Hình nhân ma tuý – cuộc chiến mới của nước Mỹ ?

Cuộc chơi của những kẻ buôn ma túy tại Mỹ đang thay đổi khi liên tục chào mời những loại ma túy mới rẻ tiền nhưng nguy hiểm hơn, bất chấp việc con nghiện phải hứng chịu đau đớn dữ dội.

Thứ ma túy mới có tên “Xylazine” đang dần biến con nghiện trở thành xác sống, với số lượng ngày một tăng lên. Nước Mỹ đang phải đối mặt với một cuộc chiến mới.

Người ham rẻ, kẻ ham tiền

“Xylazine rẻ hơn cả heroin. Tôi đoán đây là lý do tại sao các con nghiện sử dụng nó. Tất nhiên, nó tệ, nhưng bạn biết làm gì khác khi cơn nghiện đến đâu?”, Martin – một người nghiện ma túy tại New York, thản nhiên nói về loại ma túy mới đang xuất hiện ngày càng nhiều trên đường phố nước này, cũng là loại ma túy khiến cơ thể anh lở loét.

Một lượng lớn những người nghiện sử dụng xylazine tại Mỹ cũng là người vô gia cư.

Trong hầu hết các trường hợp, xylazine – một loại thuốc an thần cho ngựa và các động vật khác – được “thêm vào” khi dùng fentanyl, chất ma túy tổng hợp gốc thuốc phiện opioid rất mạnh có thể gây chết người dù chỉ với một lượng nhỏ. Một nghiên cứu được công bố trên Science Direct cho thấy sự kết hợp trên, được gọi là “tranq” hoặc “tranq dope”, mang lại cảm giác hưng phấn kéo dài hơn.

Xylazine tác động đến người nghiện gần như ngay lập tức, với cảm giác “phê” có thể kéo dài 8 giờ hoặc lâu hơn tùy thuộc vào liều lượng và cách dùng. Song, nghiên cứu này cũng cho thấy việc sử dụng nhiều lần xylazine có thể gây hạ huyết áp, mờ mắt, suy giảm khả năng phán đoán, hôn mê, nói lắp, mất phương hướng, ức chế hô hấp và nhịp tim chậm. Tiếp tục sử dụng xylazine có thể gây hoại tử dẫn đến phải cắt cụt chi. Đó là trên lý thuyết, còn thực tế, xylazine đáng sợ hơn rất nhiều.

Andrew Walsleben, 27 tuổi, đã sử dụng nhiều loại ma túy, nhưng chỉ đến khi sử dụng cocaine pha với xylazine, tay chân anh mới bắt đầu có dấu hiệu hoại tử. Chẳng mấy chốc, người Andrew đầy những vết thương hở không thể lành và chứng rối loạn tâm thần đặc trưng của xylazine. “Tôi nghĩ người ta cho trứng nhện vào cocaine tôi mua, vì tôi nhìn thấy những con nhện dưới da và dưới móng chân của mình. Tôi thấy cả những vết lằn lớn di chuyển trên cơ thể mình khi nhìn vào gương”, Andrew thuật lại với New York Post, sau nhiều tháng từ bỏ thứ ma túy tử thần.

Còn với Tracey McCann, cảm giác ám ảnh là khi cô thức dậy buổi sáng và khóc vì cánh tay của mình như sắp chết. “Vết chích ma túy cứng lại thành vảy đen sần sùi”, Tracey tả lại. Tracey sợ, vì cô chẳng hiểu rõ thứ mà mình đang tiêm vào người là gì, chỉ gọi chung chung là ma túy. Trên đường phố Mỹ đang có rất nhiều con nghiện như thế, lở loét và loạn thần. Họ như những xác sống, luôn cúi rạp người khi bước chậm chạp trên đường, và trông như đang ngủ ngay cả khi đứng dậy.

Nguy hiểm, nhưng xylazine rẻ đến mức khó tin. Daily Mail đã tìm thấy loại thuốc này với giá thấp nhất là 1 USD/kg trên các hiệu thuốc trực tuyến. Một liều heroin có giá khoảng 5 USD, nhưng chỉ với 1 USD, con nghiện đã có thể mua được 3 liều xylazine, nên cứ 10 người nghiện thì có tới 8 người tìm mua loại thuốc này. Bên cạnh đó, xylazine được sản xuất dưới dạng chất lỏng nhưng đôi khi có sẵn dưới dạng bột và dễ dàng giao dịch cả trên mạng và trên đường phố.

Trong một thời gian dài, xylazine và heroin được cung cấp cùng nhau nhưng trong các gói riêng biệt để người dùng tự kiểm soát liều lượng, nhưng dần dần, heroin chỉ được trộn sẵn với xylazine theo tỷ lệ 20/80. Những người buôn bán khác đã đóng gói hoặc bao gồm xylazine với cocaine trong một hỗn hợp ma túy được gọi là “speed ball”. Vì thế, những người dùng ma túy thậm chí mua thuốc chỉ vì nó rẻ mà không biết tỉ lệ trộn xylazine cao tới mức nào. Frank Tarentino, đặc vụ phụ trách khu vực New York của DEA, cho biết: “Chúng tôi đã chứng kiến sự gia tăng trong việc phân phối các hỗn hợp cocaine-xylazine trên đường phố. Nó phổ biến, và nó đang trở nên tồi tệ hơn”.

Cuộc chiến với ma túy mới

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC), xylazine được tìm thấy ở ít nhất 48 bang của Mỹ từ đầu năm 2023 cho đến nay. Các ca tử vong do dùng quá liều ở Mỹ nói chung liên quan đến xylazine vào năm 2021 cao hơn 35 lần so với năm 2018. Tháng 4/2023, Nhà Trắng đã tuyên bố fentanyl-xylazine là “mối đe dọa mới nổi” của nước này. Người đứng đầu DEA Anne Milgram từng cảnh báo: “Những gì xylazine đang làm là tạo ra loại ma túy nguy hiểm nhất mà chúng tôi từng thấy, thậm chí còn nguy hiểm hơn fentanyl”.

Xylazine đã được một hãng dược của Đức điều chế từ năm 1962 và sử dụng như một loại thuốc có tác dụng an thần, hạ huyết áp và giảm đau. Tuy nhiên, do độc tính gây nghiện cao và nếu sử dụng dài ngày có thể gây teo cơ, tạo thành những vết loét nghiêm trọng trên cơ thể nên FDA Mỹ chỉ cấp phép dùng trong lĩnh vực thú y. Những kẻ buôn bán ma túy ở Puerto Rico bắt đầu sử dụng xylazine như một chất pha trộn từ những năm 2000. Ở Kensington của Mỹ, nơi có nhiều người Puerto Rico sinh sống, xylazine được tìm thấy vào năm 2006. Nhưng phải đến khoảng năm 2018, việc sử dụng xylazine mới bắt đầu bùng nổ tại đây và khắp vùng Đông Bắc. Một số nhà dịch tễ học đưa ra giả thuyết rằng trong thời kỳ đại dịch COVID-19, những chai xylazine nội địa, được mua trực tuyến theo đơn thuốc thú y, đã trở nên phổ biến với con nghiện vì rẻ tiền, dễ kiếm.

Những người nghiện sử dụng xylazine thường gặp phải tình trạng lở loét nghiêm trọng trên cơ thể.

Hiện nay, nguồn cung ma túy nói chung và xylazine nói riêng đến từ những băng đảng mafia khét tiếng. Ana Gabriela Rubio Zea, 32 tuổi, gây sốt trên Instagram với những bức ảnh thể hiện mình là đại gia với túi hiệu, xe xịn, nghỉ dưỡng đắt tiền. Vẫn là Rubio Zea, hôm 17/3, xuất hiện trên mạng xã hội với những hình ảnh khác: Áo len và quần jean, đi cùng với các sĩ quan cảnh sát Guatemala, nơi cô bị bắt với cáo buộc cung cấp tiền chất fentanyl từ Trung Quốc cho băng đảng tội phạm Sinaloa.

Theo cáo trạng công bố ngày 14/4, trong gần 10 năm, Rubio Zea đã dàn xếp việc nhập khẩu trái phép các chất điều chế ma túy cho Sinaloa, rồi tuồn vào Mỹ. DEA xác nhận, Sinaloa chịu trách nhiệm chính trong việc tuồn số lượng lớn fentanyl, và rồi xylazine vào Mỹ trong vài năm qua. Băng đảng này sử dụng các cách khác nhau để mua tiền chất fentanyl từ các công ty hóa chất và dược phẩm ở các nước, phần lớn là thông qua môi giới, mà Rubio là một “nhà môi giới” trong số này. Nhưng, bắt được Rubio cũng chưa thể chặn nguồn ma túy.

Sau khi xylazine trót lọt “chảy vào nước Mỹ”, theo chuyên gia Tarentino, New York mới là đích đến của lượng lớn cocaine, heroin, fentanyl và xylazine. Các loại ma túy này sau đó được phân phối tiếp đến các thành phố và tiểu bang xa xôi, và đến tay con nghiện. Bridget Brennan, công tố viên đặc biệt về ma túy của New York, tin rằng xylazine đang được trộn với các loại ma túy từ chính các khu điều chế ở Mỹ chứ không phải nước ngoài.

Đường đi của xylazine đã rõ, nhưng việc xóa bỏ xylazine tại Mỹ lại đầy khó khăn, với khó khăn trước nhất là cứu lấy chính những “xác sống” đang bị xylazine bào mòn. “Tác động của xylazine không giống bất cứ trường hợp nào từng thấy trước đây. Chúng tôi phải thay đổi cách cấp cứu liên tục. Nếu như họ quá liều, và tình trạng quá liều lan rộng, điều đó sẽ rất đáng lo ngại”, Klipp – y tá tình nguyện của Savage Sister Recovery tham gia hỗ trợ những người nghiện suy kiệt vì xylazine ở khu vực Kensington, chia sẻ.

Chính quyền của Tổng thống Joe Biden đã xây dựng chiến lược hành động 6 trụ cột để đối phó với sự gia tăng quá nhanh của loại ma túy xác sống này, bao gồm cả giám định, thu thập dữ liệu, phòng ngừa và giảm nguồn cung. Song, Nhà Trắng cũng thừa nhận rằng tuy việc kiểm tra xylazine đang được tiến hành trong các cơ sở thực thi pháp luật và cộng đồng nhưng vẫn chưa đủ. Đáng chú ý, đến ngày 28/2/2023, Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm Mỹ mới chính thức coi xylazine là ma túy, dù hàng trăm, thậm chí là hàng nghìn cơ sở điều chế xylazine đã mọc lên ở nhiều bang.

Trong khi đó, xylazine đã đến châu Âu. Một người đàn ông 43 tuổi ở Anh, được truyền thông xác định là Karl Warburton, đã chết tại nhà riêng vào tháng 5/2022. Đây là nạn nhân đầu tiên của Anh tử vong vì xylazine. Trong cơ thể anh ta, các bác sĩ tìm thấy dấu vết của heroin, cocaine, fentanyl và xylazine. Theo cảnh sát, anh ta có thể không biết rằng mình đang sử dụng loại thuốc này, vì nhiều khả năng Warburton đã mua heroin và không biết nó được tẩm xylazine và fentanyl. Kết quả điều tra do Telegraph công bố nói thêm rằng “đây là trường hợp tử vong đầu tiên liên quan đến việc sử dụng xylazine được báo cáo ở Anh và thậm chí cả châu Âu, đồng thời cho thấy xylazine đã được đưa vào nguồn cung cấp thuốc ở Anh”.

Năm 2023, khu vực châu Âu đã bắt đầu ghi nhận sự xuất hiện của xylazine ở Pháp, Bỉ, Hà Lan, dấu hiệu cho thấy một đại dịch ma túy mới có thể nguy cơ xảy ra ở quy mô toàn cầu. Tuy nhiên, chưa có nhiều tài liệu được công bố về những nỗ lực quốc tế nhằm ngăn chặn sự lan rộng của loại ma túy mới này. Sự đồng thuận về cách đối phó có phải là lý do?

“Cách hiệu quả nhất để ngăn chặn thiệt hại về người là cắt nguồn cung ở đầu dây chuyền buôn ma túy. Bạn không muốn đợi cho đến khi nó xuất hiện trên đường phố để cố gắng loại bỏ nó đi”, công tố viên Brennan nhận định. Đó, phải chăng cũng là con đường mà xylazine cần bị xóa bỏ?