Hứa hẹn những đột phá

Gia Khánh17:50 14/07/2021

Mới đây, Phó Chủ tịch UBND TPHCM Dương Anh Đức đã ký quyết định phê duyệt đề án tổng thể đào tạo nhân lực trình độ quốc tế giai đoạn 2020 – 2035 và đại học chia sẻ.

Ảnh minh họa/INT

Với đề án này, lần đầu tiên mô hình đại học chia sẻ được xác nhận “hình hài” trong một quyết sách ở cấp tỉnh/thành.

Đại học chia sẻ không phải là khái niệm xa lạ ở các trường đại học tiên tiến trên thế giới, khi nền kinh tế chia sẻ phát triển mạnh mẽ những năm gần đây. Tại Việt Nam, một số trường đại học đã khởi động mô hình này thông qua các hoạt động nhóm. Tháng 10/2018, tại hội nghị hội đồng hiệu trưởng khối ngành sư phạm ở TPHCM vấn đề chia sẻ nguồn lực và công nhận chương trình đào tạo giữa các đơn vị khối này được đưa ra bàn thảo.

Tiếp đó, tháng 8/2020, lần đầu tiên Trường ĐH Kiên Giang và Trường ĐH Sư phạm kỹ thuật TPHCM ký kết thỏa thuận hợp tác phối hợp tuyển sinh, đào tạo đại học sẻ chia trình độ đại học chính quy chương trình chuyển tiếp 2 giai đoạn (chương trình 2 2). Gần đây nhất, tháng 1/2021, tại Trường Đại học Bách khoa Hà Nội, 7 trường đại học kỹ thuật đã ký kết biên bản hợp tác toàn diện trong đó có nhiều nội dung liên quan đến chia sẻ nguồn lực, chương trình đào tạo…

Mô hình đại học chia sẻ mang lại nhiều giá trị. Theo PGS.TS Đỗ Văn Dũng -nguyên Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm kỹ thuật TPHCM, giáo dục sẻ chia giúp giảm chi phí đào tạo, tiến tới giảm học phí, giúp sinh viên tiết kiệm đáng kể chi phí và thời gian đi lại, dành thời gian trải nghiệm thực tế, đi làm thêm trang trải cuộc sống… Hơn nữa, việc sẻ chia nguồn lực trong giáo dục giúp các trường tăng tính cạnh tranh trong bối cảnh tự chủ theo Luật Giáo dục đại học mới sửa đổi. Công nghệ thông tin tiên tiến cũng cho phép các trường chuyển đổi và công nhận tín chỉ mà sinh viên tích lũy một cách dễ dàng.

Lợi ích của đại học chia sẻ đã được minh chứng. Việc các trường đại học có khởi động bước đầu, cùng với quyết sách lớn của TPHCM về mô hình này hứa hẹn mang lại nhiều đột phá trong đào tạo nhân lực hướng đến hội nhập.

Tuy vậy, thực tế vẫn còn nhiều khó khăn để có thể phát triển rộng rãi đại học chia sẻ. Luật Giáo dục đại học đề cao tính tự chủ của cơ sở đại học đã tạo nền tảng pháp lý quan trọng cho việc xây dựng mô hình đại học chia sẻ, thế nhưng cơ chế, chính sách cụ thể cho mô hình này vẫn chưa được xây dựng.

Chỉ tính riêng lĩnh vực chia sẻ nguồn lực thông tin giữa các thư viện đại học đã bộc lộ bất cập như hạ tầng cơ sở vật chất, hạ tầng công nghệ thông tin không đồng đều, không theo chuẩn chung về phần cứng, phần mềm… Với công tác tuyển sinh tồn tại nhiều vấn đề hơn khi hướng tới việc công nhận chương trình đào tạo của nhau trong bối cảnh chuẩn đầu vào khác nhau, cơ chế học phí giữa các trường cũng khác…

Trong bối cảnh hội nhập và quốc tế hoá giáo dục đại học sâu rộng hiện nay, việc các trường đại học cùng nhau chia sẻ nguồn lực, kết nối, công nhận chương trình, tín chỉ lẫn nhau là cần thiết. Xây dựng cơ chế, chính sách hình thành mô hình quản trị đại học chia sẻ phù hợp, vì thế, đang là yêu cầu cấp thiết từ thực tiễn.

Mô hình Đại học Quốc gia hiện đang là một chiếc áo chật, khó mà phát triển thêm

Nếu phát triển thành một Đại học Quốc gia đúng nghĩa, phải tập trung nhiều vào nghiên cứu, đào tạo sau đại học, nhất là mang tính chất liên ngành.

LTS: Bỏ qua giai đoạn Nho Giáo với Quốc Tử Giám, mô hình đại học đa lãnh vực ở Việt Nam trải qua gần 100 năm lịch sử không suôn sẻ nếu không muốn nói rất truân chuyên.

Đọc loạt bài về mô hình đại học quốc gia ở Việt Nam trên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, hôm nay, Phó Giáo sư Lưu Tiến Hiệp có gửi tới tòa soạn quan điểm của ông về vấn đề này.

Video đang HOT

Tòa soạn trân trọng giới thiệu bài viết của Phó Giáo sư Lưu Tiến Hiệp.

Mô hình đại học dưới ảnh hưởng của Pháp

Trường đa lãnh vực đầu tiên ra đời năm 1917 là Trường Cao đẳng Đông Dương gồm 7 ngành. Sau đó được đổi tên thành Viện Đại học hỗn hợp Việt-Pháp, rồi Viện Đại học Hà Nội, rồi Viện Đại học Quốc gia Việt Nam, và cuối cùng đổi tên là Viện Đại học Saigon khi Viện Đại học Huế được thành lập (1957).

Viện Đại học Saigon gồm các Trường Đại học Luật khoa, Trường Đại học Y khoa, Trường Đại học Khoa học, Trường Đại học Văn khoa, Trường Đại học Sư phạm, Trường Đại học Dươc khoa, Trường Đại học Nha khoa và Trường Cao đẳng Kiến trúc.

Trường Đại học Kỹ thuật, Trường Đại học Nông Lâm Súc, Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật không thuộc Viện Đại học này, mà đứng độc lập.

Tuy gọi các đơn vị thành viên là Trường Đại học, nhưng danh xưng sử dụng là Khoa (Faculté) và các khái niệm Hội đồng Khoa, Trưởng Khoa vẫn dùng trong văn bản tiếng Việt, Pháp, Anh. Như vậy Viện Đại học Saigon là một cơ cấu tích hợp gồm 3 cấp: Viện Khoa Bộ môn [1] theo cơ cấu tổ chức và đào tạo hoàn toàn theo mô hình Pháp..

Mô hình đại học dưới ảnh hưởng của Liên Xô

Ở Miền Bắc sau năm 1954 khi ảnh hưởng của mô hình đại học Pháp được dần thay thế bằng mô hình đại học Liên Xô với sự ra đời của các trường đại học đơn lãnh vực như Trường Đại học Bách khoa, Trường Đại học Xây dựng, Trường Đại học Thủy lợi, Trường Đại học Sư phạm...

Phó Giáo sư Lưu Tiến Hiệp (ảnh: NVCC)

Ở Miền Nam sau 1975 mô hình này cũng dần thay thế mô hình Viện Đại học. Tuy nhiên có mô hình Đại học Tổng hợp chỉ bao gồm Trường Đại học Khoa học Tự nhiên và Trường Đại học Xã hội nhân văn.

Trường đại học đơn lãnh vực đáp ứng tốt nhu cầu của một nền kinh tế có kế hoạch. Sinh viên học ngành gì, khi tốt nghiệp làm việc ở đâu đều được quy hoạch nên sinh viên đâu cần thay đổi ngành học, đâu cần học liên ngành, tốt nghiệp được trường bố trí việc làm. Khi đó các ngành học càng ngày càng có chuyên môn hẹp, nếu được làm việc vào đúng ngành hẹp đó thì rất phù hợp nhưng sinh viên ra khỏi ngành hẹp đó rất khó bươn chải, thậm chí trở thành thất nghiệp.

Mô hình đại học theo mô hình của Mỹ

Ở Miền Nam trước năm 1975 do ảnh hưởng của Mỹ, một Viện Đại học công lập thứ hai được quy hoạch ở Saigon lấy tên là Viện Đại học Bách Khoa Thủ Đức.

Viện Đại học này được thiết lập theo mô hình của Mỹ, cụ thể là California State Polytechnic University, nhằm đào tạo đa lãnh vực mang tính chất thực hành. Viện này sẽ sáp nhập những Trường Đại học không thuộc Viện Đại học Saigon như Trường Đại học Kỹ thuật, Trường Đại học Nông nghiệp, Trường Đại học Giáo dục (Sư phạm Kỹ thuật Thủ Đức), mở thêm Trường Đại học Giáo dục, Trường Đại học Kinh - Thương, Trường Đại học Thiết kế Thị - Thôn, Trường Đại học Khoa học Cơ bản, Trường Đại học Cao cấp (College of Graduate Studies).

Tuy tên là Bách Khoa nhưng nội hàm của Bách Khoa này khác hẳn Trường Đại học Bách Khoa bây giờ. Cấu trúc của Viện là một thể thống nhất, các trường thành viên chỉ là một Khoa (College Mỹ tương đương Faculty Anh) mà không phải là một trường đại học độc lập.

Khuôn viên của Viện Đại học này chính là khuôn viên của Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh bây giờ. Tuy nhiên Viện này giải thể sau 1975. Nếu Viện Đại học này thành lập, đây sẽ là mô hình đại học đa ngành, đa lãnh vực của một University [4] .

Mô hình Đại học Quốc gia tại Việt Nam

Lịch sử hình thành hai trường Đại học Quốc gia sau 1975 đã được trình bày ở nhiều bài báo [ 2], [3], [5] , từ đó đến nay đã có nhiều bài góp ý về sự chậm phát triển của mô hình này. Mô hình này đã đi trật hướng của mô hình University mà những nhà thiết kế ban đầu mong đợi [3] nên qua thời gian, những nhược điểm càng bộc lộ.

Ngoài những điều kiện ban đầu không phù hợp của các trường đơn ngành thành viên khi các trường này tập hợp lại thành hai Đại học Quốc gia, tôi còn có thể kể ra đây 2 yếu tố mà theo tôi cũng là hai điều kiện quan trọng đã không hiện hữu khi Đại học Quốc gia ra đời.

Tôi còn nhớ sau 1975 tôi có dịp tiếp xúc với nhiều thầy cô từ Trường Đại học Bách khoa Hà Nội vào dạy ở Trường Đại học Bách Khoa Thành phố Hồ Chí Minh. Tôi nhiều lần muốn trao đổi với các thầy từ miền Bắc về mô hình University của các nước Anglo-Saxon. Nhưng đều thất bại vì các thầy nghĩ làm gì có chuyện một trường Đại học Bách khoa lại có chung một Hiệu trưởng với Trường Đại học Y, Trường Đại học Luật.

Tôi có thể võ đoán khi suy rộng ra các giảng viên ở các trường khác, lúc đó phần lớn từ các trường Miền Bắc, chắc cũng có chung tâm trạng như vậy. Các thầy cô đã quá quen thuộc hàng chục năm với mô hình đơn lãnh vực, mô hình này đâu có vấn đề gì lớn và lại được các nước xã hội chủ nghĩa áp dụng. Cái gì tốt sao lại phải thay đổi, tạo nên ức chế tâm lý, dẫn đến không toàn tâm toàn ý với mô hình mới. Đấy là chưa nói đến các cấp lãnh đạo nay bị mất quyền lực [3].

Một yếu tố tưởng ít quan trọng nhưng lại rất cần thiết để tạo lực kết nối các trường đại học thành viên là Đại học quốc gia là không có một khuôn viên chung như các University trên thế giới. Ví dụ Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh thì các trường thành viên vẫn rải rác khắp thành phố, sau này có khuôn viên lớn ở Thủ Đức nhưng vẫn còn những trường lưu lạc ở địa điểm cũ và không biết bao giờ mới tập trung tất cả lên Thủ Đức. Một không gian tách rời khó tạo nên lực kết nối.

Sự phát triển của Đại học Quốc gia

Thời gian trôi qua, sinh viên và tập thể sư phạm tăng nhanh. Các giảng viên và nhà quản lý đại học đã bước sang thế hệ thứ hai, thứ ba. Phần lớn đã tiếp cận với các nền đại học khác nhau trên thế giới trong đó ở các nước phát triển nơi mô hình University đang áp dụng.

Tuy nhiên rất nhiều các thầy cô đã qua 3-4 năm học tiến sĩ ở các đại học này, nhưng theo suy nghĩ của tôi trong suốt thời gian học này họ đều rất bận rộn với việc chuẩn bị luận văn, không có hay ít có thời gian quan sát cách vận hành của một University hoàn chỉnh như thế nào, học xong là hồi hương. Những nhà quản lý khi đi tham quan các University trong một thời gian ngắn, e rằng cũng không có nhiều thời gian để xem một Unversity vận hành. Muốn thấm nhuần những lợi ích của một Unversity đúng nghĩa chắc cũng cần khoảng 6-7 năm. Dĩ nhiên những nhận xét này không hẳn là những yếu tố quyết định.

Tôi còn nhớ lại khi Đại học Bách khoa Thủ Đức ở giai đoạn hình thành (trước 1974) tất cả lãnh đạo điều hành của Viện Đại học mới này là những người Việt tốt nghiệp Tiến sĩ Quản trị Đại học (không phải từ những những người thuần túy chuyên môn học thuật) từ các đại học Mỹ.

Thử đề nghị một giải pháp cho Đại học Quốc gia

Đại học Quốc gia đã đi qua những chặng đường dài, thành tích cũng nhiều nhưng theo quan điểm của nhiều chuyên gia thì đều có chung nhận xét là các đại học này đáng lẽ còn phát triển hơn nhiều tương ứng với sự phát triển kinh tế, làm đầu tàu cho một mô hình đại học tiên tiến. Nhưng tôi có suy nghĩ mô hình hiện nay đang là một chiếc áo chật, khó mà phát triển thêm.

Mô hình Đại học Quốc gia hiện đang là một chiếc áo chật, khó mà phát triển thêm (Ảnh website nhà trường)

Hiện nay thành viên của Đại học Quốc gia đang phát triển thành các đại học độc lập. Mô hình ban đầu các đại học thành viên là những Khoa (theo danh pháp Anh, Mỹ, Pháp). Ngày nay Đại học Quốc gia tự cho mình là "Hệ thống các trường đại học" vì mỗi trường thành viên là một trường đại học.

Càng để lâu mỗi trường này phát triển quy mô và học thuật đến lúc tính tự chủ cộng với quán tính của mỗi trường trở thành một lực cản cho bất kỳ cố gắng hợp nhất thành University. Sự hợp nhất bây giờ, nếu làm được, thuận lợi hơn nhiều về mặt tâm lý. Thành phần quản lý và tập thể giảng viên nay đã quen với mô hình University, nên dễ chấp nhận mô hình hiệu quả này.

Đơn cử, quy mô sinh viên (đại học và sau đại học) của Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay là trên 60.000. Con số này không phải là lớn, nhưng tối ưu để hình thành một University.

Úc có 43 University, quy mô của nó dao động từ 35.000 đến 60.000 theo mô hình 4 cấp quản lý: University Faculty School Department. Do đó với một quyết tâm muốn làm xoay chuyển bậc giáo dục tinh hoa này, việc thay đổi mô hình Đại học Quốc gia thành University là nên làm.

Mô hình Đại học Quốc gia đã được thảo luận, góp ý từ nhiều năm nay. Do hoàn cảnh khách quan và chủ quan các trường đại học thành viên phát triển độc lập với nhau, ít có mối tương tác liên ngành, tuy vậy nó vẫn phát triển nhưng chậm. Ngược lại nếu phát triển thành một Đại học Quốc gia đúng nghĩa, phải tập trung nhiều vào nghiên cứu, đào tạo sau đại học, nhất là mang tính chất liên ngành. Đó là một University tinh hoa, chức năng duy nhất của Đại học Quốc gia trên thế giới. .

Tài liệu tham khảo

[1] Universite de Saigon 1966, Guide de l'Etudiant 1966', Rectorat, Saigon

[2] https://giaoduc.net.vn/tin-hiep-hoi/2-dai-hoc-quoc-gia-chua-phat-trien-duoc-nhu-ky-vong-post218863.gd

[3] https://giaoduc.net.vn/tin-hiep-hoi/viec-phat-trien-2-dai-hoc-quoc-gia-khong-theo-dung-nhu-thiet-ke-post218938.gd

[4] Viện Đại học Bách khoa Thủ Đức, Wikipedia 2021

[5] Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh, Website, 6/2021

Đào tạo trình độ tiến sĩ cho 10% giảng viên đại học Trong 20 năm trở lại đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo từng chủ trì thực hiện 2 đề án đào tạo nhân lực trình độ tiến sĩ và thạc sĩ có kinh phí nhiều nghìn tỉ đồng. Sau nhiều lần dự thảo, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã trình Chính phủ và ngày 18/1/2019, Thủ tướng Chính phủ đã có quyết...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có;

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Vụ ngoại tình có 1-0-2 ở Cà Mau: Chồng bắt quả tang vợ, kiểm tra điện thoại mới ngã ngửa với số "tiểu tam"05:41

Xôn xao câu chuyện "lòng tham" của người đàn ông đi xe con và 2 con cá bị rơi01:12

Kinh hoàng clip bình gas mini trên bàn lẩu bất ngờ phát nổ, cảnh tượng sau đó khiến nhiều người bủn rủn chân tay00:12

Clip gây phẫn nộ ở Quảng Trị: Hai người phụ nữ cãi nhau rồi ném cốc thủy tinh khiến một em bé vô tội đổ máu00:43

Clip sốc: Nhóm trẻ con vô tư dùng con trăn dài 2,5m chơi nhảy dây, nhận cái kết đắng tức thì00:18

Vụ clip người mặc đồ giống "vua cà phê" Đặng Lê Nguyên Vũ đánh nhau: Trung Nguyên lên tiếng00:17

Người phụ nữ phóng xe bỏ chạy sau tai nạn ở TP.HCM, kéo lê cả ân nhân vừa giúp mình: Đoạn clip gây phẫn nộ!01:26

Bé gái bất ngờ rơi xuống sông khi đang đi học về, diễn biến sau đó khiến dân mạng bủn rủn chân tay00:35

Hàng chục thanh niên nhà trai bị giữ lại tại đám cưới vì chiếc iPhone 16 "không cánh mà bay" và câu nói của cô gái bị mất điện thoại gây tranh cãi00:35

Câu trách móc "chết thì phải bảo người ta chứ" khiến ai nghe xong cũng chực trào nước mắt00:35

Kinh hãi cảnh tài xế xe ôm ngồi trên nắp capo xe Limousine chạy trên đường00:23

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Còn nhiều băn khoăn về chứng nhận giỏi cấp tỉnh với học sinh điểm IELTS cao

13:01:46 21/12/2022

Việc Hà Tĩnh công nhận học sinh (HS) giỏi cấp tỉnh với HS có điểm IELTS cao đang được dư luận quan tâm. Nhiều giáo viên phổ thông và giảng viên dạy Ngoại ngữ thể hiện băn khoăn trước việc này

Việc thực hiện chương trình, SGK mới còn nhiều khó khăn

12:01:38 21/12/2022

Tiếp tục chương trình giám sát chuyên đề Việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, SGK giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu , sáng 20/12, Đoàn Đại biểu ...

Cấp phép tổ chức thi chứng chỉ HSK trở lại

11:01:38 21/12/2022

Theo thông báo mới của Bộ GD&ĐT chứng chỉ tiếng Trung (HSK) đã được cấp phép tổ chức duy nhất tại ĐH Thành Đông (Hải Dương)

Banner tìm hiểu ngày 22/12 của Trường ĐH Tôn Đức Thắng in hình lính Mỹ

10:45:40 21/12/2022

Trường ĐH Tôn Đức Thắng (TP.HCM) đang làm rõ trách nhiệm việc cơ sở ở Bảo Lộc đăng trên fanpage banner tìm hiểu truyền thống ngày 22/12 nhưng in hình lính Mỹ

Nhiều tỉnh cho học sinh nghỉ Tết hơn 10 ngày, Hà Nội lý giải nghỉ 8 ngày

10:36:43 21/12/2022

Lịch nghỉ tết của học sinh Hà Nội thiết kế theo quy định của Nhà nước. Nếu cho nghỉ thêm, hàng nghìn học sinh mầm non, tiểu học không ai trông nom vì bố mẹ vẫn phải đi làm

Trường ĐH Kiên Giang dự kiến tuyển hơn 1.600 chỉ tiêu năm 2023

10:01:37 21/12/2022

Năm 2023 Trường ĐH Kiên Giang tuyển sinh 22 ngành, trong đó có 2 ngành mới, dự kiến 1.675 chỉ tiêu. Trường ĐH Kiên Giang vừa tổ chức Hội nghị Tổng kết công tác tuyển sinh năm 2022 và đề ra các giải pháp, phương hướng để nâng cao hiệu qu...

Trường Đại học Hồng Đức nâng cao chất lượng đào tạo sinh viên ngành giáo dục mầm non

08:06:29 21/12/2022

Cùng với các ngành đào tạo khác, trong những năm qua, Trường Đại học (ĐH) Hồng Đức không ngừng đổi mới công tác quản lý, xây dựng và hoàn thiện nội dung chương trình đào tạo ngành giáo dục mầm non (GDMN) với mục tiêu đào tạo những giáo ...

Học sinh Hà Giang nghỉ Tết Quý Mão 12 ngày, từ 27 tháng Chạp

07:59:41 21/12/2022

UBND tỉnh Hà Giang quyết định cho học sinh trên toàn tỉnh bắt đầu nghỉ học từ ngày 18/1 đến hết ngày 29/1/2023. Ngày 19/12, Chủ tịch UBND tỉnh ban hành Quyết định số 2341/QĐ-UBND về việc cho trẻ mầm non, học sinh, sinh viên các cơ sở gi...

Nhiều tiết dạy sáng tạo tại hội thi giáo viên dạy giỏi Hà Nội

07:59:05 21/12/2022

Ngày 20/12, Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội tổ chức tổng kết hội thi giáo viên dạy giỏi thành phố cấp Trung học cơ sở năm học 2022-2023

Trường Đại học Kinh tế Quốc dân công bố Đề án tuyển sinh đại học năm 2023

07:58:36 21/12/2022

Chiều ngày 20.12, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân đã công bố Đề án tuyển sinh đại học năm 2023. Theo đó, nhà trường tuyển sinh 60 mã ngành/chương trình với 6200 chỉ tiêu đại học chính quy

Tuyển sinh 2023: Đại học Kinh tế Quốc dân công bố đề án tuyển sinh

07:57:38 21/12/2022

Năm 2023, Trường đại học Kinh tế Quốc dân giữ nguyên 4 phương thức tuyển sinh và có sự thay đổi về chỉ tiêu mỗi phương thức để phù hợp tình hình thực tế

Cần cẩn trọng lựa chọn nhân sự, ra đề thi

07:56:12 21/12/2022

Một kỳ thi học sinh giỏi được tổ chức tốn rất nhiều công sức, tâm huyết của nhiều nhà giáo, học sinh và tốn kém tiền bạc nhưng cũng là một hoạt động khuyến tài quan trọng của giáo dục địa phương. Vậy nên cấp tổ chức cần cẩn trọng trong ...