Đến Harvard nghiên cứu về hệ miễn dịch
Trở thành nghiên cứu sinh của ĐH Harvard (Mỹ) có lẽ là mơ ước của biết bao người trẻ và mỗi một hành trình tới đó đều mang dấu ấn riêng, lan tỏa nhiều cảm hứng.
Cao Bảo Anh bên cuốn sách Hệ miễn dịch – kiệt tác của sự sống – Ảnh: NVCC
Với Cao Bảo Anh, nghiên cứu sinh ngành miễn dịch học tại ĐH Harvard, đó thực sự là một cột mốc trưởng thành trong nhận thức, thấu hiểu hơn mục đích sống cũng như ý nghĩa tuyệt vời khi được cho đi, được chia sẻ với mọi người những gì có thể.
“Định mệnh” từ một câu nói
* Cơ duyên nào dẫn Bảo Anh tới ĐH Harvard, nơi được mệnh danh là thánh đường của học thuật trên thế giới?
- Khi đang học lớp 12 và làm tình nguyện viên cho phòng thí nghiệm tế bào gốc của Trường ĐH Khoa học tự nhiên (ĐH Quốc gia TP.HCM), tôi nghe một anh tiến sĩ học ở Hàn Quốc về nói rằng “miễn dịch học là chìa khóa của y học hiện đại”.
Câu nói ấy cứ ở lại mãi trong tôi từ khi ấy. Sang Canada, học xong năm nhất, lần đầu tiên trường tôi mời về một giáo sư chuyên ngành miễn dịch học là cô Bebhinn Treanor. “Định mệnh rồi”, tôi tự nói với mình, bởi lâu nay tôi vẫn đau đáu muốn học ngành này. Tôi bắt đầu theo chuyên ngành miễn dịch học từ đó.
Sau khi học với cô Bebhinn Treanor ở Canada, tôi xin được học bổng làm nghiên cứu sinh tại ĐH Harvard. Cơ duyên có lẽ là sự quyết liệt. Một khi đã muốn làm gì, tôi sẽ cố gắng thực hiện bằng được. Tôi cũng học được rằng luôn có giải pháp cho mọi vấn đề. Bởi vậy tôi không ngại hỏi và tìm trợ giúp nếu gặp chuyện vượt quá sức mình.
* Cuốn sách Hệ miễn dịch – kiệt tác của sự sống của Cao Bảo Anh được nhiều người nhắc tới trong mùa dịch COVID-19 bởi cách chia sẻ kiến thức khoa học giản dị, hấp dẫn. Bạn đã viết nó thế nào?
- Khi đọc những cuốn sách của cộng đồng tâm lý học Oopsy, từ trải nghiệm cá nhân, tôi nhận ra một cuốn sách giá trị hoàn toàn có thể làm thay đổi cuộc đời một người. Tôi đã bày tỏ nguyện vọng viết sách với các anh chị ở Oopsy.
Họ gợi ý tôi viết về cơ thể và hệ miễn dịch. Mỗi chúng ta đều có ba phần: thân thể – tâm lý – lý trí. Khi thân thể không khỏe, tâm lý không vững vàng thì lý trí cũng không thể sáng suốt. Khổ nỗi chúng ta ít khi nghĩ về thân thể mình một cách cẩn thận.
Những hành động ngược đãi thân thể như uống rượu, hút thuốc… không chỉ đẩy cơ thể đến bệnh tật, mà cả những bất ổn trong tâm lý và suy nghĩ. Do đó, tôi muốn viết một cuốn sách về miễn dịch học dành cho tất cả mọi người, kể cả những người “thù” môn sinh học.
Đã có lúc bế tắc, đau đớn…
* Được biết trong thời gian học ở ĐH Toronto, đã có một học kỳ Bảo Anh chọn sống trong khu vô gia cư để có tiền trang trải học phí cho một khóa học ngoài kế hoạch?
Video đang HOT
- Chuyện ở trong khu người vô gia cư là một giải pháp tạm thời của tôi sau khi học xong năm nhất. Giáo sư Bebhinn Treanor có lớp miễn dịch học đại cương cho các sinh viên năm ba.
Khi tôi hỏi làm sao để được học lớp đó vào năm hai, cô nói tôi phải học một số môn của năm hai vào mùa hè để đủ chuẩn học môn của cô trong năm tới.
Nhưng khóa học này nằm ngoài dự định và không có trong số tiền học bổng Bộ GD-ĐT cấp cho tôi. Tôi tính toán gom sinh hoạt phí trong sáu tháng thì đủ tiền học. Nhưng điều đó cũng có nghĩa sẽ không có chỗ ăn, ở.
Khi gọi vào đường dây nóng xin tư vấn, tôi được giới thiệu vào một khu gần trường nhất dành cho thanh thiếu niên vô gia cư dưới 22 tuổi. Tôi ở trong này tầm ba tháng và hoàn thành tốt các khóa yêu cầu cho bộ môn miễn dịch học.
Giờ nghĩ lại tôi cũng thấy hồi ấy mình “liều” thật. Nhưng có lẽ tôi “liều” vì hai nguyên nhân, một là tôi tin mình sẽ làm được và hai là những điều kiện lúc ấy “vừa đủ” để tôi có thể làm được những điều đã đặt ra.
* Có vẻ như bạn có “số học hành” và cũng luôn quyết chí đạt được những mục tiêu đã đặt ra. Nhưng đã có lúc nào bạn tuyệt vọng về mình?
- Sau khi tốt nghiệp thủ khoa bậc ĐH, tôi chọn tiếp tục học lên thạc sĩ với cô Bebhinn Treanor mà không học tiến sĩ dù được lựa chọn vì tôi vẫn luôn hướng tới Harvard. Nhưng hóa ra đó lại là khoảng thời gian khó khăn nhất, tăm tối nhất của tôi. Làm nghiên cứu thực sự rất khó khăn và vất vả. Những giây phút Eureka thì ít, mà đổ bể hay sứt đầu mẻ trán thì nhiều.
Đáng lẽ mỗi “thất bại” ấy là một dấu chỉ bảo rằng hãy cẩn thận hơn, hãy suy nghĩ theo cách khác, tôi lại coi đó là một sự thất bại của chính mình. Tôi thấy bế tắc, đau đớn. Ngay cả những lúc tăm tối nhất, tôi cũng mơ hồ biết cái chết không giải quyết được vấn đề.
Trong bóng tối, tôi bắt đầu tìm đến những cuốn sách tâm lý và gọi tên được khủng hoảng của mình. Tôi dần lấy lại thăng bằng. Giữa khủng hoảng, tôi vẫn cố gắng hoàn thành hồ sơ nộp vào Harvard bởi đó là cái đích đã ở trong đầu từ rất lâu.
Tôi nghĩ đây là câu chuyện rất ít khi được kể và không hẳn nhiều người muốn nghe. Chúng ta được lập trình để tụng ca những giây phút thành công, nhưng tôi tin tất cả mọi người, dù là các bạn trẻ hay những người đã xem mình là trưởng thành, vẫn hằng ngày phải đi trên con đường tìm ra mình là ai, mục đích của đời mình là gì.
Cao Bảo Anh (hàng sau, giữa) tại buổi tổ chức hội thảo Sức khỏe cảm xúc do Cộng đồng tâm lý học Oopsy tổ chức tháng 1-2020 tại Hà Nội – Ảnh: OOPSY2
Cao Bảo Anh sinh năm 1992 tại Đồng Nai, sống ở TP.HCM từ nhỏ, từng nhận học bổng của Chính phủ Việt Nam giai đoạn 2011-2015 du học tại ĐH Toronto (Canada).
Năm 2015, Bảo Anh tốt nghiệp thủ khoa ĐH Toronto với số điểm tuyệt đối 4.0 chuyên ngành tế bào và phân tử.
Từ cuối năm 2017, Bảo Anh bắt đầu theo học chương trình nghiên cứu sinh tiến sĩ ngành miễn dịch học tại ĐH Harvard (Mỹ) sau khi nhận được học bổng toàn phần tại đây.
Lắng nghe
Khi tôi gặp Bảo Anh tại Boston, chia sẻ với cậu ấy về sứ mệnh của Oopsy “Cùng nhau trưởng thành, chữa lành trái tim” thông qua những cuốn sách, cậu ấy đã đón nhận rất chân thành.
Tôi nói với Bảo Anh: “Cuốn sách này nếu vì mình mà viết thì giá trị sẽ giảm. Chúng ta viết không vì danh, mà vì cộng đồng”. Cái đáng quý của Bảo Anh là cậu ấy thực sự lắng nghe. Cậu ấy đã dồn tâm huyết, tiếp nhận những góp ý để hoàn thiện cuốn sách Hệ miễn dịch – kiệt tác của sự sống.
Tác giả, dịch giả Nguyễn Thị Nhàn (Tổ chức Oopsy, một trong những người hỗ trợ Bảo Anh viết cuốn Hệ miễn dịch – kiệt tác của sự sống)
Mang quốc kỳ Việt Nam lên nhận bằng tốt nghiệp
Giáo sư miễn dịch học Bebhinn Treanor từng chia sẻ với báo The Star (Canada) rằng bà đã rất kinh ngạc khi Bảo Anh (lúc đó đang là sinh viên năm hai) gửi bà ý tưởng để phòng thí nghiệm của bà có thể giải quyết một vấn đề nghiên cứu nan giải mà bà mới mô tả cho cậu trong buổi chiều.
“Tôi đã thực sự lặng người. Cậu ấy đã đi thẳng được vào tâm điểm của các vấn đề và cậu ấy quá nhiệt tâm” – bà giáo sư nói. Trong lễ tốt nghiệp ĐH Toronto năm 2015, tờ The Star cũng đã rất ấn tượng với hình ảnh Cao Bảo Anh choàng lá quốc kỳ Việt Nam trên vai khi bước lên sân khấu nhận bằng.
Tiến sĩ Đại học Harvard và câu chuyện đến với ngành Miễn dịch học "kết quả của một mối tình nông nổi, bồng bột"
Hệ miễn dịch thật sự là một phép màu, một kiệt tác.
"Bén duyên" với mối tình mang tên ngành Miễn dịch học
Cao Bảo Anh hiện là nghiên cứu sinh tiến sĩ, chuyên ngành Miễn dịch học, Đại học Harvard. Anh đã có 10 năm gắn bó với chuyên ngành này, và sẽ còn đi cùng nó mãi về sau.
Điểm khởi đầu dường như là một cơn bốc đồng, kiêu ngạo, khi được một đàn anh cho biết rằng Miễn dịch học là chìa khóa của y học hiện đại, là một ngành thời thượng. Bảo Anh quyết tâm biến nó trở thành niềm đam mê mà mình sẽ theo đuổi suốt đời, là tương lai, định mệnh, tình yêu của mình. Chính vì thế anh đà làm mọi thứ vì nó, trở thành tình nguyện trong phòng thí nghiệm, lấy bằng thạc sĩ rồi theo học tiến sĩ...
Nhưng đến khi phải thật sự sống với miễn dịch học, quay cuồng trong mớ kiến thức rời rạc mà dù đủ thông minh để nhớ, để sao chép, nhưng không sao kết nối cho liền lạc những bí ẩn đầy mẫu thuẫn, Bảo Anh bắt đầu thấy xa lạ trong chính tình yêu của mình. 10 năm trước, "người ấy" đầy bí ẩn và cuốn hút khiến cho anh quyết tâm khám phá. 10 năm sau, sự bí ẩn trở thành phức tạp, quá nhiều điều chưa thể biết trở thành xa lạ, khoảng cách. Đây là điều mà anh gọi là "kết quả của một mối tình nông nổi, bồng bột".
Dù thế, tình yêu này là điều thực tại và gần gũi nhất, làm sao mà dứt bỏ được, khi "người yêu" của mình chính là hệ miễn dịch, vẫn luôn ở ngay đây, trong thân thể mình, và theo một nghĩa nào đó không đầy đủ: là chính mình. À, câu hỏi kinh điển của nhân loại: Ta có phải là thân xác của ta không, có phải là cơ, xương, da, huyết, móng, tóc, máu thịt này không, có phải là hệ miễn dịch đấy không. Để trả lời được điều đó, ta nhất định phải biết thân thể này là như thế nào đã.
Cứ lang thang trong cuộc tình của mình, với đủ loại thuật ngữ và khái niệm vừa phức tạp, vừa xa lạ. Bảo Anh đã quên mất vấn đề cốt lõi, hệ miễn dịch là những gì ở ngay trong mình - anh bắt đầu nhìn những tế bào hệ miễn dịch như là những người anh em. Hoạt động của hệ miễn dịch là một hoạt động sống, mang đặc tính của sự sống.
Giống như vừa được gõ vào đầu bằng một cây đũa thần nào đó, thân thể xác thịt, các tế bào, hóa chất và chuỗi phản ứng liền hóa thành sự sống diệu kì. Thay vì lang thang với mớ khái niệm phức tạp, Bảo Anh bắt đầu tận hưởng công cuộc khám phá ngôi nhà thân thể mình, với hệ miễn dịch là một kiệt tác, các tế bào là một cộng đồng sống với những giá trị, vô tư, cống hiến, hòa ái, vị tha...
Đấy là điểm khởi đầu cho cuốn sách tuyệt vời có tên là: Hệ miễn dịch, kiệt tác của sự sống.
Cao Bảo Anh trong phòng thí nghiệm.
Hệ miễn dịch - kiệt tác của sự sống
Cuốn sách này được viết dưới dạng câu chuyện, với nhân vật chính - những anh hùng quả cảm, là các tế bào trong hệ miễn dịch. Không cần biết đến những khái niệm xa lạ, hãy nhìn các tế bào hệ miễn dịch như những người anh em của chúng ta, vì chúng đích thực là như thế. Không có điều gì thực tại hơn thế. Giống như khi mắt bạn đang nhìn vào những dòng chữ này, là vì có một quá trình bên trong thân thể phục vụ cho điều đó, có những cống hiến, hi sinh thầm lặng mà bạn không hề hay biết.
Câu chuyện bắt đầu từ điểm xuất phát của một tế bào hệ miễn dịch, được đào tạo thế nào, trưởng thành ra sao và bắt đầu tham gia những cuộc chiến. Đó là những cuộc chiến diễn ra hằng ngày trong thân thể. Bạn biết rằng: Thân thể luôn có cách để tự cân bằng và bảo vệ mình! Và những tế bào hệ miễn dịch luôn cống hiến, không ngừng nghỉ, thậm chí sẵn sàng hi sinh, kích hoạt chế độ tự hủy để bảo vệ sự sống này. Thật tuyệt vời! Thật cảm động! Đấy là sự sống, ở ngay trong bạn đấy!
Chưa hết trong khi hệ miễn dịch không ngừng phải ứng phó và cân bằng với những tác nhân gây hại đến từ bên ngoài, những người anh em này luôn phải chịu ảnh hưởng từ chính những suy nghĩ tiêu cực hay thói quen xấu của chúng ta. Bạn có thể không biết đấy là xấu, không cảm nhận được đau đớn nào. Nhưng thân biết, biết tất cả. Cả những đau đớn trong tâm cảm hay những ý nghĩ quẩn quanh tiêu cực hằng ngày, thân thể đều ghi nhận. Bởi vì đó chính xác là những gì đang trực tiếp tác động đến thân.
Mỗi người đều có ba phần Thân - Tâm - Ý làm thành một thể thống nhất, và các phần có tác động qua lại lẫn sau. Thân thể mệt mỏi thì suy nghĩ cũng bế tắc và ngược lại những suy nghĩ tiêu cực làm thân thể rối loạn. Bạn biết rồi đấy, khi ta tức giận, nhịp tim thay đổi, huyết áp tăng lên và rất nhiều những phản ứng tiêu cực khác - sức ép cuối cùng đều đổ dồn lên hệ miễn dịch. Khi ta có một thói xấu như hút thuốc lá thì hệ miễn dịch và các tế bào phổi phải ngày đêm chống chọi với các chất độc hại. Những cái chết, những tiếng gào thét liên tục xảy ra trong chính cơ thể này.
Và kết cục tệ hại của những hành động hủy hoại thân chính là ung thư - sự phản bội, cuộc trả thù của các tế bào biến chất. Hóa ra kẻ thù không phải ở đâu xa, chính là sự thiếu hiểu biết và những thói xấu của chúng ta thường ngày. Thân thể quả thực có khả năng tự cân bằng, chỉ có tâm ý thì luôn luôn rối loạn. Hiểu về hệ miễn dịch chính là để biết rằng chúng ta cần phải sống khác đi, làm đúng hơn.
Đó là câu trả lời, là niềm hi vọng cho những ai đang mang bệnh, là lời cảnh tình cho những ai đang sai lệch. Thói quen sống sẽ quyết định kết cục của thân thể, đó là điều tàn nhẫn nhất cũng có thể là ân huệ lớn nhất.
Phần tiếp theo của cuốn sách, tác giả nói về môi trường sống hiện đại như là một nguồn cơn của nhiều căn bệnh mới liên quan đến hệ miễn dịch. Thân thể này được cấu tạo và vận hành theo những nguyên lí của tự nhiên, đời sống hiện đại xa rời tự nhiên chính là đặt con người vào chỗ sai lệch. Thân thể sai lệch ắt sinh ra bệnh tật. Cho nên, vấn đề vẫn là làm sao để biết điều đúng, hiểu điều đúng thì có thể điều chỉnh cho đúng. Xây dựng một lối sống lành mạnh cả về thân thể, tâm lí và suy nghĩ, đó là mấu chốt để bạn đích thực hạnh phúc.
Kết lại cuốn sách là những chia sẻ khơi gợi nhiều suy ngẫm của tác giả:
"Điều chúng ta cần làm là lựa chọn và hành động. Lựa chọn giữa việc thấu hiểu cơ thể mình để có một đời sống lành mạnh hay nhắm mắt làm ngơ tiếp tục ngược đãi thân thể này. Lựa chọn một cuộc sống cống hiến như những những người anh em tế bào miễn dịch hay tiếp tục bất chấp tất cả mọi thứ vì bản thân mình. Và chắc chắn rằng chúng ta sẽ có được kết cục đúng như lựa chọn của mình."
Gấp cuốn sách lại, bạn quả thật có thể tự hào thốt lên rằng "Tôi yêu mình biết bao".
Hệ miễn dịch thật sự là một phép màu, một kiệt tác. Và cuốn sách này là một nỗ lực tuyệt đẹp, đến từ một người đang bước trên một con đường thật lớn lao, cao đẹp: đó là thấu hiểu chính mình, hướng tới những giá trị cao thượng, và lan tỏa những điều tốt đẹp nhất đến mọi người.
Tiên Yên
Nữ sinh đam mê Toán giành học bổng top đầu Singapore Nguyễn Bá Vân Nhi, cựu học sinh chuyên Toán trường Phổ thông Năng khiếu giành học bổng ngành Khoa học máy tính, Đại học Quốc gia Singapore (NUS). Vân Nhi (19 tuổi) đang học năm nhất chương trình tiên tiến ngành Khoa học máy tính, Đại học Khoa học Tự nhiên (Đại học Quốc gia TP HCM). Cuối tuần trước, cô nhận được...