng đồng tổ chức như khám răng miễn phí, hội thảo giáo dục hoặc tặng sản phẩm chăm sóc răng miệng.
Nguy hiểm khi tiêm insulin sai cách ở người bệnh tiểu đường

Nguy hiểm khi tiêm insulin sai cách ở người bệnh tiểu đường

09:51:07 10/03/2025
Người bệnh tiểu đường có thể xoay đến các vùng khác nhau của bụng, giữ các vị trí tiêm cách nhau khoảng 2,54cm. Hoặc người bệnh có thể tiêm insulin vào các bộ phận khác của cơ thể, bao gồm đùi, cánh tay và mông.
Gia tăng các ca cấp cứu tại các bệnh viện trong tỉnh

Gia tăng các ca cấp cứu tại các bệnh viện trong tỉnh

09:44:36 10/03/2025
Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh tiếp tục rà soát đối tượng tiêm chủng để tổ chức tiêm bù, tiêm vét cho những đối tượng chưa được tiêm hoặc tiêm chưa đủ các mũi vắc xin phòng bệnh.
Tác hại của thói quen ăn vặt đêm khuya

Tác hại của thói quen ăn vặt đêm khuya

09:23:45 10/03/2025
Nếu bạn thường xuyên ăn vặt vào đêm khuya (và nếu đồ ăn vào đêm khuya tương đối phong phú) thì lâu dần sẽ gây khó khăn cho việc tiêu hóa các chất dinh dưỡng.
Tập luyện khi bụng đói có giúp đốt cháy nhiều mỡ hơn?

Tập luyện khi bụng đói có giúp đốt cháy nhiều mỡ hơn?

09:12:10 10/03/2025
Nếu tập luyện vào buổi sáng sớm hoặc ngay trước bữa tối, bạn có thể ăn nhẹ với thực phẩm giàu carbohydrate như chuối với bơ đậu phộng hoặc sữa chua với trái cây để có đủ năng lượng, sau đó bù đắp bằng một bữa ăn đầy đủ sau khi tập.
Dấu hiệu trên da cảnh báo bệnh truyền nhiễm nguy hiểm

Dấu hiệu trên da cảnh báo bệnh truyền nhiễm nguy hiểm

05:31:20 10/03/2025
Lao da phát triển khi vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis (M. tuberculosis) xâm nhập vào da. Vi khuẩn thường xâm nhập vào cơ thể qua phổi. Bệnh lao lây lan qua các giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc la hét.
6 loại thực phẩm giúp thanh lọc gan tốt nhất

6 loại thực phẩm giúp thanh lọc gan tốt nhất

05:28:29 10/03/2025
Gan còn làm nhiệm vụ dự trữ vitamin, khoáng chất, carbohydrate. Ngoài ra, cơ quan này còn có khả năng phá hủy các độc tố có trong thuốc, rượu. Lá gan khỏe mạnh sẽ giúp cơ thể của chúng ta khỏe mạnh và ngược lại.
Bạn chống đẩy được bao nhiêu lần liên tiếp?

Bạn chống đẩy được bao nhiêu lần liên tiếp?

23:19:18 09/03/2025
Khả năng chống đẩy không chỉ cho biết cánh tay bạn cơ bắp như thế nào mà số lần bạn có thể thực hiện cũng cung cấp manh mối về sức khỏe tổng thể của bạn.
Sau cú ngã mạnh, người đàn ông đi tiểu ra máu, suýt phải cắt thận

Sau cú ngã mạnh, người đàn ông đi tiểu ra máu, suýt phải cắt thận

20:29:55 09/03/2025
Sau cú ngã mạnh từ 1 tháng trước, ông C. ở Bạc Liêu nhập viện trong tình trạng thận bị tổn thương nặng. Các bác sĩ đã xử lý thành công ca bệnh bằng phương pháp can thiệp nội mạch.
Sốt cao 2 tuần không đến bệnh viện, một học sinh tử vong

Sốt cao 2 tuần không đến bệnh viện, một học sinh tử vong

17:57:15 09/03/2025
Một học sinh tiểu học ở huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam, vừa tử vong do bị sốt cao nhiều ngày nhưng gia đình không chuyển đến cơ sở y tế điều trị.

Có thể bạn quan tâm

Khung ảnh cực hot: Hội bạn F4 Hà thành của Chi Pu - Quỳnh Anh Shyn "kề vai áp má" sau 5 năm chia phe!

Khung ảnh cực hot: Hội bạn F4 Hà thành của Chi Pu - Quỳnh Anh Shyn "kề vai áp má" sau 5 năm chia phe!

Sao việt

10:32:13 10/03/2025
Sau nửa thập kỷ chờ đợi, cuối cùng hội hot girl Hà Nội đình đám một thời đã chịu xuất hiện chung khung ảnh, cùng nhau kề vai áp má, chị chị em em thân thiết như xưa
Lý do Kanye West muốn vợ khoả thân trước công chúng

Lý do Kanye West muốn vợ khoả thân trước công chúng

Sao âu mỹ

10:29:06 10/03/2025
Tình cũ của Kanye West tiết lộ nam rapper luôn muốn bạn gái hoặc vợ phải ăn mặc hở hang để củng cố lòng tự cao của anh ta.
"Rắn độc" hủy hoại các nhóm nhạc Kpop: Hwayoung phá tan tành T-ara, 1 "nạn nhân" bị lật tẩy là thủ phạm

"Rắn độc" hủy hoại các nhóm nhạc Kpop: Hwayoung phá tan tành T-ara, 1 "nạn nhân" bị lật tẩy là thủ phạm

Sao châu á

10:27:13 10/03/2025
Những mâu thuẫn, sự phân hóa nội bộ, và những yếu tố tiêu cực từ bên trong đã khiến không ít nhóm nhạc tưởng chừng sẽ cùng nhau vươn lên lại rơi vào cảnh tan rã
Khoảnh khắc: 1 người bật khóc triệu người bật cười, sao tuổi thơ ai cũng có giây phút lầm lỡ này?

Khoảnh khắc: 1 người bật khóc triệu người bật cười, sao tuổi thơ ai cũng có giây phút lầm lỡ này?

Netizen

10:25:27 10/03/2025
Mới đây trên mạng xã hội Threads clip chỉ 10s ghi lại cảnh tượng hai bên đường ở một vùng quê song gây chú ý với sự xuất hiện bất ngờ của một cô bé
Netizen Hàn nghĩ sao về màn hợp tác của Park Bo Gum và IU?

Netizen Hàn nghĩ sao về màn hợp tác của Park Bo Gum và IU?

Hậu trường phim

10:23:58 10/03/2025
Netizen Hàn đưa ra nhiều ý kiến trái chiều về When Life Gives You Tangerines - dự án hợp tác giữa Park Bo Gum và IU.
Bùa ngải kinh dị Thái Lan quay trở lại màn ảnh rộng

Bùa ngải kinh dị Thái Lan quay trở lại màn ảnh rộng

Phim châu á

10:20:22 10/03/2025
Panor - Tà thuật huyết ngải - tác phẩm mới nhất của vũ trụ kinh dị Thái hứa hẹn sẽ đẩy mọi giới hạn kinh hoàng lên tầm cao mới.
Đây là những thứ được miễn phí trong 2 tour du lịch đang hot ở Bắc Ninh, du khách cũng cần lưu ý điều này

Đây là những thứ được miễn phí trong 2 tour du lịch đang hot ở Bắc Ninh, du khách cũng cần lưu ý điều này

Du lịch

10:16:35 10/03/2025
Vừa mới đây, tỉnh Bắc Ninh đã chính thức thông báo về việc hoạt động 2 tour du lịch miễn phí bằng xe buýt để phục vụ nhân dân và du khách tham quan.
Sophia Huỳnh Trần và Trương Vinh Hiển: Cặp đôi hot nhất làng pickleball, trên sân ăn ý ngoài đời yêu đương

Sophia Huỳnh Trần và Trương Vinh Hiển: Cặp đôi hot nhất làng pickleball, trên sân ăn ý ngoài đời yêu đương

Sao thể thao

09:51:54 10/03/2025
Cặp đôi Sophia Huỳnh Trần Ngọc Nhi hay được biết đến với cái tên quen thuộc Sophia Huỳnh Trần và Trương Vinh Hiển khiến dân tình đặc biệt quan tâm. Không chỉ kết hợp ăn ý trên sân, ngoài đời Sophia và Vinh Hiển còn là một cặp đôi cực ng...
Quảng Nam: Thêm một học sinh huyện miền núi tử vong chưa rõ nguyên nhân

Quảng Nam: Thêm một học sinh huyện miền núi tử vong chưa rõ nguyên nhân

Tin nổi bật

09:07:49 10/03/2025
Thời gian gần đây, huyện Nam Trà My liên tiếp ghi nhận nhiều trường hợp trẻ em có triệu chứng sốt phát ban nghi do sởi. Từ sau Tết, ngành Y tế Quảng Nam liên tục chỉ đạo, lập đoàn tăng cường vận động, triển khai các biện pháp ngăn chặn.
Một huyền thoại FPS 12 năm tuổi đời chuẩn bị "sống dậy" - từng là "đối chọi" với Đột Kích?

Một huyền thoại FPS 12 năm tuổi đời chuẩn bị "sống dậy" - từng là "đối chọi" với Đột Kích?

Mọt game

08:33:01 10/03/2025
Cách đây 12 năm, làng game FPS quốc tế đã được dịp điên đảo khi Tencent ra mắt Assault Fire - một game MMOFPS được cho là kè sát thương hiệu CrossFire vốn đang rất thịnh hành tại Trung Quốc.
Hôm nay xét xử 8 bị cáo vụ cháy chung cư mini làm 56 người chết

Hôm nay xét xử 8 bị cáo vụ cháy chung cư mini làm 56 người chết

Pháp luật

08:31:31 10/03/2025
Nghiêm Quang Minh, chủ chung cư mini, cùng 7 cựu cán bộ bị đưa ra xét xử về các tội Vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy và Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng.