Điều gì đang chờ đợi mối quan hệ EU-ASEAN năm 2024?

Hai cuộc bầu cử quan trọng dự kiến diễn ra vào năm 2024 có thể làm thay đổi mối quan hệ giữa EU và Đông Nam Á.

Các nhà lãnh đạo EU và ASEAN chụp ảnh lưu niệm tại hội nghị thượng đỉnh năm 2023. Ảnh: AP

Theo báo Deutsche Welle (Đài phát thanh và Truyền hình quốc tế Đức) ngày 30/12, cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu sẽ được tổ chức vào đầu tháng 6/2024, gây ra những thay đổi có thể xảy ra ở cấp cao nhất của Ủy ban châu Âu và Hội đồng châu Âu.

Hiện tại, vẫn chưa rõ liệu Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen có tái tranh cử hay không. Sự liên tục trong cơ quan điều hành của EU sẽ tăng cường sự liên tục trong cam kết của EU với các nước Đông Nam Á.

Tuy nhiên, các nhà phân tích cho biết, sự gia tăng của phe cực hữu trong các cuộc bầu cử có thể làm gián đoạn chương trình nghị sự về chính sách đối ngoại của EU.

Vào tháng 2/2024, khoảng 200 triệu cử tri ở Indonesia cũng sẽ tham gia bỏ phiếu bầu tổng thống và quốc hội mới, và các quyết định của họ sẽ có ảnh hưởng khắp khu vực.

Alfred Gerstl, chuyên gia về quan hệ quốc tế Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tại Đại học Vienna (Áo) cho biết: “Indonesia được coi là quốc gia hàng đầu ở [Đông Nam Á], do đó kết quả của cuộc bầu cử tổng thống và quốc hội ở quốc gia Hồi giáo lớn nhất thế giới sẽ được theo dõi chặt chẽ”.

Theo hầu hết các cuộc thăm dò ý kiến, người dẫn đầu là Prabowo Subianto, Bộ trưởng Quốc phòng hiện tại và là ứng cử viên được cho là sẽ duy trì” nguyên hiện trạng”.

Ông Gerstl cho rằng nếu đắc cử, ông Subianto sẽ “nhấn mạnh hơn vào việc tăng cường khả năng phòng thủ của Indonesia và có thể sẽ tuân theo cương lĩnh chính sách đối ngoại tự do và tích cực truyền thống”.

Tuy nhiên, một số người cho rằng ông thậm chí còn quyết đoán hơn Tổng thống đương nhiệm Joko Widodo về các quy định liên quan đến nạn phá rừng và môi trường của EU.

Indonesia và Malaysia – chiếm khoảng 85% sản lượng dầu cọ toàn cầu – vào năm 2021 đã đưa ra các vụ kiện chống lại EU tại Tổ chức Thương mại Thế giới.

Từ tháng 12/2024, các quy định của EU sẽ cấm nhập khẩu nhiều loại hàng hóa, bao gồm dầu cọ, gỗ và cao su, trừ khi các công ty có thể chứng minh rằng họ không gây ra nạn phá rừng, một yêu cầu mà một số chính phủ Đông Nam Á cho rằng là quá nặng nề đối với các doanh nghiệp nhỏ của họ.

Indonesia, Malaysia và Thái Lan là ba nước xuất khẩu dầu cọ lớn nhất thế giới, đồng thời là các nhà xuất khẩu lớn các sản phẩm khác có thể bị cấm theo luật của EU sắp tới.

Phát biểu vào tháng 11 tại một diễn đàn do Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế ở Jakarta tổ chức, ông Subianto nói rằng Indonesia “không thực sự cần châu Âu nữa”.

Ông nói thêm: “Chúng tôi mở cửa thị trường cho các bạn, nhưng các bạn không cho phép chúng tôi bán dầu cọ và giờ chúng tôi gặp vấn đề khi cố gắng bán cà phê, trà, ca cao”.

Trong khi đó, EU sẽ tiếp tục đàm phán hiệp định thương mại tự do với Indonesia và Thái Lan vốn đang tiến triển vào năm 2023.

Peter Stano, người phát ngôn của EU, cho biết khả năng Quốc hội Thái Lan sẽ phê chuẩn Thỏa thuận hợp tác và đối tác EU-Thái Lan vào năm 2024, cho phép nhiều cơ chế có hiệu lực.

Một số chuyên gia cũng cho rằng các cuộc đàm phán thương mại chính thức của EU với Malaysia và Philippines có thể bắt đầu vào năm tới khi chính phủ của cả hai nước trong năm nay đều bày tỏ tham vọng thúc đẩy các cuộc thảo luận.

Trong khi đó, Malaysia và Indonesia, hai quốc gia có đa số dân theo đạo Hồi, đã kịch liệt phản đối cuộc tấn công quân sự đang diễn ra của Israel ở Dải Gaza và đã nhiều lần chỉ trích các nước phương Tây vì “ tiêu chuẩn kép” của họ liên quan đến cuộc xung đột Israel – Hamas và Nga – Ukraine.

Làm dịu căng thẳng về tình hình ở Gaza sẽ là vấn đề trọng tâm trong chương trình nghị sự tại Hội nghị cấp bộ trưởng ngoại giao EU-ASEAN tại Brussels vào ngày 2/2 tới. Đây sẽ là “điểm nhấn trong năm” đối với mối quan hệ châu Âu – Đông Nam Á, theo ông Stano.

Người phát ngôn EU lưu ý: “Chúng tôi mong muốn thông qua một tuyên bố chung về tăng cường quan hệ đối tác chiến lược và bảo vệ chủ nghĩa đa phương trước tình trạng bất ổn toàn cầu gia tăng”.