Vì sao không nên lạm dụng chêm ngoại ngữ vào tiếng Việt?

Trong thời đại toàn cầu hóa, mở rộng giao lưu quốc tế, khó tránh khỏi sự xâm nhập của ngoại ngữ vào tiếng Việt. Tuy nhiên, không nên lạm dụng việc chêm ngoại ngữ vào tiếng mẹ đẻ khi giao tiếp.

“Chuyển mã” khi giao tiếp có ở khắp nơi

Ngôn ngữ là vỏ của tư duy, nên đặc tính tư duy của mỗi dân tộc thể hiện thành những đặc điểm ngôn ngữ của mình. Tư duy của người Việt thiên về tình cảm, nên nguồn gốc từ vựng tiếng Việt đều rất cụ thể, nhưng kho từ biểu thị thái độ, tình cảm cũng rất phong phú. Trái lại, tiếng Anh có tính chất khái quát – trừu tượng, ngắn gọn và bao hàm nhiều tầng nghĩa.

Một ví dụ về hiện tượng “chuyển mã”: wanderlust là một từ tiếng Đức nhưng thường bị nhầm là tiếng Anh, được người dân toàn thế giới sử dụng với nghĩa “khao khát du lịch”.

Trong thời đại toàn cầu hóa, việc sử dụng tiếng Anh, tiếng Hán – Việt hoặc các từ mượn trong ngôn ngữ nước ngoài là cần thiết và đã trở nên thông dụng. Không khó để bắt gặp các thương hiệu hàng hóa, tên quán ăn, quán cà phê… bằng tiếng nước ngoài, hoặc phiên âm tiếng Việt của một từ ngoại ngữ.

Do xã hội đã quen với các từ đa âm của nước ngoài, xu hướng dùng nguyên dạng ngoại ngữ với những từ không có trong tiếng Việt (thay vì dịch, chuyển sang dạng âm Hán – Việt hoặc phiên âm chúng như trước kia) đã được khẳng định. Nói chung, việc tạo nên các thuật ngữ mới, cũng như việc mượn các từ tiếng nước ngoài cần thiết và hợp lý như trên đã cho thấy một sự phát triển, một hình thái mới của ngôn ngữ tất cả các nước.

Không nên lạm dụng

Hiện nay, việc đan xen ngoại ngữ vào tiếng Việt không dừng lại ở giới hạn của sự cần thiết và hợp lý, mà nhiều khi bị lạm dụng. Trong giao tiếp hàng ngày và trên mạng xã hội, những từ tiếng Anh đơn giản, hoàn toàn có từ tiếng Việt tương ứng, được sử dụng rất nhiều.

Mới đây, việc nữ ca sĩ Chi Pu và Mỹ Anh sử dụng xen lẫn tiếng Anh một cách thái quá vào đoạn hội thoại, giao tiếp cùng người hâm mộ đã làm dấy lên làn sóng chỉ trích, giễu nhại sự “sính ngoại”. Rõ ràng việc sử dụng tiếng Anh một cách bất hợp lý và không cần thiết như vậy là phản cảm và hạ thấp giá trị tiếng Việt.

Giống như với tiếng lóng và ngôn ngữ mạng, chỉ nên dùng xen pha ngoại ngữ khi nói vui, giải trí một cách thân mật, hoặc có thể dùng trong trường hợp cần nhấn mạnh điều gì đó, nhưng phải dùng trong văn cảnh phù hợp. Việc cố tình “chêm” tiếng nước ngoài vào câu nói của mình khi đang trò chuyện cùng người Việt thể hiện sự tự ti, khiếm khuyết của mỗi cá nhân về ngôn ngữ mẹ đẻ, và trên hết là sự tự ti về dân tộc. Mỗi người nên có ý thức hạn chế việc lạm dụng này để bảo vệ sự trong sáng của tiếng Việt.

Chị Nguyễn Hoàng Thảo – Giảng viên ĐH Hà Nội – dịch giả tiếng Anh, tiếng Nhật khẳng định: “Mình luôn nói với các bạn sinh viên của mình là càng học lên cao, càng nên trau dồi vốn tiếng mẹ đẻ của mình. Yêu nước trước tiên đến từ yêu tiếng nói, chữ viết của nguồn cội mình.”

Văn hóa là gốc để định hình cho vị thế, niềm tự hào kiêu hãnh của mỗi dân tộc, mà nguồn gốc của văn hóa lại là ngôn ngữ. Học giả Phạm Quỳnh đã nói: “Tiếng ta còn thì nước ta còn.” Hy vọng tất cả mọi người, đặc biệt là thế hệ trẻ – chủ nhân mới của nước nhà sẽ nâng cao ý thức gìn giữ những nét đẹp của tiếng Việt.