Nguyên nhân ung thư gan nguyên phát

Ung thư biểu mô tế bào gan (UBTG) là một bệnh khá phổ biến ở Việt Nam và trên thế giới, đứng hàng thứ 5 ở nam giới và thứ 9 ở nữ giới trong các loại ung thư thường gặp. Gần đây nhờ sự tiến bộ của y học chúng ta đã hiểu biết hơn về căn nguyên, cơ chế bệnh sinh và tìm ra nhiều phương pháp để chẩn đoán, điều trị và phòng bệnh hiệu quả hơn.

UBTG vẫn được coi là bệnh lý ác tính tiến triển và tiên lượng nặng nề, tỷ lệ t.ử v.ong cao. Cho đến nay nguyên nhân UBTG vẫn chưa rõ ràng, người ta chỉ nói đến các yếu tố nguy cơ.

Nguyên nhân ung thư gan nguyên phát

Các bệnh gan do virut

Vai trò của nhiễm virut gây viêm gan B và viêm gan C mạn tính đã được xác định rõ. 52,3% số bệnh nhân UBTG có liên quan đến nhiễm virut viêm gan B mạn tính trong đó tần suất gặp ở đa số các nước đang phát triển. Còn 25% số bệnh nhân UBTG có liên quan đến nhiễm virut C mạn tính. Người mang virut viêm gan B có nguy cơ mắc bệnh UBTG tăng gấp 223 lần người không mang virut.

Về sự đồng nhiễm virut viêm gan B và C nhiều nghiên cứu cho thấy làm tăng nguy cơ ung thư gan. Nếu chỉ nhiễm virut B chỉ số nguy cơ là 4,06 trong trường hợp chỉ nhiễm virut C là 3,74, nhưng nếu đồng nhiễm cả hai loại virut thì chiếm 6,41.

Độc tố aflatoxin của nấm mốc (AF)

Aflatoxin B1 là sản phẩm của nấm Aspergillus và A.parasiyicus (ở gạo, lạc, ngũ cốc bảo quản kém ) đã được chứng minh từ lâu là có thể gây ung thư gan thực nghiệm. Đó là một chất gây ung thư tương tác với virut viêm gan B. Người ta có thể bị nhiễm AF do ăn phải ngũ cốc bị nhiễm aflatoxin hoặc ăn thịt các động vật được nuôi bằng ngũ cốc nhiễm AF. Các nghiên cứu ở những vùng có tỷ lệ ung thư cao trên thế giới đều cho thấy nhiễm độc AF là nguy cơ chính gây ung thư gan.

Rượu

Rượu cũng là một yếu tố nguy cơ quan trọng của UBTG, rất nhiều dữ kiện cho thấy rượu có nhiều tác dụng gây kích thích ung thư gián tiếp. Nghiện rượu và thời gian nghiện rượu là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến viêm gan mạn tính và xơ gan. Người ta nhận thấy rằng nếu uống trên 500ml rượu một ngày trong vòng nhiều năm liên tục thì nguy cơ UBTG tăng cao gấp 4 – 10 lần. Sự ác tính ở các bệnh xơ gan do nghiện rượu tăng rõ rệt, tỷ lệ này sau 5 năm là 19,4%, sau 10 năm là 44,3%, sau 15 năm là 58,2%.

Đa số UBTG đều phát triển trên nền tảng xơ gan , một số khác trên nền viêm gan mạn tính. Nguyên nhân gây xơ gan và viêm gan mạn tính hay gặp là do virut viêm gan B, virut viêm gan C, rượu, nhưng còn nhiều nguyên nhân khác đáng chú ý như: viêm gan nhiễm mỡ không do rượu, xơ gan tự miễn, xơ gan ứ mật tiên phát, bệnh rối loạn chuyển hóa…

Các yếu tố nguy cơ khác

Nhiễm chất độc da cam (Dioxin) và UBTG đã được cố Giáo sư Tôn Thất Tùng đề cập đến những năm 1960, một số nghiên cứu cho thấy chất độc da cam có độ tích lũy cao trong nhu mô gan bị ung thư cũng như trong mô mỡ của bệnh nhân. Khả năng gây quái thai gặp rất nhiều ở những người tiếp xúc với chúng lâu dài. Tác dụng gây ung thư của dioxin cũng giống như benzopyren, dimetylamin, nhưng mạnh hơn rất nhiều lần.

Nột tiết: Một số nghiên cứu về nội tiết, các tác giả cũng nhắc nhiều đến vai trò của nội tiết tố giới tính liên quan đến ung thư gan, vì tỷ lệ nam giới mắc ung thư gan cao hơn nữ giới.

Yếu tố di truyền cũng được đề cập đến, một số trường hợp UBTG thấy có người cùng huyết thống cũng bị.

Ngoài ra một số yếu tố khác như khói bụi, t.huốc l.á, thuốc tránh thai, thuốc trừ sâu, tiếp xúc với những chất độc trong gan… cũng đang được nghiên cứu.

Như vậy cách phòng bệnh UBTG tốt nhất là cần tránh lây nhiễm virut viêm gan B, C bằng cách tiêm phòng vaccin khi bị nhiễm cần điều trị triệt để bằng thuốc kháng virut hạn chế uống rượu bia không sử dụng các thực phẩm ngũ cốc bị nấm mốc, và cần có ý thức hơn trong việc bảo vệ môi trường sống để chúng ta có cuộc sống thật sự khỏe mạnh.

Theo SKDS