Hương vị quê hương: Dế xào ngày lụt

Lại gió, trời cứ mưa dầm dề, má đưa tay quẹt ngang mấy giọt mưa đọng trên mặt, nhanh nhẹn xắn tay vào bếp cùng một bình nhựa đầy dế cơm.

THANH LY

Một lúc sau, mâm cơm nóng hổi nhưng chỉ độc món dế xào ớt tỏi của má thơm lừng ( ảnh ). Nhâm nhi vị ngọt ngào của bát cơm quê ngày mưa bão mà nghe lòng rưng rưng.

Ở vùng hạ lưu xứ Quảng (Duy Xuyên, Điện Bàn, Hội An…), cứ đến mùa mưa người dân lại “hóng” dế cơm. Dế cơm như một món quà bù đắp cho người dân hai bên triền sông mỗi trận lụt. Khi những con nước ngập đồng, xâm xấp tràn vào vườn mỗi nhà cũng là lúc lũ dế từ các hang chui ra, tìm chỗ náu thân. Có những chú dế còn ngoi ngóp trong biển nước mênh mông, chú nào nhanh chân thì bu bám trên các cành cây, tán lá.

Quả thật, chỉ đến ngày lụt mới bắt dế dễ dàng như vậy, lội bì bõm ra sân vớt dế hoặc men ra vườn bắt dế bỏ vào bình, thoáng chốc đã có đủ cho một bữa cơm. Đặc biệt, sau thời gian trốn cái nóng oi ả của mùa hè, vùi sâu dưới đất nên thời điểm này dế cơm chú nào cũng béo tròn, được dân quê xem là đặc sản. Dế có thể chế biến nhiều kiểu khác nhau như nấu cháo, rang muối, nướng… Nhưng ngày mưa gió sụt sùi, trong bếp người xứ Quảng nhất định phải có món gì mặn mặn làm chủ lực, ngon miệng hết cơm nhưng ít “hao” thức ăn; vậy là má quyết định làm dế xào.

Dế bắt về bỏ vào một chậu nước, lấy que củi to xoáy thật đều và mạnh tay. Chỉ vài phút sau, dế say đứ đừ, cả nhà chung tay làm sạch. Dế bỏ phần gai chân, giữ lại phần đùi, bỏ cánh, ngắt nhẹ phần đuôi rồi lấy ruột. Lấy ruột là cả một quá trình khéo léo nếu không muốn làm mất đi cái vị “bùi bùi” còn sót lại trong bụng dế khi ruột được lấy ra. Chỉ cần bấm nhẹ vào phía đuôi dế rồi kéo phần ruột không ăn được bỏ đi. Tiếp tục rửa sạch bằng nước muối và để ráo nước.

Ngày lụt dù chật vật đến mấy má cũng ướp dế với đủ gia vị (dầu ăn, muối, tỏi, ớt, hành, thêm ít đường, tiêu giã nhuyễn) chừng mười lăm phút. Để món dế xào trở nên hấp dẫn và vàng giòn hơn, trước khi cho dế vào chảo nên cho muối ớt vào rang trước, sau đó bỏ dế vào xào.

Bữa cơm ngày lụt má nấu không cầu kỳ, thậm chí có phần qua loa, đôi khi chỉ có đĩa rau luộc, chén mắm, nay lại thêm món dế xào, cả nhà xúm xít, ai cũng vừa ăn vừa tấm tắc. Vị mặn cay của ớt, ngọt béo của dế tạo nên một nguồn năng lượng ấm áp, tiếp thêm sức mạnh giúp người dân quê tôi tiếp tục chống chọi với con nước lên.