Những sai lầm cần tránh khi chăm sóc trẻ bị sốt xuất huyết

Nhiều bà mẹ, nhất là những bà mẹ có con đầu lòng thường lúng túng nên có những xử trí không đúng khi con bị sốt xuất huyết .

Ảnh minh họa

Những sai lầm phổ biến

Theo bác sĩ CKII Nguyễn Minh Tiến, Bệnh viện Nhi đồng Thành phố (TPHCM), sai lầm phổ biến là nhiều bà mẹ do nóng lòng khi con sốt liên tục nên tự ý cho dùng thuốc hạ sốt liên tục hơn 4-5 lần mỗi ngày, dẫn đến lạm dụng thuốc. Việc sử dụng thuốc hạ sốt liên tục có thể gây ảnh hưởng làm tổn thương gan nặng nề, xuất huyết tiêu hóa …

Ngoài ra, không ít gia đình khi thấy con xuất hiện những mẩn bầm còn tiến hành cắt lể để lấy bớt máu độc. Việc cạo gió, cắt lễ này dễ dẫn đến hiện tượng ra máu không cầm. Đây là ngã vào cho vi trùng xâm nhập, có thể gây rối loạn đông máu.

Nhiều bà mẹ khi thấy con sốt kèm theo rối loạn tiêu hóa, nôn ói liên tục đã cho con nhịn ăn, nhịn uống. Việc này khiến trẻ không được cung cấp đủ chất dinh dưỡng nên dễ mất sức, một số trường hợp có thể hạ đường huyết, gây co giật.

Giải pháp tốt nhất là nên cho trẻ ăn thức ăn lỏng, dễ tiêu, chia làm nhiều bữa nhỏ trong ngày. Cần cung cấp nhiều nước để tránh tình trạng thiếu nước và chất điện giải. Nên tránh các thức ăn, thức uống có màu đỏ, màu đen vì khó phân biệt với màu máu khi trẻ nôn ói hoặc đi ngoài.

Một sai lầm thường gặp nữa là nhiều bà mẹ khi thấy con hết sốt thì chủ quan, không tiếp tục theo dõi. Bệnh sốt xuất huyết do virus nên thường có hiện tượng sốt đi sốt lại và diễn tiến bất thường. Nếu trẻ hết sốt nhưng vẫn còn biểu hiện bất thường như tay chân lạnh, đau bụng, nôn ói nhiều thì cần theo dõi để đưa trẻ nhập viện cấp cứu kịp thời.

Bệnh sốt xuất huyết nếu không điều trị kịp thời, đúng cách có thể dẫn đến các biến chứng như sốc sốt xuất huyết, suy hô hấp, rối loạn đông máu, tổn thương gan , rối loạn tri giác, có thể gây tử vong…

Dấu hiệu nhận biết và cách xử trí

Bác sĩ CKII Nguyễn Minh Tiến cho biết, trong giai đoạn đầu khởi bệnh thường có các triệu chứng dễ nhầm lẫn với sốt phát ban, sốt siêu vi, tay chân miệng…nên phụ huynh cần theo dõi chặt chẽ các biểu hiện bệnh của trẻ để có hướng chăm sóc thích hợp cũng như đưa trẻ đến khám cơ sở y tế kịp thời.

Dấu hiệu bệnh thường gặp ở trẻ lớn là trẻ đang chơi khỏe mạnh thì đột ngột sốt cao, uống thuốc sốt hạ có bớt nhưng sau đó sốt trở lại.

Thông thường 2 ngày đầu trẻ có thể kèm theo một số triệu chứng khác như đau đầu, biếng ăn, mệt mỏi, nhức mỏi cơ giống như các triệu chứng cảm cúm, sau đó có thể có một số dấu hiệu như biểu hiện xuất huyết ở da, ra máu mũi hoặc ra máu răng, ói ra máu, đi tiêu phân đen.

Ở trẻ nhũ nhi, bệnh diễn tiến bằng biểu hiện sốt cao, có khi kèm theo triệu chứng hô hấp như ho, sổ mũi, hắt hơi hoặc triệu chứng tiêu hóa như tiêu chảy, nôn ói, dễ nhầm với bệnh lý đường hô hấp hay đường tiêu hóa.

Khi thấy trẻ sốt cần đi khám để được chẩn đoán xem trẻ có bị sốt xuất huyết không. Trường hợp nhẹ có thể chăm sóc, điều trị, theo dõi, hạ sốt lau mát trẻ tại nhà. Khi trẻ sốt liên tục trên 2 ngày với các biểu hiện nặng thì phải nhập viện để tránh diễn biến xấu.

Đặc biệt, với những trường hợp xuất hiện dấu hiệu cảnh báo nặng như bứt rứt, lăn lộn, ra máu cam máu răng, tay chân lạnh, ói ra máu… thì cần nhập viện cấp cứu dù là ngay đêm, không nên đợi đến sáng. Nếu để chậm có thể sốc sâu, bất phục hồi, thậm chí dẫn đến tử vong.

Hạ sốt đúng cách cho bệnh nhân sốt xuất huyết

Khi trẻ sốt xuất huyết, cha mẹ tuyệt đối không cho con sử dụng Ibuprofen để hạ sốt, vì loại thuốc này có thể gây xuất huyết tiêu hóa. Bệnh nhân sốt xuất huyết cũng cần chú ý đến liều lượng Paracetamol, tránh gây tổn thương gan.

Trẻ sốt xuất huyết được điều trị tại Bệnh viện Nhi Trung ương. Ảnh: BVCC

Không dùng Ibuprofen hạ sốt

TS Nguyễn Văn Lâm - Giám đốc Trung tâm Y học lâm sàng các bệnh nhiệt đới trẻ em cho hay, khi trẻ có biểu hiện sốt kèm mệt mỏi, chán ăn, phát ban, nguyên tắc đầu tiên là các gia đình cần xem nguyên nhân triệu chứng để tìm cách hạ sốt cho tốt. Do đó, việc đưa trẻ đến cơ sở y tế thăm khám, theo dõi và chẩn đoán bệnh là yếu tố vô cùng quan trọng.

Theo chuyên gia này, không ít phụ huynh hạ sốt cho con chưa đúng cách . Đặc biệt, khi trẻ sốt xuất huyết, cha mẹ tuyệt đối không hạ sốt cho con bằng thuốc Ibuprofen. Khi đó, loại thuốc này là nguyên nhân gây tình trạng xuất huyết tiêu hóa, khiến người bệnh phải nhập viện cấp cứu.

"Chúng tôi đã tiếp nhận trường hợp trẻ xuất huyết tiêu hóa nặng khi bị sốt xuất huyết. Qua khai thác tiền sử gia đình, phụ huynh kể đã tự ý cho con dùng Ibuprofen. Vì thế, chúng tôi khuyến cáo tuyệt đối không nên dùng loại thuốc này cho trẻ bị sốt xuất huyết", TS Lâm cảnh báo.

Chuyên gia này nhấn mạnh, trẻ sốt xuất huyết chỉ cần hạ sốt bằng thuốc Paracetamol thông thường.

Chia sẻ về vấn đề điều trị bệnh nhân sốt xuất huyết, PGS.TS Đỗ Duy Cường - Giám đốc Trung tâm Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai giải thích, người mắc bệnh được chia làm 3 nhóm: A; B và C. Đối với nhóm A - không có dấu hiệu cảnh báo, có thể theo dõi ở nhà trong 2 - 3 ngày đầu.

Người bệnh cần được điều trị thuốc, uống đủ dịch, uống oresol. Lưu ý chỉ dùng Paracetamol để hạ sốt. Không dùng các thuốc tăng tiểu cầu như Aspirin hay chế phẩm của Aspirin.

"Không uống tối đa quá 4g/ngày khi sử dụng Paracetamol. Liều lượng dành cho trẻ em cần được tính kỹ lưỡng. Nếu không, có thể gây tổn thương gan, tăng men gan. Tình trạng này kết hợp với tổn thương gan của sốt xuất huyết sẽ làm bệnh gan nặng lên", PGS Cường nhấn mạnh.

Ngoài ra, gia đình cần đặc biệt chú ý tới bệnh nhân trong ngày thứ 4 - 7 mắc bệnh. Nếu người bệnh mệt lả, vã mồ hôi, chân tay lạnh, đau bụng, nôn, khó thở, ra máu cam hoặc chân răng, rong kinh, cần được đưa đến cơ sở y tế để điều trị, tránh biến chứng.

Lưu ý khi truyền dịch

TS Lâm lưu ý, sốt xuất huyết do virus gây ra, nên bệnh khởi phát cũng giống các bệnh nhân nhiễm trùng khác: Sốt nhẹ, mệt mỏi, đau người, sang ngày 2 - 3 sốt cao, ban xuất huyết, đau bụng, nôn ói, kém ăn, rối loạn ý thức. Những trường hợp nặng có thể gặp biểu hiện sốc do mất dịch.

Do đó, việc bù dịch cho trẻ cũng vô cùng quan trọng. Tuy nhiên, gia đình cần bù dịch đúng cách.

"Giai đoạn sau ngày thứ 5 - 6 sốt, trẻ sẽ tái hấp thu nên nếu bù dịch không đúng theo phác đồ thành thừa dịch, gây tràn dịch đa màng, có thể làm trẻ khó thở", chuyên gia này khuyến cáo.

Trong khi đó, PGS Cường cho hay, nhóm B - có dấu hiệu cảnh báo hoặc bệnh nền, là những bệnh nhân phải điều trị nội trú. Nhóm này được khuyến khích uống để điều trị, nhưng có thể truyền dịch muối 0,9% hoặc Ringer Lactate với tốc độ duy trì.

"Không nên truyền đường đẳng trương hay ưu trương. Đường có thể làm thay đổi tính thẩm thấu và ảnh hưởng đến kết quả điều trị. Chỉ truyền dịch trong 1 - 2 ngày, không nên quá lâu", PGS Cường nhấn mạnh