Ăn xôi mà nhớ quê nhà

Sài Gòn mấy hôm nay, sáng nào trời cũng mưa lất phất… Thời tiết này, ăn gì, uống gì, và ngồi ở đâu đây?! Một người bạn đi cạnh tôi liền gợi ý: “Mua xôi, cà phê và đi bệt nhé”…

Xôi gấc

Vậy là nhất trí. Hai đứa chở nhau trên một xe máy nhỏ, cũ kỹ đến mức nếu sơ suất có thể bị hỏng hóc giữa đường, rồi cứ thế chạy mấy vòng chợ Bến Thành… đôn đáo đi tìm cho bằng được một hàng xôi. “Thèm ăn như thể Việt kiều mới về nước”, bạn tôi cười nói.

Cuối cùng, cũng tìm ra một chị bán xôi, đon đả, nhiệt tình. Thúng xôi của chị đầy ắp màu sắc: xanh, đen, tím, cam, vàng… Tôi chọn xôi màu cam lợ, tức là xôi gấc. Bạn tôi mua xôi màu vàng, loại xôi đơn giản chỉ nấu chung với đậu xanh.

Nguyên liệu chính để nấu xôi là gạo nếp, hoặc là các loại gạo tẻ thơm dẻo. Thường gạo để dành nấu món này sẽ được ngâm trong nhiều giờ đồng hồ liền, để có độ nở bung tương đối. Xong, gạo nếp sẽ được đãi sạch, trộn thêm ít muối và tùy theo ý thích muốn làm ra vị xôi nào mà trộn thêm nguyên liệu, chất phụ gia, tạo vị tương ứng…

Ở miền Tây Nam Bộ quê tôi, người ta chuộng món xôi nấu với hạt đậu đen, đậu xanh, nước trái gấc và hạt bắp xắt nhuyễn hoặc giã nhuyễn.

Buổi sáng, trước khi đi làm đồng, một người trong gia đình sẽ thức dậy sớm nhất, vào bếp, nhóm củi, chuẩn bị xửng hấp xôi. Nồi nấu xôi thường to, vì chỉ nấu một lần nhưng để dành ăn sáng và ăn cho cả buổi trưa lao động ngày hôm đó.

Gạo nếp được ngâm từ đêm hôm trước, đến sáng hôm sau, hạt đã nở sẵn sàng cho một nồi xôi ngon. Theo đó, xôi sẽ được hấp cách thủy, trong thời gian chừng khoảng 60 phút trở lại là có thể bắc nồi xuống.

Trong khoảng thời gian nấu xôi, nên canh chừng 10 phút thì mở nắp nồi, lẹ tay xới xôi cho đều và chế thêm chút dầu ăn, lót mỏng dưới đáy nồi để xôi đừng bết lại và cháy khét.

Xôi trắng đậu xanh

Ở công đoạn này, lại tùy theo sở thích của từng gia đình, có người thích đơn giản, mau lẹ thì chỉ nấu xôi trắng rồi ăn chung với cá, thịt, trứng, rau… những món đồ ăn còn dư lại của chiều ngày hôm trước để tiết kiệm thời gian lẫn tiền bạc. Kỳ công chút xíu, người ta sẽ nấu thêm vài loại đậu, bỏ thêm vào nồi xôi vài cái lá dứa, lá cẩm… cho thơm vị và màu sắc bắt mắt.

Xong, lại rưới thêm muối mè và đậu phộng băm nhuyễn lên trên. Nếu thích ăn béo, thì bỏ công nạo thêm dừa. Dừa để lấy cơm ăn, nên chọn trái cầm thấy nặng nặng, trái nhẹ quá thì chỉ có nước, cơm mỏng, không bào hoặc vắt lấy nước cốt béo được.

Đến đây, tưởng chừng như có thể vốc lấy xôi ra đĩa hoặc để vào chén ăn nhưng như thế, sẽ không ăn đúng điệu… dân dã. Đầu tiên, xôi phải được xới lên, rồi vốc thành từng nắm nhỏ, đặt lên cái bánh phồng vừa được nướng lửa nhẹ còn nóng hôi hổi, sau đó để tất cả lên lá chuối màu xanh non, thổi nhè nhẹ, rồi ăn.

Khi ăn, cắn khẽ khàng từng miếng, để cảm nhận vị béo ngậy của dừa lẫn trong cụm xôi deo dẻo, ngòn ngọt, vị bùi bùi của đậu phộng rang vừa chín tới “tái ngộ” cùng lớp bánh phồng giòn xốp, chưa kịp nhai đã tan ngay ở đầu lưỡi. Cứ thế, nuốt trôi một miếng lại thèm cắn thêm miếng nữa, lại hít nhẹ mùi lá chuối xanh và tưởng chừng như khung cảnh miền đồng quê ngập tràn hoa cỏ sắp ùa ra trước mắt…

“Đi thôi”, bạn giục. Tôi hơi giật mình. Ừ thì đi. Tự nhiên, mua một gói xôi lá chuối vậy thôi mà cũng làm tôi nghĩ một tràng dài lê thê và nhớ quê kinh khủng. Lẩn thẩn rồi…

Theo Tapchiamthuc