Ukraine muốn b.ắn những tên lửa tầm xa nào vào đất Nga?
Mỹ và đồng minh viện trợ Ukraine hàng chục loại tên lửa sau hơn hai năm rưỡi chiến sự, trong đó có một số mẫu tên lửa tầm xa mà Kiev muốn sử dụng để tập kích sâu vào lãnh thổ Nga.
Ukraine những tháng qua hối thúc Mỹ và phương Tây cho phép sử dụng các mẫu tên lửa tầm xa mà Kiev nhận viện trợ để tấn công các mục tiêu nằm sâu bên trong lãnh thổ Nga, bao gồm các sân bay chiến lược, với lập luận rằng đó là cách hạn chế Moscow phóng tên lửa vào mục tiêu ở Ukraine.
Tuy nhiên, hiện chưa có nước phương Tây nào chính thức đồng ý với đề nghị đó. New York Times ngày 14/9 cho hay, sau cuộc gặp với Thủ tướng Anh Keir Starmer ở Nhà Trắng, Tổng thống Mỹ Joe Biden vẫn giữ nguyên quan điểm về việc không cho phép Kiev b.ắn tên lửa do Mỹ sản xuất vào sâu trong lãnh thổ Nga.
Hình ảnh tiêm kích Ukraine khai hỏa Storm Shadow/SCALP. Ảnh: Không quân Ukraine
Thủ tướng Anh Starmer cũng cố gắng vận động Mỹ ủng hộ Anh để London cho phép Ukraine b.ắn tên lửa Storm Shadow do Anh viện trợ vào Nga, nhưng dường như chưa có kết quả tích cực. Truyền thông Mỹ nói rằng một loạt bộ phận của Storm Shadow do Mỹ cung cấp, nên bất cứ quyết định nào liên quan đến loại tên lửa này đều cần cái gật đầu từ Washington.
Theo New York Times, Ukraine hiện sở hữu 3 loại tên lửa tầm xa là Storm Shadow do Anh cung cấp, SCALP do Pháp viện trợ và ATACMS được Mỹ chuyển giao. Sắp tới Kiev có thể nhận thêm tên lửa JASSM từ Mỹ, vốn được thiết kế để khai hỏa bằng tiêm kích F-16.
Trong số các mẫu tên lửa nói trên, Storm Shadow và SCALP là hai tên gọi khác nhau của một loại tên lửa tầm xa phóng từ máy bay do Anh và Pháp cùng phát triển. Storm Shadow/SCALP có tầm b.ắn 250km, thường được Ukraine khai hỏa từ máy bay thời Liên Xô mà họ còn sở hữu.
Cận cảnh thiết kế tên lửa Storm Shadow/SCALP. Ảnh: GettyImages
Storm Shadow/SCALP bay với tốc độ tối đa 1.000 km/h, được trang bị hệ thống dẫn đường tiên tiến. Đầu đạn trên tên lửa gồm liều nổ lõm sơ cấp để xuyên phá vỏ giáp xe tăng, bê tông cốt thép và nền đất, mở đường cho đầu đạn nổ phá cỡ lớn lao vào bên trong và gây sát thương tối đa.
Thông tin về Storm Shadow/SCALP ít xuất hiện trên chiến trường những tháng gần đây do Ukraine chỉ được viện trợ số hạn chế. Kiev từng b.ắn loại tên lửa này vào các mục tiêu ở bán đảo Crimea, gây thiệt hại đáng kể với một số mục tiêu của Nga ở đó.
Tuy nhiên, Moscow sau đó đã tìm cách khắc chế tên lửa này. Ít nhất hai quả Storm Shadow còn khá nguyên vẹn bị Nga thu giữ vào tháng 7/2023 và tháng 3/2024, khả năng cao do chúng bị hệ thống vũ khí tác chiến điện tử đ.ánh chặn.
Khác với Storm Shadow và SCALP, mẫu tên lửa ATACMS – có tên gọi đầy đủ là Hệ thống Tên lửa Lục quân chiến thuật của Mỹ – được thiết kế khai hỏa từ xe pháo cơ động HIMARS hoặc xe M270 do Mỹ, Anh viện trợ Ukraine.
Video đang HOT
Tên lửa ATACMS của Mỹ được khai hỏa từ bệ phóng mặt đất. Ảnh: New York Times
ATACMS có nhiều biến thể đầu đạn khác nhau, từ đầu đạn nổ mạnh tới loại mang theo hàng trăm quả đạn con. Ngoài việc cho phép tập kích vị trí của lực lượng Nga ở khoảng cách xa một cách cơ động, ATACMS giúp Ukraine tấn công thêm nhiều mục tiêu ở bán đảo Crimea.
Mỹ hồi tháng 9/2023 bắt đầu chuyển giao biến thể M39 Block I của tên lửa ATACMS cho Ukraine. Phiên bản này có tầm b.ắn khoảng 165 km, nặng hai tấn, mang đầu đạn chùm chứa 950 quả đạn con M74, được trang bị hệ thống dẫn đường quán tính.
Cách đây vài tháng, truyền thông Mỹ nói Washington đã chuyển biến thể M39A1 Block I có tầm b.ắn 300km. Biến thể này mang đầu đạn chùm chứa 300 đạn con M74 và nặng bằng một phần ba so với đầu đạn của M39 Block I, đồng thời bổ sung hệ thống định vị vệ tinh để tăng độ chính xác.
New York Times tiết lộ, Mỹ sắp tới có thể sẽ viện trợ tên lửa JASSM – Tên lửa Hành trình Không đối đất Tầm xa Liên quân cho Ukraine để lực lượng nước này khai hỏa từ tiêm kích F-16.
Tên lửa JASSM được kích hoạt từ tiêm kích F-16. Ảnh: USAF
Tên lửa JASSM được phát triển năm 1995-1998, có mặt trong biên chế quân đội Mỹ từ năm 2003. Biến thể AGM-158A có giá dưới một triệu USD, tầm b.ắn 370 km và mang được đầu đạn 450 kg. Mỹ dường như sẽ cấp biến thể này cho Kiev.
Giới chuyên gia quân sự phương Tây nhận định, JASSM, với khả năng tàng hình và tầm b.ắn xa hơn hầu hết tên lửa Ukraine đang sở hữu, sẽ gây nhiều khó khăn cho Nga nếu Mỹ cho phép Kiev dùng nó tập kích lãnh thổ Nga. Các quan chức Mỹ nói rằng tiến trình chuyển giao tên lửa JASSM có thể mất vài tháng (tính từ tháng 9/2024) do một số vấn đề kỹ thuật.
Cảnh báo đanh thép của Nga khiến phương Tây chưa thể 'cởi trói' cho Ukraine?
Mỹ và Anh vẫn chưa đưa ra quyết định cuối cùng về việc cho phép Ukraine sử dụng vũ khí phương Tây tấn công sâu vào lãnh thổ Nga do lo ngại các cuộc tấn công như vậy có thể dẫn đến xung đột trực tiếp giữa NATO và Nga, đặc biệt là sau cảnh báo sắc lạnh từ Điện Kremlin.
Thủ tướng Anh Keir Starmer ngày 13/9 đã đến Washington để thảo luận với Tổng thống Mỹ Joe Biden về việc có nên chấp thuận cho Ukraine sử dụng vũ khí do NATO cung cấp để tấn công các mục tiêu xa hơn nhiều so với biên giới của Ukraine hay không. Cho đến nay, Mỹ vẫn chưa sẵn sàng cho phép điều đó.
Người phát ngôn Hội đồng an ninh quốc gia Mỹ John Kirby cho biết, sẽ không có thông báo nào về tên lửa tầm xa sau cuộc họp giữa 2 nhà lãnh đạo.
Nguồn tin từ Bộ Ngoại giao Anh cũng nói rằng, không nên mong đợi sẽ có đèn xanh cho Ukraine sau chuyến thăm Mỹ của Thủ tướng Starmer. Quyết định cuối cùng về Storm Shadow đã bị hoãn lại cho đến kỳ họp Đại hội đồng Liên Hợp Quốc vào cuối tháng này.
Tổng thống Mỹ Joe Biden hội đàm với Thủ tướng Anh Keir Starmer tại Nhà Trắng ngày 13/9/2024. Ảnh: Getty
Những lo ngại của Mỹ
Các quan chức Mỹ nhấn mạnh rằng, Ukraine đã có khả năng tấn công các mục tiêu sâu bên trong lãnh thổ Nga bằng máy bay không người lái (UAV) do nước này tự sản xuất. Tên lửa ATACMS do Mỹ cung cấp có thể giúp Kiev tăng cường khả năng đó, nhưng chúng quá đắt đỏ và chỉ có số lượng hạn chế nên sẽ khó tạo ra sự khác biệt.
Theo các quan chức ở Washington, ban đầu Ukraine muốn sử dụng tên lửa tầm xa ATACMS để tấn công các căn cứ không quân của Nga. Tuy nhiên, Lầu Năm Góc cho biết, Nga đã chuyển 90% máy bay phóng bom lượn - một trong những mối đe dọa hàng đầu đối với Ukraine, tới các căn cứ nằm ngoài tầm b.ắn của ATACMS. Điều này khiến việc để Ukraine dùng ATACMS tập kích sâu vào lãnh thổ Nga không thực sự hiệu quả trong khi lại có nguy cơ làm căng thẳng leo thang hơn nữa.
Hiện tại, Kiev muốn sử dụng tên lửa ATACMS để tấn công các trung tâm chỉ huy và kiểm soát quân sự của Nga, các kho nhiên liệu và vũ khí cũng như các khu tập trung quân đội.
Ngoài ATACMS của Mỹ, Ukraine cũng muốn thực hiện các cuộc tấn công tầm xa vào lãnh thổ Nga bằng tên lửa Storm Shadow do Anh cung cấp hay tên lửa SCALP của Pháp.
Vì dòng Storm Shadow có chứa linh kiện do Mỹ sản xuất, London sẽ cần được Washington chấp thuận nếu muốn cho phép Kiev dùng loại tên lửa này để tấn công mục tiêu nằm sâu trong lãnh thổ Nga. Trong khi đó, nguồn tin ngoại giao của Pháp cho biết Paris không cần sự cho phép của Washington để Ukraine sử dụng tên lửa SCALP trong trường hợp như vậy.
Tên lửa Storm Shadow trưng bày tại một triển lãm thương mại hàng không. Ảnh: Alamy Live News
Đối với Tổng thống Biden, quyết định "cởi trói" cho Ukraine không chỉ mang tính chiến thuật. Nó đặt ra câu hỏi liệu việc cho phép các cuộc tấn công như vậy có thể gây ra nguy cơ xung đột trực tiếp giữa NATO và Nga hay không.
Một mối lo ngại khác của Mỹ là việc tập trung vào các cuộc tấn công tầm xa có thể khiến Ukraine lơ là mối đe dọa trước mắt và cấp bách hơn: những bước tiến của Nga ở mặt trận Donbass, đặc biệt là cuộc tiến công về phía thành phố chiến lược Pokrovsk. Các quan chức Mỹ tin rằng việc mất thành phố này sẽ giáng một đòn mạnh đối với Ukraine.
Cảnh báo đanh thép của Nga
Ngày 13/9, Đại sứ Nga tại Liên Hợp Quốc Vassily Nebenzia cảnh báo, việc cho phép Ukraine phóng tên lửa vào sâu trong lãnh thổ Nga sẽ biến NATO thành "một bên trực tiếp tham gia vào hành động thù địch chống lại một cường quốc hạt nhân".
"Các vị đừng quên điều này và hãy nghĩ đến hậu quả của nó", ông Nebenzia nhấn mạnh.
Trước đó một ngày, Tổng thống Vladimir Putin cũng tuyên bố, việc Ukraine dùng vũ khí tầm xa phương Tây tập kích sâu vào lãnh thổ Nga đồng nghĩa với "các nước thành viên NATO, gồm Mỹ và các nước châu Âu, đang bước vào cuộc chiến với Nga".
Nhà lãnh đạo Nga cảnh báo, khi đó Moscow sẽ có biện pháp đáp trả thích đáng. Tuy nhiên, ông không nêu rõ liệu đó là những biện pháp nào.
Hồi tháng 6, ông Putin từng nói về khả năng trang bị vũ khí cho đối thủ của phương Tây để tấn công các mục tiêu phương Tây ở nước ngoài và triển khai tên lửa thông thường trong khoảng cách có thể tấn công Mỹ và các đồng của Washington ở châu Âu.
Ông Kirby cho biết Mỹ coi những lời đe dọa như vậy là nghiêm trọng, mặc dù ông thừa nhận không có gì mới trong lời cảnh báo của Tổng thống Nga.
Trong khi đó, Nghị sĩ đảng Dân chủ Jason Crow, thành viên của ủy ban tình báo và đối ngoại Hạ viện Mỹ đã hạ thấp lời đe dọa của Nga về khả năng tấn công Ba Lan hoặc các thành viên NATO khác để trả đũa.
"Tôi không tin rằng có bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy Nga muốn gây chiến với NATO. Ngược lại, tôi nghĩ họ đang tránh một cuộc đối đầu với NATO", ông Crow nói.
Lựa chọn đáp trả của Nga
Theo các nhà phân tích, Nga có nhiều lựa chọn phản ứng để đáp trả nếu Mỹ và phương Tây "cởi trói" cho Ukraine, cho phép Kiev tấn công sâu vào Nga.
Ulrich Kuehn, một chuyên gia về vũ khí tại Viện Nghiên cứu Hòa bình và Chính sách An ninh ở Hamburg (Đức), cho biết ông không loại trừ khả năng Nga sẽ gửi đi một loại thông điệp hạt nhân nào đó, như thử hạt nhân nhằm răn đe phương Tây.
Ông Gerhard Mangott, một chuyên gia an ninh tại Đại học Innsbruck ở Áo, cũng cho rằng Nga sẽ gửi đi thông điệp hạt nhân, song kịch bản này khó xảy ra.
"Nga có thể tiến hành một vụ thử hạt nhân. Họ đã thực hiện mọi sự chuẩn bị cần thiết. Họ có khả năng cho nổ một vũ khí hạt nhân chiến thuật ở đâu đó phía Đông đất nước chỉ để chứng minh họ hoàn toàn có khả năng dùng đến phương án hạt nhân nếu cần", ông Mangott nhận định.
Theo ông Kuehn, ngoài việc sử dụng vũ khí hạt nhân hoặc tấn công vào các hạ tầng, tài sản quân sự của Mỹ, Anh ở nước ngoài. Nga sẽ tấn công các máy bay không người lái và máy bay chiến đấu của Anh ở gần Nga, như trên Biển Đen, hay b.ắn tên lửa vào các máy bay chiến đấu F-16 mang tên lửa Storm Shadow tại các căn cứ ở Romania và Ba Lan.
Chuyên gia Mangott cũng dự đoán, Ukraine sẽ phải hứng chịu các đòn đáp trả quân sự của Nga nếu được phương Tây "cởi trói" về vũ khí tầm xa. Tuy nhiên, ông cho rằng, Nga sẽ không tấn công lãnh thổ NATO.
Ngoài ra, một phương án mà Nga có thể tính đến là đáp trả ngoại giao như đóng cửa đại sứ quán phương Tây tại Nga và ngược lại.
Hội đàm Key Starmer-Joe Biden sẽ quyết định việc Ukraine tấn công tầm xa vào Nga? Viễn cảnh về một sự thay đổi lớn ở Nhà Trắng đã thúc đẩy Thủ tướng Starmer vội vã bước vào phòng họp với Tổng thống Biden ngay lúc này, dù ông đã có kế hoạch đến New York trong 2 tuần nữa để dự Đại hội đồng Liên hợp quốc. Thủ tướng Anh Keir Starmer sải bước rời khỏi chuyên cơ khi...