Quy trình đặc biệt để Israel phát hiện, lập bản đồ và xoá sổ đường hầm ở Gaza
Để tiến vào đường hầm của Hamas, Israel có khi phải vận dụng cả những biện pháp quân sự cũ kỹ hàng chục năm, thậm chí đã bị lãng quên.
Chiến binh Palestine thuộc lữ đoàn Al-Quds, cánh quân sự của Phong trào Thành chiến Hồi giáo, bên trong một đường hầm ở Beit Hanun, Dải Gaza ngày 18/5/2022. Ảnh: Jerusalem Post
Một tuần sau khi quân đội Israel bao vây Thành phố Gaza (Gaza City) và cắt đứt nó khỏi phần phía Nam của dải đất, dường như không có bằng chứng nào về một cuộc tấn công nghiêm trọng vào khu trung tâm.
Điều đó chứng tỏ rằng trận chiến khó khăn nhất ở Thành phố Gaza, trận chiến dưới lòng đất, vẫn chưa thực sự bắt đầu. Một số đường hầm có thể đã được xác định và phá hủy khi quân đội tiến lên, nhưng đó có thể chỉ là một phần rất nhỏ.
Để vào được đường hầm, bên cạnh những kỹ thuật tiên tiến, các lực lượng Israel sẽ phải sử dụng cả các phương pháp quân sự đã có từ hàng chục năm nay và bị lãng quên từ lâu.
Xác định các lối vào hầm
Để giành được vị trí chiến đấu trong địa đạo, Israel phải xác định được càng nhiều lối vào càng tốt. Đối với một hệ thống được cho là dài tới 500km, con số đó có lẽ lên tới hàng chục nghìn.
Hầu hết lối vào đều được giấu kín bên trong các tòa nhà dân cư, gara, cơ sở công nghiệp, nhà kho, dưới bãi rác và sau hơn một tháng bị ném bom, còn cả dưới đống đổ nát.
Nhưng Israel đã chuẩn bị cho việc đối phó với các đường hầm kể từ cuộc tấn công vào Gaza năm 2014. Việc giám sát liên tục bằng máy bay không người lái, sử dụng phần mềm phức tạp để phân tích các kiểu chuyển động và có thể nhận dạng từng khuôn mặt rồi đối chiếu chúng với cơ sở dữ liệu về các thành viên Hamas đã biết, đã tiết lộ hàng trăm lối vào hầm.
Lực lượng Israel tìm thấy một đường hầm ở Gaza trong các hoạt động gần đây. Ảnh: IDF/Telegram
Những người cung cấp tin cho họ có lẽ đã bổ sung thêm nhiều thông tin hơn, và sẽ không ngạc nhiên nếu đơn vị biệt kích đường hầm Yahalom của Israel có thể biết được một nửa số điểm tiếp cận đường hầm.
Đơn vị biệt kích Yahalom được chia thành nhiều nhóm với các chuyên môn khác nhau, trong đó nhóm Samur (hay “Chồn”) tập trung vào việc xâm nhập, dọn dẹp và loại bỏ các đường hầm; nhóm Sayfur tập trung huấn luyện cách xử lý các loại vũ khí đặc biệt, trong khi nhóm Yael tập trung vào việc rà phá và phá hủy.
Lập bản đồ các đường hầm
Biết các lối vào là hữu ích, nhưng ngay cả khi tất cả những lối vào đã biết đều bị tấn công, điều đó không đồng nghĩa Hamas không thể sử dụng được các đường hầm. Hầu hết các đường hầm đều có nhiều lối vào ở mỗi đầu nên một số sẽ luôn mở.
Những chủ nhân của đường hầm Gaza có lợi thế rất lớn vì họ nắm rõ mạng lưới. Trong khi đó, phần mềm của Israel có thể đưa ra gợi ý kết nối các mô hình chuyển động để tiết lộ rằng hai điểm có thể được kết nối với nhau, nhưng nó không tiết lộ các tuyến đường, chỉ đường hoặc giao lộ ngầm.
Để lập bản đồ các đường hầm với độ chính xác bất kỳ, biệt kích phải vào bên trong, đối mặt với những nguy hiểm và khó khăn to lớn. Đầu tiên là về mặt kỹ thuật: Ở dưới đó, thiết bị định vị GPS trở nên vô dụng vì tín hiệu vệ tinh không thể xuyên qua lòng đất.
Biệt kích Israel có thể sẽ sử dụng các thiết bị kết hợp cảm biến từ tính, không bị ảnh hưởng khi đi dưới lòng đất và cảm biến chuyển động giống như cảm biến được sử dụng trong máy đếm bước chân. Hệ thống này còn thô sơ và thiếu chính xác, nhưng có còn hơn không.
Video đang HOT
Khi vào bên trong, lính biệt kích rất có thể sẽ hoạt động bằng kính nhìn ban đêm thay vì tiết lộ vị trí của họ bằng đèn. Họ sẽ không thể sử dụng sóng vô tuyến để liên lạc với các đơn vị mặt đất mà phải sử dụng điện thoại dã chiến, công nghệ có từ hơn 100 năm trước. Và ngay cả khi không gặp phải sự phản kháng của Hamas, họ vẫn phải dừng lại ở mọi ngã ba hầm và đánh giá xem các nhánh sẽ dẫn đến đâu.
Một lực lượng nhỏ sẽ phải được bố trí ở mỗi bên đường hầm để phòng thủ trước các cuộc phản công. Mỗi khi tìm thấy một trục thẳng đứng, hầu như luôn được sử dụng làm lối vào, họ sẽ phải tạm dừng, lập bản đồ vị trí và chuyển nó trở lại các đơn vị trên mặt đất.
Các thiết bị robot được cho là cũng gặp nhiều trở ngại trong đường hầm. Ảnh: IDF
Một thách thức lớn là hầu hết các đường hầm có thể đã bị gài bẫy bằng các thiết bị nổ được định vị sẵn. Chúng có thể được nối với ngòi nổ từ xa, nhưng cũng có thể được kích hoạt bởi các ngòi nổ chuyên dụng phản ứng với ánh sáng, độ rung, tiếng ồn, chuyển động và thậm chí tăng nồng độ khí CO2 khi có con người xuất hiện.
Các đường hầm được kết nối bằng dây và cáp điện, internet, điện thoại và đường dây quân sự. Hamas có thể cũng có các thiết bị quan sát và phát hiện cho phép họ biết người Israel đang ở đâu để họ có thể cho nổ bom từ xa.
Một vụ nổ trong đường hầm sẽ hạn chế nguy hiểm hơn nhiều so với trên mặt đất. Chúng lan rộng hơn và hút hết oxy nên những người sống sót sau vụ nổ ban đầu thường bị ngạt thở.
Hamas cũng có thể đốt các hợp chất gây cháy làm mất oxy của người xâm nhập. Điều này sẽ giữ cho các đường hầm hầu như không bị hư hại, cho phép các chiến binh Palestine tiếp tục sử dụng chúng sau khi buộc kẻ thù phải rút lui. Nhóm biệt kích gần như chắc chắn sẽ có thiết bị thở nhưng việc đeo những chiếc mặt nạ và bình dưỡng khí cồng kềnh khiến việc liên lạc và chiến đấu trở nên khó khăn hơn.
Buộc chiến binh phải xuất lộ trên mặt đất
Các chỉ huy của cả hai bên đều muốn tránh giao tranh trong đường hầm. Hamas có lẽ không thể ngăn cản người Israel đi vào một số đường hầm nhưng có thể tìm cách ngăn cản quyền tự do hoạt động của họ trong đó.
Bộ chỉ huy Israel biết rằng lợi thế về công nghệ và vũ khí của họ trên bộ cao hơn đáng kể so với bên dưới, vì vậy, họ muốn đẩy Hamas ra ngoài và chiến đấu trên mặt đất. Để làm được điều đó, họ có thể sử dụng các tác nhân hóa học như hơi cay, một ít trong số đó có tác dụng rất lâu trong các đường hầm chật hẹp.
Một tay súng Palestine di chuyển trong đường hầm chật hẹp. Ảnh: Al Jazeera
Có khả năng Hamas không có đủ thiết bị bảo hộ cho các tay súng trong đường hầm của mình, vì thế, bất kỳ tác nhân nào dựa trên khí độc đều có thể phát huy tác dụng. Tuy vậy, giới phân tích đánh giá Israel sẽ ít có khả năng sử dụng khí độc chết người vì điều đó sẽ gây ra thêm những cáo buộc nặng nề từ cộng đồng quốc tế.
Trước đây, nước thường được sử dụng để làm ngập các đường hầm và buộc người cư trú phải rời khỏi nhưng vấn đề là ở Gaza không có đủ nước.
Chiến đấu trong đô thị khó khăn, đòi hỏi kiến thức và trang bị cụ thể; chiến đấu trong đường hầm còn khó khăn và chuyên biệt hơn. Vũ khí thông thường quá lớn và cồng kềnh để sử dụng trong không gian hạn chế. Dù chọn loại súng nào, các chiến binh trong đường hầm sẽ có hỏa lực hạn chế vì chỉ có hai người có thể bắn cùng một lúc, một người quỳ, người còn lại đứng trên họ, chặn trường bắn của những người còn lại trong đội.
Lựu đạn cầm tay và súng trường gần như chắc chắn bị loại bỏ, cũng như bất kỳ loại súng phóng tên lửa nào. Lựu đạn gây choáng có thể mang lại lợi thế cho biệt kích Israel bằng cách khiến kẻ thù bị điếc và mù tạm thời, nhưng vẫn còn nghi vấn liệu chúng có thể được sử dụng mà không gây nguy hiểm cho “quân mình” hay không.
Theo thông lệ hàng thế kỷ, biệt kích đường hầm Israel chắc chắn sẽ được trang bị dao chiến đấu hoặc dao rựa, vì việc giao tranh tay đôi là điều chắc chắn sẽ xảy ra. Đã có nhiều thảo luận về việc cho chó tấn công đường hầm của Israel, nhưng một chuyên gia về chó của quân đội và cảnh sát đã bác bỏ ý kiến này. Lý do là tâm tính của động vật rất khó đoán trong điều kiện chiến đấu cực kỳ căng thẳng và có nhiều trường hợp dưới ánh đèn flash và tiếng ồn của một cuộc đọ súng, chúng đã quay lưng lại với chủ.
Phá hủy đường hầm
Các kỹ sư chiến đấu của Israel tuyên bố họ đang thử nghiệm một “bom bọt biển”, một thiết bị chứa hai hoá chất tạo bọt nở ra nhanh chóng. Ý tưởng là tạo ngay một nút chặn bằng bê tông cứng để chặn các đường hầm, nhưng đã xảy ra rủi ro khi sử dụng và không chắc “bom bọt biển” đã sẵn sàng để triển khai hay chưa. Thay vì chỉ phong tỏa nó, Israel muốn phá hủy mọi đường hầm mà họ đi qua, vì vậy họ sẽ phải đảm bảo rằng toàn bộ công trình kiến trúc đã bị phá hủy, chứ không chỉ các lối vào.
Trong hầu hết các trường hợp, điều này không thể thực hiện được bằng cách đặt chất nổ bên trong đường hầm. Để phá dỡ lâu dài hơn, người ta thường phải đào hố sâu trên tường và trần hầm, lấp đầy bằng thuốc nổ và cho nổ để làm rung chuyển cấu trúc sâu và tạo hang đất để lấp đầy.
Có vẻ khá phi lý khi bắt tay vào thực hiện một công việc kỹ thuật lớn như vậy trong khi phải chiến đấu, vì vậy Israel có thể coi nhiệm vụ của mình trước tiên là tiêu diệt các chiến binh Hamas và sau đó mới phá hủy toàn bộ mạng lưới ngầm của họ.
Cựu Thủ tướng Israel cảnh báo 4 thách thức trong cuộc chiến với Hamas
Cựu Thủ tướng Israel Ehud Barak đã phân tích rõ 4 thách thức với Israel trong nỗ lực tiêu diệt phong trào Hamas của người Palestine.
Cựu Thủ tướng Israel Ehud Barack tại văn phòng của ông ở Tel Aviv vào ngày 18/7/2023. Ảnh: Newsweek
Ông Barak giữ chức thủ tướng Israel từ tháng 7/1999 đến tháng 3/2001. Trước khi tham gia chính trường, ông và thủ tướng đương nhiệm Netanyahu từng cùng phục vụ trong một đơn vị lực lượng đặc biệt tinh nhuệ có tên Sayeret Matkal. Ông cũng nắm giữ một số vị trí chính trị và quân sự cấp cao khác trong nhiều thập kỷ và nổi lên như một trong những nhà phê bình có ảnh hưởng nhất đối với Thủ tướng Netanyahu.
Hiện tại, Ehud Barak coi chiến tranh là vấn đề quan trọng nhất mà đất nước ông đang phải đối mặt. Ông chỉ ra bốn "rào cản" đặc biệt đè nặng lên chiến dịch "Những Thanh kiếm sắt" của Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) được phát động vào ngày 8/10, một ngày sau cuộc tấn công bất ngờ của Hamas.
Trước chiến dịch trên bộ vào Gaza, ông Barak đã trình bày chi tiết những cân nhắc cần phải tính đến liên quan đến vấn đề con tin, leo thang xung đột, quản lý ở Gaza và sự ủng hộ của dư luận để tạo ra một kết quả chiến thắng.
Vấn đề con tin
Trở ngại đầu tiên được cựu Thủ tướng Barak xác định là ước tính trên 220 con tin đang bị Hamas và các phe nhóm Palestine khác bắt giữ trong giai đoạn mở đầu của cuộc chiến.
Ông nói với Newsweek: "Vì nhiều lý do, vụ bắt giữ con tin này phức tạp hơn so với các cuộc đụng độ trước đây. Thực tế là có lẽ hơn một phần tư trong số họ không chỉ có hộ chiếu Israel, mà còn có hộ chiếu nước ngoài, họ là công dân của Mỹ, Anh hoặc châu Âu...".
Theo ông, bất kỳ nỗ lực quân sự nào nhằm giải cứu con tin đều "cần rất nhiều thông tin tình báo để đảm bảo chính xác, trong một tình huống được kiểm soát chặt chẽ, và có rất nhiều bài học được rút ra trong nhiều thập kỷ liên quan đến các tổ chức khủng bố, cách chúng tổ chức, lan rộng".
Cánh quân sự của Hamas, Lữ đoàn Al-Qassam, đã từng đe dọa giết những người bị giam giữ để đáp trả các cuộc không kích của Israel vào các địa điểm dân sự ở Dải Gaza. Tuy nhiên, lực lượng này gần đây cho biết số tù nhân mà họ đang giam giữ, ước tính khoảng từ 200 đến 250, đang được đối xử tốt và họ đã chuẩn bị thả những con tin không phải người Israel theo những điều kiện thích hợp. Nhóm cũng cho biết 22 người bị giam giữ đã thiệt mạng do các cuộc tấn công của Israel.
Cho đến nay, ít nhất hai con tin Israel và hai con tin Mỹ đã được thả trong các thỏa thuận riêng biệt do Qatar và Ai Cập làm trung gian.
Các thành viên lãnh đạo chính trị của Hamas, chẳng hạn như Khaled Meshal, đã đề nghị nhóm này sẽ trả tự do cho các tù nhân để đổi lấy việc thả tất cả người Palestine khỏi các nhà tù của Israel, với số lượng khoảng 6.000 người.
Một cuộc chiến mở rộng
Tuy nhiên, khi xung đột ngày càng sâu sắc, Hamas đã kêu gọi người Arab và người Hồi giáo tích cực ủng hộ nỗ lực chiến tranh của người Palestine chống lại Israel. Hiện tại, phong trào Hezbollah của Liban đã tiến hành các cuộc tấn công xuyên biên giới và các phe khác của "Trục kháng chiến" liên kết với Iran đều bày tỏ sự ủng hộ, thậm chí một tổ chức tự xưng là Kháng chiến Hồi giáo ở Iraq tuyên bố sẽ tấn công hàng ngày vào quân đội Mỹ ở Iraq và Syria. Bản thân Tehran cũng bày tỏ sự ủng hộ đối với Hamas và các nhóm Palestine khác.
"Hạn chế thứ hai là lo ngại rằng nó có thể lan rộng hoặc di chuyển đến mặt trận phía bắc, nơi chúng tôi thấy mình không chỉ phải đối mặt với Hamas ở Gaza mà còn với Hezbollah, có thể là với một số nhánh của Hamas, của nhóm Thánh chiến Hồi giáo (Islamic Jihad), hoặc những nơi khác ở Bờ Tây", ông Barak nhận định và nói thêm rằng nguy cơ còn đến từ "một số dân quân Shiite được người Iran hậu thuẫn đang được triển khai gần Cao nguyên Golan, bên phía Syria."
Biên giới tranh chấp, thù địch của Israel với Liban và Syria là nơi xảy ra các trận chiến lớn trong nhiều thập kỷ qua, mới nhất là cuộc chiến năm 2006 của Israel với Hezbollah ở Lebanon. Khi cuộc nội chiến ở Syria nổ ra vào năm 2011, Hezbollah và các lực lượng dân quân "Trục kháng chiến" khác đã huy động để hỗ trợ chính phủ Syria với sự hậu thuẫn từ Iran. Cho đến nay, những bên này chỉ tham gia vào các hoạt động hạn chế, nhưng nguy cơ leo thang vẫn còn, đặc biệt là khi IDF tấn công trên bộ vào Dải Gaza để tiêu diệt Hamas.
Ông Barak nói: "Chúng tôi không muốn xung đột lan ra phía bắc. Tôi sẽ không có ý cho rằng Hezbollah hoặc Liban tham gia, nhưng việc đó nằm ngoài tầm kiểm soát của chúng tôi".
"Tôi nghĩ rằng có một tác động răn đe nhất định thông qua sự hiện diện của lực lượng Mỹ ở đây, cũng như chuyến thăm của tổng thống, bộ trưởng quốc phòng và các quan chức cấp cao khác của Mỹ. Nó có tác động đến Hezbollah, chính phủ Liban, thậm chí có thể cả Iran. Nhưng đó không phải là sự đảm bảo rằng điều đó sẽ không xảy ra", ông Barak cảnh báo. "Ngay cả khi cả hai bên đều không muốn, nó vẫn có thể xảy ra do xích mích và đụng độ hàng ngày. Nó có thể dễ dàng trở thành một cuộc chiến tranh toàn diện."
Ai sẽ thay thế Hamas
Chiến thắng của Israel sẽ như thế nào vẫn là một điểm chưa chắc chắn. Ngay cả khi IDF thành công trong nỗ lực khiến Hamas không thể hoạt động như một thực thể quân sự và vô hiệu hóa các phe phái thù địch khác của người Palestine như nhóm Thánh chiến Hồi giáo, thì không có sự thay thế dễ dàng nào để cai trị khoảng 2,2 triệu người sống ở Dải Gaza.
Vì vậy, thách thức thứ ba được ông Barak xác định "là cần phải suy nghĩ trước xem chúng ta sẽ chuyền ngọn đuốc cho ai".
Nếu IDF thành công trong việc "làm sạch toàn bộ Dải Gaza khỏi bất kỳ tài sản vật chất nào của Hamas và hy vọng tiêu diệt lực lượng chiến đấu của lực lượng này, thì chúng tôi phải chuyển nó cho ai đó", ông Barak nói và nhấn mạnh Israel "không có kế hoạch quay trở lại toàn bộ Gaza trong 10, 20 năm tới."
Một ứng cử viên tiềm năng là sự trở lại của Chính quyền Palestine (PA), có trụ sở tại Bờ Tây và do Tổng thống Mahmoud Abbas lãnh đạo. Tuy nhiên, PA đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng lịch sử về tính hợp pháp, và Hamas ngày càng lấn át Abbas và đảng Fatah thế tục của ông về uy tín và sự ủng hộ.
Khói lửa bủa vây Gaza City do các cuộc không kích của Israel. Ảnh: AFP/Getty Images
Một năm sau khi IDF rút khỏi Dải Gaza vào năm 2005 sau gần 4 thập kỷ chiếm đóng sau Chiến tranh Sáu ngày năm 1967, PA đã tổ chức các cuộc bầu cử lập pháp mang lại chiến thắng cho Hamas. Mối quan hệ vốn đã căng thẳng giữa hai bên Palestine nhanh chóng chuyển thành các cuộc đụng độ, dẫn đến việc Hamas tiếp quản Gaza, và cai trị kể từ đó mà PA không có bất kỳ nỗ lực nào sau đó để tổ chức các cuộc bầu cử mới.
Ông Barak nói: "Tôi hy vọng nó (việc PA tiếp quản Gaza) sẽ thành công, nhưng chắc chắn một số ý tưởng về việc chúng tôi có thể trao ngọn đuốc cho ai cần được làm rõ hơn trước khi tiến sâu vào Gaza. Cứ can dự rồi mới suy nghĩ - đó không phải là công thức tốt để đạt được thành công về mặt chiến lược."
Cam kết tuân thủ luật pháp quốc tế
Thách thức cuối cùng được ông Barak đề cập là "cam kết tuân thủ luật pháp quốc tế" của Israel trong một cuộc xung đột leo thang mà cả hai bên đều cáo buộc nhau phạm tội ác chiến tranh.
Ông Barak nói: "Có luật chiến tranh và đó là một hạn chế. Cho dù nỗ lực của chúng ta có hiệu quả và chân thành đến đâu đi nữa về tuân thủ luật pháp, cảnh báo mọi người và đảm bảo rằng họ có cơ hội thực sự để rời khỏi các khu vực của Gaza là mục tiêu tấn công, thì cũng sẽ có và đã có một số lượng đáng kể dân thường không liên quan thiệt mạng."
Ông Barak cảnh báo rằng phản ứng dữ dội về thương vong dân sự "có thể nhanh chóng làm xói mòn tính hợp pháp trong quan điểm của chúng ta", đe dọa "sự ủng hộ chung mà chúng ta có ngay bây giờ".
IDF đã tìm cách đi trước, thường xuyên tương tác trực tiếp với các nhà báo, đặc biệt là về các vụ việc như vụ tấn công gây tranh cãi vào tuần trước tại Bệnh viện Baptist Ả Rập Al-Ahli. Nhưng Hamas cũng đã phát triển một chiến dịch công chúng phức tạp, tiến hành tiếp cận các phóng viên quốc tế và phát đi các thông điệp trên mạng xã hội. Khi xung đột ngoài đời thực tiếp tục nổ ra, cả hai bên đang tiến hành một cuộc chiến thông tin với toàn bộ năng lực.
Cuộc sống đói khát, tuyệt vọng của người dân Dải Gaza tại nơi trú ẩn Trong hàng dài người chờ nhận thực phẩm cứu trợ ở Dải Gaza, nhiều cuộc ẩu đả đã xảy ra. Một số người phải chờ đợi suốt nhiều giờ để có được những chai nước lợ không đảm bảo vệ sinh và có thể khiến họ mắc bệnh. Người dân Palestine dùng nước biển để tắm và giặt giũ do tình trạng khan...