4 nhóm người không phù hợp ăn gạo lứt

Gạo lứt có nhiều lợi ích cho sức khỏe vì hàm lượng chất xơ, vitamin và chất chống oxy hóa .

Tuy nhiên, với một số nhóm người, gạo lứt có thể không phù hợp hoặc cần thận trọng khi ăn.

1. Gạo lứt tốt nhưng có phù hợp cho tất cả mọi người?

Gạo lứt là một loại ngũ cốc nguyên hạt mang lại nhiều lợi ích sức khỏe do nó giữ lại được lớp cám và mầm giàu dinh dưỡng .

Vì gạo lứt giữ được tất cả các thành phần ban đầu nên nó cung cấp nhiều chất dinh dưỡng hơn so với gạo trắng đã xay xát kỹ. Theo dữ liệu dinh dưỡng của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ, một chén gạo lứt hạt dài đã nấu chín chứa 248 calo, 52 g carbohydrate, 5,5 g protein, 3 g chất xơ và gần 2 g chất béo.

ThS.BS. Nguyễn Thu Yên, Phụ trách Khoa Dinh dưỡng, BVĐK Đức Giang cho biết, gạo lứt là nền tảng của nhiều chế độ ăn lành mạnh nổi tiếng trên thế giới như chế độ ăn Địa Trung Hải, DASH (chế độ ăn ngăn ngừa tăng huyết áp) hay Healthy Plate (mô hình đĩa ăn lành mạnh – Đại học Harvard).

Có hàng trăm nghiên cứu đã chứng minh ngũ cốc nguyên hạt giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ, cải thiện hệ tiêu hóa và giảm nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường type 2. Ăn gạo lứt là lựa chọn dinh dưỡng tốt hơn để hỗ trợ sức khỏe tim mạch , đường huyết.

Tuy nhiên do thành phần dinh dưỡng và cấu trúc đặc thù của nó có thể không phù hợp hoặc nên thận trọng khi ăn đối với một số nhóm người.

Người có chức năng tiêu hóa yếu dễ bị đầy bụng, khó tiêu khi ăn gạo lứt.

2. Những người không phù hợp ăn gạo lứt

Theo ThS.BS. Nguyễn Thu Yên, những người không phù hợp hoặc cần thận trọng khi ăn gạo lứt bao gồm:

Người có chức năng tiêu hóa yếu, viêm loét dạ dày – đại tràng, người bị tiêu chảy hoặc hội chứng ruột kích thích.

Trẻ nhỏ, người cao tuổi: do nhai kém, hấp thu kém.

Người gầy, suy dinh dưỡng : ăn gạo lứt no nhanh, ít năng lượng.

Người bị bệnh suy thận mạn: do gạo lứt nhiều kali, phospho có thể làm tăng gánh nặng cho thận.

Không nên ăn gạo lứt khi chức năng tiêu hóa yếu

Do gạo lứt chứa lượng chất xơ cao và cứng hơn so với gạo trắng. Chất xơ là lợi thế, rất tốt cho hệ tiêu hóa của người khỏe mạnh nhưng đối với người có chức năng tiêu hóa yếu, người mắc bệnh lý tiêu hóa (như viêm loét dạ dày – đại tràng, bị tiêu chảy hoặc hội chứng ruột kích thích) khi ăn gạo lứt dễ bị đầy hơi, khó tiêu hoặc làm nặng thêm triệu chứng.

Vì chứa nhiều chất xơ gây khó tiêu nên người đang bị rối loạn tiêu hóa, bị khó tiêu hoặc mới phẫu thuật đường tiêu hóa không nên ăn gạo lứt.

Ngoài ra, vì chất xơ hấp thụ nước từ ruột nên khi ăn gạo lứt mà không uống đủ nước cũng dễ gây khó tiêu và táo bón.

Gạo lứt không phù hợp với trẻ nhỏ, người cao tuổi

Đối với trẻ nhỏ, do hệ tiêu hóa của trẻ chưa hoàn thiện. Lượng chất xơ không hòa tan cao trong gạo lứt có thể gây quá tải cho dạ dày và ruột non dễ dẫn đến đầy bụng, khó tiêu và táo bón.

Đối với người cao tuổi, do răng và nướu yếu, chức năng nhai, nuốt kém hơn người trẻ nên việc không nhai kỹ cơm gạo lứt sẽ tạo gánh nặng lớn cho dạ dày. Nhu động ruột và khả năng tiết enzyme tiêu hóa của người cao tuổi cũng giảm nên chất xơ cao làm thức ăn lưu lại trong ruột lâu hơn dễ gây khó tiêu, đầy bụng kéo dài.

Người gầy, suy dinh dưỡng

Người gầy hoặc suy dinh dưỡng không phù hợp ăn gạo lứt, đặc biệt là trong giai đoạn cần tăng cân và phục hồi sức khỏe.

Lý do là hàm lượng chất xơ dồi dào trong gạo lứt giúp tạo cảm giác no nhanh và no lâu. Đối với người gầy cần ăn nhiều để tăng calo, cảm giác no nhanh và no lâu sẽ làm giảm tổng lượng thức ăn có thể tiêu thụ gây khó khăn cho việc đạt mục tiêu calo để tăng cân.

Gạo lứt cứng và khó tiêu hóa hơn gạo trắng, đòi hỏi hệ tiêu hóa (thường đã yếu ở người suy dinh dưỡng) phải làm việc vất vả hơn. Điều này có thể dẫn đến tình trạng đầy bụng, khó chịu và làm cơ thể mất năng lượng vào việc tiêu hóa thay vì hấp thụ.

Gạo lứt giàu phospho và kali không tốt cho người bị suy thận giai đoạn nặng.

Gạo lứt không tốt cho người bệnh suy thận giai đoạn nặng

Gạo lứt không tốt cho bệnh nhân mắc bệnh thận nặng vì nó giàu phospho và kali. Phospho tập trung chủ yếu ở lớp cám và mầm (vốn bị loại bỏ ở gạo trắng). Kali cũng có hàm lượng cao hơn trong gạo lứt.

Đối với người bị bệnh thận giai đoạn nặng, chức năng thận đã suy yếu, khả năng đào thải phospho giảm sút dẫn đến tăng phospho máu làm tăng nguy cơ loãng xương và bệnh tim mạch. Tiêu thụ quá nhiều kali trong chế độ ăn uống cũng góp phần làm tăng lượng kali trong máu. Tình trạng này có thể gây rối loạn nhịp tim rất nguy hiểm.

Vì vậy, người bị suy thận giai đoạn nặng cần thận trọng trong chế độ ăn uống và hạn chế những thực phẩm chứa nhiều kali. Cách tốt nhất nên tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa thận và chuyên gia dinh dưỡng để được hướng dẫn chế độ ăn an toàn phù hợp với giai đoạn bệnh.