Sách giáo khoa mới lớp 2, lớp 6: Chạm đến vấn đề “nóng” của đời sống xã hội
Năm học mới 2021- 2022 sắp bắt đầu và sẽ là năm đầu tiên học sinh lớp 2, lớp 6 học sách giáo khoa (SGK) theo Chương trình giáo dục phổ thông mới (Chương trình GDPT 2018).
Ngoài hình thức bắt mắt, hình vẽ và màu sắc sinh động, phương pháp giáo dục “mở” thì bộ SGK mới còn mang đậm hơi thở cuộc sống bởi đã chạm đến nhiều vấn đề “ nóng” của học đường và đời sống xã hội như: Dịch bệnh Covid- 19, Bắt nạt, bình đẳng giới, bảo vệ môi trường…
Đưa hơi thở cuộc sống vào SGK
Khi mở cuốn SGK mới lớp 2, lớp 6 phụ huynh và học sinh dễ dàng bắt gặp các chất liệu cuộc sống bình dị, gần gũi với những thông điệp tích cực; răn dạy học sinh về nhiều điều tốt đẹp cần học tập và bồi đắp.
Các bài toán vận dụng và thử thách ở cuốn SGK Toán lớp 6 – Bộ kết nối tri thức với cuộc sống được lấy từ những tình huống rất thường gặp như: Xếp hàng chờ mua vé xem bóng đá (bài Thứ tự trong tập hợp các số tự nhiên); trường học lên kế hoạch thay tất cả bóng đèn sợi đốt bằng bóng đèn Led (bài Phép nhân và phép chia số tự nhiên); khách du lịch quốc tế đến Việt Nam (bài Luyện tập chung); hoạt động tích cực của Hội cha mẹ học sinh; dự án học tập nhóm (bài Quan hệ chia hết và tính chất); sử dụng cốc giấy, đĩa giấy để bảo vệ môi trường (bài Bội chung, bội chung nhỏ nhất); đi xe bus, phương tiện công cộng; quản lý chi tiêu cá nhân (bài Phép nhân số nguyên); biểu tượng cảm xúc (emoji); học sinh đi dã ngoại, nhắn tin cho bố mẹ về nơi mình đến thăm …
SGK mới đề cập nhiều vấn đề nóng và mang đậm hơi thở cuộc sống.
Trong chương “Tính đối xứng của hình phẳng trong tự nhiên”- Toán 6, những hình ảnh, từ ngữ đậm chất văn học đã được đưa vào chuyên đề; không chỉ giúp học sinh định hình được bài học mà còn liên hệ với những môn học, lĩnh vực khác: “Em thấy hình ảnh Khuê Văn Các rất đẹp, đúng không? Một trong những điều làm nên vẻ đẹp đó là tính cân đối, hài hòa. Trong thiên nhiên, nghệ thuật và cuộc sống, ta cũng thường bắt gặp rất nhiều hình ảnh đẹp như vậy. Chúng được gọi là hình có tính đối xứng…”. Với phần mở đầu nhẹ nhàng, uyển chuyển như vậy, bài toán sẽ trở nên mềm mại hơn; quy luật của Toán học cũng trở thành những điều đơn giản hiển hiện ngoài đời sống.
Bên cạnh lồng ghép với Văn học, môn Toán còn phảng phất một số tư liệu của Lịch sử, Địa lý như khoảng cách thực tế từ Hà Nội đến các tỉnh; sự kiện vua Lý Công Uẩn (Lý Thái Tổ) dời đô từ Hoa Lư về Đại La (nay là Hà Nội).
Thêm vào đó, dòng chảy thời sự nóng hổi về tình hình phức tạp của dịch bệnh Covid- 19 cũng được lồng ghép vào bài “Thứ tự trong tập hợp các số tự nhiên”. Lấy tựa đề bài viết đăng trên một tờ báo điện tử có nội dung liên quan “Dịch bệnh Covid- 19 ở Việt Nam: Số ca nhiễm giảm dần trong những ngày gần đây”; các kết quả theo yêu cầu của bài toán đã thể hiện hơi thở của cuộc sống và hy vọng về việc Việt Nam sẽ đẩy lùi dịch bệnh vào một ngày không xa. Tương tự, ở một bài tập khác có đề cập đến công tác phòng chống Covid- 19 tại TP Hồ Chí Minh; trong đó các số liệu về đội phản ứng nhanh, các bác sỹ hồi sức cấp cứu, bác sỹ đa khoa, điều dưỡng viên trong cuộc chiến chống Covid- 19. “Em đọc sách và làm bài tập mà thấy như mình đang đọc báo, xem đài. Thật sự rất gần gũi nên có cảm giác dễ hiểu, dễ nhớ hơn”- em Nguyễn Hoài Lâm, học sinh trường THCS Trần Duy Hưng (quận Cầu Giấy, Hà Nội) cho biết.
Đề cập, giải quyết các vấn đề “nóng”
Video đang HOT
Nhiều vấn đề ‘nóng” trong ngành giáo dục cũng như trong cuộc sống đã được khéo léo lồng ghép và đưa vào SGK mới. Một trong số đó có lên án nạn “bắt nạt” mà suy rộng ra là tình trạng bạo lực học đường, dùng vũ lực trong cuộc sống. Cụ thể, SGK tiếng Việt lớp 6 – Bộ Kết nối tri thức với cuộc sống có bài thơ “Bắt nạt” của tác giả trẻ Nguyễn Thế Hoàng Linh. Sau khi đọc và phân tích bài thơ, có một câu hỏi được đặt ra: “Mỗi chúng ta có thể từng bị bắt nạt, chứng kiến cảnh bắt nạt hoặc từng bắt nạt người khác. Hãy cho biết em đã làm gì khi ở vào một trong các tình huống trên. Bài thơ có thể khiến em thay đổi cách ứng xử trước chuyện bắt nạt như thế nào?”. Ngoài ra, với những đoạn văn, bài viết đơn giản của chính các em học sinh trong cuốn sách cũng mang lại cảm giác gần gũi, dễ tiếp nhận cho học sinh.
Cô Lê Thị Định – giáo viên Ngữ văn lớp 6, trường THCS &THPT Lương Thế Vinh (quận Cầu Giấy, Hà Nội) chia sẻ: “Các bài học trong SKG lớp 6 mới rất gần gũi và đời thường. Nội dung, câu chữ trong văn bản đặt ra những vấn đề của thực tế đời sống để qua đó học sinh có thể liên hệ với các văn bản khác, các tình huống khác giúp các con phát triển năng lực và có khả năng thích ứng cao hơn”.
Các giáo viên dạy SGK mới được tập huấn kỹ càng về phương pháp tiếp cận và giảng dạy
Đối với SGK mới lớp 2, cô Dương Thị Huyền – giáo viên trường Tiểu học Trường Yên, huyện Chương Mỹ, Hà Nội nêu: “Có một điều rất văn minh được đề cập xuyên suốt trong bộ SGK mới lớp 2, đó là vấn đề bình đẳng giới. Nội dung bài học, hình vẽ trong các môn Toán, Tiếng Việt, Tự nhiên xã hội, Hoạt động trải nghiệm, Đạo đức đều rất cần bằng giữa nữ và nam; số câu trả lời sai- đúng của các bạn nam – nữ cùng ngang nhau; điều đó tạo nên tâm trạng thoải mái cho các học sinh; từ đó tâm lý tiếp nhận bài học cũng vui vẻ, thoải mái hơn”.
Trao đổi với phóng viên báo Kinh tế & Đô thị về cách thức chuyển tải nội dung, thông điệp của bộ SGK mới lớp 2 và lớp 6, ông Đặng Tự Ân – Giám đốc Quỹ Quốc gia đổi mới giáo dục phổ thông Việt Nam, nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục tiểu học (Bộ GD&ĐT) cho biết: SGK mới lớp 2 và lớp 6 có các nội dung tích hợp liên môn và nội môn bởi thực tế, có nhiều vấn đề không thể giải thích được bằng kiến thức của 1 môn mà cần vận dụng, tổng hợp kiến thức nhiều môn học. Việc lồng ghép các nội dung gắn với thực tiễn đời thường sẽ đưa môn học gần gũi với thực tế để học sinh có hình thức vận dụng phù hợp.
Không những vậy, việc trong một môn học có sử dụng chất liệu của nhiều môn học khác sẽ tạo sự hấp dẫn, cuốn hút học sinh. Bài Toán có tư liệu địa lý, có ngôn ngữ Văn học hoặc dữ liệu của thời sự, y tế sẽ khiến bài học sinh động, hấp dẫn học sinh hơn, giúp giờ học bớt căng thẳng.
“Thêm một yếu tố nữa, việc lồng ghép nội dung này cũng tiệm cận hơn với nền giáo dục của nhiều nước tiên tiến trên thế giới. Hiện đã có nhiều nước không phân môn mà học theo chủ đề, đi vào những vấn đề sát thực của đời sống xã hội. Do vậy, cách lồng ghép vấn đề, đưa hơi thở cuộc sống vào SGK mới như đã nêu là đúng tinh thần, chủ trương đổi mới của giáo dục hiện nay”- ông Đặng Tự Ân bày tỏ.
Huy động nguồn lực để mọi học sinh miền núi, biên giới có sách giáo khoa
Năm học mới cận kề, trong bối cảnh dịch bệnh ảnh hưởng nặng nề tới GD nói riêng, khu vực biên giới đang đôn đáo tìm nguồn tiền mua sách giáo khoa (SGK) cho học sinh.
Nhiều trường vùng biên giới ở Tây Bắc đang lo kinh phí mua SGK
Do một số chính sách đã hết hiệu lực thi hành nên tiền mua sách cũng là bài toán chưa có lời giải đáp...
Mượn sách cũ, "xin" sách mới
Năm học 2021 - 2022, huyện biên giới Nậm Pồ của tỉnh Điện Biên có 8.192 học sinh theo học. Trong đó, có 1.714 học sinh lớp 2, hơn 1.400 học sinh lớp 6. Toàn huyện có gần 70% học sinh thuộc diện hộ nghèo không có khả năng tự mua sách. Vì vậy, địa phương này cũng đang rất nỗ lực tìm nguồn kinh phí mua SGK cho học sinh lớp 2, 6 khi nguồn hỗ trợ đã không còn.
Ông Ngô Xuân Chiến - Trưởng Phòng GD&ĐT huyện cho biết: "Thời điểm hiện tại, Nghị định 86 về miễn, giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập đã hết hiệu lực. Chúng tôi có khoảng 65 - 68% học sinh thuộc hộ nghèo. Những học sinh này hiện tại bị cắt hỗ trợ, không có chi phí mua SGK".
Ông Chiến cũng cho biết, do địa phương có điều kiện kinh tế chậm phát triển, tỷ lệ hộ nghèo cao nên ngành cũng chủ động tận dụng tối đa nguồn SGK cũ.
"Từ cuối năm ngoái, chúng tôi đã yêu cầu các trường rà soát, kiểm kê lại số lượng SGK lớp 1 có thể tái sử dụng. Qua họp phụ huynh, các trường đã tuyên truyền, vận động phụ huynh cho nhà trường mượn, soạn thành từng bộ để năm học mới sẽ cho học sinh lớp sau mượn lại. Đa số phụ huynh đồng tình, họ sẵn sàng tặng lại nhà trường, nhờ thầy cô bảo quản. Chứ nếu các em mang về nhà vài hôm là cũng rách hết, như vậy thì rất lãng phí. Còn với những cuốn còn thiếu, sẽ lên danh sách mua bổ sung", ông Chiến nói thêm.
Phòng GD&ĐT huyện Nậm Pồ cho biết, trước tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp, ngành đã chỉ đạo các đơn vị chủ động tổng hợp số lượng SGK, đăng ký số lượng. Phòng đã đại diện đặt mua với đơn vị cung ứng theo danh mục đã được tỉnh quyết định lựa chọn. Quá trình cung ứng đảm bảo các điều kiện về công tác phòng, chống dịch bệnh theo quy định. Đến nay, toàn bộ SGK đã được phân phối đến trường học, sẵn sàng cho năm học mới.
Một buổi ra chơi của học sinh điểm trường Tiểu học Huổi Lếch, xã Huổi Lếch, huyện Mường Nhé (Điện Biên)
Năm học tới, tất cả học sinh lớp 2, lớp 6 toàn huyện phải đăng kí mua SGK mới. Nguồn kinh phí mua sách quả thực rất khó khăn. Trên thực tế, huyện Nậm Pồ cần khoảng 2 tỉ đồng mới có thể mua đủ SGK cho học sinh. Nguồn kinh phí này được xác định sẽ phải xin hỗ trợ từ nguồn ngân sách của địa phương. Ngành GD&ĐT huyện đang mong muốn 100% học sinh đi học phải có SGK.
"Mỗi bộ SGK cơ bản có giá khoảng 500 nghìn đồng, trong khi người dân huyện Nậm Pồ chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số, đời sống khó khăn. Việc mua mới một bộ SGK là cả vấn đề với họ. Trong khi, để vận động học sinh đi học đã khó, giờ bảo họ mua sách cho con, e rằng cũng không phải dễ...", ông Ngô Xuân Chiến bộc bạch.
Nhiều gia đình đưa con đến trường rồi "phó thác" hết cho thầy cô
Vận động tối đa nguồn xã hội hóa
Năm học tới, huyện biên giới Mường Nhé có hơn 2.600 học sinh lớp 2 và lớp 6 theo học ( lớp 2: 1.488 em, lớp 6: 1.144 em). Trong số hơn 1.000 học sinh lớp 1 theo học, các trường đã mượn lại SGK của phụ huynh để bảo quản. Năm học mới các trường sẽ bình xét theo thứ tự ưu tiên cho con em hộ nghèo và cận nghèo mượn lại SGK cũ.
"Học sinh lớp 2, lớp 6 thì chúng tôi sẽ phân nhóm ra để thực hiện. Ví dụ như những em không thuộc diện con hộ nghèo, nhà trường sẽ vận động phụ huynh tự mua với nhà trường. Sau đó, trường sẽ liên hệ với Công ty sách và thiết bị trường học để đặt mua đủ số lượng, đảm bảo không thiếu sách cho các em học sinh", ông Phạm Thiết Chùy - Phó trưởng phòng GD&ĐT huyện Mường Nhé cho biết.
Ông Chùy cũng cho biết thêm, đơn vị này đã đề xuất với Sở GD&ĐT và UBND huyện xin kinh phí để hỗ trợ con em hộ nghèo mua SGK. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có nguồn rõ ràng nào. Do đó, địa phương này xác định một trong những giải pháp mua sắm SGK là sẽ tận dụng các nguồn xã hội hóa.
Một tiết dạy thí điểm với chương trình SGK mới do Phòng GD&ĐT Tp.Điện Biên Phủ (Điện Biên) tổ chức
Không giống như ở Điện Biên, tại nhiều địa phương ở tỉnh Sơn La, việc xã hội hóa được phát huy tối đa. Đơn cử như ở huyện Thuận Châu, năm học 2021 - 2022, địa phương này có gần 51 nghìn học sinh. Trong đó, có 140 lớp 2 với trên 4.200 học sinh và 92 lớp 6 với 3.691 học sinh. Tuy số lượng đông song ngành GD&ĐT huyện cũng không quá áp lực về nguồn kinh phí mua SGK.
"Về vấn đề kinh phí để mua SGK chúng tôi không quá áp lực. Nói vậy bởi ở đây gia đình học sinh cũng chủ động nguồn kinh phí để lo cho con em mình. Với những gia đình khó khăn, hộ nghèo không có khả năng mua thì Phòng GD&ĐT và các trường cũng đã sẵn sàng huy động các nguồn lực từ các mạnh thường quân, các doanh nghiệp trên địa bàn hỗ trợ. Đến nay, việc cung ứng sách đến các trường đã cơ bản thực hiện đảm bảo theo tiến độ", ông Thiệu Nam Bình - Trưởng phòng GD&ĐT huyện Thuận Châu (tỉnh Sơn La) chia sẻ.
Theo kế hoạch, bắt đầu từ ngày 26 - 30/7, giáo viên ở nhiều trường đã có mặt, tham gia tập huấn, bồi dưỡng công tác chuyên môn về giảng dạy theo chương trình SGK mới đối với lớp 2 và lớp 6. Mục tiêu các đơn vị đặt ra là đảm bảo khi vào năm học mới giáo viên nắm chắc nội dung, sẵn sàng bước vào năm học mới với kết quả tốt nhất.
Ngành Giáo dục triển khai thực hiện Nghị quyết 84/NQ-CP ngày 29/5/2020 của Chính phủ
Tiếng Việt 2 Cánh Diều: Giúp học sinh phát triển ngôn ngữ và năng lực chung Năm học 2021-2022, thầy trò nhiều trường Tiểu học cả nước dạy học bộ sách Cánh Diều, trong đó có Tiếng Việt 2 (TV2). SGK Tiếng Việt 2 Cánh Diều Với kinh nghiệm đã giảng dạy ở nhiều trường sư phạm, hay ở cương vị quản lý, chỉ đạo dạy học môn Ngữ văn các cấp, tôi thấy văn bản văn học trong...