T.ự t.ử, bạo lực, nghiện game…: Những cảnh báo về “bệnh học đường”
T.ự t.ử, bạo lực, nghiện game là những vấn đề trong 16 “bệnh” thường gặp trong học đường có thể gây khó khăn cho học sinh trong quá trình phát triển được các chuyên gia cảnh báo trong Cẩm nang tâm lý học đường.
Cuốn cẩm nang được biên soạn bởi 3 tác giả uy tín trong lĩnh vực tâm lý học đường gồm PGS. TS Trần Thị Lệ Thu, PGS. TS Trần Thành Nam, ThS Nguyễn Thị Phương với sự cố vấn chuyên môn của TS Lê Nguyên Phương. Cuốn cẩm nang ra đời với mong muốn hỗ trợ phụ huynh, giáo viên cách nhận biết 16 triệu chứng bệnh – hành vi tâm lý học đường thường gặp phải, đồng thời phân tích biểu hiện, nguyên nhân, từ đó đưa ra phương pháp khắc phục.
Hội thảo ra mắt cuốn Cẩm nang tâm lý học đường tại TPHCM
Cuốn cẩm nang vừa được giới thiệu tại TPHCM sau khi ra mắt tại Hội thảo Tâm lý Học đường Quốc tế lần thứ VI diễn ra vào đầu tháng 8/2018 tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. Nội dung cẩm nang được xây dựng, sắp xếp theo các nhóm vấn đề thường gặp theo lứa t.uổi tăng dần để giúp giáo viên, phụ huynh dễ dàng tìm thấy các chỉ dẫn phù hợp với độ t.uổi của học trò, con em mình.
Các vấn đề được đề cập như định nghĩa lại hiểu biết về: Chậm phát triển ở trẻ, Khuyết tật trí tuệ; Bổ sung kiến thức về các bệnh – hành vi rối loạn: Rối loạn tăng động giảm chú ý, rối loạn phổ tự kỷ; Rối loạn học tập; hướng dẫn cho bố mẹ, thầy cô giáo cách nhận biết về các hành vi của t.uổi học đường như: Bắt nạt học đường; Nghiện game, internet và mạng xã hội; Tình yêu t.uổi học trò…
Sách cũng đưa ra những phương pháp xử lý phù hợp cho bố mẹ khi rơi vào trường hợp: Là phụ huynh của các em đang là nạn nhân của quấy rối t.ình d.ục, xâm hại t.ình d.ục; Hướng dẫn thầy cô giáo, bố mẹ đưa ra phương án xử lý những vướng mắc trong mối quan hệ với người bệnh lo âu, trầm cảm, hay những người có hành vi tự gây tổn thương, thậm chí… t.ự t.ử.
Được biết, các hội thảo, tọa đàm về những “căn bệnh” liên quan đến các vấn đề học đường sẽ được tổ chức tại 5 tỉnh thành gồm Hà Nội, TPHCM, Cần Thơ, Đà Nẵng, Nha Trang. Kế hoạch đầu năm 2019, sẽ có những khóa tập huấn chuyên sâu giành cho giáo viên kiêm nhiệm hay mong muốn trở thành chuyên viên tư vấn học đường và đưa cuốn sách vào thư viện các trường học.
Một số “bệnh” học đường cần được giáo viên, phụ huynh lưu tâm:
Nghiện game, internet và mạng xã hội
Một số dấu hiệu nhận diện là chơi game, internet và mạng xã hội quá 6 tiếng/ngày; cảm thấy bồn chồn, ủ rũ, khó chịu khi không được sử dụng; sa sút học tập, giảm chất lượng công việc và mất các mối quan hệ do dành quá nhiều thời gian cho thế giới mạng. Các chuyên gia cảnh báo, việc “nghiện” này có thể gây ra trạng thái căng thẳng, trầm cảm, lo âu và các vấn đề về giấc ngủ.
Ảnh minh họa
Video đang HOT
Khi trẻ có dấu hiệu nghiện game, internet và mạng xã hội, cha mẹ cần cùng trẻ xây dựng kế hoạch, cách thức kiểm soát mức độ sử dụng như ngắt kết nối mạng nếu không thực sự cần thiết; cùng trẻ lập thời gian biểu và cho trẻ tham gia các hoạt động hữu ích như giải trí, năng khiếu, tập thể… Ngoài ra, có thể cho trẻ đi đ.ánh giá, can thiệp về chuyên môn từ các chuyên gia.
Đặc biệt, bố mẹ vẫn là tấm gương trong sử dụng và kiểm soát việc sử dụng game, internet và mạng xã hội; dành thời gian tìm hiểu, cùng sử dụng, phòng ngừa các hậu quả xấu từ chúng; cần dành thời gian quan tâm, xây dựng mối quan hệ chất lượng với con trẻ; hướng con trẻ đến các hoạt động giao tiếp lành mạnh như gặp gỡ mọi người, đọc sách, tập thể thao, đi du lịch, hoạt động xã hội thay vì để trẻ một mình.
Bắt nạt học đường
Ngoài bắt nạt ở trường học thì vấn đề bắt nạt trực tuyến thông qua các tiện ích và ứng dụng trên internet rất cần được lưu tâm. Đây được xem là hiện tượng báo động xảy ra phổ biến trên toàn thế giới, tỷ lệ học sinh bị bắt nạt trực tuyến ngày càng tăng.
Phụ huynh cần hết sức lưu tâm là trẻ bị bắt nạt phải chịu những tổn thương tinh thần, chán nản, cô đơn và suy sụp. Sự sợ hãi hoặc nỗi ám ảnh làm thế nào để đối phó với những kẻ bắt nạt có thể khiến các em bị stress, lo âu, trầm cảm và ảnh hưởng nặng nề đến tâm lý. Nhiều vụ việc học sinh bị bắt nạt để lại hậu quả nghiêm trọng là t.ự s.át.
Cần nhất là nhận diện sớm các dấu hiệu, nguy cơ trẻ bị bắt nạt và tìm kiếm sự giúp đỡ từ giáo viên, chuyên gia tâm lý để can thiệp kịp thời. Và cả trẻ bắt nạt cũng có thể đang có gặp khó khăn cần được sự hỗ trợ.
T.ự t.ử
Đây cũng là một trong những “bệnh học đường” mà các chuyên gia lưu ý nhà trường và gia đình cần quan tâm đến trẻ nhỏ. Học trò có hành vi t.ự t.ử có thể vì các nguyên nhân như trầm cảm và cảm giác tuyệt vọng; bị lạm dụng, b.ạo h.ành tự nhỏ; mối quan hệ đổ vỡ…
Người thân cần hiểu ý nghĩa của hành vi t.ự t.ử có thể là sự trốn chạy, sự tuyệt vọng, sự tự trừng phạt, sự đổ lỗi, trả thù, sự mất mát… Khi đối diện với đau thương, tang tóc, các em rất cần được hỗ trợ để vượt qua cú sốc tâm lý, cảm xúc tức giận và các dấu hiệu trầm cảm…
16 vấn đề tâm lý thường gặp ở học đường:
Chậm phát triển, khuyết tật trí tuệ, tăng động giảm chú ý, rối loạn phổ tự kỷ, rối loạn học tập, bắt nạt học đường, mệt mỏi, các vấn đề về giấc ngủ, nghiệm game – internet và mạng xã hội, tình yêu t.uổi học trò, quấy rối t.ình d.ục, xâm hại t.ình d.ục, lo âu, trầm cảm, hành vi tự gây tổn thương, t.ự t.ử.
Hoài Nam
Theo Dân trí
Chuyên viên tâm lý học đường: Cần cho cả trẻ tự kỷ lẫn trẻ tài năng
Tiến sĩ tâm lý học Lê Nguyên Phương, thành viên sáng lập Liên hiệp phát triển tâm lý học trường học thế giới CASP-I, hiện sống ở Mỹ, đã chia sẻ những suy nghĩ về hiện trạng của ngành tâm lý học đường ở Việt Nam.
Tiến sĩ tâm lý học Lê Nguyên Phương, thành viên sáng lập Liên hiệp phát triển tâm lý học trường học thế giới CASP-I - PHI. HÀ
Qua 10 năm đi về tham gia trực tiếp những hoạt động đào tạo nhằm phát triển ngành tâm lý học đường tại Việt Nam, ông nhận xét như thế nào về nhu cầu dịch vụ tâm lý cho t.rẻ e.m ở trong nước?
Nhu cầu này rất cao, từ những hình thức rất xa ngành tâm lý như trại hè giúp cho trẻ kỹ năng tự lập, cho tới vấn đề những trẻ khuyết tật, những trẻ bị rối loạn... nguyên một phổ như vậy. Kể cả những trẻ là thần đồng, tại các quốc gia tân tiến, đó cũng là nhiệm vụ của chuyên viên tâm lý, đặc biệt là tâm lý học đường, để tư vấn phương pháp sư phạm cho giáo viên giúp trẻ thích thú hơn trong chuyện học và phát triển tối đa khả năng của chúng.
Những người học ngành tâm lý cũng có thể mở phòng khám không khác gì bác sĩ. Tại đó, có thể cung cấp các dịch vụ như tham vấn, can thiệp trực tiếp cho t.rẻ e.m, chỉ dạy các phương pháp kỹ năng học tập, tổ chức những lớp, những nhóm nhỏ kỹ năng sống, tập huấn cho phụ huynh cách dạy con, hoặc dịch vụ đ.ánh giá khiếm khuyết, hay đ.ánh giá trí thông minh, hoặc quản lý cùng nhà trường, bệnh viện trong trường hợp các em có những chứng rối loạn nặng nề hơn. Hoặc thành lập các nhóm hỗ trợ phụ huynh nuôi dạy con trẻ cho tốt hơn... Rất nhiều dịch vụ mà một chuyên viên được huấn luyện đàng hoàng và có kinh nghiệm có thể cung cấp được.
Nên nếu dùng chữ thị trường, thì thị trường tâm lý ứng dụng ở Việt Nam rất bao la, mặc dù có thể còn có những lệch lạc trong nhận thức về việc sử dụng dịch vụ đó như thế nào.
Ông có thể cho ví dụ về chuyện nhận thức lệch lạc đó?
Chẳng hạn chuyện trẻ tự kỷ. Ở Việt Nam tình trạng hiểu lầm về kết quả của việc can thiệp và điều trị còn rất nhiều. Sai lầm khi nghĩ can thiệp tâm lý là chiếc đũa thần vạn năng có thể giải quyết được tất cả các vấn đề. Nhiều người nghĩ một đ.ứa t.rẻ tự kỷ sau một thời gian được chữa trị sẽ hoàn toàn hết tự kỷ! Thật ra tất cả những phương pháp tối ưu trên thế giới chỉ có xu hướng giúp giảm dần những tính chất làm cản trở việc giao tiếp của trẻ mà thôi. Càng can thiệp sớm, can thiệp đúng, thì những điểm bị giới hạn của trẻ càng giảm. Và vẫn phải có môi trường để trẻ tự kỷ có thể sinh hoạt được, phát triển những khả năng của mình thay cho môi trường bình thường.
Mặt ngược lại, khi nhu cầu tăng cao như vậy, khi còn sự hiểu biết lệch lạc về một số chứng bệnh tâm lý, lại có những chuyên gia giả dạng, mạo nhận có thể chữa bệnh này, bệnh kia...Hiện tượng các phòng can thiệp mở ra khá nhiều, thậm chí những trung tâm nuôi dạy trẻ tự kỷ cũng nhiều. Tôi chỉ được quan sát và theo dõi một số, thì thấy trong đó có một số điều còn bất cập. Đó là điều đáng tiếc.
Những điều bất cập như ông nói, có thể gọi tên là những điều gì?
Chẳng hạn như phương pháp can thiệp thật sự nhiều nơi còn chung chung quá. Nó không phải là phương pháp can thiệp riêng cho trẻ tự kỷ, mà là phương pháp can thiệp cho trẻ bị chậm nói chung. Có một số trung tâm chỉ như giữ trẻ chứ không phải can thiệp, dù có thể giữ trẻ nghiêm ngặt hơn chỗ bình thường, nhưng chỉ vậy thôi. Hoặc tỷ lệ giữa số chuyên viên và trẻ còn chênh lệch, một giáo viên phải lo quá nhiều trẻ. Còn chưa nói tới những việc như phòng tham vấn vẫn còn là nơi đưa ra lời khuyên. Hoặc dịch vụ của phòng tham vấn còn giới hạn.
Luôn luôn có tình trạng những chuyên gia giả hiệu cung cấp những dịch vụ chưa đạt chất lượng đến cho phụ huynh, học sinh. Theo ông việc giải quyết vấn nạn đó nên như thế nào?
Việc giải quyết đó trên thế giới rất rõ ràng, minh bạch. Chúng ta không cần sáng tạo điều gì, chỉ cần học theo các quốc gia tiên tiến. Như cá nhân tôi sau khi tốt nghiệp đại học, phải tối thiểu là thạc sĩ, thì mới được học thêm một năm để lấy chứng chỉ hành nghề. Chứng chỉ đó phải có thời gian thực tập. Rồi phải lăn tay xem trong quá khứ có hành vi tội phạm nào hay không. Ở tiểu bang có Hội đồng Khoa học xã hội của tiểu bang (thuộc chính quyền của tiểu bang nhưng chủ yếu do các nhà khoa học làm việc) ấn định những yêu cầu, tiêu chuẩn cho một người làm ngành tâm lý học đường, cấp chứng chỉ... Nhưng sau khi được cấp chứng chỉ, người đó mới chỉ được hoạt động trong nhà trường mà thôi. Nếu muốn mở phòng khám hay làm những dịch vụ ở ngoài, mỗi tiểu bang quy định có khác nhau, nhưng ở California thì phải có chứng nhận của Học khu là đã thực hành nghề nghiệp trong trường học 3 năm. Đó là về quy định hành nghề.
Còn quy định về đạo đức, về tri thức lại do một tổ chức gồm những chuyên gia đầu ngành, những người có sự tín nhiệm trong lĩnh vực là Hiệp hội Quốc gia tâm lý học đường Hoa Kỳ. Hiệp hội không thuộc về chính phủ, có quyền đề ra những khuyến cáo mà chính quyền của mỗi địa phương có thể sử dụng để xây dựng tiêu chuẩn cho chứng chỉ. Người nào vi phạm là bị sa thải. Ở Hoa Kỳ thì Hiệp hội chỉ có tính chất gợi ý, tôn trọng lẫn nhau. Họ đề ra những kiến nghị, yêu cầu. Trường đại học nào áp dụng tiêu chuẩn của họ thì được họ cấp cho chứng nhận. Nhưng nếu có một trường nào đào tạo có vấn đề thì trong giới đều biết, sinh viên đều biết cả.
Những điều này ở ta hoàn toàn có thể làm được. Chỉ có điều quy chế đó phải thật rõ ràng, minh bạch. Và những người làm trong hội đồng xét duyệt chứng chỉ hành nghề như vậy phải là những người công tâm.
Quy trình chuẩn để đ.ánh giá t.rẻ e.m có khiếm khuyết tâm lý hay không khi các chuyên gia như ông thực hiện là như thế nào?
Đầu tiên người chuyên viên đọc lại tất cả các hồ sơ, sau đó phỏng vấn phụ huynh, học sinh, giáo viên để có cái nhìn toàn cảnh...Sau đó chúng tôi quan sát em học sinh đó sinh hoạt ở các môi trường khác nhau. Có một điều các giáo viên sẽ rất ngại chúng tôi, đó là chuyên viên tâm lý học đường cũng sẽ vào tận lớp, quan sát phương pháp sư phạm của giáo viên, có lý do gì khiến các em biểu hiện ra có vẻ như khuyết tật hay không. Ví dụ giáo viên giảng bài rất nhàm chán, mà em học sinh đó lại rất thông minh, thì em sẽ quay sang chọc phá người khác để tìm hưng phấn...
Sau khi có những thông tin đầy đủ mới bắt đầu chẩn đoán. Công cụ trắc nghiệm là cuối cùng. Chẳng hạn trắc nghiệm về nhận thức và trí thông minh. có một số dạng công cụ trắc nghiệm, nhưng người chuyên gia tâm lý phải được đào tạo tốt để có quyết định lâm sàng là sử dụng công cụ gì cho thích hợp. Ví dụ có một dạng tạm gọi là trắc nghiệm trí năng, khảo sát từng phần, như khảo sát khả năng xử lý thông tin qua ngả thính giác, thị giác, hay là sự phối hợp giữa mắt và tai ..vv.. Nếu em đó gốc Tây Ban Nha, tiếng Anh chưa giỏi, hay em bị ngọng, hoặc là phát âm có vấn đề, thì tôi sử dụng bài trắc nghiệm trí thông minh không thông qua ngôn ngữ. Chỉ riêng việc sử dụng bài tập trí thông minh không thôi đã như vậy rồi. Nên quyết định lâm sàng rất quan trọng.
Công việc của người chuyên viên tâm lý học đường cũng không giới hạn vào chữa trị, can thiệp và tham vấn cho những trẻ gặp những vấn đề khiếm khuyết. Khi nói tới tâm lý người ta chỉ nói tới tham vấn, tới cảm xúc, nhưng sự thực tâm lý học đường, tâm lý giáo dục là xem phương pháp giáo dục nào có thể cải thiện và tăng trí thông minh của đ.ứa t.rẻ nữa. Vì với đ.ứa t.rẻ thiên phú tài năng chắc chắn vẫn còn phát huy thêm khả năng học tập, nhận thức nữa. Nên lĩnh vực của người chuyên viên tâm lý học đường bao trùm từ trẻ khuyết tật tới trẻ thiên phú tài năng. Từ trẻ có lo âu, trầm cảm cho tới tự kỷ, thiểu năng, khuyết tật trí tuệ vv... đồng thời cũng có những chương trình phòng ngừa và hỗ trợ cho các em bình thường hoặc thiên tài mà thiếu những kỹ năng xã hội - là những khiếm khuyết có thế giải quyết được.
Nói tới việc đ.ánh giá những khuynh hướng của trẻ hay đ.ánh giá tài năng thiên phú, có cả một trào lưu đi sinh trắc vân tay dự đoán thiên hướng trẻ.
Hiện tượng có những công ty nghiên cứu vân tay để xác định thiên hướng của t.rẻ e.m trong việc học tập cũng như thành công trong tương lai không chỉ xuất hiện trong những năm gần đây. Từ năm 2007 khi về Việt Nam hỗ trợ ngành tâm lý học đường, tôi đã biết có một số công ty từ nước ngoài qua bán sữa, và có câu chuyện cứ bao nhiêu kg sữa bột thì sẽ lại được làm bài trắc nghiệm vân tay miễn phí. Rất tiếc là có một số giảng viên ngành tâm lý đã cộng tác, và vô tình để tên của mình quảng cáo cho những công ty này. Khi chuyện này phổ biến thì những người làm công việc này bắt đầu thu t.iền.
Nghiên cứu vân tay là một ngành nghiên cứu khoa học, nhưng trong lĩnh vực tội phạm học chứ không phải lĩnh vực trí thông minh hay thiên hướng trong tương lai, mà cũng không liên quan gì tới cá tính cả. Đơn giản nhất hãy dùng công cụ tìm kiếm google, tìm những bài nghiên cứu về vân tay và cá tính, trí thông minh bằng tiếng Anh thì sẽ thấy số lượng rất ít, xuất phát từ một số nước Đông Âu cũ, một số nước Phi Châu và Trung Quốc, chứ không có trong các nghiên cứu của những trung tâm uy tín trên thế giới. Tôi biết khi nói ra sẽ đụng chạm tới công ăn việc làm của nhiều người, nhưng việc dùng vân tay để tiên đoán tương lai, cá tính của một người cũng như xác định thiên hướng trong tương lai là bịp bợm.
Những người học ngành tâm lý cũng có thể mở phòng khám không khác gì bác sĩ.
Tiến sĩ tâm lý học Lê Nguyên Phương
Theo thanhnien.vn
Hình ảnh n.ữ s.inh Trung Quốc cặm cụi học bài trên tàu điện ngầm: Còn nơi nào áp lực học tập nặng nề hơn quốc gia này không? Học sinh Trung Quốc đang phải đối mặt với áp lực học hành vô cùng lớn. Tỷ lệ học sinh t.ự t.ử vì nguyên nhân này cũng ngày càng gia tăng. Trên môt chuyên tau điên ngâm xuât phat tư nha ga Daxinggong cua tinh Nam Kinh (Trung Quôc), hinh anh môt cô hoc tro nho căm cui hoc bai, trong khi moi...
