Vì sao da dễ khô rát đỏ mùa đông?
Da khô thiếu nước, thiếu độ ẩm dễ bị kích ứng hoặc phát ban khi thời tiết lạnh, nhất là với người mắc bệnh chàm, viêm da, hen suyễn…
Bác sĩ Trần Hạnh Vy, Khoa Da liễu Thẩm mỹ da, Bệnh viện Đại học Y dược TP HCM, cho biết vùng da dễ bị kích ứng là mặt, chân, tay, bàn tay hoặc lan rộng trên các vùng khác của cơ thể.
Ai cũng có thể bị kích ứng da vào mùa đông. “Kể cả khi bạn có làn da khỏe mạnh trong suốt thời gian còn lại của năm vẫn có thể phát ban khi trời lạnh”, bác sĩ nói.
Theo bác sĩ, da khô là tình trạng rất phổ biến. Người lớn tuổi thường dễ bị khô da hơn người trẻ, nhất là vùng cánh tay, bàn tay và đặc biệt cẳng chân. Da càng khô, càng nhạy cảm thì càng dễ phát ban và tổn thương, không được điều trị có thể dẫn đến các biến chứng như mề đay, chàm bội nhiễm, nhiễm khuẩn thứ phát, viêm mô tế bào và thay đổi màu da.
Khô da có thể do các yếu tố bên ngoài bao gồm nhiệt độ lạnh và độ ẩm thấp, sử dụng nước nóng nhiều hoặc các loại mỹ phẩm trang điểm chứa thành phần kiềm dầu, lột… Sử dụng kem dưỡng ẩm không đúng cách hoặc không phù hợp cũng khiến phát ban kéo dài.
Da khô rát đỏ cũng có thể do dùng một số loại thuốc như thuốc điều trị huyết áp cao, dị ứng, trị mụn trứng cá, bệnh nội khoa như lão hóa khiến da khô và nhạy cảm hơn.
Các yếu tố bên trong bao gồm sức khỏe tổng thể, tuổi tác, di truyền, tiền sử viêm da tiếp xúc kích ứng, dị ứng. Người mắc bệnh về tuyến giáp rất dễ bị khô da.
Làn da cần được cấp ẩm đầy đủ vào mùa đông để khỏe mạnh, không bị khô, rát đỏ. Ảnh: Health
Biểu hiện da phát ban
Ở mức độ nhẹ nhất, vùng tổn thương ngứa, đau, chuyển màu đỏ hoặc vàng, mất cảm giác tạm thời. Đây là cấp độ nhẹ nhất nên gần như không có nguy hiểm, phục hồi rất nhanh ngay sau sơ cứu.
Nặng hơn, vùng tổn thương bị đông cứng lại, tổn thương các lớp da ngoài nhưng chưa ảnh hưởng đến các mô sâu. Ở mức độ này, vùng da bỏng lạnh có thể xuất hiện các bọng nước, màu da trở thành màu đen, có thể khỏi sau một tháng chăm sóc.
Phát ban kéo dài có thể dẫn đến tình trạng hoại tử. Tổn thương ở cấp độ này là tổn thương toàn bộ, các mô sâu, cơ, máu, gân, tế bảo thần kinh đều bị đông cứng hoặc chết. Màu da vùng tổn thương chuyển dần sang màu đen hoại tử. Đối với cấp độ này, bệnh nhân buộc phải tháo chi hay cắt bỏ phần vùng bị hoại tử.
Do đó, da cần được bảo vệ và chăm sóc trong thời tiết mùa đông. Mỗi làn da với tính chất khác nhau cần có sự chăm sóc khác nhau. Da khô bị ảnh hưởng nhiều nhất trong mùa đông, do bản chất làn da đã rất khô, dễ bong vảy, ngứa da, nổi mẩn đỏ. Lớp hàng rào bảo vệ tự nhiên trên làn da khô không tốt bằng các loại da khác.
Cách chăm sóc làn da mùa đông
Dùng kem dưỡng ẩm là biện pháp bảo vệ đầu tiên chống lại phát ban mùa đông. Nên thoa kem dưỡng ẩm nhiều lần trong ngày, đặc biệt là sau khi tắm và rửa tay để cấp ẩm cho da. Sử dụng thêm dầu khoáng hoặc các loại dầu tự nhiên như ô liu, dầu dừa. Hạn chế cào gãi, gãi khiến da bị nứt và chảy máu, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập, làm nhiễm trùng da.
Tắm bằng sữa, xà phòng bột yến mạch làm dịu cơn ngứa. Hạn chế thời gian đứng trước lửa làm giảm độ ẩm khi da tiếp xúc với nhiệt độ cao.
Video đang HOT
Bảo vệ đôi tay bằng cách đeo găng tay mỗi khi ra ngoài trời. Thoa kem chống nắng phổ rộng có SPF từ 30 trở lên khi ra ngoài ngăn ngừa cháy nắng. Mặc quần áo làm từ sợi tự nhiên thoáng khí như bông và sợi gai dầu, để giúp giảm kích ứng da và quá nóng.
Người bị vảy nến, viêm da cơ địa, mày đay… cần điều trị dứt điểm để hạn chế phát ban tái phát vào mùa đông.
Không tự ý sử dụng các sản phẩm thoa chứa corticoid. Nếu da chảy máu, nổi mụn nước, chảy nước, nứt nẻ dữ dội, nên đến bác sĩ da liễu khám để được điều trị sớm, cải thiện tình trạng da.
Trời trở lạnh đột ngột dễ gây ngứa ngoài da và nổi mề đay
Mùa đông, thời tiết lạnh thường kèm theo hanh khô, cơ thể ít tiết mồ hôi và các axit hữu cơ là nguyên nhân tăng tỷ lệ bệnh nhân mắc các bệnh về da như: khô da, ngứa, chàm, vẩy nến...
Do đó, mọi người cần chú ý chăm sóc da đúng cách để phòng ngừa mắc và tái phát.
Nứt gót chân
Nứt gót chân là phần da khô ở gót chân bị mất đi độ đàn hồi và tách ra khi trọng lực cơ thể dồn xuống chân. Căn bệnh này thường ít được mọi người quan tâm đúng mức vì chỉ là vấn đề thẩm mỹ, nhưng khi gặp một số điều kiện thuận lợi như tiếp xúc nhiều với nước, thay đổi thời tiết đột ngột, trời lạnh, nó có thể gây ra máu, nứt sâu, đau đớn, cản trở việc đi lại, lao động.
Nguyên nhân gây nứt gót chân rất đa dạng, đó là: da khô do mất độ ẩm, áp lực quá mức lên phần gót chân trong thời gian dài và nguyên nhân từ bệnh tật, sử dụng xà phòng có chất tẩy mạnh, nước tắm quá nóng, ngâm chân trong nước nóng quá lâu hoặc quá thường xuyên, dùng nhiệt độ cao sấy khô chân... làm lớp da bên ngoài chân dày lên và dễ khô nứt.
Trong khi đó, áp lực kéo dài quá mức đối với phần gót chân phát sinh từ: đi bộ hoặc đứng lâu, đặc biệt là trên sàn cứng. Người béo phì hay mang thai làm tăng áp lực đối với lớp mỡ bình thường dưới gót chân, làm cho nó "dạt" sang hai bên, khi đó nếu da không có độ dẻo dai và linh hoạt, áp lực có thể gây ra vết nứt. Giày dép không có các miếng đệm hỗ trợ cho phần gót chân... khiến gót chân rất dễ bị nứt.
Bệnh chàm
Chàm hay còn gọi là bệnh viêm da cơ địa, thường gặp ở những người bị dị ứng và hen suyễn. Biểu hiện của bệnh là tổn thương khô da chân, mặt, tróc vẩy, đỏ. Vào mùa đông, bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.
Chàm xuất hiện nhiều ở trẻ nhỏ từ 2 tháng đến 2 tuổi, còn gọi là chàm sữa. Khi bị chàm sữa, trẻ có biểu hiện khởi đầu là mảng hồng ban, sẩn, mụn nước, rịn nước, đóng mày, tróc vảy. Vị trí thường ở hai má, có thể lan đến cằm, da đầu, trán nhưng không có ở mắt, mũi. Bệnh nặng có thể lan đến mặt, dưới cánh tay, khuỷu, da đầu, thân mình, tứ chi nhưng vùng tã lót và vùng nách không bị ảnh hưởng. Nếu tái diễn nhiều lần, bệnh sẽ trở thành chàm thể tạng nên người ta còn gọi chàm sữa là giai đoạn đầu của chàm thể tạng.
Để hạn chế tái phát bệnh chàm, cần giữ ấm cho cơ thể, ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, tránh tiếp xúc với hóa chất tẩy rửa. Cho trẻ uống nhiều nước, vệ sinh kỹ vùng mặt, miệng sau mỗi lần ăn hay bú sữa. Không cho trẻ mặc đồ quá chật bằng vải len, sợi tổng hợp vì dễ gây kích ứng da. Cắt ngắn móng tay để tránh trẻ gãi khi ngứa làm tăng nguy cơ nhiễm trùng da. Nên đi găng tay cho trẻ để hạn chế cào, gãi. Không nên tự ý sử dụng thuốc, nhất là thuốc bôi có chứa corticosteroids.
Mùa đông, các bệnh về da dễ tái phát.
Mề đay do lạnh
Một số người khi tiếp xúc không khí lạnh (dân gian gọi là ra gió) sẽ bị nổi sẩn, mảng màu đỏ, kích thước từ vài cm đến lớn như dề cơm cháy, phù nề, ngứa dữ dội, xuất hiện vài giờ rồi biến mất. Sau đó lại nổi những mảng mới ở vị trí cũ hoặc chỗ khác. Những người dễ bị nổi mày đay thường có cơ địa nhạy cảm, do vậy, để phòng bệnh, cần lưu ý: Luôn chú ý mặc ấm, hạn chế tối đa tiếp xúc với môi trường lạnh, giữ vệ sinh cơ thể sạch sẽ, tránh ăn thức ăn, uống các loại thuốc đã gây dị ứng, thận trọng khi sử dụng mỹ phẩm, lựa chọn sử dụng mỹ phẩm phù hợp, phải đeo khẩu trang và mặc quần áo bảo hộ lao động khi tiếp xúc với môi trường có nhiều hóa chất độc hại...
Ngứa do lạnh
Ngứa ngoài da là một trong những bệnh về da thường gặp vào mùa đông. Biểu hiện ngứa có thể từ lâm râm đến dữ dội, nhất là vào ban đêm khi ngủ, đặc biệt trời càng lạnh càng ngứa dữ dội. Nhiều người ngứa không chịu được nên gãi làm trầy xước da, ra máu, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập gây nhiễm khuẩn.
Ngoài các nguyên nhân gây ngứa do viêm da như: mày đay, vẩy nến, á sừng, mụn nhọt... thì hiện tượng ngứa khi trời lạnh là do chức năng điều tiết của tuyến mồ hôi, tiết bã bị hạn chế nên làm cho da bị khô. Bình thường, da tiết ra những chất hữu cơ như axit organic cùng với mồ hôi. Các axit hữu cơ có tác dụng giữ cho da nhờn, đàn hồi chống lại sự xâm nhập của các loại vi khuẩn, nấm, ký sinh trùng, bụi bẩn... Khi thời tiết khô lạnh, da ít tiết mồ hôi và các axit hữu cơ khiến da bị khô và nứt nẻ sinh ngứa.
Ngứa do thời tiết chỉ điều trị khỏi từng đợt, không thể chữa khỏi vĩnh viễn. Nhưng thường khi thời tiết ấm lên thì hiện tượng ngứa cũng giảm hoặc chấm dứt. Để hạn chế bị ngứa, cần chú ý vệ sinh da sạch sẽ. Vào mùa đông, cơ thể ít tiết mồ hôi, ít bụi bặm nhưng vẫn cần tắm rửa thường xuyên, nhất là cần vệ sinh vùng kín, nách, bẹn... để da sạch, thông thoáng.
Khi tắm, chỉ nên dùng nước đủ ấm, không chà xát da mạnh khi tắm. Đặc biệt, những người bị ngứa thường hay ngâm mình trong nước nóng rất lâu để cho bớt ngứa nhưng càng dùng nước nóng lâu càng làm cho da mất hết chất nhờn, mau khô, nứt nẻ, càng ngứa hơn. Khi tắm xong, cần lau khô nước bằng khăn bông mềm, sau đó bôi kem dưỡng ẩm phù hợp lên da.
Khi bị ngứa dữ dội kéo dài, người bệnh cần đến cơ sở y tế chuyên khoa da liễu để được chỉ định dùng thuốc phù hợp. Không được tự ý sử dụng thuốc hoặc gãi mạnh gây trầy xước, gây nhiễm trùng, viêm da.
Bệnh vẩy nến
Vẩy nến là bệnh về da thường gặp vào mùa đông, chủ yếu là các thương tổn da, kèm theo ngứa ngáy khó chịu, điển hình nhất là các dát đỏ có vẩy trắng phủ trên bề mặt, vẩy dày, có nhiều lớp xếp chồng lên nhau rất dễ bong và giống như giọt nến, vì vậy có tên gọi là vẩy nến. Vị trí hay gặp là khuỷu tay, đầu gối, rìa tóc, vùng xương cùng, mông.
Tuy nhiên, sau một thời gian tiến triển, các thương tổn có thể lan ra toàn thân. Bệnh vẩy nến diễn tiến dai dẳng, có thể gây ra biến chứng viêm, biến dạng khớp xương. Do đó, người bệnh cần chú ý duy trì chế độ điều trị, sinh hoạt hợp lý để phòng ngừa tái phát bằng cách giữ vệ sinh thân thể sạch sẽ, thường xuyên tắm rửa, thay quần áo.
Ăn uống đủ chất dinh dưỡng, bổ sung đầy đủ các loại vitamin và khoáng chất cần thiết nhằm tăng cường sức đề kháng. Nên ăn nhiều rau xanh, củ quả tươi, uống đủ nước để da không bị khô ráp, tránh tiếp xúc trực tiếp với hóa chất độc hại. Hạn chế bia, rượu, thuốc lá. Đặc biệt, người bệnh không được tự động bỏ thuốc khi thấy thương tổn đã giảm.
Lời khuyên của thầy thuốc
Cách tốt nhất là giữ cho da không bị mất nước, luôn luôn có độ ẩm thích hợp. Do đó, vấn đề sử dụng thuốc làm ẩm da là quan trọng nhất. iều cần lưu ý là nồng độ thuốc sử dụng phải thích hợp với vùng da bị tổn thương. iển hình như khô da ở mặt có thể dùng những loại dầu làm ẩm dành cho trẻ em nhưng ngược lại, nếu nứt gót chân, nên sử dụng những thuốc có chứa urê nồng độ cao từ 20% trở lên (có phối hợp với acid lactic càng tốt).
Uống vitamin A liều cao cũng có tác dụng tốt trên sự sừng hóa, nhất là những bệnh da có sẵn như chàm tăng sừng nứt nẻ, da vẩy cá. Một số loại thuốc chống ngứa thường không có tác dụng trong những bệnh khô da hoặc da vẩy cá mà chỉ có tác dụng trong trường hợp mề đay do lạnh hoặc có hiện tượng chàm hóa.
Cần lưu ý, không được dùng thuốc không rõ tác dụng, thuốc truyền miệng, xà phòng không thích hợp. Phải uống nhiều nước, mặc áo, quấn khăn đủ ấm trong mùa lạnh.
Trị chứng ngứa mùa đông bằng bài thuốc Nam
Bên cạnh đó, những người mắc các bệnh mạn tính thường dùng nhiều loại thuốc khác nhau. Một số loại thuốc uống hoặc thuốc bôi cũng có thể gây ngứa. Mặt khác, người có sức đề kháng yếu, không chịu được rét, khi trời trở lạnh buộc phải mặc nhiều quần áo ảnh hưởng đến quá trình hô hấp bình thường của da.
Theo y học cổ truyền, để phòng trị chứng ngứa trong mùa đông, không nên tắm quá nhiều, mỗi tuần tắm 2-3 lần là đủ. Không nên tắm nước quá nóng và các loại sữa tắm, xà phòng có độ kiềm cao; giữ độ ẩm thích hợp trong phòng... Với biểu hiện ngứa, bong vảy, ngứa nhiều về đêm, đặc biệt trong những ngày rét đậm... có thể sử dụng một trong số những bài thuốc sau:
Bài 1: gừng khô 9g, hồng táo 10 quả, quế chi 6g. Sắc uống mỗi ngày 1 thang. Uống liền trong 7-10 ngày.
Bài 2: đương quy, sinh địa, bạch thược mỗi thứ 15g, đan sâm 20g, phòng phong, kinh giới, bạch tật lê mỗi thứ 10g. Sắc uống. Ngày 1 thang, sắc làm 2 lần.
Bài 3: dạ giao đằng 50g, khổ sâm, xà sàng tử mỗi thứ 20g, kinh giới 30g, hoa tiêu 5g. Sắc uống. Ngày 1 thang, sắc làm 2 lần.
Bài 4: quế chi 6g, bạch thược 12g, đương quy 10g, gừng sống 3 miếng, hồng táo 10 quả, cứu cam thảo 5g. Ngày 1 thang, sắc làm 2 lần.
Bài 5: đương quy 10g, quế chi 10g, bạch thược 10g, tế tân 3g, cam thảo 5g, mộc thông 6g, ngô thù du 3g, gừng sống 9g. Ngày 1 thang, sắc làm 2 lần.
Dạ giao đằng phối hợp với một số vị thuốc khác, sắc uống trị ngứa da.
Dược thiện (món ăn bài thuốc)
Bài 1: thịt lươn 30g, hồng táo 15g, gạo tẻ vừa đủ, nấu cháo ăn hàng ngày.
Bài 2: thịt dê 200g, hoa tiêu 3g, gừng sống 15g, đương quy 30g. Hầm mềm.
Bài 3: sơn tra 15g, đương quy 15g, hồng táo 10g. Nấu ăn.
Thuốc dùng ngoài
Bài 1: vỏ chuối tiêu sắc lấy nước thấm vào khăn bông rồi chườm vào chỗ ngứa hoặc dùng mặt trong của vỏ chuối đắp trực tiếp vào chỗ ngứa.
Bài 2: lá đào tươi 30g, sắc lấy nước cốt, buổi tối trước khi đi ngủ lấy bông thấm nước cốt bôi vào chỗ ngứa.
Bài 3: gừng tươi 250g, rượu trắng 500ml. Gừng đem rửa sạch, thái lát, ngâm trong rượu 3-5 ngày là dùng được. Dùng bông tẩm thứ rượu này, bôi, chấm vào chỗ ngứa, ngày 2-3 lần.
Hạn chế tắm vào mùa đông: Nên hay không? Tắm nhiều lần một ngày mặc dù có thể giúp sạch sẽ nhưng không phải lúc nào cũng tốt. Tắm lâu, tắm nhiều vào mùa đông sẽ dẫn đến nhiều nguy hại tới sức khỏe. Trời lạnh thì tắm bao nhiêu lần/tuần là hợp lý? Khi thời tiết bắt đầu rét đậm, rét hại nhiều người sợ rét nên ngại tắm, nhưng nhiều...