Bộ trưởng không dám hứa giải quyết hết việc bồi thường người oan sai
Dẫn lại một loạt những vụ án oan “dậy sóng” dư luận thời gian qua như vụ Nguyễn Thanh Chấn, Huỳnh Văn Nén, Trần Ngọc Thêm… Chủ nhiệm UB Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga bức xúc: “Người dân bị tù mấy chục năm, làm sao chứng minh thiệt hại để đòi bồi thường!”…
Sáng 20/9, UB Thường vụ Quốc hội thảo luận về dự thảo Luật trách nhiệm bồi thường của Nhà nước (sửa đổi).
Chủ nhiệm UB Tư pháp Lê Thị Nga điểm lại quá trình phát triển luật này, kể từ khi có Nghị định 47 đến Nghị quyết 388 rồi đến luật trách nhiệm Bồi thường nhà nước, mở rộng dần từng bước việc bồi thường những trường hợp người dân bị làm oan sai do quyết định của các cơ quan nhà nước.
Chủ nhiệm UB Tư pháp Lê Thị Nga nhận xét, việc xin lỗi, bồi thường người bị oan sai vẫn làm theo kiểu hình thức, chiếu lệ.
Luật cần phải tính toàn để cân đối giữa quyền và lợi ích hợp pháp của người bị tác động bởi hoạt động tố tụng của nhà nước cũng như không để làm chùn tay các cơ quan tố tụng. Bà Nga xác nhận, nếu quy định quá rộng và quá khắt khe về trường hợp bồi thường, như tổng kết từ khoá X tới nay, đã có đ.ánh giá về hiện tượng một số cơ quan bảo vệ pháp luật chùn tay trong cuộc đấu tranh chống tội phạm.
Để giải quyết những hạn chế, bất cập hiện tại, bà Nga đặt câu hỏi, dự thảo luật lần này có gì mới đột phá giúp giải quyết những trường hợp bức xúc dư luận đang rất quan tâm.
Chủ nhiệm UB Tư pháp điểm qua một loạt vụ án của ông Lương Ngọc Phi (Thái Bình), Huỳnh Văn Nén (Bình Thuận), Nguyễn Thanh Chấn (Bắc Giang), Trần Ngọc Thêm (Bắc Ninh)… với nhận định, người dân vẫn cho rằng, phạm vi các trường hợp được bồi thường như vậy vẫn chưa phù hợp nên có một số người đáng ra được bồi thường lại không được, như trường hợp án hết hạn điều tra nhưng không chứng minh được hành vi tội phạm, hoặc sau điều tra kết luận là hành vi không cấu thành tội phạm…
Về mô hình tổ chức cơ quan bồi thường nhà nước, Chủ nhiệm UB Tư pháp cũng nhận định là chưa hợp lý, có xung đột về lợi ích dẫn đến việc chậm chễ xin lỗi, bồi thường người dân. Vậy nên người bị làm oan suốt thời gian dài, gây hệ quả lớn nhưng khi tiến hành xin lỗi công khai, cơ quan phải xin lỗi chỉ làm nhanh gọn trong vài phút.
“Vừa là người làm oan lại là người đứng ra xin lỗi nên cảm giác hình thức, có đứng ra xin lỗi, nhận trách nhiệm cũng là chiếu lệ” – bà Nga nói.
Về điều kiện, thủ tục yêu cầu bồi thường, Chủ nhiệm Lê Thị Nga nhận xét là quá chặt chẽ. Ví dụ, vụ ông Nguyễn Thanh Chấn, Huỳnh Văn Nén, UB Tư pháp đều phải hoặc là có công văn hoặc phải trao đổi trực tiếp với cơ quan tư pháp TƯ để có chỉ đạo mạnh hơn mới không bị áp dụng quá cứng nhắc.
“Người dân bị bắt đi tù mấy chục năm, chứng từ để chứng minh về bao nhiêu lần thăm nuôi lấy đâu ra trong thời gian suốt 1/3-1/2 đời đời, trong bối cảnh gia đình khốn đốn. Luật có giải quyết thực tế đó không?” – bà Nga đặt câu hỏi.
Video đang HOT
Một vấn đề quan trọng khác, là người dân bức xúc vì số t.iền Nhà nước bỏ ra bồi thường là quá lớn, vậy trách nhiệm bồi hoàn của người làm sai thế nào?
Bộ trưởng Tư pháp Lê Thành Long: Không dám hứa luật sửa xong có giải quyết hết những bất cập trong việc giải quyết bồi thường oan sai cho người dân.
Giải đáp những băn khoăn của Chủ nhiệm Lê Thị Nga, Bộ trưởng Tư pháp Lê Thành Long thẳng thắn thừa nhận: “Về câu hỏi Luật có giải quyết tất cả vấn đề chị Nga nêu hay không thì Bộ trưởng không dám hứa. Vì khi làm luật và đưa luật vào thực tế đều xảy ra trường hợp tổ chức thi hành luật chưa tốt nên có khoảng cách giữa nội dung và thực tế”.
Về cách tính toán thiệt hại để bồi thường, Bộ trưởng Bộ Tư Pháp cho rằng, với những thiệt hại về vật chất tính dễ hơn, nhưng về tinh thần cũng có cách tính toán, và ban soạn thảo cố gắng đưa ra tiêu chí để lượng hoá các thiệt hại về tinh thần để đền bù.
Về việc bồi hoàn, theo nguyên tắc, tất cả các công chức gây ra thiệt hại đều phải bồi hoàn. “Luật sẽ thiết kế hợp lý để người ta ý thức việc bỏ t.iền bồi thường thiệt hại do mình gây ra, nhưng cũng không đến mức quá kinh khủng để cán bộ không dám làm gì nữa” – Bộ trưởng Tư pháp nhấn mạnh.
Giải trình thêm, Phó Chánh án TAND tối cao Tống Anh Hào nhấn mạnh, những trường hợp cụ thể về bồi thường oan sai giải quyết chậm và có vướng mắc không phải do quy trình và quy định về pháp luật bồi thường có vướng mắc, mà là do vướng trong việc xác định cơ quan có trách nhiệm bồi thường.
Bên cạnh đó, việc khó nhất là khi người bị thiệt hại không chứng minh được thiệt hại.
Phó Viện trưởng VKSND Tối cao Lê Hữu Thể cũng nhận định, quá trình giải quyết bồi thường, các cơ quan tố tụng không thấy có khó khăn, chỉ thấy quy định chưa rõ nội dung bồi thường nên tạo ra sự bất nhất giữa cơ quan bồi thường và người được bồi thường, cách thức, thủ tục, mức tính không thống nhất.
“Nói ra thì xấu hổ, bảo “cò kè bớt một thêm hai”, nhưng chúng ta cần có quy định rất chuẩn để cơ quan Nhà nước căn cứ vào đó như một ba-rem để tính toán mức bồi thường” – ông Thể nói.
P.Thảo
Theo Danviet
Hàn Đức Long - Vụ "Nguyễn Thanh Chấn thứ 2" ở Bắc Giang?
Trong bài "Không đủ chứng cứ buộc tội, tử tù Hàn Đức Long có thể được trả tự do" (ngày 25/6/2016), chúng tôi đã phân tích những khả năng khiến tử tù Hàn Đức Long có thể được trả lại tự do. Trong phạm vi bài này, chúng tôi xin lược lại ý kiến của LS Phạm Văn Cương về những điểm đáng chú ý trong vụ án này.
Một số tài liệu liên quan đến vụ án do LS Phạm Văn Cương cung cấp.
Yếu tố ngoại phạm của Hàn Đức Long
LS Phạm Văn Cương (Cty Luật T.H, đoàn LS Hà Nội) - người tham gia bào chữa miễn phí cho ông Hàn Đức Long từ phiên tòa sơ thẩm lần 2 cho đến nay. Nguyên là Phó Viện trưởng VKSND tỉnh Thanh Hóa, ông phân tích sâu sắc những bút lục, tranh tụng tại tòa và chốt những điểm... cần chốt. Những đơn từ kêu oan cho Hàn Đức Long của ông đã góp phần không nhỏ dẫn đến bản kháng nghị của TAND TC và sau đó là bản án Giám đốc thẩm lần 2: Hủy bản án sơ thẩm, phúc thẩm lần 2; chuyển hồ sơ cho VKSND TC để điều tra lại theo thủ tục chung.
Thứ nhất, các cơ quan tố tụng cho rằng cháu Yến mất tích vào lúc 19h. Nhưng tổng hợp đầy đủ, khách quan các bút lục trong hồ sơ thì cho thấy, cháu Yến phải mất tích ít nhất vào lúc 19h30. Đây là một yếu tố cực kỳ quan trọng để xác định Long có yếu tố ngoại phạm hay không.
Cụ thể, trong bút lục, chị Doãn Ngân khai: "Tôi đi cấy về, xem đồng hồ để trên đỉnh tủ, lúc đó là 18h45. Anh Giang đang ngồi xem tivi, tôi vào tắm thì anh Giang lấy xe máy đi.". Còn anh Giang khai, đi xe máy đến quán nhà chị Liễu (mẹ cháu Yến) mua coca và nằm ngay nhà chị Liễu để uống coca, sau đó ông Lục đến còn mượn xe máy của anh Giang. Mà ông Lục khai, đến nhà chị Liễu lúc đó khoảng 19h hoặc hơn một chút, sau đó mượn xe của anh Giang để đi mua đá với thời gian khoảng 10 phút. Lúc về, vẫn thấy anh Giang và cháu Yến ở đấy. Như vậy đến thời điểm này, ít nhất đã phải là 19h15.
Còn bản thân mẹ của cháu Yến là chị Liễu khai rất rõ: "Lúc này trời đã tối hẳn, tôi đoán khoảng 19h20, lúc đó ông Giang vẫn còn ở trước quán". Sau đó, hai chị em cháu Tân ra mua mì chính và ở lại chơi với cháu Yến khoảng 10 phút. Lúc chị em cháu Tân về ông Giang vẫn còn ở bên cháu Yến. Như vậy, thời gian mất tích của cháu Yến sớm nhất là khoảng 19h30. Theo thời gian, đây là một yếu tố ngoại phạm của Hàn Đức Long.
Thứ hai, trong kháng nghị của TAND Tối cao ngày 3/3/2009 nêu rõ: "Nếu căn cứ vào lời khai của chị Sổ, chị Yên thì chưa xác định được Hàn Đức Long vắng mặt ở quán xát gạo vào thời điểm nào. Cơ quan điều tra cũng chưa làm rõ những mâu thuẫn này".
Trả lời câu hỏi này, cơ quan CSĐT khẳng định: "Long vắng mặt ở quán xát gạo trong khoảng thời gian chị Yên, chị Sổ đang xát gạo".
Nhưng các bút lục ghi các lời khai của nhân chứng lại cho thấy điều ngược lại. Ngày 16/3/2011, ông Soạn khai: "Tôi thấy Xuân khênh hộ chị Yên thóc lên bệ máy, cũng là lúc tôi ra về. Tôi về được khoảng 200 - 300m thì gặp Long, tôi nói: Đi nhanh mà xát anh Long, đang vắng người...". Lời khai này hoàn toàn phù hợp với lời khai của chị Sổ tại phiên tòa sơ thẩm ngày 16.5.2006: "... khi chị Yên đang chà gạo sắp song thì tôi hỏi anh Long nhường cho tôi xát trước...". Hai lời khai này hoàn toàn phù hợp với nhau về thời gian, điều này cho thấy, ít nhất Long vẫn ở nơi xát gạo cho đến khi chị Sổ xát gần xong. Những lời khai này chứng minh ngược hẳn với kết luận trên của cơ quan CSĐT. Vậy vì sao cơ quan CSĐT vẫn khẳng định ngược với những gì các bút lục thể hiện?
Thứ ba, còn không ít chứng cứ ngoại phạm của Long không được cơ quan CSĐT làm rõ. Ví dụ, tại phiên tòa Phúc thẩm, Long khai trong thời gian chị Yên, chị Sổ xát gạo, Long vẫn ngồi và đi lại trong khu vực quán xát gạo và mô tả những ai đến quán nhà anh Nam xát gạo. Nếu ngay từ đầu, cơ quan điều tra xác minh các khách hàng đến quán nhà anh Nam lúc đó phù hợp với lời khai của Long hay không thì có cơ sở chứng minh là Long có mặt ở quán hay không. Điều đó cho thấy, từ cơ quan CSĐT đến VKS và tòa phúc thẩm đã không xác minh, làm rõ những yếu tố ngoại phạm của Long.
Hàn Đức Long trong các phiên tòa xét xử trước đó (Ảnh: Việt Đức - Pháp luật plus)
Thiếu khách quan của cơ quan CSĐT
Nếu diễn biến như lời khai của Long với cơ quan điều tra, Long phải bế cháu Yến chạy trên cả những quãng có nước, có đoạn ngập trên đầu gối. Vậy lẽ nào quần áo của Long không ướt, dù có mặc quần cộc đi nữa? Nhưng tất cả các lời khai của các nhân chứng đều cho rằng, không thấy gì bất thường bộ quần áo của Long. Điều đó cho thấy, nếu quần áo của Long bị ướt, nó sẽ khác thường và mọi người sẽ thấy. Do đó, lời khai lẫn việc tự vẽ sơ đồ của Long không phải do ý chí mình thực hiện, mà bị các điều viên bức cung, mớm cung như Long tố cáo. Đây cũng chính là một trong những nội dung mà Quyết định Giám đốc thẩm lần 2 (năm 2014) đưa ra với cơ quan điều tra.
Điều đáng lưu ý là, điểm rất phi lý này trở thành một nút gỡ tội cho Long đã không được các cơ quan tố tụng lưu tâm.
Mặt khác, quãng đường và thời gian gây án có quan hệ mật thiết với nhau khi thực nghiệm điều tra. Khoảng chênh lệch thời gian vắng mặt của Long tại chỗ sát thóc và thời gian gây án càng lớn thì khả năng Long gây án càng cao. Khi làm thực nghiệm năm 2006, với quãng đường cả đi và về tổng cộng hơn 1.756m, làm rất nhiều động tác gây án, nhưng chỉ hết tổng cộng có 20 phút 54 giây! Nhưng đến tháng 7/2015, việc thực nghiệm có mặt của luật sư thì quãng đường đã là hơn 1.857m. Sự sai lệch về quãng đường gây án lên tới hơn 101m đã cho thấy thiếu sự khách quan của cơ quan điều tra. Do đó, theo thực nghiệm, thời gian vắng mặt ở chỗ xay xát gạo là 35 phút nên dẫn đến kết luận: Thời gian đó Long thừa khả năng hại đời cháu Yến (?!).
Một nội dung khác, kháng nghị của TANDTC ngày 3/3/2009 nêu rõ: "Thực nghiệm điều tra này chưa đảm bảo sự chính xác vì Long là người thấp bé còn anh Diêm Đăng Vang (người đóng thế bị cáo) là người to hơn bị cáo và vật thực nghiệm chỉ nặng 10 kg trong khi cháu Yến nặng khoảng 14 - 15kg".
Thậm chí, cơ quan CSĐT phải làm thực nghiệm đến lần thứ 5 mới có người đóng thế tương đương thể trạng ông Long và vật đóng thế cháu Yến có cân nặng, chiều dài tương đương với cháu Yến. Tuy nhiên, một trong những nội dung Quyết định Giám đốc thẩm lần 2 năm 2014 cho rằng: 3 lần thực nghiệm hiện trường xác định thời gian đều khác nhau; hình nộm là vật bất động, còn cháu Yến khi bị hại phải có động tác cử động nên cần thực nghiệm điều tra lại.
Có hay không bức cung, n.hục h.ình?
Ngay trong phiên tòa sơ thẩm lần thứ nhất, Long đã tố cáo các điều tra viên bức cung n.hục h.ình khiến Long phải nhận bừa tội. Và trong lần phúc cung chuẩn bị cho phiên tòa phúc thẩm (lần 2) với sự có mặt của LS Phạm Văn Cương, Long đã chỉ thẳng vào mặt điều tra viên tố cáo: "Các anh không chỉ đ.ấm đ.á mà còn để hai chân ghế lên hai ngón chân cái của tôi, thỉnh thoảng lại dằn một cái thì tôi chịu sao nổi. Chính vậy tôi đã phải nhận tội".
Chú thích: Sau bản án phúc thẩm lần 2 vẫn tuyên y án t.ử h.ình với Hàn Đức Long, LS Cương liên tục làm đơn Kháng nghị Giám đốc thẩm gửi các vị lãnh đạo Đảng, Nhà nước và cơ quan chức năng.
Vương Hà
Theo Dantri
‘Người tù thế kỷ’ Huỳnh Văn Nén: Ở tù 17 năm, quên cách chạy xe máy Trước ngày ở tù, ông Nén đã biết "chạy xe Honda cup 50" nhưng sau tận 17 năm ở tù, lúc được thả ra, ông quên hết. Ông Nén được bác sĩ thăm khám - Ảnh: Nguyên Mi Sáng nay (23.3), người tù thế kỷ Huỳnh Văn Nén đã được chuyển lên Khoa Ngoại thần kinh, Bệnh viện Chợ Rẫy (TP.HCM) để điều...