Cẩm nang phòng và trị ung thư: Biết bệnh sớm, trị bệnh lành

Người Đô Thị số 90 đã khởi đăng phần đầu “Cẩm nang phòng và trị ung thư” của GS-BS. Nguyễn Chấn Hùng (Chủ tịch Hội ung thư Việt Nam), cung cấp thông tin gánh nặng ung thư toàn cầu, cùng kiến thức phòng ngừa ung thư.

Số báo này, chúng tôi giới thiệu phần còn lại của cẩm nang. Những kỳ tiếp theo, GS-BS. Nguyễn Chấn Hùng sẽ trò chuyện cách phòng trị từng loại bệnh ung thư phổ biến, mời bạn đọc đón xem.

Có thể phát hiện sớm ung thư

Qua thăm khám sức khỏe định kỳ có thể rà tìm biết sớm các ung thư vú, cổ tử cung, ruột già (đại – trực tràng), tuyến tiền liệt, miệng, da và tuyến giáp. Phải lưu ý một số triệu chứng báo động khi bệnh mới chớm.

Ung thư biết sớm trị lành

Nếu mà để trễ dễ thành nan y

Tầm soát phát hiện bệnh thật sớm khi chưa thấy triệu chứng

Kiểm tra sức khỏe toàn diện đều đặn có lưu ý rà tìm ung thư. Khoảng ba năm một lần ở lứa tuổi 20-40 và hằng năm từ 40 tuổi. Bác sĩ sẽ tư vấn kiểm tra ung thư tùy theo tuổi tác, chú ý miệng, da, tuyến giáp, các hạch lymphô, tinh hoàn và buồng trứng.

Phụ nữ đặc biệt lưu ý tầm soát ung thư vú và ung thư cổ tử cung. Đàn ông lưu ý rà tìm ung thư phổi trên 40 tuổi nghiện thuốc lá nặng hoặc đã bỏ hút. Lưu ý từ tuổi 50 rà tìm ung thư tuyến tiền liệt.

Cả nam lẫn nữ ai có nguy cơ cao (viêm gan virút B và C), từ 40 tuổi nên khám kiểm tra rà tìm ung thư gan sớm. Có bệnh sử viêm loét dạ dày, có thể xét nghiệm tìm vi khuẩn H. pylori để có xử lý thích hợp. Từ 50 tuổi, nếu có điều kiện nên được bác sĩ tư vấn rà tìm ung thư ruột già (đại – trực tràng).

Đừng ỷ y với các triệu chứng báo động

Có trên trăm loại ung thư, mỗi thứ trổ một kiểu. Phải gom các triệu chứng lại để báo động mọi người:

Đừng “phát hoảng” lên, vì phần lớn không phải là ung thư đâu. Nhưng đừng ỷ y. Nên đi bác sĩ khám sớm. Nên nhớ ung thư biết sớm trị lành.

Định bệnh ung thư

Việc định bệnh: người bệnh cho biết vài triệu chứng tổng quát hoặc vài triệu chứng chức năng nào đó. Rồi thầy thuốc mới thăm hỏi kỹ lưỡng. Đừng hoảng hốt, các xáo trộn này không cứ là đặc hiệu của ung thư mà có thể là các bệnh khác. Thăm hỏi và khám kỹ hơn, thầy thuốc có thể tìm ra một khối bướu hiển nhiên, như một cục u ở vú, hạch cổ lớn ra, một khối trong bụng, chỗ sưng ở tay chân, vết loét da…

Bác sĩ khám thực thể: bằng cách nghe, gõ, sờ nắn thật tỉ mỉ. Lúc này việc định bệnh vẫn còn là giả định thôi và phải nhờ đến các phương pháp thử khác (xét nghiệm cận lâm sàng). Các xét nghiệm này dẫn đến việc nghi ngờ một ung thư của dạ dày, ruột, vú, phổi hoặc xương, giúp định rõ cơ quan bị bướu và trong đa số tình huống thì cung cấp đủ chứng cớ để chẩn đoán là ung thư.

Các xét nghiệm máu (các xét nghiệm sinh học)

Thử máu có thể giúp: biết bệnh bạch cầu (ung thư máu), đo lượng PSA tìm ung thư tuyến tiền liệt, đo AFP để xác định ung thư gan, lượng CEA giúp theo dõi ung thư ruột, đo CA125 và HE4 rà ung thư buồng trứng. Tuy nhiên, riêng các xét nghiệm loại này không giúp xác định ung thư, mà cần các xét nghiệm khác để định rõ bệnh.

Ngày nay có thật nhiều tiến bộ

Y học ngày nay có mắt thần

Nhìn sâu nhìn suốt thấy ung thư

Ngày càng có nhiều cách định rõ bệnh.

Nội soi. Một ống mềm, đầu có gắn một camera nhỏ, là dụng cụ nội soi được đưa vào các hốc và các cơ quan trong cơ thể cho phép thầy thuốc thấy được vùng có tổn thương nghi ngờ. Nhiều cơ quan (thanh quản, họng, dạ dày, cuống phổi, bọng đái…) đều có thể được khám bằng nội soi, mỗi cơ quan có loại dụng cụ nội soi riêng.

Cắt lớp điện toán (chụp CT). Máy rà CT hết sức có giá trị trong việc phát hiện ung thư.

Cộng hưởng từ (chụp MRI) dùng các từ trường mạnh thay vì các tia X như CT. Các hình tương tự những lát cắt của máy CT.

Kết hợp PET/CT. Cho hình ảnh toàn diện về vị trí của khối bướu, mức tăng trưởng và lan tràn.

Chẩn đoán bệnh học (giải phẫu bệnh). Thầy thuốc không dừng lại ở chỗ xác định có khả năng là ung thư, rồi thôi. Phải có được chẩn đoán chính xác nhất nhờ làm sinh thiết. Sinh thiết cho kết quả giải phẫu bệnh (từ chuyên môn gọi là dạng vi thể hay dạng mô học) định được rõ ràng loại ung thư. Việc điều trị hoàn toàn tùy thuộc vào kết quả này.

Thật thần kỳ! có thể biết các đột biến gen. Mới đây, biết được các xáo trộn gen (đột biến gen) của nhiều loại tế bào ung thư (phổi, vú, ruột già…) giúp thầy thuốc chọn liệu pháp tốt nhất cho các người bệnh.

Gen HER2 khuếch đại: ung thư vú, dạ dày. Đột biến gen EGFR: ung thư phổi, đại – trực tràng. Đột biến gen KRAS: ung thư đại – trực tràng. Đột biến gen BRAF: ung thư da (mêlanôm)…

Nhiều thành tựu về điều trị

Các phương pháp điều trị chuẩn là phẫu trị, hóa trị, xạ trị và sinh trị (liệu pháp nhắm trúng đích và liệu pháp miễn dịch).

Lưỡi dao Tia xạ Thuốc men

Có thêm Sinh trị hài hòa tối ưu

Ngày nay bác sĩ phân biệt được cả trăm loại ung thư, biết ung thư diễn tiến ra sao. Chẩn đoán hình ảnh như mắt thần định rõ ung thư nằm đâu, lớn nhỏ, còn khu trú hoặc lan sang mô lân cận hay lan tràn xa. Tùy loại, tùy giai đoạn mà thầy thuốc lựa chọn dùng phẫu trị, xạ trị, hóa trị và sinh trị… Các thầy thuốc ngày một chắc tay.

Phẫu trị dùng lưỡi dao mổ nhẹ nhàng hơn bứng vừa đúng vừa đủ khối bướu, xạ trị dùng tia phóng xạ thần kỳ hơn bắn thật đúng liều vào thật đúng chỗ. Hóa trị có nhiều thuốc hiệu quả hơn đi khắp cơ thể điều trị ung thư lan tràn toàn thân. Sinh trị dùng các thuốc nhắm trúng đích sửa chữa các gen hư hại. Sinh trị với liệu pháp miễn dịch giúp cơ thể diệt tế bào ung thư. Không có một phương pháp nào trị được mọi loại ung thư, một loại ung thư thường cần kết hợp nhiều cách trị. Liệu pháp đa mô thức phối hợp nhuần nhuyễn phẫu trị, xạ trị, hóa trị và sinh trị…

Thế nào là “trị khỏi”?

Quan niệm “trị khỏi” rất khó áp dụng cho bệnh ung thư sau điều trị. Đôi khi các tế bào ung thư có thể còn sót lại trong cơ thể, về sau có thể tăng trưởng thành ung thư, các bác sĩ gọi là ung thư tái phát. Nhìn chung, các thầy thuốc coi phần lớn ung thư trị khỏi khi nào không phát hiện ung thư sau 5 năm chẩn đoán. Tuy nhiên ung thư vẫn có thể tái phát sau năm năm.

Biết bệnh sớm, trị bệnh lành. Phát hiện sớm ung thư vú, ung thư cổ tử cung – 90% trị tốt, ung thư tuyến giáp – gần 95% trị khỏi… Thậm chí gặp căn bệnh trễ, biết tận lực tận dụng phương pháp tốt cũng làm nhẹ bệnh nhẹ người. Thầy thuốc đáng tin tưởng, tay dao vững vàng, máy xạ trị rất hiện đại, nhiều thuốc đặc trị mới hiệu quả. Phối hợp nhuần nhuyễn các kiểu điều trị hiện đại đã đem hiệu quả tốt hơn cho người bệnh.

Nhiều người được điều trị tốt, sống còn 5 năm sau khi định bệnh và nhiều người tiếp tục sống lâu hơn.

Kết luận

Ngày nay, y học có tiến bộ vượt bực trong hiểu biết căn bệnh, nguyên nhân gây bệnh, cách phòng ngừa và xử lý bệnh ung thư. Phòng ngừa có thể giảm 40% các ung thư. Phát hiện sớm có thể trị tốt được nhiều người bệnh. Có khả năng điều trị hiệu quả nhiều loại ung thư. Dẫu cho gặp căn bệnh trễ, các cách điều trị hiện đại cũng giúp cho nhẹ bệnh.

Y học đang vẽ ra bức tranh sống động phòng chống ung thư với các gam màu ngày càng tươi sáng hơn.

Bức tranh phòng trị ung thư

Thêm màu tươi sáng, thêm người tươi vui

GS-BS. Nguyễn Chấn Hùng

Theo nguoidothi