Trump nỗ lực cứu vãn di sản

Vài ngày trước khi rời Nhà Trắng, Trump chọn tới thăm bức tường biên giới, biểu tượng cho di sản 4 năm nhiệm kỳ tổng thống của ông.

Trong lần xuất hiện đầu tiên trước công chúng kể từ sau bài phát biểu kêu gọi đám đông kéo tới Đồi Capitol tuần trước, Tổng thống Donald Trump đã quay lại với chủ đề mà ông thường nêu ra trong những thời điểm tranh cãi chính trị: nhập cư.

Trump hôm 12/1 tới thành phố Alamo, bang Texas để kỷ niệm việc hoàn thành hơn 720 km tường biên giới, vốn là cam kết trọng tâm trong chiến dịch tranh cử của ông năm 2016.

Nicole Narea, biên tập viên của Vox, nhận định chuyến thăm là nỗ lực cuối cùng của Trump để cứu vãn di sản của 4 năm nhiệm kỳ, đồng thời hướng sự chú ý của dư luận khỏi nỗ lực xem xét bãi nhiệm ông lần hai của Hạ viện.

Tổng thống Donald Trump thăm bức tường biên giới ở Alamo, bang Texas hôm 12/1. Ảnh: AFP.

Bỏ qua những cuộc khủng hoảng đang bủa vây trong những ngày cuối nhiệm kỳ, Trump tập trung nói về nhiều chính sách mà ông theo đuổi để cơ bản định hình lại hệ thống nhập cư của Mỹ.

“Khi tôi mới nhậm chức, chúng ta chỉ có một biên giới lỏng lẻo, xuống cấp và đổ nát. Chúng tôi đã cải tạo hệ thống nhập cư và hoàn thành bức tường biên giới phía nam an toàn nhất trong lịch sử Mỹ”, Trump nói tại Alamo.

Trump đã cắt giảm đáng kể số hồ sơ xin tị nạn được tiếp nhận và xem xét ở biên giới hàng ngày và ban hành Quy trình Bảo vệ Người di cư (MPP), chính sách buộc những người xin tị nạn phải chờ đợi trên lãnh thổ Mexico trong khi hồ sơ của họ được xem xét.

Tổng thống Mỹ cũng ký nhiều thỏa thuận với các quốc gia Trung Mỹ để cho phép Washington gửi trả người xin tị nạn về các nước này, đồng thời kích hoạt các chương trình bí mật cho phép giới chức nhập cư Mỹ đẩy nhanh quy trình trục xuất người xin tị nạn.

Trump cũng ban hành các quy định để giảm bớt các trường hợp được phép xin tị nạn. Ông cũng lấy đại dịch Covid-19 làm lý do để trục xuất hàng chục nghìn người di cư, gồm cả những đứa trẻ không có người thân đi cùng.

Tuy nhiên, Tổng thống Mỹ cũng hiểu rằng chính sách của ông có thể bị đảo ngược sau khi Joe Biden nhậm chức vào ngày 20/1. “Chúng ta thậm chí không thể để chính quyền mới nghĩ tới việc dỡ bỏ nó”, Trump nói về bức tường biên giới.

Năm 2015, Trump bắt đầu chiến dịch tranh cử tổng thống với bài phát biểu chỉ trích người nhập cư Mexico “mang theo ma túy, các hành vi phạm tội”, thể hiện lập trường cứng rắn về hạn chế nhập cư của mình.

Trong chuyến thăm tường biên giới cuối cùng trong nhiệm kỳ vào hôm 12/1, ông nhắc lại lập trường này, tiếp tục “gieo sợ hãi” bằng cách đề cập đến tình trạng tội phạm tràn qua biên giới và việc hình thành các đoàn người nhập cư mới.

Gilberto Hinojosa, chủ tịch đảng Dân chủ ở Texas, cho rằng Trump bắt đầu nhiệm kỳ bằng những lời lẽ thù địch với người nhập cư từ Mexico, và sẽ kết thúc 4 năm cầm quyền với bức tường biên giới, biểu tượng chia tách nhiều cộng đồng ở biên giới.

Năm 2016, Trump cam kết xây “bức tường to, đẹp” dài 1.000 dặm (hơn 1.600 km) tại biên giới với Mexico. Ông cũng tuyên bố sẽ buộc Mexico phải trả tiền cho bức tường này. Nhưng 4 năm trôi qua, Trump mới chỉ hoàn thành hơn 720 km và chi phí xây dựng cho tới giờ vẫn do phía Mỹ chi trả.

Gánh nặng hơn 15 tỷ USD xây tường biên giới đã đổ lên vai những người nộp thuế và một phần được trích từ ngân sách của Lầu Năm Góc, dù không có sự chấp thuận của quốc hội.

Tuy nhiên, bức tường biên giới với chữ ký của Trump trên đó vẫn là minh chứng cụ thể và chân thực về nỗ lực của Trump nhằm ngăn chặn những người xin tị nạn và nhập cư vào Mỹ.

Song câu hỏi mà nhiều người quan tâm hiện nay là liệu nỗ lực cứu vãn di sản của Trump có thành công, khi ông phải chuyển giao Nhà Trắng cho Biden sau một tuần nữa.

Tổng thống đắc cử cam kết không xây thêm bất kỳ bức tường biên giới nào trong nhiệm kỳ, dù ông nói sẽ không dỡ bỏ hàng rào đã được xây dựng dưới thời Trump. Với cam kết này, Biden sẽ trở thành tổng thống đầu tiên kể từ sau George H.W. Bush không xây thêm hàng rào biên giới.

“Tôi không ngạc nhiên khi Biden không muốn phá bỏ bức tường”, Jessica Bolter, trợ lý phân tích chính sách tại Viện Chính sách Nhập cư, nói và lưu ý vấn đề xây tường biên giới đã được chính trị hóa như thế nào trong 5 năm qua. “Loại bỏ biểu tượng của nhiệm kỳ Trump sẽ dẫn tới một cơn bão chính trị và có thể ảnh hưởng nghiêm trọng tới khả năng đưa thực hiện nhiều quyết sách khác ở biên giới này”.

Tổng thống Mỹ Donald Trump ký tên lên tường biên giới ở Alamo, Texas, hôm 12/1. Video: Twitter/ WFLA NEWS.

Bolter thêm rằng cô cũng không ngạc nhiên khi Trump quyết định tới thăm tường biên giới ngay trước khi rời nhiệm sở. “Chúng tôi đã thấy xuyên suốt nhiệm kỳ tổng thống, mỗi khi Trump cảm thấy bị tấn công trên các mặt trận khác, ông ấy sẽ quay về vấn đề nhập cư. Đây là vấn đề cốt lõi của ông ấy, giúp củng cố nền tảng ủng hộ với Tổng thống”, Bolter nói. “Đặc biệt khi đối mặt nguy cơ bị xem xét bãi nhiệm, Tổng thống đã cố quay lại và cho thấy những lời hứa mà ông ấy có thể giữ và những việc ông ấy có thể hoàn thành”.

Khảo sát của Pew hồi tháng 1/2019 cho thấy 58% người Mỹ phản đối việc xây dựng tường biên giới, nhưng có tới 82% người thuộc phe Cộng hòa hoặc nghiêng về Cộng hòa ủng hộ dự án của Trump, tăng 10% so với năm trước đó, bất chấp chi phí xây dựng được lấy từ tiền thuế của người dân Mỹ.

Dù Trump chưa thực hiện tốt lời hứa bắt Mexico trả tiền xây tường biên giới hoặc hoàn thành nó trong nhiệm kỳ đầu tiên, điều này dường như không phải vấn đề đối với người ủng hộ ông.

“Những người ủng hộ Trump luôn có những cách thần kỳ để điều chỉnh kỳ vọng của họ, nhằm tiếp tục ủng hộ Tổng thống dù ông ấy chưa thể hoàn thành cá cam kết”, John Hudak, thành viên cấp cao tại Viện Brookings, nói.