Người thầy của giáo dục vùng khó
Đã 24 năm thầy giáo Trần Đình Phúc gắn bó với giáo dục Nậm Tha (Văn Bàn, Lào Cai). Dù công tác trong điều kiện khó khăn nhưng thầy luôn kiên trì bám trường, lớp mang kiến thức đến với học sinh.
Thầy Trần Đình Phúc đã 20 năm gắn bó với giáo dục xã Nậm Tha. Ảnh: NVCC
Với thầy Phúc, được cống hiến cho giáo dục, giúp đỡ các thế hệ học trò không thất học… là hạnh phúc, động lực để hoàn thành tốt nhiệm vụ “gieo chữ trồng người”.
“ Xe duyên” cùng Nậm Tha
Thầy Trần Đình Phúc quê ở huyện Văn Chấn, Yên Bái. Năm 1998 sau khi ra trường thầy giáo trẻ nộp đơn xin công tác tại tỉnh Lào Cai và được phân công dạy học tại Trường Tiểu học Nậm Tha (giờ là Trường PTDTBT Tiểu học Nậm Tha) cho tới nay.
Nhớ lại những ngày đầu đến Nậm Tha, thầy Phúc bồi hồi chia sẻ: Đây là xã vùng cao vắng vẻ, dân cư thưa thớt. Điểm trường thầy lên dạy học thuộc thôn Khe Tào với 20 học sinh chia thành 2 lớp ghép, 1 lớp đơn, 100% học sinh dân tộc Mông, Dao.
Để có học sinh lên lớp, thầy Phúc dạy học buổi sáng, buổi chiều chèo đèo vượt suối đến từng gia đình để vận động người dân cho trẻ tới trường. “Bà con dân tộc sinh nhiều con, cứ ngày mùa lại để con lớn ở nhà trông con nhỏ thay bố mẹ đi làm. Trẻ lên 5 – 6 đã trở thành lao động trong gia đình. Nếu không tuyên truyền, vận động thường xuyên thì việc học tập của trẻ sẽ bị bỏ lửng…”, thầy Phúc nói.
Theo thầy Phúc, việc vận động trẻ tới trường với giáo viên khi ấy vô cùng vất vả bởi nhận thức người dân lạc hậu, thậm chí lảng tránh gặp thầy cô. Thậm chí, thầy Phúc phải tới nhà 2 – 3 lần mới gặp được nhưng phụ huynh vẫn một mực “nhà nhiều việc lắm, khi nào hết việc sẽ cho con đi học…”. Nếu không nhẫn nại, dành thời gian thuyết phục… chắc chắn nhiều học sinh thất học.
Việc dạy học, sinh hoạt của giáo viên tại điểm trường cũng gặp không ít thách thức. Muốn mua thức ăn, đồ dùng giáo viên thường phải kết hợp công việc lúc xuống xã. Mỗi lần lên điểm trường là 15km đi bộ với lỉnh kỉnh từ gạo, thức ăn khô… tới đồ dùng.
Video đang HOT
Ở nhiều điểm trường, giáo viên phải ngủ tạm trong ngôi nhà lợp cọ, cây vầu quây lại thành vách, giường ngủ ghép từ thân vầu. Mùa đông giá rét, sương mù gió núi lùa vào lạnh cắt da thịt, chăn màn ướt sũng…
Ngày mới lên dạy, thầy Phúc chưa biết tiếng dân tộc còn học sinh không biết tiếng phổ thông nên ngôn ngữ bất đồng, hiệu quả dạy học không cao. Thầy Phúc lại nghĩ cách sáng dạy trò học kiến thức, chiều nhờ trò dạy tiếng dân tộc. Hiểu được ngôn ngữ của nhau không chỉ giúp thầy Phúc nâng cao hiệu quả dạy học mà thầy trò thêm hiểu, cùng thể chia sẻ, hỗ trợ được nhiều điều.
24 năm gắn bó với giáo dục vùng khó Nậm Tha, kiến thức đã theo bước chân thầy Phúc tới đủ 7 điểm trường tại các thôn Vằng Mần, Khe Nà, Khe Tào, Khe Cóc, Khe Vai, Khe Păn, Phường Cong. Trong số đó điểm trường Khe Păn thầy Phúc nhớ mãi về sự khó khăn.
Điểm trường nằm trên núi, cách trường chính 10km nhưng giáo viên phải kết hợp đi xe máy 20 phút sau đó đi bộ 30 phút mới vào tới nơi. Điểm trường không điện, không nước, không sóng điện thoại cũng chẳng nhà công vụ. Giáo viên vào dạy học ở nhờ nhà dân, gửi lương thực nhờ người dân nấu ăn. Vì thế, bữa ăn của các thầy thường vài viên lạc rang, vài con cá khô qua ngày…
Không có điện, thầy Phúc phải bật đèn dầu soạn giáo án. Hai năm liền ở điểm trường Khe Păn, thầy về nhà 4 lần vào dịp Tết và hè. Một phần vì kinh phí đi lại tốn kém, phần cơ bản do đường sá đi lại quá khó khăn. Nhớ gia đình, bố mẹ chỉ biết nén lại qua những cánh thư hàng tháng gửi về nhà…
Tại điểm trường Khe Tào, thầy Phúc cũng chẳng thể quên kỷ niệm cuối tháng 5/1999. Hôm đó trời mưa rất to, điểm trường Khe Tào ở bên kia suối. Nước dâng cao, để sang được điểm trường, người dân dùng bè mảng qua đón. Khi đến giữa suối, dòng nước lũ chảy xiết, chèo chống không được thầy Phúc rơi xuống suối. Đồng nghiệp kêu cứu nhưng không có ai. May mắn thầy Phúc biết bơi nên tự mình vật lộn với dòng nước lũ để thoát vào bờ.
Cũng tại điểm trường Khe Tào, nhiều khi nước lũ dâng cao, học sinh không thể về nhà. Thầy Phúc lại trở thành “mẹ nuôi” của học trò, lo cơm nước, chỗ ngủ… Nước rút mới đưa học sinh qua sông để bố mẹ đón về.
Thầy Trần Đình Phúc. Ảnh: NVCC
Nỗ lực đổi mới
Thầy Trần Đinh Phúc chia sẻ: Về Nậm Tha công tác, khó khăn chồng chất khó khăn, đôi khi quá cùng cực trong thầy lóe lên ý nghĩ “rời núi về xuôi”, tìm cơ hội ở môi trường khác. Thế nhưng sự hồn nhiên, trong trẻo của học trò vùng cao như níu bước chân ở lại. Hơn thế, cứ khó khăn lại chùn bước, ai sẽ ở lại nơi đây dạy học, tương lai học trò Nậm Tha sẽ ra sao? Nếu những người thầy không dám chấp nhận và đối diện khó khăn thì thiệt thòi trước hết là học trò…”.
Mặt khác, điều làm thầy Phúc xúc động và quyết tâm ở lại bởi phụ huynh Nậm Tha rất quý trọng thầy cô giáo. Có lúc họ cho con ở nhà lao động nhưng không bao giờ nặng lời, hay xua đuổi thầy cô tới vận động. Thấy đời sống của giáo viên khó khăn, họ biếu từng bó rau, cân gạo, con gà… Tình cảm thầy trò, phụ huynh với giáo viên vô cùng khăng khít. Điều đó giúp người thầy thêm động lực để tiếp tục bám bản, lên lớp. Sau 10 năm công tác tại Nậm Tha, thầy Phúc đã xây dựng gia đình và có 2 con. Gia đình thầy đã coi nơi đây như quê hương thứ 2…
Tới nay, với sự quan tâm đầu tư của Nhà nước, địa phương vùng khó Nậm Tha đã “thay da đổi thịt”. Đường sá, trường lớp được đầu tư nâng cấp, ý thức người dân cũng tiến bộ hơn. Đa số điểm trường năm xưa được chuyển xuống gần đường tiện cho việc đi lại, giảm vất vả cho giáo viên.
Song theo thầy Phúc trong bối cảnh giáo dục bước vào đổi mới, triển khai Chương trình GDPT 2018 thì những điều kiện cơ sở vật chất, đưa ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học còn hạn chế nhất định. Điều đó đòi hỏi người thầy vùng cao tiếp tục vượt lên chính mình, linh hoạt và không ngừng sáng tạo để dạy học đạt yêu cầu chung.
Trao đổi về thầy Trần Đình Phúc, chị Triệu Thị Dẫn, phụ huynh tại thôn Phường Cong xã Nậm Tha bảy tỏ: “Thầy có phương pháp dạy học dễ hiểu giúp học sinh tiến bộ nhanh. Thầy cũng nhiệt tình, kiên nhẫn, yêu thương và chỉ dạy học sinh đến nơi đến chốn. Gia đình quanh năm đi nương rẫy, việc học tập của trẻ cơ bản do thầy dạy bảo. Đến nay con tôi đã học lớp 7, nhưng gia đình luôn nhớ và biết ơn thầy…”.
“Thầy Trần Đình Phúc là một trong số giáo viên gắn bó lâu năm và cống hiến nhiều cho giáo dục vùng núi Nậm Tha. Thầy cũng luôn nỗ lực, trách nhiệm trong công tác giảng dạy, bồi dưỡng học sinh tham gia các sân chơi khoa học. Với chuyên môn vững vàng, thầy Phúc đã và đang góp phần vào việc nâng cao chất lượng giáo dục huyện Văn Bàn, Lào Cai…” - cô Nguyễn Thị Hồng – Hiệu trưởng Trường PTDTBT Tiểu học Nậm Tha trao đổi.
"Vaccine tinh thần" giúp học sinh vượt khủng hoảng do học online kéo dài
Bảo đảm sức khỏe tâm lý cho học sinh khi học trực tuyến trở thành vấn đề đáng báo động. Thời gian qua xảy ra những vụ việc thương tâm bởi sang chấn tâm lý đã diễn ra với học sinh.
Đại dịch COVID-19 đã sang năm thứ 3, học sinh nhiều nơi phải chuyển đổi từ hình thức học trực tiếp sang trực tuyến, không được đến trường trong thời gian dài. Các hoạt động giáo dục của thầy và trò đều thực hiện tương tác trên môi trường internet, nhất là bị hạn chế hoạt động giao lưu đã ảnh hưởng tâm lý nhiều học sinh. Bảo đảm sức khỏe tâm lý cho học sinh trở thành vấn đề đáng báo động. Thời gian qua xảy ra những vụ việc thương tâm bởi sang chấn tâm lý đã diễn ra với học sinh.
Mệt mỏi, căng thẳng, luôn lo lắng, không muốn giao tiếp xã hội... đó là những vấn đề tâm lý của đa số học sinh khi học trực tuyến kéo dài trong bối cảnh phòng, chống COVID-19 diễn biến phức tạp. Học online lâu ngày, tinh thần học tập của học sinh rất uể oải. Thay vì động viên, khuyên nhủ, một số thầy cô giáo có những giao tiếp manh tính mệnh lệnh đầy vô cảm "Ai không bật mic, bật cam- kích ra khỏi lớp": "Ở trong nhà hàng ngày thì con căng thẳng hơn rất nhiều. Ngày nào cũng vùi đầu vào sách vở. Việc tâm lý ảnh hưởng thế thì nó cũng sẽ ảnh rất nhiều đến việc học.
Kỳ thi đến, em luôn cảm thấy bất an, em thường xuyên tâm sự với nhau về những khó khăn, vướng mắc trong việc học. Một số bạn thì vấn đề về sức khỏe, một số bạn thì lại là vấn đề về điều kiện.
Nhiều khi em không thể nào bắt kịp được với những gì thầy cô giáo nói. Đôi khi thì nhìn vào xong rồi thấy rất là mệt".
Rõ ràng học trực tuyến trong thời gian dài khiến trẻ rơi vào trạng thái căng thẳng, mệt mỏi, tăng áp lực tâm lý, thậm chí stress đã hiện hữu và phát triển mức độ từng ngày. Không chỉ thể chất mà sức khỏe tinh thần của học sinh cũng bị ảnh hưởng, đó là tăng bực bội, cáu gắt, lo lắng, giảm khả năng tập trung... và còn làm giảm kỹ năng tương tác, giao tiếp.
Chị Đinh Thị Tuyết Mai, ở cầu Giấy, Hà Nội, lo lắng: "Sau một thời gian dài học trực tuyến thì cho đến lớp 9 thì hầu như sau mỗi lần kiểm tra con đều bị tụt điểm đi. Ví dụ như là cháu đang từ 8 thì tụt xuống 5 điểm, 5 điểm rưỡi và 6 điểm. Đặc biệt là tâm lý của cháu tôi thấy hay cáu gắt do bị ức chế do phải học thời gian dài trực tuyến, không được giao lưu, không tiếp xúc nhiều. Hơn nữa là tâm lý lứa tuổi nên dễ có những bộc phát".
So với phương pháp học trực tiếp, học trực tuyến không thỏa mãn và tạo hứng thú với 74% học sinh. Trong khi đó, trước áp lực thành tích học tập, sự kỳ vọng của phụ huynh, thầy cô... đã làm cho trẻ sợ hãi, lo lắng, có thể bột phát thành những hành động tiêu cực gây hậu quả nghiêm trọng.
Chuyên gia tâm lý Trần Thu Hương cho rằng nhiều trẻ bị phó mặc tự đối diện với tình trạng tinh thần bất ổn của mình: "Không ít các bố mẹ thì nghĩ rằng là các con hư, các con không ngoan, các con không biết nghe lời. Các bố các mẹ thì bỏ lửng đấy, tức là cho các con tự giải quyết các vấn đề. Vì vậy thì nó sẽ tạo ra những sự xung đột mâu thuẫn rất lớn trong gia đình giữa bố mẹ với con cái, cho đến khi vấn đề của các con còn nặng hơn, nhiều và thậm chí là có những hệ quả lớn thì các bố, các mẹ mức điểm nhận ra rằng mình phải làm những công việc hỗ trợ cho các con, đến đấy thì muộn".
Giảm áp lực cho trẻ bằng sự quan tâm tinh tế của cha mẹ, thầy cô là liều vaccine tinh thần tốt nhất để giúp cho học sinh vượt qua khủng hoảng do học online kéo dài. Do đó, cha mẹ và thầy cô giáo cũng cần có kỹ năng cân bằng cảm xúc để đồng hành cùng con cái, học trò có niềm tin vào bản thân, có thái độ tích cực để sống tốt, học tốt.
Bà Bùi Thị Hồng Thái, Trung tâm nghiên cứu liên ngành các Khoa học xã hội cho biết: "Đứa trẻ cần phải được học cách bày tỏ, nói ra một cách phù hợp. Muốn học được cách đó thì không ai khác, nếu trong giai đoạn hiện nay chỉ có cha mẹ mình có thể giúp trẻ được điều này bằng cách lắng nghe trẻ, lắng nghe không phán xét, chấp nhận cả những khi mà trẻ có những cảm xúc tiêu cực. Chấp nhận đấy không đồng nghĩa với việc chúng khích lệ để cho trẻ tiếp tục có những cảm xúc tiêu cực, mà chấp nhận để cho trẻ dịu bớt đi đã, rồi chúng ta sau đó giải thích cho trẻ, để giúp trẻ, hướng cho trẻ cách bày tỏ cho phù hợp".
Thích ứng an toàn, tại nhiều địa phương đã cho học sinh đi học trở lại, thế nhưng việc mở cửa lại trường học chưa thường xuyên do dịch COVID- 19 vẫn diễn biến phức tạp. Đặc biệt là sau Tết Nguyên đán Nhâm Dần, nhiều địa phương đã lên kế hoạch cho học sinh trở lại trường, trong đó có nhóm trẻ mầm non để phụ huynh sớm trở lại công tác bình thường.
Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội Nguyễn Thị Mai Hoa, do phải học trực tuyến kéo dài nên các nhà trường cần chủ động chăm lo tinh thần của học sinh học trở lại: "Các nhà trường ngoài việc có giải pháp để bổ sung kiến thức cho các em, thì phải quan tâm tới việc là động viên và làm sao để mà có những hỗ trợ về mặt tâm lý cho các em. Điều này vô cùng quan trọng bởi vì khi mà các em phải học trực tuyến kéo dài, thì khi quay trở lại trường, rõ ràng là các em sẽ có những tác động tâm lý mà chắc chắn nó sẽ ảnh hưởng tới chất lượng học tập. Đây là điều mà các gia đình, các địa phương và đặc biệt là các nhà trường phải thực sự quan tâm và có giải pháp cụ thể".
Kết thúc học kỳ 1 năm học 2021-2022, cả phụ huynh, học sinh và giáo viên đều cảm thấy áp lực rất nhiều trong quá trình học online. Một trong những việc thiết thực nhất để ủng hộ thầy, trò trong bối cảnh học trực tuyến là cần tiếp tục xem xét giảm tải thực sự cả về nội dung và thời gian học cho các cấp, đặc biệt là những học sinh nhỏ tuổi... Bên cạnh trao lời khen ngợi học sinh để các con có thêm động lực trong việc học, cũng như động lực để các con chủ động kết nối với giáo viên thì việc tích cực tổ chức các hoạt động hỗ trợ cũng là cách giúp các em trở lại nhịp sống học đường./.
Bộ trưởng GD&ĐT: 'Hạn chế tối thiểu tác động của dịch lên giáo dục' Theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, một trong những nhiệm vụ lớn của năm 2022 là chống dịch Covid-19, hạn chế đến mức tối thiểu tác động của dịch bệnh lên giáo dục, đào tạo. Thông tin này được Bộ trưởng GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn đưa ra tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2021 và triển khai nhiệm vụ năm 2022...