Không chủ quan với “sát thủ” thầm lặng: Bệnh trầm cảm
Ngay trong tuần đầu tháng 11-2020, liên tiếp xảy ra 2 vụ nạn nhân ngã từ tầng cao tại 2 chung cư ở quận 7, thành phố Hồ Chí Minh.
Nguyên nhân được cơ quan chức năng nhận định sơ bộ là tự tử do trầm cảm. Đây là căn bệnh của xã hội hiện đại ít được chú ý, nhưng số người chết vì nó còn cao hơn cả nạn nhân của tai nạn giao thông.
Những con số đáng lo ngại
Chiều 30-10, nhiều người dân sinh sống ở chung cư Mỹ Phú (đường Lâm Văn Bền, phường Tân Kiểng, quận 7) đã hốt hoảng khi phát hiện cụ ông N.T.V, 84 tuổi, ngã từ tầng 16 xuống đất, tử vong tại chỗ.
Cơ quan chức năng ngay lập tức có mặt, khám nghiệm hiện trường. Theo kết quả điều tra ban đầu, ông N.T.V bị bệnh hô hấp nhiều năm qua. Vài năm trở lại đây, ông luôn bày tỏ ý định tự tử và xa lánh mọi người trong gia đình. Chiều 30-10, khi người thân đi vắng, ông đã trèo ra cửa sổ căn hộ và nhảy xuống.
Cũng tại quận 7, trưa 8-11, nhiều cư dân tòa B chung cư Hoàng Anh Thanh Bình (đường D5, phường Tân Hưng) nghe thấy tiếng động mạnh trong giếng trời tòa nhà. Sau đó, cư dân phát hiện chị N.T.A.T, 33 tuổi, ngụ tại tòa nhà, đã tử vong khi rơi xuống tầng 3. Kết quả điều tra ban đầu của Công an quận 7 cho thấy, chị T có khả năng đã tự tử. Người nhà và hàng xóm xác nhận chị bị trầm cảm lâu nay, do buồn chuyện gia đình và chưa tìm được việc làm.
Các triệu chứng của bệnh trầm cảm.
Bác sĩ Lê Đình Phương, Trưởng khoa Nội tổng quát và Y học gia đình, Bệnh viện FV (thành phố Hồ Chí Minh) thông tin, hậu quả nghiêm trọng nhất của trầm cảm chính là hành vi tự sát. Theo thống kê tại Việt Nam, số người tự tử hằng năm lên tới khoảng 36.000-40.000 người, gấp 3-4 lần số ca tử vong do tai nạn giao thông. Có tới 70% trong số này tự tử do trầm cảm.
Video đang HOT
“Trên thực tế, khoảng 80% người mắc trầm cảm không được phát hiện. Điều đó có nghĩa là trong 10 người mắc trầm cảm thì chỉ có 2 người được phát hiện và điều trị. Ngoài những lý do về mặt nhận thức, tâm lý xấu hổ, sợ bị kỳ thị đối với bệnh trầm cảm thì một nguyên nhân quan trọng không kém khiến cho bệnh trầm cảm không được phát hiện sớm đó là những triệu chứng của bệnh rất dễ nhầm lẫn vào các bệnh lý khác”, bác sĩ Phương cho biết.
Phát hiện và phòng tránh bệnh trầm cảm
Theo các tài liệu y khoa của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), nguyên nhân dẫn đến trầm cảm có thể do bệnh nhân bị căng thẳng trong cuộc sống hoặc mắc các bệnh lý như bệnh tim, hô hấp, ung thư…
Một số triệu chứng tiêu biểu của bệnh trầm cảm gồm: Khó ngủ, mất ngủ trong thời gian dài hoặc ngủ nhiều; cảm giác chán ăn, ăn không ngon thường xuyên hoặc ăn nhiều quá mức. Cơ thể khó chịu, tâm thần bất an như luôn cảm thấy bồn chồn, bứt rứt khó chịu, không thoải mái và lo lắng.
Những người bị bệnh trầm cảm thường ngại giao tiếp xã hội: Không muốn nói chuyện, tiếp xúc với những người xung quanh. Họ tỏ ra chậm chạp, chán nản, không có hứng thú với bất kỳ điều gì; luôn bi quan trong mọi việc, cảm thấy mọi thứ sẽ tồi tệ; tự ti về bản thân (luôn lo lắng bản thân kém cỏi, cảm thấy mình vô dụng, sợ hãi). Nghiêm trọng nhất, những người này có ý nghĩ về tự tử hoặc từng tự tử.
Theo bác sĩ Phương, trầm cảm là một bệnh lý, không phải là một sự yếu đuối về nhân cách hay thiếu ý chí và nó cần được nhìn nhận cũng như điều trị giống các bệnh lý thông thường khác.
Người thân và bạn bè cần quan tâm, sớm phát hiện người có dấu hiệu trầm cảm để kịp thời chia sẻ, hỗ trợ.
Còn theo Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Thi Phú (Khoa Tâm thần, Bệnh viện Đại học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh), rối loạn lo âu là biểu hiện ban đầu đặc trưng và sẽ dẫn đến trầm cảm, nếu người bệnh không được phát hiện và điều trị từ sớm.
Để điều trị rối loạn lo âu, các bác sĩ thường dùng liệu pháp tâm lý nhận thức hành vi và dùng thuốc đặc trị. Trong đó, liệu pháp tâm lý hành vi là việc mà các bác sĩ tâm lý gặp gỡ, trò chuyện, giúp người bệnh giải tỏa sự lo âu. Còn thuốc đặc trị sẽ do các bác sĩ chỉ định từng liệu trình, giúp người bệnh vượt qua những triệu chứng các loại bệnh lý có thể dẫn đến lo lắng, trầm cảm.
“Trầm cảm là một bệnh lý mạn tính, cần điều trị lâu dài, đòi hỏi bệnh nhân phải kiên trì cũng như cần có sự thấu hiểu, hỗ trợ, động viên từ người thân”, Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Thi Phú lưu ý.
Các thực phẩm hỗ trợ giảm trầm cảm
Trầm cảm là bệnh lý liên quan đến rối loạn thần kinh não bộ, bởi vậy, để đề phòng nguy cơ mắc trầm cảm cần bảo vệ chức năng hoạt động bình thường của bộ não.
Tuy nhiên, chức năng đó lại phụ thuộc phần lớn vào chế độ dinh dưỡng. Cho đến hiện nay không có một chế độ ăn riêng biệt nào có khả năng điều trị hoặc giúp làm mất hoàn toàn các triệu chứng của trầm cảm. Tuy nhiên nếu chế độ ăn cho người trầm cảm đảm bảo cân bằng, lành mạnh, sử dụng các thực phẩm có lợi sẽ giúp người bị trầm cảm khỏe mạnh, qua đó hỗ trợ tích cực chung cho quá trình điều trị trầm cảm.
Để vực dậy sức khỏe của mình, bệnh nhân trầm cảm cần cung cấp đủ các nhóm chất dinh dưỡng như carbonhydrate, protein, chất xơ, vitamin và khoáng chất; đặc biệt lưu ý tới những thực phẩm tốt cho hoạt động thần kinh ở não bộ. Các thực phẩm đó là:
Chất chống ôxy hóa: Chất chống ôxy hóa ngăn các tác hại của gốc tự do, bảo vệ bộ não bạn khỏi những tổn thương, giúp bạn giảm căng thẳng, mệt mỏi, tăng cường dẫn truyền thần kinh. Các chất chống ôxy hóa này có nhiều trong rau xanh, hoa quả tươi, các vitamin A, vitamin C, vitamin E...
Các loại hạt, omega 3 từ cá và vitamin từ rau quả là những thực phẩm lành mạnh, giàu chất chống ô xy hóa giúp người bị trầm cảm khỏe mạnh.
Carbonhydrate: Carbohydrate có mối liên hệ với serotonin - nội tiết tố liên quan tới trạng thái hưng phấn cảm xúc. Dù các bằng chứng chưa thật sự chắc chắn, nhưng tình trạng "đói" carbohydrate đôi khi dẫn tới giảm thấp hoạt động của serotonin. Do đó hãy sử dụng carbohydrate đúng cách, tích cực sử dụng các nguồn carbohydrate có lợi (chẳng hạn như ngũ cốc nguyên hạt) thay cho các nguồn carbohydrate không tốt (chẳng hạn như bánh ngọt, kẹo ngọt,... là các thực phẩm chứa nhiều đường bổ sung). Trái cây, rau xanh và các loại đậu cũng là nguồn carbohydrate có lợi lí tưởng, đồng thời chúng cũng rất giàu chất xơ tốt cho sức khỏe.
Protein: Các loại protein có trong thịt gà, cá, trứng, sữa cung cấp cho não các loại acid amin thiết yếu của cơ thể, trong đó có tyrosine. Tyrosine giúp làm tăng dopamine và norepinephrine trong não, tăng dẫn truyền thần kinh, cho tinh thần tỉnh táo và tăng cường độ tập trung.
Magiê, selen: Các loại đậu, hải sản (sò huyết, hàu, cá nước mặn, cá nước ngọt,..), gạo nâu, yến mạch chứa nhiều magie và selen, chúng là các coenzyme quan trọng trong việc chuyển hóa glucid và lipid thành năng lượng cho hoạt động của các tế bào thần kinh, giúp giảm mệt mỏi, suy nhược thần kinh.
Các axit béo omega-3: Nhiều nghiên cứu chỉ ra sự thiếu hụt omega-3, 6 trong khẩu phần ăn có liên quan đến tâm lý chán nản trong cuộc sống. Bởi vậy, hãy bổ sung cho cơ thể một lượng omega đầy đủ mỗi ngày để phòng bệnh trầm cảm cũng như tăng cường sự linh hoạt của não bộ bằng cách ăn các loại cá biển (cá thu, cá ngừ, cá hồi,...) hay dầu hạt lanh, dầu vừng, dầu ôliu,...
Những điều cần chú ý
Bên cạnh các loại thực phẩm tốt cho hoạt động của hệ thần kinh cũng có các loại thực phẩm không tốt, đặc biệt càng làm cho bệnh trầm cảm tiến triển nặng hơn. Cần hạn chế dùng các loại như:
Chất kích thích: Bia, rượu, thuốc lá, trà, ca phê, soda... Nhiều người tìm đến chúng để giải sầu, quên đi những u buồn trong cuộc sống nhưng đây lại là liều thuốc độc làm cho người bệnh mất ngủ và dễ rơi vào tình trạng bất an. Bởi vậy, bệnh càng trở nên trầm trọng hơn và khó mà thoát ra được.
Tránh thực phẩm nhiều đường vì có thể làm tăng đường huyết, làm tinh thần không được ổn định, gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Hạn chế các loại chất béo, muối và các loại dầu không bão hóa đa thực vật, mỡ thực vật, bơ thực vật, tất cả các loại dầu và các loại thực phẩm có thể chuyển hóa axít béo no như chiên, nướng...
Khi bị suy nhược, nên giảm lượng protein xuống 10% tổng số calo, đồng thời thay thế đạm động vật bằng đạm thực vật và cũng cần bổ sung nhiều canxi cho cơ thể. Đối với người có hệ tiêu hóa kém nên lựa chọn thực phẩm dễ tiêu hóa hơn.
Tuy trầm cảm là một bệnh khó điều trị và phải điều trị trong thời gian dài nhưng bằng cách cung cấp cho não những dưỡng chất cần thiết, bạn có thể đề phòng nguy cơ mắc trầm cảm bằng cách đảm bảo cho mình một chế độ ăn hợp lý và một lối sống lành mạnh.
Người phụ nữ trầm cảm nặng vì 3 con đều không muốn kết hôn Ban đầu, bà Thúy mất ngủ nhiều ngày liên tiếp, kèm mệt mỏi, chán ăn. Sau này, các triệu chứng nặng dần, bà luôn tự dằn vặt, bi quan về cuộc sống, nhiều lần có suy nghĩ tìm tới cái chết để giải thoát. Bà Nguyễn Thị Thúy * (60 tuổi, Hà Nội) được đưa tới khám tại Bệnh viện Tâm thần Trung...