Nhiều người có khối u “khủng” ở phổi nhưng phát hiện muộn
Những cơn ho khan kéo dài kèm tức ngực, dù đi khám nhiều nơi nhưng chưa phát hiện ra bệnh, khi đến Bệnh viện Phổi Trung ương, anh L.Đ.H (40 t.uổi, Hà Nội) phát hiện có khối u phổi ác tính “khủng” hơn 2kg.
Thăm khám tại Bệnh viện Phổi Trung ương, mặc dù khối u phổi ác tính của anh H rất lớn, chiếm gần hết thể tích lồng ngực trái, lại nằm ở vị trí khó tiếp cận đến vùng rốn phổi, nhưng sau khi hội chẩn, các bác sĩ vẫn quyết định phẫu thuật cắt u cho anh.
Ca phẫu thuật do GS.TS Lê Ngọc Thành – Hiệu trưởng Trường Đại học Y Dược, Đại học Quốc gia Hà Nội cùng các bác sĩ của Bệnh viện Phổi Trung ương thực hiện đã diễn ra thành công, dù có những lúc phải ngừng ca mổ vì cấu trúc giải phẫu của khối u quá phức tạp. Sau phẫu thuật, anh H đã đi lại và sinh hoạt được bình thường.
Thời gian qua, nhiều người có khối u phổi “khủng” nhưng đều không được phát hiện sớm. Vào cuối tháng 10 vừa qua, Bệnh viện Đa khoa Đức Giang tiếp nhận cụ bà 71 t.uổi ở Vĩnh Tường, Vĩnh Phúc vào nhập viện trong tình trạng khó thở. Kết quả chụp công hưởng từ phát hiện khối u bên phổi bên phải có kích thước lớn khoảng 3kg. Các bác sĩ đã phẫu thuật cắt bỏ khối u cho cụ bà. Sau 7 ngày, bệnh nhân được ra viện.
GS Lê Ngọc Thành và các bác sĩ Bệnh viện Phổi Trung ương phẫu thuật cắt khối u nặng hơn 2kg ở phổi cho nam bệnh nhân.
Theo thống kê của Tổ chức ghi nhận ung thư toàn cầu Globocan, năm 2020, tại Việt Nam, ung thư phổi phổ biến thứ 2 trong số các ung thư với số mắc được ghi nhận là 26.262 ca, tương ứng khoảng 23 ca mắc mới/100.000 dân; tỷ lệ t.ử v.ong là 21,9 trường hợp/100.000 dân.
Ung thư phổi không có triệu chứng đặc hiệu, dễ nhầm lẫn với các bệnh lý hô hấp thông thường, do đó nhiều người chỉ được phát hiện khi đã ở giai đoạn tiến triển, chỉ khoảng 30% người bệnh ung thư phổi được phát hiện ở giai đoạn sớm, 75% được chẩn đoán bệnh ở giai đoạn muộn.
Theo Bệnh viện K, tỷ lệ mắc ung thư phổi bắt đầu tăng dần ở lứa t.uổi sau 40. Phần lớn ung thư phổi được chẩn đoán ở lứa t.uổi 35 – 75, thường gặp nhất là ở độ t.uổi 55 – 65.
PGS.TS Phạm Văn Bình, Phó Giám đốc chuyên môn Bệnh viện K cho biết, nhiều người đến viện muộn do ở giai đoạn đầu, hầu hết trường hợp mắc ung thư phổi đều không có triệu chứng điển hình nên rất khó nhận biết, dễ gây nhầm lẫn với một số bệnh lý đường hô hấp khác, dẫn đến việc điều trị không đúng phương pháp. Cho tới khi một số triệu chứng bộc lộ rõ rệt như ho dai dẳng, ho ra m.áu, khó thở, đau tức ngực… thì phát hiện bệnh đã ở giai đoạn muộn, việc điều trị trở nên khó khăn hơn.
Video đang HOT
Còn nhiều khó khăn trong lấy mẫu xét nghiệm lao: Rất cần thêm các phương pháp mới
Các phương pháp chẩn đoán bệnh lao hiện nay bộc lộ nhiều mặt hạn chế về thời gian trả kết quả lâu như nuôi cấy, độ nhạy thấp, do đó, các chuyên gia cho rằng rất cần có thêm phương pháp mới nhanh, tiện lợi hơn.
Việc sàng lọc, phát hiện các ca lao mới vẫn gặp nhiều khó khăn
Tại hội thảo về phương pháp chẩn đoán mới trong điều trị, thanh toán bệnh lao, PGS-TS Nguyễn Bình Hoà, Phó Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương, Phó trưởng ban điều hành Chương trình lao Quốc gia cho biết khả năng tiếp cận chẩn đoán vẫn là một rào cản đáng kể đối với việc chăm sóc và điều trị lao.
Việt Nam đứng 11/30 nước có gánh nặng về lao và bệnh lao kháng đa thuốc cao nhất toàn cầu. Ước tính, mỗi năm tại Việt Nam có khoảng 169.000 ca bệnh lao mới mắc, 8.900 trường hợp kháng đa thuốc và khoảng 14.200 ca t.ử v.ong.
Gánh nặng về bệnh lao tại Việt Nam vẫn còn cao nhưng việc sàng lọc, phát hiện các ca lao mới vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Hiện còn có khoảng 40% bệnh nhân lao chưa được phát hiện.
Bệnh nhân lao điều trị tại Bệnh viện Phổi Trung ương (Ảnh: Minh Hương).
Theo PGS.TS Nguyễn Bình Hòa, các phương pháp chẩn đoán vi khuẩn lao hiện nay bộc lộ nhiều mặt hạn chế về thời gian trả kết quả lâu như nuôi cấy, độ nhạy thấp như soi AFB trực tiếp, hay chi phí cao như Xpert và hầu hết các phương pháp đều vẫn còn có những hạn chế.
Ngoài ra, việc chẩn đoán dựa trên mẫu đờm thường khiến cho việc chẩn đoán bị kéo dài vài ngày thậm chí vài tuần và khiến người bệnh không được xét nghiệm chẩn đoán lao kịp thời.
Trong đó, với phương pháp chẩn đoán lao truyền thống qua dịch đờm, nhiều người bày tỏ sự khó khăn, bất tiện khi lấy dịch đờm họng, nhất là với phụ nữ, t.rẻ e.m.
"Hậu quả của việc chẩn đoán chậm là gia tăng nguy cơ lây lan bệnh lao trong cộng đồng và làm chậm trễ trong điều trị đã dẫn đến gia tăng số ca t.ử v.ong do lao"- Phó Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương nói.
Cùng quan điểm này, TS Nguyễn Thị Vân Anh, Trưởng Văn phòng FIND Việt Nam - tổ chức phi lợi nhuận trong lĩnh vực y tế đ.ánh giá, hầu hết các phương pháp chẩn đoán lao hiện nay còn nhiều hạn chế khi áp dụng cho bệnh nhân mắc lao ngoài phổi, lao phổi ít vi khuẩn, hay bệnh nhân HIV...
Do vậy, việc nghiên cứu và phát triển các xét nghiệm mới hiệu quả, thuận tiện và phù hợp hơn là đòi hỏi cấp thiết, đặc biệt các xét nghiệm chẩn đoán bệnh lao sử dụng các bệnh phẩm lâm sàng không phải là đờm rất cần thiết cho bệnh nhân mắc lao ngoài phổi, bệnh nhân không khạc được đờm, bệnh nhân HIV...
Ngoài ra, việc sử dụng bệnh phẩm khác ngoài đờm sẽ mở ra cơ hội phong phú hơn về giải pháp kỹ thuật để phát triển xét nghiệm mới.
Chia sẻ thêm thông tin về vấn đề này, TS Hoàng Thị Mỹ Hạnh, Viện Chiến lược và Chính sách y tế (Bộ Y tế) cho biết, có đến 64,1% nhân viên y tế được hỏi cho biết khó khăn trong việc lấy mẫu đờm do 97% người bệnh không thể khạc đờm. Lý do là người bệnh không biết cách khạc đờm, một số nhóm người bệnh không có đờm, sợ lây nhiễm...
Việc đưa mẫu đờm về phòng xét nghiệm và vài tuần sau mới có kết quả cũng là rào cản. Có đến 88,6% người dân có kết quả sau khi lấy mẫu từ 1 tuần-1 tháng; 7,4% lấy mẫu trong khoảng từ 1-3 tháng, có đến 2,7% chưa bao giờ nhận được và chỉ có 1,3% có được kết quả trong khoảng dưới 1 tuần.
Thêm phương pháp lấy mẫu mới để chẩn đoán, xét nghiệm lao
Từ tháng 6/2021 - 6/2025, Chương trình Chống lao Quốc Gia - Bệnh viện Phổi Trung ương phối hợp với FIND thực hiện Nghiên cứu đa trung tâm đ.ánh giá độ chính xác của các xét nghiệm chẩn đoán mới để phát hiện lao ở người trưởng thành: FEND-TB. Phương pháp mới lấy mẫu xét nghiệm bệnh lao bằng nước bọt (phết lưỡi) và nước tiểu, thay vì lấy đờm như hiện nay.
Mục đích là thu thập dữ liệu và mẫu bệnh phẩm lâm sàng, thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán bệnh lao thông thường làm tiêu chuẩn tham chiếu và thực hiện các xét nghiệm.
Chia sẻ kết quả nghiên cứu về một số mẫu bệnh phẩm mới trong chẩn đoán lao tại cơ sở y tế, TS Hoàng Thị Mỹ Hạnh, cho biết hai phương pháp sàng lọc bệnh lao mới là: phết lưỡi và sử dụng nước tiểu để tìm vi khuẩn lao đang được thí điểm tại một số cơ sở y tế thuộc 4 tỉnh, thành phố có số ca mắc lao mới và tái phát hàng đầu là TP Hà Nội, TP HCM, Đà Nẵng và An Giang.
TS Hoàng Thị Mỹ Hạnh chia sẻ về tin tưởng của người bệnh đối với mẫu phết lưỡi/ nước tiểu so với mẫu đờm để xét nghiệm, chẩn đoán lao.
Theo TS Hạnh, các phương pháp này có nhiều ưu điểm so với phương pháp truyền thống đó là quy trình lấy mẫu nhanh, nguy cơ lây nhiễm thấp, tăng tiếp cận với xét nghiệm lao, phù hợp với chiến dịch sàng lọc cộng đồng quy mô lớn... Ngoài ra, phương pháp này cũng phù hợp với những bệnh nhân ốm nặng; những người không thể khạc đờm như người già và nhóm dễ bị bỏ sót là t.rẻ e.m; bệnh nhân HIV... Hiện các nghiên cứu đang tiếp tục được thực hiện để đ.ánh giá độ nhạy của phương pháp.
Đây là hướng tiếp cận quan trọng góp phần đạt mục tiêu chấm dứt bệnh lao ở Việt Nam, nguy cơ lây nhiễm thấp, giảm khối lượng công việc cho nhân viên y tế, mức giá thấp hơn so với xét nghiệm đờm.
Còn đối với mẫu nước tiểu, nhân viên y tế, mọi người cũng đều đ.ánh giá có nhiều lợi thế hơn lấy mẫu đờm, giá thành tương đối rẻ...
Hiện phương pháp FEND-TB được triển khai tại các quốc gia Nam Phi, Peru, Uganda, Moldova và Việt Nam. Mạng lưới nghiên cứu này đóng vai trò quan trọng trong việc tăng tốc việc đ.ánh giá để có thể đưa vào áp dụng một cách sớm nhất các công cụ chẩn đoán.
Nhiều người nhập viện do bệnh hô hấp, bác sĩ chỉ cách phòng bệnh khi trời lạnh Các bác sĩ lưu ý khi thời tiết chuyển lạnh, người già và trẻ nhỏ dễ gặp phải những bệnh về đường hô hấp, thậm chí phải nhập viện. Theo các bác sĩ, các bệnh hô hấp có đặc thù riêng. Đặc biệt, phổi là cơ quan trực tiếp giao tiếp với môi trường, hít thở luồng không khí bên ngoài môi trường...
