Tiến trình trứng sán trở thành sán dây trong cơ thể người
Sán trưởng thành có thể dài đến 12 mét, gồm hàng nghìn đốt, mỗi đốt chứa khoảng 50.000 trứng, sống ký sinh trong cơ thể người.
Bệnh sán dây/ấu trùng sán dây (sán lợn) chia làm hai dạng là ấu trùng sán và sán trưởng thành.
Với bệnh ấu trùng sán lợn, người ăn phải trứng sán lợn nhiễm trong thức ăn, nuốt vào dạ dày trứng sán nở ra ấu trùng và di chuyển đến ruột non. Ấu trùng xuyên qua thành ống tiêu hóa vào m.áu và theo m.áu đến các cơ, mắt hay não rồi hóa nang, ký sinh ở đó. Tùy thuộc vào vị trí ký sinh của nang sán, người bệnh có những triệu chứng khác nhau.
Một mẫu sán dây lưu trữ tại Viện Sốt rét – Ký sinh trùng – Côn trùng TP HCM.
Nếu nang sán nằm trong cơ, người bệnh xuất hiện những u nhỏ, chắc, kích thước khoảng 1-2 cm hoặc bằng hạt đỗ, hạt lạc, di động, không ngứa, không đau. U nằm ở vị trí cơ vân, không ở trên đường đi của hạch bạch huyết.
Nếu nang sán nằm trong não, người bệnh có thể bị động kinh, liệt tay, chân hay liệt nửa người, nói ngọng, rối loạn trí nhớ hoặc đau đầu dữ dội. Nang sán nằm trong mắt có thể gây tăng nhãn áp, giảm thị lực hoặc mù.
Người bệnh ăn phải thịt lợn sống hay chưa chín có chứa các nang sán (lợn gạo), khi đến dạ dày ấu trùng sán sẽ thoát nang và bám dính vào ruột non rồi phát triển thành sán dây trưởng thành.
Trường hợp người bệnh có sán trưởng thành ký sinh trong ruột, khi đốt sán già sẽ rụng và thoát ra ngoài chủ yếu qua đường phân, nhiễm vào môi trường hoặc thức ăn, nước uống. Đốt sán có thể bị trào ngược lên dạ dày do phản ứng của nhu động ruột, tương tự ăn phải đốt sán mới. Khi ấy số lượng ấu trùng sán trong cơ thể sẽ rất nhiều.
Sán dây trưởng thành ký sinh trong cơ thể người sẽ phát triển dần bằng cách nẩy chồi, sinh đốt mới từ cổ tạo ra hàng nghìn đốt sán mới. Chiều dài của sán trưởng thành lên tới 2 đến 12 mét. Mỗi đốt có khoảng 50.000 trứng.
Bệnh sán dây trưởng thành thường không biểu hiện triệu chứng rõ rệt như đau bụng, rối loạn tiêu hóa nhẹ. Triệu chứng chủ yếu là người bệnh thường xuyên có những cảm giác khó chịu, bứt rứt, có những đốt sán tự rụng theo phân ra ngoài. Đốt sán là những đoạn nhỏ, dẹt, màu trắng ngà như xơ mít, đầu phẳng.
Các bệnh giun sán nói chung, khi sán vào cơ thể đều chiếm thức ăn dẫn đến cơ thể kém hấp thu dinh dưỡng, làm chậm phát triển thể lực, gây rối loạn tiêu hóa. Người nhiễm ấu trùng sán lợn phải chụp CT, chụp cộng hưởng từ để phát hiện tổn thương.
Thịt lợn chứa các nang sán (còn gọi là lợn gạo).
Video đang HOT
Hiện có 2 loại xét nghiệm để xác định nhiễm sán lợn là tìm kháng thể và kháng nguyên. Tuy nhiên, cả hai loại xét nghiệm này không xác định được thời điểm nhiễm sán.
Theo Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế, hiện phác đồ điều trị sán có thể diệt sán trưởng thành sau một ngày uống thuốc. Điều trị ấu trùng sán cần dài ngày hơn, thường hai tuần, cũng có thể kéo dài 4-5 đợt, mỗi đợt 21 ngày.
Phác đồ điều trị sán lợn hiện nay chỉ áp dụng từ bệnh viện tuyến huyện trở lên. Do đó Cục Y tế dự phòng khuyến cáo người dân không tự ý mua thuốc về dùng, cũng không nên điều trị bằng đông y, thuốc nam hoặc các thuốc dân gian vì dễ gây biến chứng nguy hiểm.
Mô hình sán dây trong phòng thí nghiệm.
Cục Y tế Dự phòng cũng khuyến cáo để chủ động phòng bệnh sán dây cũng như ấu trùng sán lợn, người dân không được ăn các thực phẩm sống như thịt lợn, nem chua, thịt lợn tái (nguy cơ nhiễm sán dây trưởng thành), không ăn rau sống không đảm bảo vệ sinh (nguy cơ mắc bệnh ấu trùng sán lợn), không uống nước lã.
Người dân cần quản lý phân tươi, nhất là ở những vùng có người nhiễm sán dây lợn trưởng thành; sử dụng hố xí hợp vệ sinh, không nuôi lợn thả rông. Người nhiễm sán trưởng thành phải được điều trị, không phóng uế bừa bãi. Quản lý chặt chẽ tiêu chuẩn vệ sinh các lò mổ lợn.
Từ ngày 15/3, hàng nghìn phụ huynh ở huyện Thuận Thành (Bắc Ninh) ồ ạt đưa con lên Hà Nội xét nghiệm sán, sau khi bếp ăn trường mầm non Thanh Khương bị phát hiện dùng thịt bẩn hồi đầu tháng 3. Đến tối 17/3 đã có 209 bé dương tính với sán lợn.
Sở Y tế Bắc Ninh ngày 18/3 tổ chức lấy mẫu cho học sinh 19 trường để gửi đến bệnh viện ở Hà Nội xét nghiệm. Đây là cuộc xét nghiệm tìm sán lợn quy mô lớn nhất ở Việt Nam, tính đến nay. Nguyên nhân nhiễm sán hiện chưa được xác định, đang chờ điều tra dịch tễ.
Cơ quan công an đang điều tra sự việc.
Lê Nga
Theo VNE
Giật mình cảnh sán dây rơi khi làm thịt lợn thả rông, hàng loạt người nhiễm bệnh
Hàng loạt trường hợp nhiễm bệnh sán dây lợn được phát hiện tại tỉnh Bình Phước. Ổ bệnh phát tán từ lợn (heo) bị nhiễm ấu trùng sán với mật độ rất cao đang đe dọa trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng.
Báo động: 108/904 mẫu m.áu nhiễm ấu trùng sán dây lợn
"Khi những con lợn (heo) thả rông ngoài rẫy được người dân làm thịt, chúng tôi giật mình trước cảnh ấu trùng lợn gạo rơi ra ngoài. Tuy nhiên, người dân ở đây vẫn sử dụng nguồn thịt này trong chế biến thức ăn hàng ngày, đây là nguyên nhân chính dẫn tới tình trạng nhiễm sán dây từ lợn sang người khi thịt chưa được nấu chín hoặc ăn sống (món tiết canh).
Hiện nhiều xã đã ghi nhận có người nhiễm bệnh, mức độ lây lan có thể còn rộng hơn so với số ca bệnh được thống kê". Thông tin trên được PGS.TS Lê Thành Đồng, Viện Trưởng Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng, TPHCM chia sẻ ngày 6/11.
Người dân tự làm thịt lợn tại nhà ở khu vực Bù Gia Mập, Bình Phước
Theo đó, qua công tác giám sát, từ đầu năm đến nay đơn vị phòng chống và điều trị bệnh ký sinh trùng (giun, sán, nấm, đơn bào) ở khu vực phía Nam đã phát hiện ổ bệnh sán dây lợn (Taenia solium) từ những con lợn ở thôn Bù Gia Phúc I, Xã Phú Nghĩa, Huyện Bù Gia Mập, Tỉnh Bình Phước. Sau đó phát hiện nhiều trường hợp người nhiễm bệnh sán dây lợn ở địa phương này và các xã lân cận.
Viện đã tiến hành xét nghiệm những mẫu thịt lợn nghi ngờ bị nhiễm ấu trùng sán dây lợn (lợn gạo). Kết quả xác định các mẫu thịt lợn bị nhiễm ấu trùng sán với mật độ rất cao (50 - 70 nang ấu trùng/1kg thịt). Các bộ phận của lợn như cơ, não, lưỡi đều nhiễm nang ấu trùng.
Ngay sau đó, Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng, TPHCM đã kết hợp với Trung tâm Y học Dự phòng Quân đội phía Nam (Bộ Quốc phòng) và các đơn vị y tế địa phương tiến hành điều tra dịch tễ, xét nghiệm m.áu chẩn đoán huyết thanh bệnh ấu trùng sán dây lợn ở người tại các xã Phú Nghĩa, Đắk Ơ, Bù Gia Mập của Huyện Bù Gia Mập, Tỉnh Bình Phước. Kết quả cho thấy, có 108/904 mẫu m.áu nhiễm ấu trùng sán dây lợn (tỷ lệ 11,95%).
Ấu trùng sán dây được tìm thấy trong cả thịt và não của lợn
Theo PGS Thành Đồng: "Đây là tình trạng nhiễm bệnh rất cao, khả năng lây lan rất lớn cho cộng đồng. Bệnh xuất hiện do tập quán chăn nuôi lợn thả rông, ăn thịt lợn chưa nấu chín.
Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng đã thông báo cho y tế địa phương về tình trạng nói trên để phối hợp tổ chức phòng chống dịch bệnh cho nhân dân. Tuy nhiên, đến nay việc điều trị cho những người nhiễm bệnh chỉ được thực hiện một số rất ít, có thể là do cơ sở y tế địa phương thiếu thuốc điều trị.
Mặt khác, các biện pháp tuyên truyền vệ sinh ăn uống, vệ sinh môi trường đến người dân chưa được giải quyết triệt để. Bệnh có thể đã xảy ra ở nhiều địa phương khác nhưng chưa được phát hiện".
Sán dây lợn nguy hiểm ra sao?
Thông tin chuyên môn từ PGS Lê Thành Đồng cho hay: "Bệnh sán dây hoặc ấu trùng sán dây lợn hay còn gọi là bệnh sán dải, sán dải heo phân bố ở nhiều nơi trên thế giới. Tại Việt Nam, bệnh xuất hiện ở tất cả các vùng miền.
Theo số liệu được báo cáo từ những nghiên cứu và các cơ sở điều trị, đến nay có ít nhất 55 tỉnh, thành có ca bệnh sán dây hay ấu trùng sán lợn".
Những con lợn thả rông được xác định là vật lây truyền sán dây cho người
Khi chẳng may ăn phải trứng sán dây lợn, trứng sau khi vào dạ dày sẽ nở thành ấu trùng chúng tiếp tục di chuyển đến ruột non, ấu trùng có thể xuyên qua thành ống tiêu hóa vào m.áu. Lúc này, ấu trùng sẽ di chuyển đến ký sinh tại các cơ vân, não, mắt... Ấu trùng sán theo m.áu đến các cơ, mắt hay não của người và sẽ hóa nang. Tùy thuộc vào vị trí ký sinh của nang sán mà có những biểu hiện khác nhau.
Nếu nang sán nằm trong cơ sẽ thấy có những u nhỏ, chắc, kích thước khoảng 1 - 2cm hoặc bằng hạt đỗ, hạt lạc (đậu phộng), di động dễ, không ngứa, không đau, nằm ở vị trí cơ vân, không ở trên đường đi của hạch bạch huyết; nếu nang sán nằm trong não, người bệnh có thể bị động kinh, liệt tay, chân hay liệt nửa người, nói ngọng, rối loạn trí nhớ hoặc đau đầu dữ dội; nếu nang sán nằm trong mắt có thể tăng nhãn áp, giảm thị lực hoặc mù.
Trường hợp ấu trùng khi đến dạ dày sẽ thoát nang và bám dính vào ruột non, phát triển thành con sán dây trưởng thành trong đường ruột, khi đốt sán già rụng đi nó có thể bị trào ngược lên dạ dày do phản ứng của nhu động ruột. Nếu tình huống này xảy ra cũng tương tự như người bệnh ăn phải đốt sán mới, số lượng ấu trùng sẽ rất lớn.
Sán dây trưởng thành phát triển dần bằng cách nẩy chồi, sinh đốt mới từ cổ, tạo ra hàng ngàn đốt sán mới, mỗi đốt có khoảng 50,000 trứng, kéo dài chiều dài của sán trưởng thành từ 2 đến 12 mét, chúng ký sinh trong ruột non nhiều năm.
Không ăn thịt sống, rau sống để tránh nhiễm sán và ấu trùng sán
Bệnh sán dây trưởng thành thường không biểu hiện triệu chứng rõ ràng, chủ yếu gây đau bụng, rối loạn tiêu hóa nhẹ. Nặng hơn, bệnh nhân thường có những cảm giác khó chịu, bứt rứt, có những đốt sán tự rụng theo phân ra ngoài, đốt sán là những đoạn nhỏ, dẹt, trắng ngà như xơ mít, đầu sán phẳng, một số trường hợp phát hiện thấy có trứng sán trong phân.
PGS Thành Đồng khuyến cáo: "Người bị nhiễm sán dây lợn cần được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời ngay khi phát hiện có đốt sán để tránh nguy hiểm xảy ra. Việc điều trị bệnh ấu trùng sán dây lợn phải thực hiện ở cơ sở y tế với trang bị phương tiện cấp cứu và phải được theo dõi điều trị liên tục bằng thuốc".
Để tránh nguy cơ nhiễm ấu trùng sán dây lợn, cộng đồng không ăn các thực phẩm sống như thịt lợn, nem chua, thịt lợn tái (nguy cơ nhiễm sán dây trưởng thành), rau sống (nguy cơ bệnh ấu trùng sán lợn), không nuôi lợn thả rông. Cần quản lý nguồn phân tươi, sử dụng nhà cầu hợp vệ sinh tại những vùng có người nhiễm bệnh. Cơ quan chức năng phải quản lý chặt chẽ tiêu chuẩn vệ sinh tại các các lò g.iết mổ.
Vân Sơn
(lược ghi)
Theo Dân trí
Bị nhiễm sán lợn có chữa khỏi hoàn toàn được không? Theo phác đồ điều trị hiện nay, để t.iêu d.iệt sán lợn trưởng thành chỉ mất 1 ngày, t.iêu d.iệt hết trứng sán mất 2 tuần. Do đó các trường hợp dương tính với sán lợn nếu uống đủ trong 15 ngày sẽ sạch sán. Ảnh minh họa: Internet Trước thông tin hơn 60 t.rẻ e.m nhiễm sán lợn ở Thuận Thành, Bắc...
