Những người thầy “chuyên trị” học sinh “cá biệt”

Có nhiều người thầy được mệnh danh là “khắc tinh” của học sinh (HS) “cá biệt”. Những học trò có các chiêu trò nghịch ngợm thế nào, khi gặp thầy cũng tự động tâm phục khẩu phục

Với những người thầy này, trong quãng đời đi dạy, họ lại tâm niệm ngược lại, không có HS cá biệt, không có HS hư, chỉ là làm cách nào để chạm tới trái tim học trò…

Lời xin lỗi sau hành động gian dối

Nhiều năm đi dạy, thầy Phạm Lê Thanh, GV Trường Tiểu học – THCS – THPT Tân Phú (quận Tân Phú, TP HCM), kể lại câu chuyện từng phát hiện học trò của mình gian dối, nhưng nếu trong tình huống đó, thầy la mắng, trách phạt, thì chắc chắn sẽ không có lá thư xin lỗi của em HS sau đó.

Thầy Thanh nhớ lại, trong quá trình dạy môn hóa học, phát hiện hai HS chép bài kiểm tra 15 phút của nhau. Nhưng thầy im lặng và không trách mắng ngay khi biết sự thật. Ở tiết học sau, bài “Glucozơ – Fructozơ”, thầy Thanh cho các em tổ chức một hoạt động nhỏ: “Hóa học và đạo đức”. Câu hỏi được thầy đặt ra: “Tại sao bọt bia thường nhỏ và mịn, bền khi rót vào cốc nước đá còn bọt Coca Cola thì to, nhưng không bền và mong manh, dễ vỡ?”. Câu trả lời của mỗi em là “do bọt bia sinh ra trong quá trình lên men rượu, bọt khí CO2 có cấu trúc ổn định vì nó là tự nhiên. Trái lại bọt Coca Cola là bọt CO2 nhân tạo, nén vào bình nước ngọt ở áp suất cao nên không bền, mong manh, dễ vỡ”.

Tiếp theo, thầy giáo cho các em tự viết bài cảm nhận 4 phút về hình ảnh liên tưởng trên. Bất ngờ nhất là HS chép bài kiểm tra 15 phút của bạn ở tiết trước đã viết “lời xin lỗi” vào bài cảm nhận và hứa rằng “em sẽ cố gắng học tập để thực chất với kiến thức của mình như bọt bia” chứ không “ vay mượn kiến thức của bạn” vì nó dễ vỡ và mong manh như “bọt Coca Cola”.

Thầy Phạm Lê Thanh (đeo kính, ngồi giữa) cùng với học trò

Thầy Thanh chia sẻ, trong quá trình dạy học, tôi tâm niệm, cần thường xuyên khen HS thay vì chê trách; nhắc nhở, động viên nhiều hơn trách phạt và kỷ luật. “Nguyên tắc của tôi với mọi học sinh là “Khen công khai – góp ý kín đáo – tôn trọng và yêu thương trên tinh thần những gì từ trái tim sẽ đến được trái tim”, thầy Thanh nói.

Khi HS bộc lộ cái “tôi” quá lớn

Cô Nguyễn Thị Hiền, GV Trường THPT Nguyễn Du (quận 10, TP HCM), nhớ lại: “Trước đây, toi tung chu nhiem một lop o Trung tam GDTX quan. Mot HS ca biet nhat cua lop ca biet. Em ten H. An tuong ban đau mai toc nhuom đu mau; tay xam tro an noi tho lo va rat hay vi pham noi quy cua nha truong. Nhung thang ngay đau tien đo toi đa bi soc truoc thai đo bat can va khong ton trong tat ca moi nguoi trong đo co ca toi GVCN. Toi tim đen so yeu li lich cua HS và goi cho me em. Me duong nhu đa biet cung noi het cach voi em roi. Nho co goi nói chuyện voi ba. Toi goi cho ba H. Ba em hoi toi: “Con toi hoc lop nao truong nao vay co? Me no đau? Sao co goi toi? Ca nam nay toi khong gap no biet no đau ma day do gi? Thoi chao co. Toi ban roi”. Toi nhan ra đay la mot gia đinh đa đo vo. Su bat can cua H cung tu đay ma ra…”.

Cô Hiền khong con goi cho phụ huynh em H nua. Cô quan sat H; hen gap rieng em noi chuyen. Ban đau, em khong đong y. Em noi co muon cam ket hay đuoi hoc gi thi tuy. Lan thu 2, em van vi pham noi quy va them hành vi đanh nhau. Luc nay can gap BGH.

“Sau cuoc gap, toi ngoi lai noi chuyen voi em. Toi khong hoi nhieu. Chi ke em nghe 1 cau chuyen ve “su tu te”, cau chuyen kha dai va y nghia sau cung cua no la: neu ban cho đi long tot- su luong thien va tu te. Du một hanh đong nho thoi ban se nhan lai đuoc vo van su am ap tu nu cuoi; cau noi tham chi ca nuoc mat. Toi noi voi em. Ai trong đoi cung se co sai lam. Co cung co khi sai va phai noi loi xin loi. Du no rat kho noi. Neu vi cai toi qua lon khong the noi đc thi hay thay đo bang nhung viec lam cu the hon. H co the coi co nhu 1 nguoi ban; 1 nguoi chi. Co nhung chuyện neu noi ra đc se thay nhe long hon. Cau chuyen dung lai o đo. Khong ban kiem điem; khong la mang ; cung chang gap phụ huynh. Mot đieu bat ngo đa xay ra ngay toi hom đo 23 giờ khuya, H nhắn tin cho toi noi xin loi vi đa lam toi phien long qua nhieu. Em hua se thay đoi tu hom nay. Roi em ke toi nghe ve gia đinh. Ba me li hon, cuộc sống rat ngot ngat khi ve nha thay me va người khac o chung nha…” – cô nhớ lại.

Theo cô Nguyễn Thị Hiền, hãy luôn tin tưởng học sinh

“Lau dan chung toi nhu ban be; coi mo hon. Toi cung nho cac GV bộ môn phu đao cho em. Em đa tien bo han. Em đau 1 truong ĐH ; sau khi tot nghiep đa tro ve que song cung ba ngoai va lap gia đinh. Đay chi la mot trong vo so cau chuyen ve HS ca biet ma toi đa gap. Điem chung la cac em đeu boc lo cai toi cua minh rat lon. GV co the rat soc va tuc gian. Đoi voi nhung em nay, toi nghi chung ta can tao su tin cay đe em chia se cau chuyen cua minh. “Vi co vo so nguyen nhan khien em tro nen ca biet: gia đình; ban be; hay ban than em khong muon hoc nen GV can lang nghe; hieu va chia se. Neu ta cu nhin bang anh mat ac cam thi cac em se khong co co hoi được noi ra mong muon cua ban than cho bat kỳ ai. Hay cho cac em co hoi đuoc sua sai; mot cai nhin khach quan co the mo ra cho cac em them hi vong. Đe em biet van co nguoi tin tuong em co the thay đoi”- cô Hiền nói.

Kiên trì với học sinh

22 năm gắn bó với nghề giáo, từng gần gũi, cảm hóa rất nhiều học sinh cá biệt, thầy Nguyễn Thái Hoàng (Tổ phó Tổ Vật lý Trường THPT Nguyễn Công Trứ) nhìn nhận để dạy dỗ HS cá biệt, sự dìu dắt, quan tâm của thầy cô giáo chắc chắn phải có sự kiên trì, chịu đựng, rèn giũa các em từng bước.

Thầy Hoàng nhớ lại thời điểm còn làm giám thị, thầy cô giáo bộ môn cũng như giáo viên chủ nhiệm không hài lòng về một học sinh cá biệt lớp 11. Khi dành nhiều thời gian để gần gũi, thầy phát hiện ở em có nhiều tố chất, thậm chí có thể trở thành một HS giỏi nếu được phát huy. Qua quá trình tìm hiểu thì biết hoàn cảnh gia đình em rất đặc biệt, có đến 8 anh em. Ngày em xin tiền đóng học phí, người cha đã quăng cặp của con, kèm câu: Tiền đâu mà đi học. Từ lúc đó, em buồn chán, nản lòng và tỏ thái độ bất cần.

“Khi làm giáo viên chủ nhiệm, tôi chọn em này làm lớp phó trước sự phản ứng của nhiều người. Tuy nhiên, em có cơ hội để phát huy và chẳng lâu sau thì trở thành một trong những học sinh xuất sắc nhất lớp. Ngày thi ĐH, em đề nghị tôi chọn trường cho mình. Bỗng dưng được học sinh đề nghị như vậy, tôi cũng lo nhưng vui vì em đã thật sự tin tưởng mình. Học sinh cá biệt của tôi nay đã là phó giám đốc một ngân hàng nước ngoài tại TP HCM” – thầy Hoàng tự hào.