Ho ra máu cảnh giác với sán lá phổi

Theo dõi VGT trên

Sán lá phổi là một bệnh nhiễm trùng do ký sinh trùng sán lá gây ra. Người bệnh mắc bệnh sán lá phổi thường ho ra máu, đau ngực…

nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến viêm phổi, tràn dịch màng phổi

Sán lá phổi là loài ký sinh trùng có thể gây bệnh ở bất cứ bộ phận nào trong cơ thể như: Phổi, não, tủy sống, cơ ngực, tổ chức dưới da, lách, ổ bụng, màng ngoài tim, cơ tim, trung thất, tử cung, ống dẫn trứng, buồng trứng, tinh hoàn, niệu quản,… nơi ký sinh chủ yếu là tại phổi.

Sán lá phổi có ở những thực phẩm nào?

Bệnh sán lá phổi do loài sán lá thuộc giống Paragonimus gây nên. Ở Việt Nam bệnh thường gặp rải rác ở các vùng miền núi: Lai Châu, Lào Cai, Sơn La, Yên Bái, Lạng Sơn…

Chu trình phát triển của sán lá phổi là sán trưởng thành ký sinh và đẻ trứng trong các phế nang của phổi. Trứng theo đờm xuống họng, rồi vào đường tiêu hóa khi bệnh nhân nuốt, sau đó được đào thải theo phân ra ngoài. Trong môi trường nước trứng nở thành ấu trùng, phát triển thành ấu trùng lông.

Ấu trùng chui vào ốc Bulimus phát triển thành ấu trùng đuôi. Ấu trùng đuôi rời ốc sống tự do trong nước sau đó xâm nhập vào loài giáp xác như tôm, cua đồng… Chúng cư ngụ trong loài giáp xác tạo thành nang trùng, là mầm bệnh gây nhiễm. Nếu người hoặc động vật ăn phải loài giáp xác bị nhiễm sán lá phổi, chưa được nấu chín như các món cua nước, tôm nướng, mắm cua đồng sẽ bị nhiễm bệnh.

Trong cơ thể người, ấu trùng theo đường tiêu hóa xuống dạ dày, đến ruột; rồi xuyên thành ruột vào ổ bụng. Sau đó ấu trùng xuyên qua cơ hoành vào phổi, cư ngụ ở các phế nang gây bệnh.

Ho ra máu cảnh giác với sán lá phổi - Hình 1

Ký sinh trùng sán lá thuộc chi Paragonimus gây bệnh sán lá phổi.

Ngoài phổi, ấu trùng có thể ký sinh ở màng phổi, phúc mạc, gan, não, có thể gây thương tổn hoại tử, với các triệu chứng lâm sàng như ổ áp xe. Bệnh xảy ra ở người, không tự khỏi nếu không được chẩn đoán và điều trị đặc hiệu. Sán lá phổi có tuổi thọ trung bình 10 – 15 năm.

Ho ra máu tái diễn là triệu chứng hay gặp nhất

Giai đoạn sớm của nhiễm sán lá phổi, tính từ khi nhiễm cho đến khi sán đẻ trứng đầu tiên, trung bình từ 2-20 ngày, có thể kéo dài đến 2 tháng.

Trong thời gian ấu trùng di trú trong khoang phúc mạc, một số bệnh nhân thấy đau bụng hay đau thượng vị, thậm chí có thể có tiêu chảy. Khi ấu trùng xuyên qua cơ hoành và di trú trong khoang màng phổi, có thể có đau ngực kiểu màng phổi (thường là hai bên).

Video đang HOT

Khi ấu trùng di trú trong nhu mô phổi tăng cao, bệnh nhân thường có biểu hiện giống như hội chứng Loeffler: Ho khan, đau ngực và khó chịu. Các triệu chứng ít gặp hơn bao gồm sốt nhẹ và đờm có chút máu.

Giai đoạn muộn khi nhiễm sán lá phổi là thời gian sán trưởng thành sống ở phổi. Giai đoạn này có thể kéo dài tới mười năm trước khi sán chết dần. Người bệnh có biểu hiện rõ ràng như: Ho ra máu tái diễn là triệu chứng hay gặp nhất trong giai đoạn này. Điển hình thì chất đờm có màu sô-cô-la, bao gồm hỗn hợp máu, tế bào viêm và trứng sán phóng ra khi nang bao quanh sán trưởng thành vỡ vào tiểu phế quản.

Bệnh nhân có thể khó chịu nhưng nói chung không sốt. Người gầy sút, kém ăn… và ho máu tái diễn các lần sau nếu không được điều trị.

Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, tràn dịch màng phổi, thậm chí là tổn thương não nếu sán di chuyển đến hệ thần kinh trung ương.

Chẩn đoán sán lá phổi

Sau khi có các biểu hiện nghi ngờ, các bác sĩ sẽ chỉ định làm xét nghiệm như:

Soi tươi: đờm, phân, dịch màng phổi tìm trứng sán lá phổi.

Xét nghiệm công thức máu có thể có tăng bạch cầu ái toan.

Xét nghiệm miễn dịch: ELISA sán lá phổi ( ).

Xquang ngực: Có nốt mờ, đám mờ, có hình hang nhỏ và chủ yếu ở vùng thấp (nếu sán ở trong phổi) hoặc hình ảnh tràn dịch màng phổi (nếu sán ở trong màng phổi).

Chụp CT ngực: Dùng trong chẩn đoán phân biệt với một số trường hợp ho ra máu khác như ung thư phổi, giãn phế quản, lao phổi…
Siêu âm ổ bụng: Tìm tổn thương sán lá phổi lạc chỗ.

Lời khuyên thầy thuốc

Ho ra máu cảnh giác với sán lá phổi - Hình 2

Gỏi tôm, món ăn dễ gây bệnh sán lá phổi.

Như vậy, có thể nói nguyên nhân mắc bệnh sán lá phổi là do thói quen sinh hoạt ở một số địa phương hay ăn món tôm, cua sống (ăn gỏi hoặc nướng chưa chín).

Vì vậy, để phòng bệnh sán lá phổi cần lưu ý:

Không ăn cua hoặc tôm chưa nấu chín cần. Ăn chín, uống sôi.

Cần phát hiện sớm các trường hợp người bệnh sán lá phổi, điều trị dứt điểm nhằm hạn chế nguy cơ lây truyền bệnh.

Chú ý tới chế độ ăn uống khoa học và lành mạnh.

Vệ sinh tay và các dụng cụ chế biến thức ăn một cách sạch sẽ, đặc biệt là sau khi tiếp xúc với các loại tôm, cua, cá sống.

Dấu hiệu cảnh báo phổi có sán

Tôi rất thích ăn gỏi cua sống, gần đây lại bị ho nhiều, tức ngực. Vợ tôi nói có thể là triệu chứng của sán lá phổi.

Bác sĩ có thể cho biết cụ thể hơn về dấu hiệu của bệnh này?

Dấu hiệu cảnh báo phổi có sán - Hình 1

Tôi rất thích ăn gỏi cua sống, gần đây lại bị ho nhiều, tức ngực. Vợ tôi nói có thể là triệu chứng của sán lá phổi. Bác sĩ có thể cho biết cụ thể hơn về dấu hiệu của bệnh này?

Bác sĩ Phùng Xuân Hách, Bệnh viện Đặng Văn Ngữ, Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương

Trên thế giới có hơn 40 loài sán lá phổi thuộc giống Paragonimus đã được báo cáo lây nhiễm cho động vật và người. Trong số hơn 10 loài được báo cáo lây nhiễm sang người, phổ biến nhất là P. westermani. Hiện ở Việt Nam mới chỉ phát hiện được loài P. heterotremus gây bệnh trên người.

Bệnh sán lá phổi được xác định lưu hành ở một số tỉnh phía Bắc: Lai Châu, Sơn La, Hòa Bình, Lào Cai, Yên Bái, Hà Giang, Lạng Sơn, Nghệ An...

Sán lá phổi đẻ trứng, trứng theo đờm qua họng ra ngoài hoặc theo phân khi nuốt đờm, trứng rơi xuống nước. Ở môi trường nước, trứng phát triển và nở ra ấu trùng lông. Ấu trùng lông chui vào ốc để phát triển thành ấu trùng đuôi.

Ấu trùng đuôi rời ốc bơi tự do trong nước, xâm nhập vào tôm cua nước ngọt, rụng đuôi phát triển thành ấu trùng nang ở trong thịt và phủ tạng của tôm, cua.

Người (hoặc động vật) ăn phải tôm, cua có ấu trùng nang chưa được nấu chín như cua nướng, mắm cua, uống nước cua sống thì sau khi ăn ấu trùng sán vào dạ dày và ruột. Chúng xuyên qua thành ống tiêu hóa vào ổ bụng rồi từng đôi một xuyên qua cơ hoành và màng phổi vào phế quản để làm tổ ở đó.

Thời gian từ khi ăn phải ấu trùng đến khi có sán trưởng thành khoảng 5-6 tuần.

Các triệu chứng chính của bệnh sán lá phổi:

Người bệnh thường ho kéo dài nhiều tháng, nhiều năm, tiến triển từng đợt cấp tính. Ho và khạc đờm lẫn máu

Có thể có tức ngực, khó thở

Nghe phổi có ran ngáy, ran rít

Có hội chứng 3 giảm ở đáy phổi khi có tràn dịch màng phổi (nếu sán ở trong màng phổi chúng gây tràn dịch màng phổi)

Đối với những trường hợp sán khu trú ở phủ tạng khác, triệu chứng lâm sàng diễn biến phức tạp, tùy theo phủ tạng ký sinh

Bệnh nhân dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác như lao phổi, viêm phổi, viêm phế quản... Khi bệnh nhân có ho, đau tức ngực thường là đã có tổn thương tại phổi. Bệnh nhân nhiễm sán lá phổi nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời sẽ để lại những di chứng nặng nề tại phổi.

Để phòng bệnh sán lá phổi, người dân cần:

Luôn ăn chín, uống sôi. Để phòng trừ bị sán lá phổi, tuyệt đối không ăn cua hoặc tôm chưa nấu chín

Quản lý chất thải như đờm, phân hoặc dịch màng phổi, giữ vệ sinh môi trường

Tuyên truyền giáo dục sức khỏe trong cộng đồng: Ăn chín, uống chín, không ăn cua, tôm chưa nấu chín

Giải quyết mầm bệnh bằng cách phát hiện sớm và điều trị đặc hiệu cho người bệnh

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Có;
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

Viêm não tự miễn lại do khối u buồng trứngViêm não tự miễn lại do khối u buồng trứng
20:54:07 16/12/2024
Cô gái co giật, la hét liên tục, nguyên nhân ẩn giấu từ khối u buồng trứngCô gái co giật, la hét liên tục, nguyên nhân ẩn giấu từ khối u buồng trứng
18:12:59 16/12/2024
Phát hiện mới về lợi ích của cà phê với đường ruộtPhát hiện mới về lợi ích của cà phê với đường ruột
08:53:16 17/12/2024
Tin mừng cho người thích ăn bạch tuộcTin mừng cho người thích ăn bạch tuộc
08:20:15 16/12/2024
Giảm cholesterol nhờ ăn nho thường xuyênGiảm cholesterol nhờ ăn nho thường xuyên
15:48:35 17/12/2024
Dấu hiệu bị bong gân, sai khớpDấu hiệu bị bong gân, sai khớp
19:08:58 16/12/2024
Hóa ra đây là lý do hoa hồi được coi là 'báu vật trời ban'Hóa ra đây là lý do hoa hồi được coi là 'báu vật trời ban'
18:07:33 16/12/2024
Có dấu hiệu ung thư đại tràng nhưng cô gái không hay biếtCó dấu hiệu ung thư đại tràng nhưng cô gái không hay biết
08:49:06 16/12/2024

Tin đang nóng

Drama căng đét: Dương Mịch - Lưu Thi Thi giành giật vị trí nảy lửa kế Lưu Diệc Phi, tạo nên 30 phút im lặng đáng sợ trên thảm đỏ?Drama căng đét: Dương Mịch - Lưu Thi Thi giành giật vị trí nảy lửa kế Lưu Diệc Phi, tạo nên 30 phút im lặng đáng sợ trên thảm đỏ?
14:45:13 17/12/2024
Chuyện thật như đùa: Học đại học 3 năm, nữ sinh bất ngờ nhận được không báo "em không phải là sinh viên trường này"Chuyện thật như đùa: Học đại học 3 năm, nữ sinh bất ngờ nhận được không báo "em không phải là sinh viên trường này"
16:09:18 17/12/2024
Lộ thời điểm nghi Nhật Kim Anh được bạn trai mới cầu hônLộ thời điểm nghi Nhật Kim Anh được bạn trai mới cầu hôn
14:48:21 17/12/2024
Lisa (BLACKPINK) bị miệt thị ngoại hìnhLisa (BLACKPINK) bị miệt thị ngoại hình
15:12:58 17/12/2024
Sao Hàn 17/12: 'Á hậu bị Samsung ruồng bỏ' ngất xỉu liên tục, phải cấp cứuSao Hàn 17/12: 'Á hậu bị Samsung ruồng bỏ' ngất xỉu liên tục, phải cấp cứu
16:08:36 17/12/2024
Thanh Sơn lên tiếng về quan hệ hiện tại với Khả Ngân, nói đúng 1 câu gây chấn độngThanh Sơn lên tiếng về quan hệ hiện tại với Khả Ngân, nói đúng 1 câu gây chấn động
15:10:37 17/12/2024
Xem Olympia vô tình va phải trai đẹp nhà họ Hứa hệ thư sinh: 10 điểm "đường kiến thức", 10 điểm đường hình luôn!Xem Olympia vô tình va phải trai đẹp nhà họ Hứa hệ thư sinh: 10 điểm "đường kiến thức", 10 điểm đường hình luôn!
16:13:33 17/12/2024
"Tại sao Jung Woo Sung cứ phải chối bỏ mẹ của con trai mình?""Tại sao Jung Woo Sung cứ phải chối bỏ mẹ của con trai mình?"
17:36:13 17/12/2024

Tin mới nhất

Tim ghép tạng có thể lưu giữ ký ức cũ

Tim ghép tạng có thể lưu giữ ký ức cũ

16:02:19 17/12/2024
Trí nhớ không chỉ nằm trong bộ não - đó là khám phá khoa học mới được công bố. Gần đây, các nhà nghiên cứu đã ghi nhận thêm các trường hợp tương tự như vậy.
Vaccine chống ung thư của Nga dự kiến chính thức lưu hành đầu năm 2025

Vaccine chống ung thư của Nga dự kiến chính thức lưu hành đầu năm 2025

15:45:10 17/12/2024
Với vaccine chống ung thư, thế giới sắp được chứng kiến một bước ngoặt y học. Đây cũng là minh chứng cho sự tiến bộ vượt bậc trong việc sử dụng công nghệ để bảo vệ sức khỏe con người.
6 bước chăm sóc phục hồi da kích ứng

6 bước chăm sóc phục hồi da kích ứng

11:14:37 17/12/2024
Toner (hay còn gọi là nước cân bằng da) là sản phẩm dạng nước dùng ngay sau bước rửa mặt. Sử dụng toner sẽ giúp cấp ẩm tức thì, làm dịu các vùng da mẩn đỏ và hỗ trợ giảm viêm một cách nhẹ nhàng.
Đột quỵ đứng đầu bảng nguyên nhân gây tử vong tại Việt Nam

Đột quỵ đứng đầu bảng nguyên nhân gây tử vong tại Việt Nam

09:10:22 17/12/2024
Xu hướng gánh nặng bệnh tật đang chuyển dịch từ các bệnh truyền nhiễm sang bệnh không lây nhiễm và các yếu tố liên quan đến lối sống.
Cô gái Đà Nẵng bất ngờ la hét, rối loạn tâm thần

Cô gái Đà Nẵng bất ngờ la hét, rối loạn tâm thần

08:42:34 17/12/2024
Bệnh viêm não tự miễn đa phần thường xảy ra trên đối tượng là bệnh nhân nữ, trẻ tuổi. Biểu hiện ban đầu của bệnh thường là những rối loạn tâm thần, co giật.
COPD: "Sát thủ" gây tử vong hàng đầu trên thế giới

COPD: "Sát thủ" gây tử vong hàng đầu trên thế giới

08:40:30 17/12/2024
COPD (bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính) là 1 trong 3 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới, với hơn 380 triệu người mắc trên toàn cầu.
Mối đe dọa vô hình, hàng chục nhà khoa học cảnh báo về "dạng sống gương"

Mối đe dọa vô hình, hàng chục nhà khoa học cảnh báo về "dạng sống gương"

08:37:19 17/12/2024
Khi nhân loại thích nghi với những thách thức lớn như đại dịch, khủng hoảng khí hậu và sự tiến bộ nhanh chóng của AI, một mối đe dọa mới ít được khám phá đó là các dạng sống phản chiếu .
Lợi ích bất ngờ của việc ăn 1 tép tỏi sống mỗi ngày

Lợi ích bất ngờ của việc ăn 1 tép tỏi sống mỗi ngày

06:02:27 17/12/2024
Nhưng đồng thời, gội đầu thường xuyên cũng hòa tan bã nhờn một chất sáp được tạo ra bởi các tuyến bã nhờn gần nang lông. Bã nhờn giúp da đầu không bị quá khô và bảo vệ da khỏi bị nhiễm trùng.
Cách đi bộ giúp bạn sống thọ hơn

Cách đi bộ giúp bạn sống thọ hơn

05:57:00 17/12/2024
Các chuyên gia y tế cho rằng ngồi làm việc quá lâu, ít vận động khiến hệ xương khớp thoái hóa, các cơ quan khác cũng bị ảnh hưởng, thừa cân béo phì. Lười vận động là một trong những thói quen tàn phá tuổi thọ của bạn.
Can thiệp thành công cho 3 bệnh nhi mắc tim bẩm sinh

Can thiệp thành công cho 3 bệnh nhi mắc tim bẩm sinh

05:54:08 17/12/2024
Kết quả xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh cho thấy hình ảnh còn ống động mạch, thông liên nhĩ. Qua hội chẩn chuyên khoa, các bác sĩ chẩn đoán và chỉ định can thiệp bít dù ống động mạch cho trẻ.
Cách vaccine ung thư của Nga hoạt động trên cơ thể người

Cách vaccine ung thư của Nga hoạt động trên cơ thể người

05:51:35 17/12/2024
Trong đại dịch COVID-19, Nga đã phát triển vaccine Sputnik V của riêng mình để chống lại đại dịch và bán cho một số quốc gia. Ông Putin cũng tuyên bố dùng Sputnik.
Khoa học giải thích đắp chăn dày liệu có tốt cho sức khỏe

Khoa học giải thích đắp chăn dày liệu có tốt cho sức khỏe

21:16:59 16/12/2024
Cái lạnh giá vào ban đêm trong mùa đông khiến nhiều người tìm những cách hiệu quả để giữ ấm khi đi ngủ.

Có thể bạn quan tâm

Sự thật phía sau bức ảnh cô dâu trải chiếu ngồi ven đường ở Yên Bái

Sự thật phía sau bức ảnh cô dâu trải chiếu ngồi ven đường ở Yên Bái

Netizen

19:39:38 17/12/2024
Hình ảnh cô dâu trải chiếu ngồi đợi ven đường, không có chú rể bên cạnh khiến nhiều người đặt câu hỏi. Mới đây, video quay cảnh một cô dâu đội nón, trải chiếu ngồi ven đường thu hút sự quan tâm đặc biệt của dân mạng.
Bắt giữ đối tượng cho vay lãi nặng tới 365%/năm

Bắt giữ đối tượng cho vay lãi nặng tới 365%/năm

Pháp luật

19:36:27 17/12/2024
Trong gần 2 năm, Thuỷ đã cho 10 người dân vay tiền với lãi suất tới 365%/năm, thu lãi số tiền hơn 500 triệu đồng.
Pháp hạ dự báo tăng trưởng kinh tế do bất ổn chính trị

Pháp hạ dự báo tăng trưởng kinh tế do bất ổn chính trị

Thế giới

19:33:44 17/12/2024
Ngân hàng trung ương Pháp cũng hạ dự báo tăng trưởng kinh tế Pháp trong năm 2026 từ 1,5% xuống 1,3% cho năm 2026. Cũng theo ngân hàng này, kinh tế Pháp cũng dự kiến tăng trưởng 1,3% năm 2027.
Cặp đôi hơn 100 tuổi kết hôn sau 9 năm hẹn hò

Cặp đôi hơn 100 tuổi kết hôn sau 9 năm hẹn hò

Lạ vui

19:18:34 17/12/2024
Cụ bà Marjorie Fiterman (102 tuổi) và cụ ông Bernie Littman (100 tuổi) là minh chứng rõ ràng nhất cho câu nói tuổi tác không thể ngăn cản tình yêu .
Filip Nguyễn vui "đỉnh nóc, kịch trần", Huỳnh Như thốt lên điều ước khi thấy ĐTVN hạ Indonesia

Filip Nguyễn vui "đỉnh nóc, kịch trần", Huỳnh Như thốt lên điều ước khi thấy ĐTVN hạ Indonesia

Sao thể thao

19:17:07 17/12/2024
Sau gần 1 năm chờ đợi, cuối cùng thủ môn Filip Nguyễn cũng đã có được trận thắng đầu tiên khi bắt chính cho tuyển Việt Nam.
Không phải Yoona hay Jessica, tài tử hot nhất nhì Kbiz bị "tóm sống" hẹn hò với 1 cô gái có danh tính bất ngờ

Không phải Yoona hay Jessica, tài tử hot nhất nhì Kbiz bị "tóm sống" hẹn hò với 1 cô gái có danh tính bất ngờ

Sao châu á

19:10:31 17/12/2024
Ngày 17/12, tờ Osen tung ảnh tóm gọn nam ca sĩ kiêm diễn viên Ok Taecyeon hẹn hò với bạn gái. Cặp đôi bị chụp được khoảnh khắc sánh đôi bên nhau vào đêm khuya 15/12, khi tay đan tay dạo phố.
Không thời gian: Lộ diện thế lực ngầm kiểm soát bản Khò Hồng

Không thời gian: Lộ diện thế lực ngầm kiểm soát bản Khò Hồng

Phim việt

19:07:25 17/12/2024
Trong trích đoạn giới thiệu Không thời gian tập 13, một nhân vật mới tên Lãm (Anh Tuấn) xuất hiện trên địa bàn. Lãm là tên nghiện ma túy và dường như còn kiểm soát người dân ở khu vực này.
Một sao nữ Việt nổi tiếng: "Vì căn bệnh này nên tôi bị hiếm muộn"

Một sao nữ Việt nổi tiếng: "Vì căn bệnh này nên tôi bị hiếm muộn"

Sao việt

19:04:23 17/12/2024
Là khách mời trong chương trình Sống một đời rực rỡ , Phương Trinh Jolie đã có những chia sẻ về cuộc sống hôn nhân của mình với MC Hoàng Oanh.
Will Smith phủ nhận liên quan đến bê bối của Sean "Diddy" Combs

Will Smith phủ nhận liên quan đến bê bối của Sean "Diddy" Combs

Sao âu mỹ

18:47:46 17/12/2024
Will Smith thẳng thắn nhắc tới Sean Diddy Combs, phủ nhận mọi tin đồn cho rằng anh có liên quan đến vụ bê bối tình dục này.
Cô nàng sinh năm 1990 mang "sự sống" vào tổ ấm, cảm giác được "chữa lành" ngay khi bước vào nhà

Cô nàng sinh năm 1990 mang "sự sống" vào tổ ấm, cảm giác được "chữa lành" ngay khi bước vào nhà

Sáng tạo

17:26:42 17/12/2024
Trong cuộc sống hối hả của thời đại ngày nay, mỗi chúng ta đều khao khát một nơi bình yên để về, nơi mà mỗi bước chân bước vào là một lần được chữa lành tâm hồn, giống như cô gái sinh năm 1990 này đã làm với tổ ấm của mình.
Vũ Thảo My đắt show sau khi giành quán quân 'Our song Vietnam'

Vũ Thảo My đắt show sau khi giành quán quân 'Our song Vietnam'

Tv show

17:21:16 17/12/2024
Sau khi cùng Thu Minh giành giải quán quân Our song Vietnam - Bài hát của chúng ta , ca sĩ Vũ Thảo My nhận được nhiều chú ý của khán giả.