Nhiều nhà giáo muốn giữ trường chuyên

Mạnh Tùng - Dương Tâm19:51 03/07/2020

Nhiều nhà giáo cho rằng vẫn cần hệ thống trường THPT chuyên để phát triển những học sinh tài năng, nhưng không cần thiết nhiều như hiện nay.

Ông Nguyễn Chương, nguyên Hiệu trưởng trường THPT chuyên Hùng Vương, tỉnh Gia Lai, nhận thấy rõ bất cập của các trường chuyên nhưng cho rằng cần giữ mô hình này và điều chỉnh nó.

Tháng 5/1993, trường THPT chuyên Hùng Vương được thành lập với tên gọi trường Phổ thông chuyên tỉnh Gia Lai. Đang là Hiệu phó trường Cao đẳng Sư phạm Gia Lai, ông Chương được giao giữ chức Phó hiệu trưởng trường Phổ thông chuyên tỉnh, sau đó làm hiệu trưởng.

Năm 1998, trường Phổ thông chuyên tỉnh Gia Lai được đổi tên thành trường THPT Hùng Vương, đổi mô hình từ trường chuyên tỉnh thành trường THPT thường nhưng có thêm khối lớp chuyên. Sau 10 năm hoạt động, UBND tỉnh Gia Lai tái lập trường THPT chuyên trên nền tảng trường Hùng Vương, đổi tên thành THPT chuyên Hùng Vương. Năm đó cũng là năm ông Chương rời ngôi trường này sang làm hiệu trưởng một trường THPT khác của tỉnh.

15 năm làm việc ở trường THPT chuyên Hùng Vương, trải qua cả hai mô hình là trường chuyên và trường có khối chuyên, ông Chương thích mô hình trường có khối chuyên hơn. Bởi nó buộc các trường chuyên không thể cắt xén chương trình phổ thông như tình trạng phổ biến trước đây và có thể giờ vẫn tồn tại.

“Giai đoạn trước, trường chuyên cắt xén chương trình là chuyện bình thường. Chẳng hạn, lớp chuyên Toán, Lý, Hóa thì được xem nhẹ Sử, Địa, Giáo dục công dân. Các môn như Công nghệ, Thể dục thậm chí dạy cho có. Còn với trường THPT có khối chuyên, việc giảng dạy trở nên toàn diện hơn”, ông giải thích.

Về đầu tư cơ sở vật chất, trường chuyên được đầu tư gấp hơn 10 lần trường thường bởi khi có trường chuyên, các tỉnh tập trung nhiều cho trường này để luyện “gà nòi”, lấy thành tích. Từ năm 2010, Thủ tướng phê duyệt đề án phát triển trường THPT chuyên giai đoạn 2010-2020 (đề án 959), các trường chuyên còn được đầu tư và ưu ái nhiều hơn, từ đội ngũ giáo viên, kinh phí, hội thảo.

“Trường chuyên không khác gì trường đại học thu nhỏ của phổ thông”, ông Chương nói và cho rằng điều này khiến học sinh, giáo viên nhìn vào sẽ nhận ra ngay sự chênh lệch, đặc biệt khi so sánh với các trường vùng khó khăn.

Tuy có những bất cập như vậy, ông Chương cho rằng không được tư nhân hóa trường chuyên vì đây là nơi bồi dưỡng nhân tài, cần được nhà nước đầu tư. Cũng không nên bỏ trường chuyên trong lúc này. Điều quan trọng là phải điều chỉnh, quản lý như thế nào để trường chuyên tốt hơn.

Chương trình dạy và học của trường chuyên cần thay đổi chứ không phải theo hướng quá nặng nề môn chuyên và coi nhẹ các môn khác. “Chọn người giỏi là rất khó. Vậy nên hãy nuôi dưỡng những học sinh đó thành những người giỏi toàn diện, giỏi nhiều kỹ năng chứ không phải là học sinh chuyên Toán thì Văn mờ tịt”, ông Chương nói. Với những học sinh được tập trung để thi cấp tỉnh, quốc gia, các em sẽ được học nhiều tiết ở môn đó hơn.

Để điều chỉnh trường chuyên, ông Chương cho rằng Bộ Giáo dục và Đào tạo phải mời chuyên gia có thực tế nghiên cứu, phân tích chứ không thể mời những người chưa dạy chuyên bao giờ để xây dựng chương trình học trong trường chuyên, từ đó tính toán lại chương trình, đội ngũ giáo viên, xây dựng khối chuyên trong trường THPT như thế nào. “Không thể ưa khối chuyên là để còn không ưa là bỏ được”, ông Chương nhấn mạnh.

Học sinh trường THPT chuyên Lê Hồng Phong (TP HCM) trong một sự kiện tại trường. Ảnh: Mạnh Tùng.

TP HCM, nơi có số lượng học sinh đông nhất nhì nước, hiện có hai trường THPT chuyên là Lê Hồng Phong và Trần Đại Nghĩa. Ngoài ra, thành phố còn có bốn trường THPT có các lớp chuyên là Nguyễn Thượng Hiền, Gia Định, Mạc Đĩnh Chi, Nguyễn Hữu Huân. Hai trường năng khiếu thuộc đại học trên địa bàn gồm Phổ thông Năng khiếu (Đại học Quốc gia TP HCM) và Trung học Thực hành (Đại học Sư phạm TP HCM).

Làm lãnh đạo ngành giáo dục TP HCM hơn 10 năm về trước, ông Nguyễn Văn Ngai (nguyên Phó giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo), cho rằng vẫn nên duy trì trường chuyên. Học sinh thời nào cũng có em học giỏi, trung bình hoặc yếu. Có những học sinh giỏi toàn diện, nhưng có em đặc biệt xuất sắc ở một lĩnh vực nào đó, do đó cần môi trường chuyên để phát triển. “Tôi không muốn nói đó là những nhân tài, kiệt xuất mà là có tài năng, cần ươm mầm để sau này giúp ích cho xã hội. Ở một ngôi trường chuyên, các em sẽ có những điều kiện đó”, ông nói.

Trường chuyên tất nhiên được ưu tiên phát triển về cả nhân sự, tài chính cũng như chương trình giảng dạy. Tuy nhiên, nhu cầu học trường chuyên và việc duy trì, phát triển trường chuyên cần được xem lại. Nếu như 15 năm trước, thành phố phải mở hệ chuyên ở các trường THPT thường thì nay đã thu hẹp. Ba năm trước, thành phố dừng tuyển sinh các lớp chuyên tại ba trường ngoại thành là THPT Nguyễn Hữu Cầu, Củ Chi và Trung Phú do không tuyển đủ chỉ tiêu.

“Cần đánh giá tổng quan hệ thống trường chuyên để sắp xếp, quy hoạch lại quy mô, phát triển trường chuyên theo hướng chuyên sâu, chọn lọc những em xuất sắc”, ông Ngai nói. Không chỉ ở TP HCM, ông Ngai cũng cho rằng các tỉnh thành không nhất thiết phải duy trì 1-2 trường chuyên.

Ở góc nhìn khác, thầy Huỳnh Thanh Phú, Hiệu trưởng trường THPT Nguyễn Du (TP HCM) cho rằng có hiện tượng “lạm phát” trường chuyên trên cả nước. Hầu hết tỉnh, thành đều có một trường chuyên, những thành phố lớn có 2-3 trường. Song hiệu quả, triết lý giáo dục trường chuyên đang đi đúng đường ray hay không là chuyện đáng bàn. Bởi thực tế ở nhiều trường chuyên hiện nay dạy học theo kiểu “luyện gà”, tham gia các kỳ thi học sinh giỏi để săn thành tích về cho trường.

Video đang HOT

Theo thầy Phú, cầnrà soát tổng thể hệ thống trường chuyên và công khai cho xã hội những vấn đề về chất lượng, đào tạo và đóng góp. Thứ nhất, chưa có thống kê toàn diện nhưng theo quan sát, học sinh trường chuyên phần lớn có xuất thân từ con nhà có khá giả. Các em được tạo những điều kiện tốt nhất cho việc học từ bé, ôn tập các lớp luyện thi. “Bao nhiêu em trong trường chuyên là con nhà nghèo vượt khó học giỏi? Con số này theo tôi có ý nghĩa quan trọng. Nó nói lên một điều rằng, nếu gia cảnh các em học chuyên khá giả thì phụ huynh nên đóng góp nhiều hơn, giảm bớt các khoản đầu tư từ nhà nước”, thầy Phú nói.

Thứ hai, cần thống kê tỷ lệ học sinh trường chuyên đạt thủ khoa đại học top trên, giải quốc tế so với các trường THPT thường. Hiện, đa số học sinh trường chuyên chọn con đường du học nên cần thống kê cả số lượng các em tốt nghiệp trở về nước phục vụ. Những con số này nói lên chất lượng của trường chuyên cũng như đóng góp cho cộng đồng. Nếu không quá vượt trội so với trường THPT thường thì không nên duy trì hệ thống trường chuyên dày đặc như hiện nay.

Thứ ba, chất lượng giáo viên của trường chuyên có hơn trường thường hay không cũng cần được khảo sát. “Theo tôi, giáo viên trường chuyên phải chuẩn hóa 100% thạc sĩ và có tỷ lệ lớn là tiến sĩ”, thầy Phú nói và cho rằng trường chuyên phải là nơi phát hiện, bồi dưỡng những học sinh có tài năng, năng khiếu đặc biệt để các em có thành công rực rỡ trong lĩnh vực đó, đóng góp cho xã hội. Theo triết lý đó, chuyên không chỉ là là Toán, Lý, Hóa, Tin như hiện nay mà phải mở rộng ra theo lĩnh vực, gồm Khoa học tự nhiên, Xã hội nhân văn, Nghệ thuật, Thể dục thể thao. Do đó, đầu vào trường chuyên phải thực sự là những em xuất sắc.

Trường chuyên không đặt nặng số lượng đầu vào mà phải đặt vấn đề chất lượng. Vì thế, ông Phú phản đối việc tuyển lớp thường trong trường chuyên cũng như mở lớp chuyên trong trường THPT thường. “Một địa phương lớn như TP HCM chỉ cần 2-3 trường chuyên là đủ. Các địa phương khác, không cần tỉnh nào cũng có mà nên đặt trường chuyên theo khu vực. Chẳng hạn Cần Thơ có một trường cho các tỉnh Tây Nam Bộ, ở Huế một trường cho các tỉnh Bắc Trung Bộ”, ông Phú đề xuất.

Ngoài ra, thầy Phú cũng ủng hộ phương án xã hội hóa trường chuyên bởi đây cũng là chủ trương chung của ngành giáo dục. Nhà nước không thể đổ quá nhiều tiền của phục vụ lợi ích cho một nhóm nhỏ. Ngân sách cần thiết cho nhiều việc lớn hơn. Phụ huynh muốn con mình được học trong một môi trường tốt, chất lượng thì cần phải đầu tư nhiều hơn.

Năm học 2018-2019, cả nước có 76 trường chuyên, trong đó 71 trường thuộc Sở Giáo dục và Đào tạo, 5 trường thuộc cơ sở giáo dục đại học, ngoài ra còn có lớp chuyên thuộc các trường. Một số tỉnh thành có nhiều hơn một trường chuyên như Hà Nội, TP HCM, An Giang, Bình Định, Bình Phước, Đồng Tháp, Lâm Đồng, Quảng Nam.

Giáo sư Hà Huy Khoái chia sẻ quan điểm đang gây tranh cãi: Dạy gì ở trường chuyên và sau trường chuyên, làm gì?

"Vinh danh học sinh giỏi cũng là điều tốt, nhưng nên nhớ rằng, vinh quang bao giờ cũng đồng thời là một gánh nặng, nhất là đối với tuổi trẻ", GS Hà Duy Khoái cho hay.

Những ngày vừa qua, đông đảo phụ huynh và những người quan tâm đến giáo dục bàn luận sôi nổi về việc có nên tồn tại trường chuyên hay không. Người thì đồng tình vì cho rằng các trường đã và đang đào tạo ra nhiều nhân tài cho đất nước. Có người thì bày tỏ không nên có trường chuyên vì tạo áp lực cho học sinh hoặc thay vì chỉ biết học thì trường nên dạy thêm kỹ năng sống cho các em...

Chúng tôi xin chia sẻ quan điểm của GS Hà Huy Khoái (Nguyên Viện trưởng Viện Toán học) về việc có nên bồi dưỡng học sinh giỏi và hệ thống các trường THPT chuyên hay không, dạy gì ở trường chuyên và sau trường chuyên thì làm gì. Quan điểm này được GS Hà Huy Khoái chia sẻ tại Lễ Kỷ niệm 40 năm Việt Nam tham gia thi Olympic Toán học Quốc tế (IMO) 1974-2014.

Bài thầy viết tuy đã lâu nhưng quan điểm vẫn còn giá trị với thời điểm hiện tại, chúng tôi xin trích đăng để bạn đọc có thêm góc nhìn về vấn đề đang gây tranh cãi trong những ngày qua.

GS Hà Huy Khoái (Nguyên Viện trưởng Viện Toán học).

Nội dung bài chia sẻ như sau:

"Tôi không nghĩ là sẽ đưa ra được câu trả lời. Cũng không chờ đợi một câu trả lời của các bạn theo kiểu toán học "1 hay 0". Tôi bắt đầu với những câu hỏi, và hy vọng sẽ nhận được nhiều câu hỏi lớn hơn.

Thường thì xã hội đi lên khi tìm cách đối diện với những câu hỏi, có thể ngày càng khó khăn và phức tạp hơn, chứ không bằng con đường tuân thủ một đáp án có sẵn.

Bồi dưỡng học sinh giỏi và hệ thống các trường THPT Chuyên, cần hay không?

Chắc không ai "nói không" với bồi dưỡng học sinh giỏi. Đơn giản vì "phát hiện và bồi dưỡng nhân tài" là một trong những nhiệm vụ cơ bản của giáo dục. Nhưng, bồi dưỡng như thế nào, đầu tư vào việc đó như thế nào xét trong khung cảnh đầu tư cho giáo dục "đại trà", lại là một câu hỏi lớn.

Chúng ta không thể chỉ tập trung vào học sinh giỏi, mà mục tiêu là phải nâng cao mặt bằng dân trí chung, và cuối cùng, cung cấp nhân lực chất lượng cao cho toàn xã hội. Trong khi cần có nền giáo dục thích hợp cho mọi người, thì cái khó mà ngành giáo dục gặp phải lại, có thể tạm gọi, là tính cá thể của mỗi con người.

Không thể đối xử với một tập hợp học sinh như với một tập hợp công cụ thuần nhất nào đó. Cứ nhìn vào một số lĩnh vực khá đặc thù thì rõ. Để trở thành một "cao thủ võ lâm", người ta phải lên núi theo thầy nhiều năm, chứ không thể học trong một lớp "đại trà", nơi chỉ thích hợp với những người định theo nghề "mãi võ bán thuốc".

Cũng như vậy, một nghệ sĩ dương cầm tài ba chỉ đào tạo cùng một lúc 5-10 học trò là cùng. Mà đào tạo trong nhiều năm. Như vậy mới có thể có Đặng Thái Sơn hay Tôn Nữ Nguyệt Minh. Không chỉ với "người tài" mà với mỗi người bình thường, nếu xét một cách "lý tưởng", thì cũng cần có phương pháp giảng dạy riêng thích hợp cho họ. Nhưng hiển nhiên là không thể cung cấp cho mỗi người một chương trình riêng, một hệ thống giáo viên riêng, như các vị thái tử ngày xưa với các quan thái phó! Vì thế, tất yếu phải làm giáo dục "đại trà"! Tuy nhiên, trong khi chưa thể có đủ trường, đủ lớp, đủ thầy giỏi cho một số đông, thì việc tập trung vào đào tạo một số ít nhằm "bồi dưỡng nhân tài" là một điều không thể tránh khỏi.

Cũng cần nói thêm một điều. Ở Việt Nam hiện nay, con em những gia đình khá giả có thể theo học những loại hình trường "quốc tế", trường "chất lượng cao" với học phí cũng cao ngất ngưởng (vượt quá tầm mà một người bình thường có thể hình dung, chưa nói là lo liệu được). Việc tạo điều kiện học tập tốt tương tự cho những học sinh tài năng xuất thân từ những gia đình nghèo hơn chỉ có thể nhờ vào Nhà nước. Trên thực tế, đã có rất nhiều em học sinh nghèo, nhờ được học ở các trường chuyên mà trở thành những người xuất chúng trong nhiều lĩnh vực. Như vậy, việc đầu tư vào hệ thống THPT chuyên đã góp phần đảm bảo công bằng xã hội.

Những điều nói trên có lẽ là lý do tồn tại hệ thống các trường THPT chuyên.

Ở những nước phát triển, hệ thống "giáo dục đại trà" đã đạt đến chất lượng nào đó. Hơn nữa, đối với những học sinh có năng khiếu hoặc ham thích môn học nào đó, những điều kiện để tiếp cận với tài liệu, sách báo, thầy giáo giỏi cũng hết sức dễ dàng. Những điều kiện như vậy có thể còn tốt hơn nếu so với những gì các học sinh THPT chuyên của chúng ta có được. Có lẽ đó là lý do mà ở các nước phát triển, nhu cầu về một hệ thống trường chuyên không được đặt ra. Tuy nhiên, nói như vậy không có nghĩa là ở các nước Phương tây không tồn tại những trường THPT rất đặc biệt, mà thực chất, việc tuyển chọn học sinh, những điều kiện học tập ở đó cũng không khác gì "trường chuyên".

Lấy ví dụ ở nước Pháp. Không ai nói rằng ở Pháp tồn tại một hệ thống trường chuyên, nhưng ai cũng biết ở Pháp có một số trường Lycée nổi tiếng như: Louis le Grand, Henri IV, mà chỉ riêng việc là học sinh cũ của các trường đó đã là niềm tự hào suốt đời của nhiều người (xem: hồi ký André Weil). Không chỉ ở Paris, mà hầu như mỗi tỉnh của nước Pháp đều có một trường Lycée có thể xem là trường chuyên (Pierre de Fermat ở Toulouse là một ví dụ). Ở Mỹ, nếu nhìn vào danh sách những học sinh Mỹ đã từng được giải trong các kỳ IMO, ta thấy họ chỉ thuộc một số rất ít trường.

Như vậy, có thể nói rằng, hình thức tương tự THPT chuyên tồn tại ở hầu hết các nước, kể cả những nước có nền khoa học phát triển cao.

Tuy nhiên, điều cần bàn lại là: trong những trường đó, người ta dạy cái gì?

Dạy gì ở trường THPT chuyên?

Là một người nhiều năm quan tâm đến việc giảng dạy trong các lớp chuyên Toán, tôi chỉ xin được đề cập đến việc dạy toán. Tuy nhiên, có nhiều vấn đề có lẽ là chung cho việc giảng dạy, không chỉ với những môn "chuyên", không chỉ với môn Toán.

Mục tiêu của việc giảng dạy ở những lớp chuyên toán trước tiên là để phát triển năng khiếu toán học ở học sinh. Nhưng không chỉ có vậy, chúng ta cần những con người toàn diện. "Con người toàn diện", nói một cách cụ thể hơn, là người có khả năng đối diện với mọi thách thức của cuộc sống.

Nhiều ý kiến cho rằng, để có thể đạt mục tiêu đó, cần giảng dạy những gì "sát với thực tế của cuộc sống". Đúng là như vậy. Nhưng có điều quan trọng: hiểu thế nào là "sát thực tế"? Nếu như thực tế bây giờ đang cần cái gì, ta dạy học sinh cái đó thì e rằng sẽ không "sát thực tế" khi học sinh bước vào đời. Dạy họ làm cái ô tô chạy xăng thì khi ra đời, mọi ô tô có thể đã chạy bằng pin mặt trời! "Thực tế" thay đổi rất nhanh, nhất là trong thời đại công nghệ cao của hôm nay.

Nhưng có một "thực tế" không bao giờ thay đổi: để có thể thích ứng với mọi công nghệ mới, mọi lý thuyết mới, mọi thay đổi của xã hội, con người cần một kiến thức cơ bản thật vững chắc. Về cả tự nhiên và xã hội. Nhiều công ty, cơ quan phàn nàn về việc sinh viên ra trường chưa làm việc được ngay, mà phải "đào tạo lại". Nguyên nhân hoàn toàn không phải vì nhà trường không dạy những cái công ty đang cần (và hiển nhiên cũng không thể dạy tất cả những gì mà các công ty khác nhau đang cần), mà chính vì đã dạy chưa cơ bản.

Nếu sinh viên ra trường có kiến thức cơ bản vững chắc thì việc thích ứng với mọi công ty không phải là điều khó khăn. Không phải ngẫu nhiên mà ở nhiều nước châu Âu, các ngân hàng thường tuyển dụng sinh viên Toán, những người chưa hề có kỹ năng nghiệp vụ ngân hàng. Với số sinh viên này, "đào tạo lại" hoàn toàn không khó khăn, và họ sẽ thích ứng nhanh và làm việc hiệu quả.

Trang bị những kiến thức cơ bản chính là nhiệm vụ của các nhà trường. "Kiến thức" ở đây không phải là những gì mà ta có thể tìm thấy trên 'google" với một cái nhấp chuột. Đã qua cái thời con người cần nhớ thuộc lòng mọi thứ. Học sinh bây giờ cần những cái mà họ không thể "gúc" mà có được. Đó chính là phương pháp tư duy, khả năng tìm tòi những cái mới, khả năng thể hiện tường minh những ý nghĩ mơ hồ và bất chợt, khả năng làm việc và tìm tòi tập thể.

Toán học chính là một bộ môn tuyệt với để rèn luyện những kỹ năng đó.

Tuy nhiên, chữ "rèn luyện" có thể được hiểu là "luyện thi, rèn bài tập". Nếu như thế thì chỉ cần "học" hết hàng loạt sách đang bày bán, chẳng hạn sách "10.000 bài tập về...." là được. Một học sinh giỏi, làm hết các bài thi đại học trong nhiều năm, thì khi đi thi đại học dễ được điểm cao, thậm chí là thủ khoa.

Một học sinh rất giỏi và thường xuyên "luyện" bài tập khó "cỡ IMO" thì, nếu may mắn, có thể lọt đội tuyển IMO. Nhưng nếu chỉ như thế, nếu không được đào tạo cơ bản, những học sinh như vậy rất khó tiến xa. Điều này hoàn toàn tương tự như khi ta cho trẻ em tập gánh từ bé. Nếu từ năm 8, 9 tuổi, em bé đã được tập gánh, thì khi 15 tuổi, có thể sẽ gánh nặng hơn hẳn một em ở tuổi đó mà chưa hề tập gánh. Nhưng em bé được tập gánh sớm chắc chắn sẽ bị còi, không lớn lên được.

Và khi 18 tuổi, kết quả thế nào đã có thể nhìn thấy trước. Nếu chỉ chăm chú luyện bài tập khó, luyện"mẹo" mà ít rèn luyện kiến thức cơ bản nâng cao, chúng ta dễ làm các học sinh giỏi của mình đạt thành tích sớm, và cũng "còi" sớm về trí tuệ.

Để tránh tình trạng đó, ở nhiều nước người ta chú trọng bồi dưỡng cho học sinh lòng say mê khoa học, thông qua việc giới thiệu những thành tựu cao nhất của khoa học một cách dễ hiểu. Tìm đến với những thành tựu cao nhất cũng tức là tìm đến với cái cơ bản. Tất nhiên, để làm được điều này, người thầy phải cố gắng hơn rất nhiều, phải học hỏi thêm rất nhiều, chứ không như việc tìm bài tập "hóc búa, mẹo mực" về giảng cho học sinh. Nói cho cùng, người thầy cũng phải được đào tạo cơ bản!

Sau trường THPT chuyên, làm gì?

Sau những buổi "Vinh danh học sinh giỏi quốc tế", bao giờ cũng là cuộc bàn luận khá sôi nổi về người tài và việc sử dụng người tài. Vậy thì, những học sinh giỏi quốc tế có thể xem là "người tài" không, và cần bồi dưỡng, sử dụng họ thế nào?

Nhìn vào Uỷ ban danh dự các kỳ thi Olympic Toán học quốc tế, có thể thấy là tất cả các nước đều rất coi trọng kỳ thi này. Trong thành phần Uỷ ban, thường có sự tham gia của Tổng thống, Thủ tướng, Chủ tịch quốc hội, và tất nhiên là Bộ trưởng giáo dục. Nhiều Hoàng tử, Công chúa đã tham gia các buổi trao giải. Có thể nói, không chỉ ở nước ta người ta mới quan tâm đến kỳ thi Olympic.

Nói cho cùng, sự quan tâm của xã hội đối với các kỳ thi Oyimpic Toán quốc tế là hoàn toàn có cơ sở. Rất nhiều nhà toán học, vật lý nổi tiếng của thế giới đã trưởng thành từ "phong trào Olympic". Nếu nhìn lại nền toán học Việt nam hiện nay thì điều đó càng rõ ràng hơn: có thể nói tuyệt đại đa số các nhà toán học giỏi của nước ta đều đã từng được giải ở các kỳ thi Olympic quốc gia và quốc tế. Riêng việc lọt được vào đội tuyển 6 người của một đất nước 90 triệu dân như nước Việt Nam, thì việc gọi họ là "người tài" cũng không có gì quá đáng.

Tuy nhiên, nhìn kỹ lại thì thấy những người trong số đó mà về sau trở thành những tài năng thực sự trong khoa học thì thường là do được đào tạo lâu dài ở nước ngoài (đại học và sau đại học). Khi chúng ta chọn một đội tuyển 6 người, thì không thể nói những người còn lại là kém hơn hẳn. Đây là một cuộc thi đấu "thể thao", và có thể khẳng định ngoài 6 người đó ra, còn không ít người khác nữa cũng xứng đáng được gọi là "người tài". Những những "người còn lại" đó sẽ khó có được cơ hội tốt để phát triển tài năng như các bạn may mắn của mình.

Nguyên nhân là ở đâu?

Thành tích của học sinh phổ thông nước ta tại các kỳ thi Olympic quốc tế cho thấy rất rõ rằng, chúng ta có thể đào tạo được những học sinh phổ thông đạt trình độ đỉnh cao quốc tế ở hầu hết các môn học. Đó là một thành tích rất đáng tự hào. Nhưng nếu có cuộc thi "sinh viên giỏi quốc tế", tôi chắc thành tích của sinh viên ta sẽ không thể cao như vậy, và sẽ còn thấp hơn nếu có cuộc thi "cao học quốc tế", "nghiên cứu sinh quốc tế", và đặc biệt kết quả sẽ rất thấp nếu thi "giáo sư quốc tế"!

Dĩ nhiên không có các kỳ thi giả tưởng đó, vì không cần thi, người ta đã biết ai thắng, ai thua: chỉ cần nhìn vào sự phát triển của nền khoa học công nghệ mỗi nước là biết ngay. Vậy thì tại sao chúng ta càng ngày càng đuối sức trong cuộc chạy maratông đến mục tiêu cuối cùng là phát triển khoa học, kinh tế và xã hội? Nói cho cùng, tất cả đều do sự đầu tư công sức, tiền bạc của xã hội cho từng giai đoạn.

Thành tích cao của học sinh phổ thông của chúng ta phần nhiều do hệ thống trường chuyên mang lại. Các trường chuyên được sự quan tâm lớn của Nhà nước, và đặc biệt là các gia đình học sinh. Như vậy, sự đầu tư của xã hội cho một bộ phận học sinh giỏi của chúng ta ở bậc phổ thông có lẽ cũng không thua kém các nước khác. Tuy nhiên, sang đến bậc đại học và cao hơn nữa thì rất khác.

Chúng ta chưa đầu tư đúng mức đến việc xây dựng những trường đại học có thể ngang tầm quốc tế. Vậy mà đối với xã hội thì lớp người tốt nghiệp đại học mới thực sự là hạt nhân của sự phát triển, chứ đâu phải là học sinh tốt nghiệp phổ thông. Xem ra, người ta biết đầu tư đúng chỗ hơn ta. Bởi thế nên càng lên, họ càng vượt hẳn chúng ta. Trong khi mỗi tỉnh thành của chúng ta đều có một trường chuyên, không kể 4 trường chuyên phổ thông đặt ở các đại học (Đại học Khoa học tự nhiên hà Nội, Đại học Sư phạm Hà Nội, Đại học Vinh, Đại học Khoa học tự nhiên TP HCM), thì chúng ta chưa có lấy một cơ sở đào tào sau đại học nào được đầu tư lớn để có thể hy vọng ngang tầm quốc tế .

Cũng như vậy, không nhiều giáo sư của chúng ta có được điều kiện làm việc "ngang tầm quốc tế", nên cũng khó hy vọng trong một thời gian gần, nền khoa học chúng ta có thể đạt được tầm cao mong muốn. Nói cho cùng, cần xem lại chính sách đầu tư trong giáo dục, và cần mạnh dạn có những đột phá trong đầu tư vào đào tạo đại học và sau đại học, như chúng ta từng đột phá trong việc xây dựng các lớp chuyên phổ thông để có kết quả như ngày hôm nay.

Tôi vẫn thường khuyên một số học sinh của mình sau khi các em được huy chương vàng: hãy quên ngay thành tích đó, và nếu có nhớ thì cũng chỉ nên nhớ về nó như một kỷ niệm đẹp của thời học sinh, chứ không phải như một thành công trong cuộc đời. "Vinh danh" học sinh giỏi cũng là điều tốt, nhưng nên nhớ rằng, vinh quang bao giờ cũng đồng thời là một gánh nặng, nhất là đối với tuổi trẻ.

Nếu như các bạn trẻ cần quên ngay tấm huy chương vừa nhận được, thì các nhà quản lý lại đừng bao giờ quên tấm huy chương đó, vì nếu biết đầu tư đúng lúc, từ những tấm huy chương Olimpic, xã hội có thể có những tài năng thực sự, những người mang lại lợi ích lớn lao cho nước nhà".

Sự tồn tại của các trường chuyên: Hợp lý và cần thiết Khẳng định vai trò của hệ thống trường THPT chuyên, GS.TS Hoàng Chí Bảo - chuyên gia cao cấp, nguyên Ủy viên Hội đồng Lý luận Trung ương - cho rằng, nên ủng hộ để trường chuyên phát triển, tạo nên sự khởi sắc đột phá của hệ thống GD hiện nay. Ảnh minh họa/INT Ủng hộ sự tồn tại hệ thống trường...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có;

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Từ Hàn Quốc về mà không báo ai, chàng trai bị mẹ "tát không trượt phát nào"01:12

Đoạn clip 22 giây ghi lại khoảnh khắc cậu bé phi nhanh như mũi tên bắn hot rần rần, netizen xúc động mãi không thôi00:22

Hà Nội: Thông tin chính thức về sự cố rơi drone gây cháy tại lễ tổng duyệt ở Mỹ Đình03:19

Được con dâu 'thưởng Tết', biểu cảm của bố chồng khiến nhiều người xúc động00:39

"Anh ơi, chạy đi còn kịp" - tiếng la thất thanh cùng pha dập lửa bình gas bốc cháy ngùn ngụt khiến ai cũng tái mặt03:56

Shock nhất Douyin: Một cú nổ lớn vang lên, "trẻ con có biết gì đâu" khiến bố mẹ đối mặt với khoản bồi thường hơn 3,5 tỷ đồng!00:19

Đang ngồi ăn tất niên vui vẻ, cảnh tượng kinh hoàng sau đó khiến mọi người đứng dậy bỏ chạy tán loạn00:43

Quán Quang Linh bị so sánh với quán của Trường Giang - Trấn Thành, giống 1 điều03:06

Chúc Tết một câu cực lạ, cụ bà 96 tuổi khiến anh trai 98 tuổi bật cười, rút ví thưởng "hậu hĩnh"02:07

Thanh niên 'làm màu' trên tàu metro: Câu like bất chấp, ai nhìn cũng "ngứa mắt"?02:46

Rộ tin mẹ ruột sinh Jack khi chưa đủ tuổi, bị CĐM thi nhau cho lên sóng, dè bỉu?03:00

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Còn nhiều băn khoăn về chứng nhận giỏi cấp tỉnh với học sinh điểm IELTS cao

13:01:46 21/12/2022

Việc Hà Tĩnh công nhận học sinh (HS) giỏi cấp tỉnh với HS có điểm IELTS cao đang được dư luận quan tâm. Nhiều giáo viên phổ thông và giảng viên dạy Ngoại ngữ thể hiện băn khoăn trước việc này

Việc thực hiện chương trình, SGK mới còn nhiều khó khăn

12:01:38 21/12/2022

Tiếp tục chương trình giám sát chuyên đề Việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, SGK giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu , sáng 20/12, Đoàn Đại biểu ...

Cấp phép tổ chức thi chứng chỉ HSK trở lại

11:01:38 21/12/2022

Theo thông báo mới của Bộ GD&ĐT chứng chỉ tiếng Trung (HSK) đã được cấp phép tổ chức duy nhất tại ĐH Thành Đông (Hải Dương)

Banner tìm hiểu ngày 22/12 của Trường ĐH Tôn Đức Thắng in hình lính Mỹ

10:45:40 21/12/2022

Trường ĐH Tôn Đức Thắng (TP.HCM) đang làm rõ trách nhiệm việc cơ sở ở Bảo Lộc đăng trên fanpage banner tìm hiểu truyền thống ngày 22/12 nhưng in hình lính Mỹ

Nhiều tỉnh cho học sinh nghỉ Tết hơn 10 ngày, Hà Nội lý giải nghỉ 8 ngày

10:36:43 21/12/2022

Lịch nghỉ tết của học sinh Hà Nội thiết kế theo quy định của Nhà nước. Nếu cho nghỉ thêm, hàng nghìn học sinh mầm non, tiểu học không ai trông nom vì bố mẹ vẫn phải đi làm

Trường ĐH Kiên Giang dự kiến tuyển hơn 1.600 chỉ tiêu năm 2023

10:01:37 21/12/2022

Năm 2023 Trường ĐH Kiên Giang tuyển sinh 22 ngành, trong đó có 2 ngành mới, dự kiến 1.675 chỉ tiêu. Trường ĐH Kiên Giang vừa tổ chức Hội nghị Tổng kết công tác tuyển sinh năm 2022 và đề ra các giải pháp, phương hướng để nâng cao hiệu qu...

Trường Đại học Hồng Đức nâng cao chất lượng đào tạo sinh viên ngành giáo dục mầm non

08:06:29 21/12/2022

Cùng với các ngành đào tạo khác, trong những năm qua, Trường Đại học (ĐH) Hồng Đức không ngừng đổi mới công tác quản lý, xây dựng và hoàn thiện nội dung chương trình đào tạo ngành giáo dục mầm non (GDMN) với mục tiêu đào tạo những giáo ...

Học sinh Hà Giang nghỉ Tết Quý Mão 12 ngày, từ 27 tháng Chạp

07:59:41 21/12/2022

UBND tỉnh Hà Giang quyết định cho học sinh trên toàn tỉnh bắt đầu nghỉ học từ ngày 18/1 đến hết ngày 29/1/2023. Ngày 19/12, Chủ tịch UBND tỉnh ban hành Quyết định số 2341/QĐ-UBND về việc cho trẻ mầm non, học sinh, sinh viên các cơ sở gi...

Nhiều tiết dạy sáng tạo tại hội thi giáo viên dạy giỏi Hà Nội

07:59:05 21/12/2022

Ngày 20/12, Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội tổ chức tổng kết hội thi giáo viên dạy giỏi thành phố cấp Trung học cơ sở năm học 2022-2023

Trường Đại học Kinh tế Quốc dân công bố Đề án tuyển sinh đại học năm 2023

07:58:36 21/12/2022

Chiều ngày 20.12, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân đã công bố Đề án tuyển sinh đại học năm 2023. Theo đó, nhà trường tuyển sinh 60 mã ngành/chương trình với 6200 chỉ tiêu đại học chính quy

Tuyển sinh 2023: Đại học Kinh tế Quốc dân công bố đề án tuyển sinh

07:57:38 21/12/2022

Năm 2023, Trường đại học Kinh tế Quốc dân giữ nguyên 4 phương thức tuyển sinh và có sự thay đổi về chỉ tiêu mỗi phương thức để phù hợp tình hình thực tế

Cần cẩn trọng lựa chọn nhân sự, ra đề thi

07:56:12 21/12/2022

Một kỳ thi học sinh giỏi được tổ chức tốn rất nhiều công sức, tâm huyết của nhiều nhà giáo, học sinh và tốn kém tiền bạc nhưng cũng là một hoạt động khuyến tài quan trọng của giáo dục địa phương. Vậy nên cấp tổ chức cần cẩn trọng trong ...