Thách thức và giải pháp công nghệ trong phát triển ngành năng lượng
Trong giai đoạn vừa qua, ngành năng lượng Việt Nam đã có bước phát triển nhanh, tương đối đồng bộ trong tất cả các phân ngành, lĩnh vực, bám sát định hướng và đạt được nhiều mục tiêu đáng ghi nhận.
Lắp đặt hệ thống điện Mặt Trời áp mái. (Ảnh minh họa. Nguồn: TTXVN)
Ngày 17/9, tại Hà Nội, Bộ Khoa học và Công nghệ đã chủ trì Diễn đàn Công nghệ và Năng lượng Việt Nam 2020 nhằm thúc đẩy hoạt động nghiên cứu, ứng dụng và phát triển công nghệ với mục tiêu tăng cường hiệu quả sử dụng năng lượng, đồng thời trao đổi về thách thức và giải pháp công nghệ trong phát triển ngành năng lượng.
Diễn đàn lần này góp phần thúc đẩy thực hiện Nghị quyết số 55-NQ/TW về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Tại diễn đàn, đại diện nhà quản lý, nhà khoa học, doanh nghiệp và nhà đầu tư chia sẻ các nội dung liên quan tới chính sách phát triển hạ tầng bền vững và nâng cao nội lực ngành công nghiệp chế tạo, dịch vụ về năng lượng; chuyển dịch cơ cấu năng lượng gắn với phát triển năng lượng bền vững; xu hướng công nghệ trong lĩnh vực năng lượng trên thế giới và khả năng ứng dụng tại Việt Nam; thúc đẩy hợp tác quốc tế và nâng cao năng lực hoạch định chính sách phục vụ phát triển bền vững ngành năng lượng Việt Nam…
Theo ông Lê Hải Đăng, Trưởng ban Chiến lược phát triển Tập đoàn Điện lực Việt Nam ( EVN), trong nghiên cứu phát triển lưới điện thông minh, EVN đã thực hiện các đề án thành phần theo Quyết định 4602/QĐ-BCT ngày 25/11/2016 Bộ Công Thương.
Cụ thể, EVN nghiên cứu mô hình tổ chức các trung tâm điều khiển đóng cắt thiết bị từ xa cho lưới điện của Tổng công ty Truyền tải điện quốc gia và các Tổng công ty Điện lực; nghiên cứu phát triển công tơ điện tử và hệ thống thu thập số liệu đo đếm từ xa; nghiên cứu phát triển hệ thống SCADA trong hệ thống điện Việt Nam.
Đến tháng 9/2020, EVN đã thiết lập và đưa vào vận hành 61/63 trung tâm điều khiển xa tại các tỉnh, thành phố. Số trạm biến áp điều khiển xa 220kV là 80 (đạt 63,5%), 110kV là 590 (đạt 82%); tỷ lệ công tơ điện tử đạt gần 54%.
Hệ thống SCADA/EMS thuộc Dự án Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia mới vận hành ổn định, hiệu quả từ năm 2016 đến nay; tỷ lệ kết nối gần 96%, tỷ lệ tín hiệu đạt yêu cầu 81%.
Tuy nhiên, đại diện EVN cũng cho rằng hiện điện Mặt Trời phát triển nhanh và cục bộ tại một số địa phương gây khó khăn trong truyền tải công suất. Công suất phát không ổn định, khó dự báo chính xác đòi hỏi hệ thống điện phải có dự phòng điều tần lớn.
Video đang HOT
Ông Đăng cho hay thời gian tới, cần đẩy nhanh, bổ sung quy hoạch và thực hiện đầu tư lưới điện. Ngoài ra, phải tiến hành thuê tư vấn nghiên cứu các giải pháp kỹ thuật cần có ứng với các mức độ tăng dần của tỷ trọng năng lượng tái tạo trong hệ thống điện; ứng dụng AGC (tự động điều chỉnh công suất) để khai thác tối đa công suất phát các nguồn năng lượng tái tạo theo khả năng tải của đường dây.
Theo ông Trần Anh Tuấn, Thư ký Hiệp hội Năng lượng thế giới (World Energy Council), phát triển các dạng năng lượng tái tạo (gió, Mặt Trời, hydrogen…) sẽ là xu thế tất yếu của thời đại nhằm tạo ra các nguồn năng lượng sạch, giá rẻ, ổn định và bảo vệ môi trường.
Theo khảo sát, hơn 100 nước trên thế giới đã chọn sử dụng năng lượng hiệu quả là biện pháp có tác động lớn nhất đến việc sử dụng năng lượng vào năm 2040.
Biện pháp sử dụng năng lượng hiệu quả bao gồm các điểm chính như tiết kiệm điện trong sản xuất và trong sinh hoạt; đổi mới công nghệ trong sản xuất để tiết kiệm điện; áp dụng kỹ thuật số/blockchain trong sản xuất, truyền tải và phân phối điện.
Vậy, công nghệ nào sẽ có tác động lớn nhất đến cách sản xuất năng lượng vào năm 2040?
Ông Tuấn cho rằng trước tiên là các thiết bị lưu trữ năng lượng. Các chuyên gia giải thích rằng việc lưu trữ năng lượng sẽ là yếu tố thay đổi cuộc chơi cho ngành năng lượng vào năm 2040. Bởi lẽ, nó có thể xử lý các biến động khác nhau của nhu cầu tiêu thụ điện, đặc biệt là khi có sự thay đổi lớn về nguồn cung. Lưu trữ điện có khả năng làm hài hòa cung và cầu một cách hiệu quả.
Bên cạnh đó, các tấm pin Mặt Trời cải tiến sẽ có tác động lớn nhất đến việc sản xuất năng lượng. Với sự tiến bộ nhanh chóng của khoa học kỹ thuật, các tấm pin Mặt Trời càng ngày càng rẻ hơn và hiệu quả hơn.
Ngoài ra, cũng cần quan tâm đến sự phát triển tự động hóa và các máy móc; hydro sạch, năng lượng gió…
Theo báo cáo tại diễn đàn, trong giai đoạn vừa qua, ngành năng lượng Việt Nam đã có bước phát triển nhanh, tương đối đồng bộ trong tất cả các phân ngành, lĩnh vực, bám sát định hướng và đạt được nhiều mục tiêu đáng ghi nhận. Ngành đã cung cấp năng lượng, đặc biệt là cung cấp điện, cơ bản đáp ứng đủ yêu cầu phát triển kinh tế- xã hội với chất lượng ngày càng được cải thiện; chỉ số tiếp cận điện năng đứng thứ 27/190 quốc gia, vùng lãnh thổ; điện gió và điện Mặt Trời bắt đầu phát triển với tốc độ cao.
Đồng thời, ngành năng lượng cũng có sự tham gia, huy động được nguồn lực lớn của nhiều thành phần kinh tế, đóng góp rất quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh tại nhiều địa phương và đất nước.
Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan, ngành năng lượng Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế. Cụ thể là các nguồn cung trong nước không đủ đáp ứng yêu cầu, phải nhập khẩu năng lượng ngày càng lớn; một số chỉ tiêu bảo đảm an ninh năng lượng đang biến động theo chiều hướng bất lợi.
Cơ sở hạ tầng ngành năng lượng còn thiếu và chưa đồng bộ;trình độ công nghệ trong một số lĩnh vực thuộc ngành năng lượng chậm được nâng cao.
Việc nội địa hóa và hỗ trợ thị trường từ các dự án trong ngành năng lượng cho hàng hóa cơ khí chế tạo sản xuất trong nước còn hạn chế…
Theo ông Đinh Thế Phúc,Vụ trưởng Vụ Năng lượng, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, về cơ chế, chính sách, cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế khuyến khích phát triển các nguồn năng lượng tái tạo đảm bảo minh bạch, hài hòa lợi ích kinh tế-xã hội và môi trường; cơ chế hỗ trợ tài chính (cho vay lãi suất ưu đãi…), ưu đãi về thuế để thúc đẩy phát triển năng lượng xanh, sạch.
Song song với đó, về khoa học công nghệ, sẽ phải tiến hành triển khai những chương trình nghiên cứu và phát triển tầm cỡ quốc gia về chuyển đổi năng lượng, năng lượng tái tạo, đồng thời xây dựng các phòng thí nghiệm trọng điểm hoạt động theo cơ chế mở nhằm tạo điều kiện làm việc tốt cho nhiều nhóm nghiên cứu tại các trường đại học và viện nghiên cứu chuyên ngành./.
Giá điện giảm chưa hợp lý
Việc giảm giá điện nên được xem xét lại dưới nhiều góc độ để có thể điều chỉnh hợp lý hơn.
Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho biết sau khi Bộ Công Thương ban hành Công văn số 2698/BCT-ĐTĐL ngày 16-4 về việc hỗ trợ giảm giá điện, giảm t.iền điện cho khách hàng sử dụng điện bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, cùng ngày, tập đoàn đã chính thức triển khai thực hiện giá điện mới.
Giảm nhiều nhất... 62.500 đồng/tháng
EVN cũng ngay lập tức ban hành mẫu hóa đơn có diễn giải cụ thể mức hỗ trợ do dịch với các nội dung: lượng điện tiêu thụ, đơn giá cũ, đơn giá mới, số t.iền được giảm, số t.iền cần thanh toán... Sau thời hạn giảm giá điện, giảm t.iền điện, ngành điện sẽ áp dụng giá bán điện hiện hành.
Ngành điện áp dụng giảm giá với khách hàng sử dụng điện sinh hoạt trong các tháng 4, 5 và 6, tương ứng các kỳ hóa đơn t.iền điện tháng 5, 6 và 7. Đối với khách hàng sử dụng điện ngoài sinh hoạt như sản xuất, kinh doanh, hành chính sự nghiệp..., thực hiện từ kỳ hóa đơn gần nhất kể từ ngày 16-4. Đối với các khách hàng là cơ sở lưu trú du lịch, các đơn vị điện lực thông báo chính sách chuyển sang giá sản xuất qua các phương tiện truyền thông và phương tiện điện tử (SMS, email, Zalo, app, website chăm sóc khách hàng...) và cam kết bảo đảm đầy đủ quyền lợi cho hộ đủ điều kiện từ kỳ hóa đơn gần nhất tính từ ngày 16-4.
Việc giảm giá điện đang có nhiều điểm chưa hợp lý cần được xem xét lại.Ảnh: TẤN THẠNH
"EVN đang khẩn trương triển khai nâng cấp công cụ tính toán hóa đơn trực tuyến tại chuyên mục EVN & Khách hàng trên website của tập đoàn, trong đó có chức năng phục vụ tính toán thay đổi giá điện với mức được hỗ trợ theo quy định. Số t.iền điện được giảm, được hỗ trợ sẽ thể hiện rõ ràng trên bản thể hiện hóa đơn điện tử và thông báo t.iền điện gửi đến khách hàng" - đại diện EVN cho biết.
Theo ngành điện, tất cả 26,6 triệu hộ gia đình đều được giảm 10% giá điện của 4 bậc thang đầu. Trong đó, có 22,8 triệu hộ sử dụng điện sinh hoạt sử dụng dưới 300 KWh/tháng (tương ứng 4 bậc thang đầu), chiếm tỉ lệ 85,7%. Với mức giảm giá 10% này, hộ gia đình sử dụng đến 50 KWh được giảm 8.390 đồng; hộ gia đình sử dụng đến 300 KWh và nhiều hơn sẽ được giảm 62.500 đồng/tháng.
Dàn trải sẽ không có ý nghĩa
Tuy nhiên, xung quanh câu chuyện giảm giá điện, vẫn còn không ít ý kiến thiếu đồng thuận về mức giảm, đối tượng giảm, rộng hơn là mục tiêu của Chính phủ và ngành điện trong việc hỗ trợ người dân, doanh nghiệp (DN) thông qua giá điện.
TS Hà Đăng Sơn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu năng lượng và tăng trưởng xanh - Liên hiệp Các hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, cho rằng cần xác định mục rõ hơn về đối tượng hỗ trợ t.iền điện. Theo đó, mục tiêu là chỉ giảm cho nhóm hộ nghèo hay giảm chung cả cộng đồng? Từ đó, sẽ đưa ra được chính sách cũng như cách thức triển khai phù hợp. "Ở khối DN, với DN đã dừng sản xuất hoặc chỉ hoạt động cầm chừng thì giảm t.iền điện không có giá trị đáng kể bởi họ không sử dụng điện nhiều. Do vậy, chính sách hỗ trợ phải khác. Ngược lại, với những DN có đơn hàng sản xuất, có doanh thu cũng không nên xem là đối tượng cần hỗ trợ cấp thiết. Tương tự với hộ gia đình, hỗ trợ khoảng 60.000 đồng với nhóm thu nhập cao không có nhiều ý nghĩa nhưng với hộ nghèo thì bao nhiêu cũng quý. Nên chăng cân nhắc lại việc giảm giá điện với từng nhóm đối tượng để họ thấy thiết thực hơn" - ông Hà Đăng Sơn phân tích.
Ông Nguyễn Tiến Thỏa, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá - Bộ Tài chính, đ.ánh giá phương án giảm 10% giá điện cho DN và người dân trong 3 tháng là rất đáng ghi nhận. Tuy nhiên, ông cho rằng nên tính đến phương án hỗ trợ lớn hơn cho người nghèo cũng như DN, hộ kinh doanh nhỏ đang gặp rất nhiều khó khăn thay vì dàn trải chung một mức cho mọi đối tượng. "Cách tính của ngành điện đã hỗ trợ được cho gần 90% số hộ tiêu dùng, tức là mức tiêu dùng mang tính phổ biến của xã hội. Nhưng để tháo gỡ khó khăn cho các hộ tiêu dùng điện hiện nay cần tính toán giảm thêm cho đối tượng khả năng thanh toán thấp. Chẳng hạn, có thể cấp không cho đối tượng hộ nghèo một phần điện tiêu dùng, tức là tính toán để có chính sách hỗ trợ thực sự cho người nghèo trong lúc họ không có thu nhập" - ông Thỏa gợi ý.
Một vấn đề khác cũng cần được quan tâm đặc biệt là giảm giá điện có gây áp lực giá điện sau này phải gánh thêm phần lỗ của giai đoạn này? Tại hội nghị trực tuyến của Chính phủ với các địa phương về các nhiệm vụ, giải pháp cấp bách trong dịch Covid-19, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cũng lưu ý gói giảm giá điện của EVN sẽ gây giảm trực tiếp vào doanh thu của ngành điện, dẫn đến giảm các khoản thu ngân sách từ thuế, lợi nhuận sau thuế của tập đoàn so với kế hoạch. Từ đó, Bộ trưởng Bộ Tài chính lưu ý EVN phải cân đối, không để lỗ treo gây áp lực tăng giá trong năm 2021.
TS Hà Đăng Sơn cho hay giới chuyên gia hiện thiếu số liệu để đ.ánh giá mức độ thiệt hại của ngành điện đến đâu. Do vậy, Bộ Công Thương và EVN phải báo cáo tường minh con số tính toán cụ thể để có giải pháp cân đối, nhất là khi tình hình dịch bệnh có thể kéo dài hơn. Khi số t.iền hỗ trợ vượt qua ngưỡng 11.000 tỉ đồng cần phải có thêm giải pháp để EVN cân đối tài chính, chia sẻ khó khăn với xã hội.
PGS-TS Bùi Xuân Hồi, giảng viên Bộ môn Kinh tế năng lượng Trường ĐH Bách khoa Hà Nội, góp ý cơ quan ban hành chính sách cần giải thích rõ hơn về quyết định giảm giá điện để nhận được sự đồng thuận. "Tâm lý chung của người tiêu dùng là khi có quyết định giảm giá, họ nghĩ ngay đến việc hóa đơn t.iền điện nhà họ sẽ giảm. Nhưng thực chất có thể do việc tiêu dùng nhiều dẫn đến việc hóa đơn t.iền điện vẫn tăng cao. Do vậy, hóa đơn t.iền điện trong 3 tháng tới phải thể hiện rõ các thông tin cần thiết" - ông Hồi nói.
Thùy Dương
Tổng sản lượng thủy điện dự báo thấp hơn 7 tỷ kWh so với kế hoạch Đại diện EVN cho biết dự kiến đến hết năm 2020, tổng sản lượng thủy điện theo nước về ước đạt 69,12 tỷ kWh, thấp hơn 7 tỷ kWh so với kế hoạch năm 2020. Nhà máy nhiệt điện Sông Hậu 1. (Ảnh: Vietnam ) Đại diện Tập đoàn Điện lực Việt Nam cho biết việc tích nước tại nhiều hồ thuỷ điện...