Cảnh báo nguy cơ ngộ độc khi dùng thuốc hạ sốt tại gia đình
Tự ý tăng liều, đổi thuốc hạ sốt có thể gây nguy hiểm cho người dùng, đặc biệt với người mắc sốt xuất huyết.
Khi sử dụng thuốc hạ sốt, cần tuân thủ đúng liều, theo đúng hướng dẫn – SHUTTERSTOCK
Tăng nguy cơ xuất huyết, c.hảy m.áu
Theo TS-BS Nguyễn Văn Lâm, Giám đốc Trung tâm y học lâm sàng các bệnh nhiệt đới t.rẻ e.m, Bệnh viện Nhi T.Ư, có xu hướng tăng các trẻ mắc sốt xuất huyết nhập viện.
Khởi đầu, trẻ mắc sốt xuất huyết có sốt cao và thường sốt cao trong 2 – 3 ngày đầu, có thể kèm theo ban xuất huyết trên da, đau bụng, nôn ói, kém ăn, tiểu ít… Các trường hợp nặng có thể xuất huyết tiêu hóa, rối loạn ý thức.
TS-BS Nguyễn Văn Lâm cho biết: “Sốt xuất huyết gây sốt cao, có thể lên đến 39 – 40 độ C, cần hạ sốt kịp thời cho trẻ. Tuy nhiên, cần tránh dùng thuốc aspirin và ibuprofen”. Thuốc có tác dụng hạ sốt sâu, kéo dài nhưng có nhiều tác dụng phụ, ngăn sự tập kết tiểu cầu, chống đông m.áu khiến bệnh nhân tăng nguy cơ c.hảy m.áu. Aspirin còn có tác dụng phụ gây loét dạ dày tá tràng và có thể gây xuất huyết dạ dày, ói ra m.áu. “Bệnh nhân sốt xuất huyết nếu uống 2 thuốc trên, ở thể nhẹ có thể chỉ xuất huyết dưới da, thể nặng sẽ làm tăng nguy cơ c.hảy m.áu răng, c.hảy m.áu cam, thậm chí nôn ra m.áu, c.hảy m.áu ồ ạt”, BS Lâm khuyến cáo.
BS Lâm hướng dẫn: Trong vụ dịch sốt xuất huyết, nên hạ sốt cho trẻ nhỏ bằng paracetamol, nhưng phải dùng đúng liều lượng (10 – 15 mg/kg cân nặng) và mỗi liều uống cách 4 – 6 tiếng.
Video đang HOT
Song song với hạ sốt, cha mẹ cần để trẻ nghỉ ngơi ở nơi thoáng mát, ăn uống hợp vệ sinh, đủ dinh dưỡng, uống đủ nước. Nếu trường hợp hạ sốt không hiệu quả, cần đưa trẻ đến bệnh viện, tuyệt đối không tự ý tăng liều hoặc đổi thuốc hạ sốt với mong muốn tác dụng “mạnh hơn”, vì có thể gây ngộ độc do quá liều hoặc dùng thuốc không phù hợp.
Không chủ quan với paracetamol
Theo TS-BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm chống độc, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội): “Paracetamol là thuốc không kê đơn, nhưng có thể sẽ là thuốc gây ngộ độc thường gặp nhất trong các tân dược vì người bị đau, sốt đều dùng. Paracetamol là thuốc hạ sốt an toàn cho người mắc sốt xuất huyết nhưng vẫn có thể gây ngộ độc nếu dùng không đúng”.
BS Nguyên cho biết, người dân ngộ độc thuốc paracetamol thường do tự dùng thuốc sai dẫn đến quá liều, do quá liều lặp lại nhiều lần. Các trường hợp ngộ độc hay xảy ra khi sốt cao, sốt dai dẳng kéo dài, người bị đau kéo dài.
“Người dùng paracetamol có xu hướng không quan tâm đến liều lượng, đặc biệt là tình huống “uống xong không đỡ lại uống thêm”. Nhưng vấn đề là tình trạng này lặp đi lặp lại nhiều lần, không để ý đến khoảng cách giữa các liều cho phép, không để ý đến tổng liều tối đa được phép, dẫn tới quá liều gây ngộ độc”, BS Nguyên lưu ý.
Chuyên gia chống độc khuyến cáo: Sử dụng thuốc giảm đau, dù là thuốc không kê đơn, vẫn luôn cần tuân thủ đúng liều trong mỗi lần uống, khoảng cách giữa các lần uống. Các trường hợp có bệnh lý, có sử dụng thuốc điều trị bệnh khác, cần thông báo cho bác sĩ để được hướng dẫn sử dụng thuốc hạ sốt an toàn, hợp lý.
Lưu ý khi sử dụng paracetamol
Khi sử dụng paracetamol cần lưu ý: 1 ngày (24 giờ) chỉ dùng không quá 3 gr (tương đương 6 viên 500 mg). Mỗi liều uống gần nhất cũng phải cách 4 tiếng. Trên mức đó là quá liều. Có thể chưa ngộ độc ngay, nhưng sau đó có thể bị. T.rẻ e.m cũng cần lưu ý về liều, khoảng cách uống. Nếu không tuân thủ, lặp đi lặp lại việc quá liều, rất dễ ngộ độc.
Người gầy yếu, sốt cao kéo dài, người có bệnh gan, người nghiện rượu và người dùng một số thuốc có tương tác (thuốc chống động kinh, chống lao…) thì có thể không cần đến quá liều, thậm chí chưa đến ngưỡng liều dùng cũng có thể bị ngộ độc paracetamol.
TS-BS Nguyễn Trung Nguyên – (Giám đốc Trung tâm chống độc, Bệnh viện Bạch Mai)
Những loại thuốc cấm kỵ khi bị sốt xuất huyết bởi 'uống là c.hết'
Không có một loại thuốc hay phương pháp điều trị nào là đặc hiệu, dành riêng cho bệnh sốt xuất huyết, tuy nhiên các bác sĩ khuyến cáo, do sốt xuất huyết có những triệu chứng dễ nhầm lẫn với các bệnh sốt khác nên nếu tự động dùng các loại thuốc sau đây có thể gặp nguy hiểm, thậm chí t.ử v.ong.
Ảnh minh họa: Internet
Theo bác sĩ Lê Anh, sốt xuất huyết (SXH) là bệnh lý n.hiễm t.rùng cấp tính do virus Dengue gây ra, lây truyền qua trung gian muỗi vằn, hút m.áu người mắc bệnh rồi truyền sang cho người lành.
Bệnh thường bùng phát thành dịch vào mùa mưa, thời tiết thất thường (có tính chất lan truyền nhanh, nhiều người mắc cùng lúc, trong cùng một khu vực). SXH diễn biến khá thất thường và dấu hiệu bệnh dễ nhầm lẫn với triệu chứng của các bệnh khác. T.rẻ e.m, người cao t.uổi và phụ nữ mang thai là những đối tượng dễ bị tổn thương do SXH. Trong mùa hè, nhiều loại bệnh do virus cũng dễ xảy ra như sởi, sốt phát ban. Để bảo vệ sức khỏe, mọi người cần có kiến thức để phân biệt dấu hiệu các bệnh nhằm ứng phó và chăm sóc phù hợp.
Người mắc SHX căn cứ vào các triệu chứng như
Sốt: Bệnh nhân có biểu hiện sốt cao đột ngột từ 39-400C, liên tục trong 2-7 ngày. Biểu hiện sốt không thuyên giảm khi dùng thuốc hạ sốt.
Xuất huyết: Khi sốt bắt đầu giảm thì bệnh nhân chuyển sang biểu hiện phát ban xuất huyết, khoảng từ ngày thứ 3-4 kể từ khi có sốt. Các nốt ban dạng chấm đỏ hoặc bầm m.áu ở da, có khi xuất huyết ở các vùng niêm mạc như ra m.áu chân răng, ra m.áu cam, mắt đỏ kèm theo đau bụng, nôn ói.
Có khoảng 30% số ca mắc SXH trở nặng vào ngày thứ 3-7 sau khi khởi phát bệnh. Lưu ý những trường hợp bệnh nhi béo phì hoặc dưới 12 tháng t.uổi, nếu không được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời, bệnh có nguy cơ gây ra biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, thậm chí đe dọa đến tính mạng của trẻ.
Những loại thuốc hạ sốt cấm kỵ không được dùng khi bị sốt xuất huyết
Không nên dùng các loại thuốc hạ sốt khác như Aspirin hoặc Ibuprofen (hay các thuốc kháng viêm khác cùng nhóm) để giảm sốt và đau nhức do sốt xuất huyết gây ra.
Aspirin
Aspirin là thuốc hạ sốt, giảm đau mức độ vừa và nhẹ nhưng không được dùng trong bệnh sốt xuất huyết. Aspirin còn là thuốc chống kết tập tiểu cầu, ngăn cản hình thành cục m.áu đông và được dùng trong dự phòng và điều trị một số bệnh lý tim mạch. Việc dùng thuốc làm tăng nguy cơ ra m.áu và có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm khác trong bệnh sốt xuất huyết như xuất huyết tiêu hóa, nôn ra m.áu, xuất huyết dưới da ...).
Aspirin cũng không nên dùng để hạ sốt, giảm đau cho trẻ dưới 18 t.uổi, đặc biệt là trẻ mắc phải hoặc đang hồi phục khỏi các bệnh do virus gây ra như thủy đậu, cúm mùa ... Các bệnh này cũng có các triệu chứng tương tư như sốt xuất huyết (sốt cao, mệt mỏi, đau nhức cơ thể ...) và có thể gây nhầm lẫn. Dùng Aspirin không đúng chỉ định có thể khiến trẻ mắc hội chứng Reye là bệnh lý não gan, gây phù não và suy gan có thể dẫn đến t.ử v.ong và để lại di chứng tổn thương não không hồi phục.
Ibuprofen và các thuốc giảm đau kháng viêm không Steroids khác
Tương tư Aspirin, Ibuprofen cũng là một thuốc không nên dùng trong bệnh sốt xuất huyết do tăng nguy cơ ra m.áu và các biến chứng khác của bệnh sốt xuất huyết. Các thuốc khác cùng nhóm với ibuprofen (các thuốc giảm đau, kháng viêm không Steroids - NSAIDs) như diclofenac, meloxicam ... cũng không được dùng do các thuốc trong nhóm này đều có tác dụng làm ức chế kết tập tiểu cầu, gây nguy cơ ra m.áu, biến chứng ở mức độ khác nhau trong bệnh sốt xuất huyết.
Trẻ bị sốt xuất huyết dễ nguy kịch nếu không uống oresol PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng, nguyên Trưởng khoa Nhi - Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội), cho biết, trẻ mắc sốt xuất huyết (không uống thuốc oresol) chỉ uống nước lọc có nguy cơ bị mất nước trầm trọng. Đây là một trong những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến thoát huyết tương, thậm chí là t.ử v.ong ở t.rẻ e.m. Hiện nay, bệnh...
