Bánh căn – ‘linh hồn’ ẩm thực đất Ninh Thuận

Bánh căn rất phổ biến ở các tỉnh Bình Thuận, Ninh Thuận, Khánh Hòa. Bánh chủ yếu thường được làm bằng khuôn đất nung và có nhiều lỗ tròn để đặt khuôn.

Những khuôn đất này được chế tạo từ bàn tay tài hoa của những người thợ gốm Bầu Trúc và hình như chỉ ở đây mới sản xuất ra những lò đổ bánh căn.

Bánh căn dân dã, mộc mạc và từ lâu đã trở thành nỗi nhớ da diết của người con xứ “gió như Phan mà nắng như Rang” mỗi lần xa quê.

Những khuôn đất này được chế tạo từ bàn tay tài hoa của những người thợ gốm Bầu Trúc và hình như chỉ ở đây mới sản xuất ra những lò đổ bánh căn.

Người đổ bánh có kinh nghiệm làm sao bánh khi ra khỏi khuôn phải vừa giòn, vừa xốp lại vừa dẻo, vỏ bánh phải có màu trắng vàng nhưng không bị cháy khét, có như thế bánh căn mới đạt yêu cầu.

Giống bánh khọt ở miền Nam, bánh căn cũng được chế biến từ bột gạo. Tuy nhiên, khi chế biến món bánh khọt, người ta thường thêm bột nghệ để bánh có màu vàng đẹp mắt và khi đổ thì tráng một lớp dầu, bởi vậy nhiều khi bụng chưa no nhưng người ăn đã thấy ngán. Còn bánh căn thì khác, bánh dùng với các loại nước mắm khác nhau nên người ăn dù có no đến mấy cũng không bao giờ cảm thấy ngấy. Nước chấm bánh căn của Ninh Thuận đa dạng: nước mắm pha loãng có ớt tỏi băm nhuyễn, mắm nêm và mắm đậu phộng, nước cá từ cá ngừ nhỏ hoặc cá nục.

Bánh căn xuất phát từ món ăn của người Chăm ở Ninh Thuận, qua thời gian người Việt đã học hỏi và sáng tạo thêm nhiều cách mới, làm cho món ăn đặc sắc hơn như ăn với nhiều loại nước chấm và thêm vào bánh nào trứng, tôm và mực.

Đặc biệt khi ăn bánh căn ở những nơi nhiều người Chăm sinh sống thì người ta cho bánh căn vào chén và nghiền nát, sau đó chan tất cả các loại mắm vào, ăn cùng xoài sống, dưa chuột, hành tây. Màu trắng của bánh thêm màu xanh của hành lá xắt nhuyễn, màu đỏ của ớt, vị chua của xoài, chanh, rồi tất cả loại mắm cho chung vào đủ để cho vị giác của người ăn được kích thích đến tận cùng. Vị chua chua, cay cay, bùi bùi khiến cho những ai đã một lần nếm thử món bánh căn dân dã sẽ không bao giờ quên được.

Nếu có dịp đến Ninh Thuận mà không dùng thử bánh căn thì quả là một thiếu sót vì nó được coi là món ăn “linh hồn” của mảnh đất này. Bánh được bán phổ biến trên nhiều con đường ở thành phố Phan Rang, tỉnh Ninh Thuận, nhưng bạn nên ăn ở những nơi có nhiều người Chăm sinh sống để có thể biết được nhiều hơn về văn hóa và cách ăn khác lạ của họ.