Sử dụng thực phẩm có đường thế nào cho an toàn

Tại Việt Nam, tiêu thụ đường tăng gấp 7 lần trong 15 năm. Theo thống kê của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, mức tiêu thụ đường trung bình của người Việt Nam là 46,5 gam/ngày (năm 2018), cao hơn rất nhiều so với khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (25 gam/ngày).

Sử dụng nhiều đường là nguyên nhân gây bệnh mãn tính không lây nhiễm.

Tại hội thảo Xu hướng sử dụng thực phẩm và đồ uống có đường trên thế giới và tại Việt Nam tổ chức ngày 10/12, TS.BS Bùi Thị Mai Hương, Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho biết, đường trong khẩu phần ăn hàng ngày chiếm tỷ lệ cao nhất so với nhóm năng lượng và protein, chiếm khoảng 70% khẩu phần ăn.

TS.BS Bùi Thị Mai Hương cho biết trung bình mức tiêu thụ đường của người Việt Nam tăng cao nhiều so với khuyến cáo của WHO.

Theo BS Hương, đường có trong thành phần thực phẩm tự nhiên như trái cây, rau củ, sữa… Người dân Việt Nam đang tiêu thụ đường tăng gấp 7 lần trong 15 năm qua và cao hơn nhiều so với khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO).

BS Hương cho biết, 1 lon nước ngọt có gas chứa tới 36g đường. Kết quả nghiên cứu trên gần 2.000 người về thói quen sử dụng nước ngọt có gas cho thấy trên 57% có thói quen uống nước ngọt có gas. Trong đó, 13% nam giới được hỏi và có uống nước ngọt có gas cho biết uống mỗi ngày, gần 16% uống 5-6 lần/tuần, gần 29% uống 3-4 lần/tuần. Ở nữ giới, tỷ lệ tuy có thấp hơn nhưng cũng có đến hơn 10% uống mỗi ngày.

“Sử dụng nhiều đường là nguyên nhân gây bệnh mạn tính không lây. Có 45 tác động có hại đối với cơ thể khi sử dụng nhiều đường như: Bệnh răng miệng, tiểu đường, béo phì. Béo phì dẫn đến bệnh tim mạch, các vấn đề về khớp, cao huyết áp, thậm chí hôn mê tăng đường huyết”, BS Hương cảnh báo.

Bà Nguyễn Quỳnh Vân chia sẻ thông tin tại hội thảo.

Theo chuyên gia dinh dưỡng, chế độ ăn nhiều đường có thể dẫn đến lượng glucose dư thừa trong não và các nghiên cứu đã liên kết lượng glucose dư thừa với trí nhớ và các khiếm khuyết về nhận thức. Một lý do khác khiến đường có hại cho não là vì nó ảnh hưởng đến một số chất dẫn truyền thần kinh, có thể dẫn đến nghiện đường.

Bệnh mãn tính không lây đang ngày càng trẻ hóa, và một trong số các nguyên nhân là do thói quen sử dụng thực phẩm nhiều đường, nhiều muối. Ăn nhiều đường có hại cho sức khỏe, nên WHO đã có khuyến cáo giảm lượng đường tự do hấp thụ ở mọi lứa tuổi để bảo vệ sức khỏe.

Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ khuyến cáo phụ nữ hạn chế lượng đường trong khẩu phần hàng ngày, không nên quá 6 thìa cà phê (25g) đường/ngày.

Lựa chọn thực phẩm, đồ uống an toàn đóng vai trò quan trọng, trong đó lựa chọn đồ uống giảm đường và không bổ sung đường để tốt hơn cho sức khỏe. WHO khuyến cáo nên giảm lượng đường tự do hấp thụ ở mọi lứa tuổi. Ở cả người lớn và trẻ em, WHO khuyến cáo nên giảm lượng đường tự do xuống dưới 10% tổng lượng năng lượng tiêu thụ mỗi ngày. WHO cũng khuyến cáo nên giảm thêm lượng đường tự do xuống dưới 5% tổng lượng năng lượng hấp thụ.

Theo khuyến cáo của WHO cần giảm đường và muối để phòng ngừa bệnh không lây nhiễm.

Người tiêu dùng càng ngày càng quan tâm đến sức khỏe. Hiện nay khi mua thực phẩm bước đầu đã có thói quen đọc nhãn sản phẩm. Để đảm bảo an toàn thực phẩm trong sữa, nhiều nhà sản xuất đã giảm đường vào chế biến thực phẩm. Theo bà Nguyễn Quỳnh Vân, Viện Phó Viện Dinh dưỡng TH, trong quá trình sản xuất, TH đã áp dụng nhiều giải pháp trong đó có sử dụng một số nguyên liệu có nguồn gốc từ tự nhiên như chà là để tạo vị ngọt tự nhiên cho sản phẩm, nhằm dung hòa khẩu vị theo xu thế giảm dần sử dụng đường tinh luyện của người tiêu dùng, giúp người tiêu dùng hình thành thói quen mới, sử dụng sản phẩm lành mạnh, tốt cho sức khỏe.

BS Hương khuyến nghị, để thay thế uống đường, nước lọc là tốt nhất, thay thế bằng đồ uống ăn kiêng, trà đá không đường và các loại đồ uống không đường khác có hương vị có thể là lựa chọn tốt hơn. Người tiêu dùng hãy mua sắm một cách khôn ngoan, so sánh nhãn thực phẩm dinh dưỡng và chọn các sản phẩm có lượng đường bổ sung thấp nhất. Các sản phẩm từ sữa và trái cây sẽ chứa một số loại đường tự nhiên.

“Đối với nhà sản xuất, giảm một số lượng đường bổ sung trong công thức bằng cách sử dụng các chiết xuất, chẳng hạn như hạnh nhân, vani, cam hoặc chanh, để tăng hương vị mà không cần thêm đường”, BS Hương khuyến cáo và cho biết, dùng gia vị khác như tăng cường thực phẩm bằng gia vị ấm thay vì tất cả lượng đường bổ sung. Hãy thử gừng, hạt tiêu Jamaica, quế hoặc hạt nhục đậu khấu. Sử dụng chất tạo ngọt ít calo khi cần thiết.

Các chất thay thế đường ít calo và không calo mô phỏng vị ngọt của đường, hoạt động như một giải pháp ngắn hạn khi bạn dần dần rèn luyện khẩu vị của mình để thưởng thức các loại thực phẩm và đồ uống ít ngọt hơn.

Tại hội thảo, TS.BS Bùi Thị Mai Hương cũng cho biết, Bộ Y tế vừa ban hành 10 lời khuyên dinh dưỡng đến năm 2030, trong đó hạn chế sử dụng các loại thức ăn chiên rán, thức ăn nhanh nhiều dầu mỡ, thức ăn nhiều muối, nhiều đường, đồ uống có đường, có cồn; bảo đảm an toàn trong lựa chọn, chế biến và bảo quản thực phẩm.

BS cũng nhấn mạnh, đảm bảo an toàn thực phẩm trong sản xuất, kinh doanh sẽ giúp người tiêu dùng được bảo vệ sức khỏe, tránh ngộ độc thực phẩm cũng như giảm các bệnh không lây nhiễm.