Vi nhựa và mối đe dọa tới sức khỏe sinh sản của nam giới

Lượng rác thải nhựa gia tăng nhanh chóng

Các nghiên cứu gần đây cho thấy, tiếp xúc với chất vi nhựa ( microplastics hay MP) ảnh hưởng đến khả năng sinh sản và chất lượng tinh trùng của nam giới. Từng được coi là “vấn đề của phụ nữ” nhưng nay càng gia tăng ở nam giới.

MP nguy hiểm cỡ nào?

Theo Thư viện Y khoa Quốc gia Mỹ (NLM), có khoảng 6.300 triệu tấn rác thải nhựa đã được tạo ra từ năm 1950 đến năm 2015. Dự báo đến năm 2050, con số này sẽ tăng tới 12.000 triệu tấn.

MP đã được xác định trong nhiều thực phẩm như muối (50-280 vi hạt/kg muối), sữa có thương hiệu (6,5 hạt/L), cá và các loại hải sản. Theo một nghiên cứu gần đây, 3 cốc cà phê đựng trong cốc giấy dùng một lần cũng đủ khiến chúng ta nuốt phải khoảng 75 nghìn hạt vi nhựa. Cốc giấy thường được sử dụng có một lớp nhựa mỏng, khi tiếp xúc với chất lỏng nóng sẽ giải phóng MP.

Các nhà nghiên cứu đã đổ nước sôi vào một số ly thủy tinh. Sau 15 phút, họ tiến hành phân tích nước dựa trên khả năng có mặt của MP và các ion bổ sung. Họ quan sát thấy khoảng 25.000 hạt vi nhựa có kích thước micron được giải phóng vào 100 ml chất lỏng nóng (từ 850C đến 900C).

Nói một cách đơn giản, một người bình thường uống 3 tách cà phê đựng trong cốc giấy mỗi ngày sẽ nuốt phải khoảng 75.000 hạt vi nhựa nhỏ.

Nghiên cứu của Trường Cao đẳng Điều dưỡng thuộc Đại học New Mexico (UNM), Mỹ, đã tìm thấy vi lượng nhựa tích tụ trong tinh hoàn của người và chó. UNM đã thu thập tinh hoàn từ khám nghiệm tử thi của những người trong độ tuổi từ 16 đến 88 và từ gần 50 con chó sau khi chúng được triệt sản tại các phòng khám thú y địa phương.

Thay vì đếm từng hạt vi nhựa, các nhà nghiên cứu đã định lượng tổng lượng nhựa bằng cách hòa tan tất cả các mô sinh học và tách chất rắn ra. Polyethylene hay PE chiếm một phần lớn trong số đó.

Ô nhiễm MP ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của đàn ông. Ảnh: Justinboey.com

Loại nhựa này được sử dụng rộng rãi trên thế giới, xuất hiện trong bao bì, túi xách và bất kỳ sản phẩm nào. Chúng có thể phá vỡ cách hoạt động của tế bào và khiến trọng lượng tinh hoàn giảm.

Các nghiên cứu gần đây về MP ở chuột cho thấy, nếu chuột mẹ tiếp xúc với MP sẽ gây tổn thương mô và làm rối loạn phản ứng miễn dịch; số ca sinh sống giảm, trọng lượng cơ thể giảm và những thay đổi về thành phần tế bào lympho trong lá lách bị ảnh hưởng mạnh.

Nếu trong quá trình mang thai và cho con bú ở loài gặm nhấm phơi nhiễm MP sẽ dẫn đến tổn thương gan, rối loạn chuyển hóa, rối loạn chức năng hàng rào ruột và rối loạn hệ vi sinh vật ở các đập tiếp xúc và rối loạn chuyển hóa ở thế hệ F1 và F2.

Can thiệp bằng chế độ ăn uống và lối sống

Tuy thấy được mối nguy hiểm của vi nhựa đối với con người và môi trường nhưng vẫn chưa có nghiên cứu chính thức nào nói về cách phòng ngừa. Vì vậy, mọi người cần hạn chế sử dụng sản phẩm chứa nhựa; nâng cao ý thức bảo vệ môi trường; không xả rác bừa bãi ra môi trường; thay sản phẩm chứa nhựa bằng các loại vật liệu khác thân thiện với môi trường… để giúp thế hệ tương lai được sống trong môi trường xanh, sạch hơn.

Các yếu tố về lối sống và môi trường như hút thuốc lá, uống rượu, chế độ ăn uống, lối sống ít vận động, ô nhiễm môi trường, nhiễm kim loại nặng… sẽ cản trở quá trình sinh tinh, dẫn đến chất lượng tinh trùng kém và vô sinh.

Việc tiếp xúc với chất làm dẻo BPA ảnh hưởng tập trung và cục bộ đến quá trình sinh tinh, điều chỉnh quá trình sinh tổng hợp steroid, gây ra apoptosis của tế bào mầm và tế bào sertoli, cản trở vòng đầu tiên của quá trình sinh tinh, làm suy yếu sự hình thành hàng rào máu tinh hoàn và ảnh hưởng đến biểu hiện trên tế bào không phải mã hóa RNA.

Chế độ ăn uống cũng liên quan đến quá trình tạo giao tử và chất lượng tinh dịch của nam giới. Việc ăn nhiều đồ ngọt, thịt đỏ, axit béo không bão hòa đa transfat, ăn ít cá, trái cây và rau quả, ăn ít chất xơ, vitamin và khoáng chất sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và khả năng sinh sản.

Vì vậy, can thiệp bằng chế độ ăn uống có thể giúp duy trì chất lượng tinh trùng trong suốt cuộc đời và góp phần đắc lực cho việc điều trị các rối loạn chức năng sinh sản của đàn ông.