‘Muốn hái quả ngọt, bạn cần lên kế hoạch học tập từ sớm’
Sau khi làm rõ hai bước phân tích bối cảnh, xác định mục tiêu, chị Phạm Xuân Hương chia sẻ bước thứ ba của chiến lược học tập – lên kế hoạch.
Alan Lakein, tác giả rất nổi tiếng của Mỹ từng nói “Việc lên kế hoạch chính là mang tương lai vào hiện tại, nhờ đó mà bạn có thể hiện thực hóa tương lai, ngay từ bây giờ”. Vì vậy, việc triển khai kế hoach chính là hành động từng bước, nhằm gặt hái mục tiêu của tương lai.
Nhiều người thất bại vì không lên kế hoạch chu đáo. Tôi biết một cháu trai, học rất giỏi, được học bổng toàn phần 4 năm ở Phần Lan. Tuy nhiên, từ lúc học đến lúc đi, mẹ và cháu không có kế hoạch chuẩn bị gì. Nghe bạn bè rủ xin học bổng thì xin, có học bổng thì đi, chứ không tìm hiểu và lên kế hoạch.
Khi qua đó, cháu không hiểu về văn hóa nên không hòa nhập với người bản xứ. Cháu được mẹ cưng chiều, không biết tự nấu ăn, lại kén ăn, không ăn được thức ăn xứ lạ. Cháu không tìm hiểu và chuẩn bị tinh thần để sống tại xứ sở vùng Bắc Âu lạnh lẽo và thưa thớt nên không chịu nổi cái lạnh, sự cô đơn. Sau một năm học, tuy kết quả học tập xuất sắc, cháu vẫn xin bảo lưu để về Việt Nam, vì sụt cân nghiêm trọng. Kể từ đó, cháu không bao giờ quay lại Phần Lan nữa.
Mục tiêu của cháu, dù đã nằm trong tầm tay, chỉ vì không chuẩn bị, không lên kế hoạch chu đáo mà đành tuột mất. Vậy ta phải lên kế hoạch thế nào cho đúng?
Kế hoạch cần được hoạch định từ mục tiêu lớn nhất, xa nhất
Khi làm kế hoạch, tôi luôn chọn mục tiêu lớn nhất để hướng đến. Từ đó, tôi xác định các mục tiêu cụ thể của mỗi giai đoạn.
Nếu mục tiêu lớn nhất của bạn là con du học ở trường hàng đầu của Mỹ, hoặc xin học bổng Mỹ, bạn cần chuẩn bị sao cho ngay tại lớp 11, con cần hoàn thành những nhiệm vụ sau: Toefl, ACT hoặc SAT, các môn AP… (hồ sơ của các con sẽ đẹp hơn, thuyết phục các trường đại học Mỹ hơn khi có chứng chỉ AP). Năm lớp 12, các con cần dành rất nhiều thời gian để chuẩn bị hồ sơ ứng tuyển đại học mà trong đó phần viết bài luận rất quan trọng.
Từ đó, bạn cần phân bổ nhiệm vụ cho từng giai đoạn sao cho hợp lý. Học và thi các môn AP là khó nhất, nên cần nhiều thời gian nhất, vì vậy con phải học từ năm lớp 10 và thi vào năm 11.
Tương tự, bạn phân bổ dần xuống các mục tiêu nhỏ hơn, dễ hơn. SAT nên được học từ sớm (lớp 8 làm quen với PSAT, lớp 9 học SAT, lớp 10 thi SAT lần 1, lớp 11 thi SAT lần 2). Lộ trình này sẽ giúp bé có thời gian và có cơ hội thi thêm lần nữa để nâng điểm SAT.
Nếu muốn đạt điểm GPA (điểm trung bình các môn) tốt nhất cho 3 năm trung học, đồng thời đạt kết quả cao cho các chứng chỉ kể trên, việc học tiếng Anh cần hoàn thành ở năm cuối cấp 2, với kết quả tốt nhất có thể. Tôi từng tiếp xúc rất nhiều học sinh đạt IELTS 8.0 từ năm lớp 6, 7 hoặc 8. Các cháu đó hiện học ở các trường hàng đầu của Mỹ, như Havard, UCLA, Berkeley, Cornell.
Cháu gái tôi, vốn được học bổng cấp 3 A-star của Singapore. Như nhiều nước châu Á, chương trình học phổ thông của Singapore rất nặng và dạy theo chuẩn của Anh. Cháu học rất giỏi, rất chăm chỉ, nhưng không kịp lên kế hoạch từ đầu để chinh phục các mục tiêu nhắm đến việc xin học bổng đại học Mỹ. Mãi đến năm cuối cùng của cấp 3 cháu mới vội vã học và thi SAT, lúc đó không kịp thi SAT Subject, cũng như không có bất cứ chứng chỉ môn AP nào.
Với vỏn vẹn chứng chỉ SAT mà điểm số không quá xuất sắc để được nhận học bổng toàn phần, cháu đã phải từ bỏ giấc mơ vào các đại học hàng đầu của Mỹ. Câu chuyện cho thấy muốn hái quả ngọt, bạn phải lên kế hoạch từ sớm.
Ảnh: Shutterstock.
Kế hoạch cần được định lượng rất cụ thể
Một kế hoạch hoàn chỉnh có đầy đủ 3 yếu tố: Mục tiêu cần đạt (what), thời gian hoàn thành (when), cách thức thực hiện (how). Các yếu tố này cần được định lượng cụ thể.
Với con gái út, khi đưa mục tiêu học tiếng Anh, ông xã tôi đã tham khảo rất kỹ tất cả hệ thống, tiêu chí đánh giá trình độ tiếng Anh, từ Cambridge, IELTS cho đến Toefl và cách quy đổi ra quy chuẩn của khung tham chiếu chung châu Âu (CEFR – Common European Framework for Reference). Trong từng chứng chỉ, anh còn nghiên cứu các thang điểm của từng kỹ năng.
Video đang HOT
Tùy theo năng lực hiện tại của con, chúng tôi đã đưa ra các mục tiêu ở từng thang điểm sao cho vừa sức con. Kỹ năng đọc và nghe khá dễ nên được đặt ở thang điểm cao nhất. Kỹ năng nói có mục tiêu vừa phải vì con gái vốn chậm nói. Kỹ năng viết rất khó nên tôi chỉ mong con đạt được đủ điểm.
Kế hoạch cần linh động thực hiện
Gần đây, một ông bố (tận tụy với con một cách hiếm có) ở Hải Phòng nhờ tôi giúp hướng dẫn lộ trình học tiếng Anh cho bé. Người cha ấy đã lên kế hoạch chặt chẽ và vô cùng chi tiết. Bạn ấy trao đổi với tôi cặn kẽ về thời khóa biểu, lịch học, thời gian học, môn học… từng ngày cho con. Tuy nhiên, tôi đã nhẹ nhàng khuyên bạn rằng kế hoạch học tập hãy tùy vào bé.
Khi đã có mục tiêu cụ thể, kế hoạch của bạn chỉ cần xoay quanh nó là được, không nhất thiết phải chi ly, không bao giờ nên cứng nhắc. Vì đứa trẻ mới là nhân vật chính, ta cần linh hoạt khi giao nhiệm vụ học tập cho con.
Con của chúng ta, là một đứa trẻ, không phải robot. Mỗi đứa trẻ mỗi khác, mỗi ngày con cũng khác. Có hôm con vui, có khi con buồn, có lúc con không khỏe. Là cha mẹ, ta cần để tâm quan sát con, hiểu con, để linh động điều chỉnh khối lượng học tập cho con.
Hôm nay con mệt rồi, thôi bố cho con xem Netflix nhé (vẫn là cho con tắm trong tiếng Anh đấy thôi). Cứ thế, chúng tôi điều chỉnh khối lượng, thời khóa biểu học hành, sao cho con không bao giờ cảm thấy mệt nhoài, áp lực. Vì vậy, con chưa bao giờ sợ học. Đó là điều mà bố mẹ cần hết sức lưu ý. Cường độ học tập quá căng thẳng, thời khóa biểu quá cứng nhắc, sẽ làm trẻ thấy nặng nề và sợ học. Một khi bé có thái độ sợ và chán nản học hành thì vấn đề đã trở nên nghiêm trọng.
Kế hoạch cần triển khai phù hợp theo mạch học của con
Hoạt động trí não cần được tập trung, việc động não cần có thời gian để đào sâu mạch suy nghĩ. Việc học cũng cần như vậy. Trước khi giao nhiệm vụ cụ thể từng ngày cho con, ông xã tôi luôn xem xét tổng thể lượng bài tập, bài học ở trường và ở nhà mà con cần thực hiện. Tùy vào quỹ thời gian có được trong ngày, anh sẽ phân bổ từng nhiệm vụ vô cùng hợp lý với quỹ thời gian của con.
Các bài học khó, cần động não nhiều, cần mạch học liên tục thì anh sẽ ưu tiên xếp vào khoảng thời gian đủ dài liên tục cho con. Cụ thể là môn viết, môn ngữ văn Anh, hoặc các bài kiểm tra quan trọng, đều được anh xếp thời gian tối thiểu 2 giờ cho con học tập trung mà không bị đứt đoạn bởi bất cứ hoạt động nào. Các bài tập dạng trắc nghiệm sẽ được ưu tiên sử dụng để lấp vào khoảng thời gian trống 30 phút. Những khoảng thời gian thừa, thời gian chết, có thời lượng khoảng 15 phút (chờ mẹ dọn cơm, nghỉ ngơi sau khi ăn…) sẽ được tận dụng cho con đọc sách và xem kênh TedEd, với nội dung mà con yêu thích.
Cuối tuần, với thời lượng khoảng 3 giờ của sáng thứ bảy và chủ nhật là thời gian chất lượng nhất (con thường sảng khoái, minh mẫn sau một giấc ngủ dài và ăn sáng ngon miệng) sẽ được ưu tiên dành cho những nhiệm vụ nặng nề hoặc quan trọng nhất, chẳng hạn ôn lại tất cả bài học của cả học kỳ và hoàn thành bài thi học kỳ của trường trực tuyến.
Như tên gọi của nó, kế hoạch hành động cần được làm mỗi ngày, dù ít hay nhiều, bằng cách này hay cách khác, miễn sao hướng về mục tiêu là được. Kế hoạch cần được thực hiện bằng hành động. Hãy bắt tay làm từng bước, từng chút, dù cho nó còn nhiều thiếu sót, ta sẽ từ từ điều chỉnh trong quá trình thực tế. Không có việc gì có thể đạt được sự hoàn hảo ngay từ đầu. Đừng chờ đợi một kế hoạch hay chiến lược hoàn hảo. Hãy bắt đầu từ bước đầu tiên, ngay hôm nay.
Chị Phạm Xuân Hương, thạc sĩ marketing quốc tế, đã và đang đảm nhiệm vị trí Strategic Marketing Director tại nhiều công ty dược trong và ngoài nước. Chị có 3 con, con trai đầu 26 tuổi, du học ở Australia, đã định cư và làm manager tại Melbourne. Con trai thứ 24 tuổi, tốt nghiệp trường Vatel của Pháp, đang là manager cho một doanh nghiệp F&B của Pháp tại Việt Nam. Con gái út 11 tuổi, đạt học bổng 100%, học vượt lớp hệ phổ thông trực tuyến của Nisai Global School (thuộc tổ chức giáo dục Cambridge – Anh quốc).
Cha mẹ làm gì để giúp con trở nên xuất sắc?
Để xây dựng chiến lược học tập đúng đắn, cha mẹ cần đánh giá chính xác con mình, chỉ đầu tư vào năng lực chính, không nên cho học tràn lan.
Ảnh minh họa
Chuyên gia marketing Phạm Xuân Hương chia sẻ chi tiết bước đầu tiên trong trong xây dựng chiến lược học tập là phân tích bối cảnh, gồm cả con và bố mẹ.
Có người thầy vẽ một đường thẳng trên mặt đất, và yêu cầu học trò "Con hãy làm cho đường vẽ này ngắn lại, mà không bôi xóa gì nó". Học trò tìm mãi không ra lời giải. Lúc này, người thầy mới vẽ một đường thẳng khác song song bên cạnh, dài hơn đường thẳng cũ.
Câu chuyện này nói lên một triết lý, để vượt lên, ta chỉ có thể làm cho đường thẳng của mình dài hơn, làm bản thân trở nên xuất sắc hơn. Để giúp con trở nên vượt trội, cần hiểu bé thấu đáo.
Tôi có khá nhiều bạn bè và đồng nghiệp, khi đề cập việc học của con thường nói: "Con em tự xin được học bổng thì mới cho du học, chứ em không có khả năng". Bố mẹ không đánh giá chính xác về con, không hiểu biết tường tận cuộc đua giành học bổng, nhưng lại kỳ vọng cao. Đó là sự bất xứng và bất công cho con.
Chúng ta nuôi con, hãy kỳ công nhiều, nhưng đừng kỳ vọng. Kỳ công càng nhiều càng tốt, nhưng kỳ vọng càng nhiều càng áp lực cho con. Nếu có kỳ vọng, xin hãy nén giữ trong lòng. Đừng mang kỳ vọng đè nặng lên con. Một đứa trẻ mang nhiều gánh nặng từ sự kỳ vọng của gia đình là trẻ không may mắn.
Để đánh giá chính xác về con, cha mẹ cần tìm hiểu nhiều khía cạnh: Tố chất thông minh, thiên hướng học thuật, tính cách và năng khiếu.
Tố chất thông minh
Con càng thông minh thì bạn hoàn toàn có thể đặt mục tiêu cao, xứng tầm. Ngược lại, con có năng lực vừa phải thì cha mẹ càng phải nỗ lực. Thông minh, hay còn gọi là năng lực tư duy, do yếu tố di truyền nhưng có thể cải thiện.
Để giúp con tăng cường tư duy, bạn nên tìm đọc cuốn Tâm lý học thành công , nói về hai loại tư duy: cố định và phát triển. Người có tư duy phát triển về lâu dài sẽ thành công hơn.
Thiên hướng học thuật
Nếu con giỏi học thuật, bạn có thể hướng con vào các ngành khoa học, nghiên cứu, luật sư. Nếu con chỉ học khá, nhưng lanh lẹ, tháo vát, nên hướng con học ngành thương mại, kinh doanh, dịch vụ. Cụ thể hơn, cần quan sát con thích học hoặc học tốt môn nào, từ đó bạn tìm hiểu thêm về các ngành liên quan.
Tính cách
Tính cách rất quan trọng trong việc định hướng việc làm, ước lượng sự thành công của con. Hãy tìm hiểu về DISC để làm trắc nghiệm đánh giá tính cách cho con. Ngoài ra, bạn cần tìm hiểu con hướng nội hay hướng ngoại. Biết con có tính cách gì sẽ giúp con chọn được môn học, ngành học và công việc phù hợp.
Con trai thứ hai của tôi không học tốt các môn khoa học nên tôi chỉ khuyên "ít nhất hãy học tốt tiếng Anh". Điểm mạnh của con lại là tính nết chan hòa, nhã nhặn và được nhiều người yêu quý. Tôi hướng con đến ngành học Hostapility (ngành lữ hành, nhà hàng, khách sạn) của trường Vatel (Pháp).
Đúng như tôi dự đoán, con học rất tốt, thầy cô rất khen. Ngay từ khi đang học, con đã nhận được lời mời làm việc từ các tập đoàn khách sạn nước ngoài.
Năng khiếu
Bạn cần đánh giá về năng khiếu của con thật kỹ. Khi con tỏ ra có năng khiếu vượt trội thì mới nên đầu tư, không nên cho học tràn lan, càng không nên ép học những thứ con không thích. Tôi thấy nhiều con không thích học piano, nhưng các mẹ bắt phải học. Ép bé miệt mài khổ luyện một thứ không thích khiến bé bị phân tán nguồn lực, thời gian và công sức.
Trường hợp con trai đầu của tôi, cũng được học piano từ nhỏ. Con được cô giáo cho đi biểu diễn mỗi cuối tuần ở khách sạn Majestic. Khi con lên cấp 2, phần vì con muốn mua đàn đắt tiền mà mẹ không cho (tôi không đầu tư vào những thứ nằm ngoài mục tiêu), phần con cũng bớt thích, nên bỏ học. Giờ đây, khi ở tuổi 26, lúc Melbourn bị lockdown vì Covid-19, con bắt đầu chơi đàn piano trở lại. Học và chơi đàn piano, nếu không phải là tài năng xuất chúng thì cần đầu tư nghiêm túc. Nếu học để biết thì chúng ta có thể học bất cứ lúc nào, đừng cố nhét vào quỹ thời gian hạn hẹp của con.
Việc học ngoại ngữ 2, 3 là trào lưu gần đây. Cho bé học nhiều ngoại ngữ làm gì khi mà Tiếng Anh, vốn là nhân tố quyết định, thì chưa đâu vào đâu? Chỉ nên học ngoại ngữ 2 khi con đã giỏi tiếng Anh (đạt IELTS 8.0) hoặc gia đình có mục tiêu, chiến lược rõ ràng cho việc học ngoại ngữ 2 (tiếng Đức, Pháp, Italy, Nhật...) để đi du học.
Phân tích về bố mẹ
Ngài William H. Gates Sr, cha của Bill Gates, nhiều năm trước đã viết cuốn sách "Bill Gates đã được nuôi dưỡng như thế nào?". Trong đó, thay vì nói về đứa trẻ (là Bill Gates), ông lại nói về bản thân. Phần lớn cuốn sách, ông chia sẻ quan điểm, sự nghiệp và thế giới quan của chính ông.
"Bố mẹ là người như thế nào, đứa trẻ sẽ là người như thế đó", Gates cha đã nhấn mạnh trong cuốn sách của mình.
Thật vậy, cha mẹ có vai trò quá lớn, lớn hơn của trường lớp, thầy cô, sách vở, tiền bạc... hay bất cứ thứ gì trong việc nuôi dạy con thành công. Bố mẹ có 3 nguồn lực chính: Tài chính, thời gian và sự hiểu biết. Trong đó, sự hiểu biết có vai trò quan trọng hơn tất thảy.
Kiến thức của bố mẹ
Kiến thức và hiểu biết của bố mẹ càng rộng, càng đa chiều, càng sâu sắc, thì tỷ lệ con thành công càng cao. Muốn con giỏi, bạn cũng cần học hỏi mỗi ngày. Bố mẹ cần học từ nhiều nguồn, nhiều cách, để có thể đồng hành với con, để hiểu về những thứ mà con đang học. Nếu bạn không làm được thì đừng mong ước hoặc kỳ vọng gì nhiều ở con.
Thời gian của bố mẹ
Ngoài làm việc kiếm tiền, khoảng thời gian còn lại tôi dành cho con, trò chuyện, tâm sự với con, đọc sách cùng con. Tôi bám sát việc học hành ở trường của con rất chặt chẽ. Con học như thế nào, thầy cô dạy ra sao, con thích học môn nào, gặp khó khăn môn nào, tôi đều biết.
Tôi tranh thủ lúc làm việc nhà để nghe tất cả đoạn ghi âm con học luyện nói, để đánh giá sự tiến bộ hoặc thiếu sót của con, sự nghiêm túc và tận tâm của thầy. Tôi tương tác với thầy cô rất thường xuyên, gần như sau mỗi buổi học, tôi đều nhắn tin trao đổi. Có lần thầy dạy luyện nói của con tôi nhắn: "Thời gian tôi dành để nhắn tin cho chị còn nhiều hơn thời gian tôi dạy con chị".
Cuối cùng, tôi dành khá lớn thời gian còn lại để suy nghĩ về con, về mục tiêu và kế hoạch học hành của con. Tôi không ngừng tự đặt câu hỏi xoay quanh con và việc học của con, cho đến khi tìm được một đáp án hài lòng.
Ông xã còn tận tụy với con hơn tôi nhiều. Lúc con còn nhỏ, để rèn luyện tinh thần tập trung cho con, anh luôn ngồi im lặng cạnh bên khi con học. Anh tìm kiếm tất cả tài liệu, sách vở, file nghe, trang web, trung tâm, thầy cô... cho con. Anh giao bài và hướng dẫn con làm, rồi chấm theo đáp án. Anh kiểm tra bài vở cho con mỗi ngày. Tất cả kỳ thi Cambridge và Toefl Challenge đều do anh phụ trách.
Các câu chuyện của chúng tôi luôn quy về con. Chúng tôi thảo luận nhiều, tranh luận và có cả tranh cãi. Cả hai đều có vai trò của từng người, tôi là người nhìn về tương lai, vạch ra mục tiêu, chiến lược. Ông xã đưa ra kế hoạch cụ thể, đồng thời thực thi và giám sát.
Thời gian bạn dành cho con chất lượng bao nhiêu thì khả năng con thành công cao bấy nhiêu. Thời gian của con có hạn nên khi bạn dành thời gian chất lượng cho con, con đã tăng lợi thế hơn gấp nhiều lần.
Nguồn tài chính gia đình
Năng lực kiếm tiền mỗi người mỗi khác, tôi chỉ xin lưu ý vài điều quan trọng. Để đầu tư cho việc học, cần có tiền ở mức độ nhất định. Nhưng không phải càng nhiều tiền con học càng giỏi.
Làm ra tiền đã khó, giữ tiền lại càng khó hơn. Hãy biết cách giữ tiền cho con. Nhà tôi luôn có sổ tiết kiệm dành riêng cho việc du học đại học của các con (phòng khi con thích học một ngành, hoặc tại một nước mà không có học bổng, hoặc rất ít). Tôi nhất định không dùng khoản tiền đó vào bất cứ việc gì khác.
Có nhiều người cho con học trường quốc tế từ nhỏ, nhưng lại không để dành chút ngân sách nào cho con du học mà lại mong chờ học bổng. Đây thực sự là chiến lược sai lầm.
Ở các cấp thấp nên chọn trường vừa phải, vừa sức với gia đình. Bạn chỉ nên đầu tư cho những việc quan trọng mà trường chưa làm tốt (học tiếng Anh nâng cao, học kỹ năng, học môn chuyên mà bé có đam mê). Đặc biệt, khi vào cấp 3 và đại học, bạn cần nguồn tiền rất lớn.
Việc xin học bổng 100% là rất khó, trừ khi con rất xuất sắc. Mục tiêu học bổng 50-70% sẽ khả thi hơn. Lúc đó, số tiền ít nhất 2 tỷ đồng (học phí 12 năm ở trường quốc tế) có thể giúp con rất nhiều trong việc bước chân vào một trường hàng đầu của Mỹ và cũng là hàng đầu thế giới.
Chị Phạm Xuân Hương, thạc sĩ marketing quốc tế, đã và đang đảm nhiệm vị trí Strategic Marketing Director tại nhiều công ty dược trong và ngoài nước. Chị có 3 con, con trai đầu 26 tuổi, du học ở Australia, đã định cư và làm manager tại Melbourne. Con trai thứ 24 tuổi, tốt nghiệp trường Vatel của Pháp, đang là manager cho một doanh nghiệp F&B của Pháp tại Việt Nam. Con gái út 11 tuổi, đạt học bổng 100%, học vượt lớp hệ phổ thông trực tuyến của Nisai Global School (thuộc tổ chức giáo dục Cambridge - Anh quốc).
Nữ sinh biết 5 ngoại ngữ, là sinh viên năm ba khi mới 18 tuổi Sinh ra o Phu Yen, Bui Le Nhat Nghi hien la sinh vien cua Đai hoc California tai Los Angeles (UCLA). Co gai sinh nam 2002 co kha nang su dung 5 ngoại ngữ. O tuoi 18, Nhat Nghi đa la sinh vien nam ba cua ngoi truong hang đau nuoc My - UCLA, theo hoc cung luc hai chuyen nganh la Ngon...