Giáo viên trực tiếp dạy thực nghiệm tiết lộ cách đ.ánh giá năng lực, phẩm chất HS
Để thầy cô linh hoạt trong cách đ.ánh giá năng lực, phẩm chất học sinh đã được tác giả sách giáo khoa ngầm gửi vào qua những bài giảng, như vậy sẽ sát thực hơn.
“Thời gian này, nhà trường chúng tôi cũng đang tổ chức tập huấn cho giáo viên ở các khối lớp, đặc biệt là ở 7 và lớp 10. Khi tiếp cận chương trình mới này, bản thân tôi thấy khá hào hứng và cũng đã tự tìm hiểu từ rất lâu, cũng rất may mắn khi tôi được lựa chọn để dạy lớp thực nghiệm sách giáo khoa mới.
Theo cảm nhận riêng của mình, để đ.ánh giá năng lực, phẩm chất học sinh thì không thể nào chỉ qua một bài học, mà phải trải qua cả một quá trình dài. Mỗi bài học đều góp phần hình thành dần dần những phẩm chất này cho mỗi học sinh. Mỗi bộ môn hay mỗi chương trình dạy, thầy cô giáo đều sử dụng rất nhiều công cụ để đ.ánh giá, ví dụ: Có giáo viên dùng phiếu đ.ánh giá theo từng tiêu chí, có người đ.ánh giá theo sản phẩm của học sinh như hồ sơ nhật kí, bản ghi chép, bộ câu hỏi,…
Nhưng với tôi thì khá đơn giản, môn Giáo dục kinh tế và Pháp luật của tôi khá đặc thù, căn cứ vào đối tượng học sinh tôi đ.ánh giá thông qua chính câu trả lời, thông qua chính thái độ, hành vi, việc làm, sự hợp tác của các em trên lớp, hoặc thông qua các hoạt động phản biện.
Bản thân tôi cũng hay lựa chọn phương pháp đ.ánh giá thông qua sản phẩm học tập như: Học sinh có thể làm album, video, viết một bài luận, làm một đề tài nghiên cứu khoa học, viết sách, vẽ truyện tranh,…”, cô Nghiêm Thị Thu Trang – Giáo viên dạy môn Giáo dục kinh tế và Pháp luật của Trường trung học phổ thông Nguyễn Bỉnh Khiêm (Cầu Giấy, Hà Nội) đã cho biết khi trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam.
Cô Nghiêm Thị Thu Trang – Giáo viên dạy môn Giáo dục kinh tế và Pháp luật Trường trung học phổ thông Nguyễn Bỉnh Khiêm (Cầu Giấy, Hà Nội). Ảnh: NVCC.
Theo cô Trang: “Tôi cũng như các thầy cô giáo tự đưa ra tiêu chí đ.ánh giá riêng của mình, chứ không hoàn toàn có một công cụ mẫu nào cụ thể, nếu đ.ánh giá theo tiêu chí cũ thì khá máy móc và có phần áp đặt vì nhận thức và sự hiểu biết của học sinh ở mỗi vùng miền thường không đều nhau. Đ.ánh giá năng lực phẩm chất học sinh mà lại dựa theo một khuôn mẫu chung sẽ không chính xác.
Khi giáo viên nghe học sinh trả lời là đã có thể cảm nhận được học sinh đã hiểu và thay đổi hay chưa, tiến bộ thế nào. Thái độ của học sinh ban đầu có thể thờ ơ, nhưng càng về sau càng tích cực hơn, hào hứng tham gia,…như vậy các thầy cô có thể đ.ánh giá được ngay.
Ngoài việc, giáo viên tự cảm quan về học sinh, các nhóm có sản phẩm học tập cũng có thể tự đ.ánh giá sau khi các em báo cáo, hoặc giữa các nhóm có sự đ.ánh giá lẫn nhau, giáo viên sẽ là người đ.ánh giá cuối cùng. Theo tôi như vậy sự đ.ánh giá sẽ tương đối chính xác với từng học sinh, từng nhóm làm việc.
Có thể nói, việc để thầy cô linh hoạt trong cách đ.ánh giá năng lực, phẩm chất học sinh đã được nhóm tác giả sách giáo khoa “ngầm” gửi vào qua những bài giảng, sự linh hoạt khi đ.ánh giá học sinh ở khắp các vùng miền sẽ sát với thực tế hơn, không thể đ.ánh giá học sinh trường này phải giống như học sinh trường kia, hoặc khu vực này phải bằng khu vực kia. Học sinh của ngày hôm nay đã tiến bộ hơn ngày hôm qua, như vậy đã là thành công rồi”.
Cô Trang cho biết: “Được dạy thực nghiệm 2 tiết môn Giáo dục kinh tế và Pháp luật ở lớp 10, cũng có thuận lợi khi tôi được đào tạo chuyên ngành Kinh tế Chính trị, và bản thân đã có sự tìm hiểu trước từ rất lâu về chương trình. Các hoạt động đều có phần mở đầu, khám phá, luyện tập, vận dụng. Tác giả đã có những gợi ý rất hấp dẫn cho từng hoạt động, ví dụ: Quan sát tranh, nghe một tác phẩm âm nhạc, tham gia một trò chơi, giải quyết một tình huống, nghe một câu chuyện,…
Nhưng theo tôi, cũng sẽ có nhiều thầy cô giáo sẽ gặp khó khăn khi triển khai dạy môn học này, bởi nhiều thầy cô chưa được đào tạo đúng chuyên ngành, những giáo viên trẻ chưa có nhiều kinh nghiệm bởi đây là cả một chương trình mới hoàn toàn khác hẳn so với chương trình hiện hành.
Sự thành công của chương trình mới sẽ phụ thuộc phần lớn ở các thầy cô, nếu không hiểu, không cảm nhận được thì không thể truyền đạt đến học sinh”.
Học sinh lớp 10 Trường trung học phổ thông Nguyễn Bỉnh Khiêm (Cầu Giấy, Hà Nội) trong tiết dạy thực nghiệm môn Giáo dục kinh tế và Pháp luật. Ảnh: NVCC.
Nội dung chương trình mới, học sinh có bỡ ngỡ ?
Video đang HOT
Chương trình mới hoàn toàn như vậy, học sinh sẽ cảm nhận và tiếp thu kiến thức ra sao? Về vấn đề này, theo cô Trang: “Bản thân tôi thực dạy, cũng như các giáo viên tham dự giờ, cùng thầy cô chủ nhiệm đều có chung nhận định là các em học sinh khi được học nội dung chương trình mới đều có sự tiếp nhận tốt, rất hào hứng.
Ngay như cách tác giả lựa chọn các tình huống rất gần gũi thiết thực với đời sống hàng ngày. Kiến thức vừa tích hợp nội môn, vừa tích hợp liên môn giúp các em có nhiều hoạt động như mỹ thuật, sáng tác truyện, âm nhạc,…điều này khiến học trò khá hứng thú.
Cách tiếp cận với kiến thức, nhưng giáo viên không còn là người truyền thụ tri thức một chiều đơn thuần mà định hướng, dẫn lối cho học sinh tự tìm hiểu, khám phá, gợi ý cho giáo viên có những cách tiếp cận hứng thú hơn so với trước đây. Học sinh tự bày tỏ ý kiến, phản biện, nêu quan điểm, rèn kĩ năng, phát triển phẩm chất năng lực cũng từ đây mà ra”.
Cô Nghiêm Thị Thu Trang – Giáo viên dạy môn Giáo dục kinh tế và Pháp luật Trường Nguyễn Bỉnh Khiêm (Cầu Giấy, Hà Nội) trong giờ dạy thực nghiệm. Ảnh: NVCC.
Đổi mới cách tiếp cận kiến thức trên lớp
Cô Trang chia sẻ: “Sự đổi mới rõ nét nhất là cách tiếp cận kiến thức trên lớp của học sinh, học sinh được hoạt động nhiều hơn thay vì chỉ ngồi nghe và ghi chép, mỗi bài được tiếp cận rõ ràng với 4 phần.
Với phần mở đầu, giáo viên có thể tổ chức mini game, hoặc một trò chơi nào đó với mục đích “khởi động” tinh thần học sinh, lôi kéo các em có hứng thú vào bài học mới, giúp học sinh nhận thấy sự cần thiết của môn học.
Tiếp theo là hoạt động khám phá. Lúc này thầy cô cho học sinh chiếm lĩnh tri thức qua rất nhiều hình thức khác nhau, có thể đặt học sinh vào một tình huống vấn đề, cho các em nghe một câu chuyện,…để từ đó khám phá ra những thông tin mà nếu chỉ nhìn qua khó có thể phân biệt được đúng sai. Theo tôi đ.ánh giá thì đây là phần rất quan trọng trong nền kiến thức mới khi học sinh tìm hiểu.
Sau khi các con khám phá, lúc này đến phần luyện tập và vận dụng. Các con vận dụng những phần kiến thức, kĩ năng vừa được học để củng cố bài tập, tham gia giải quyết những tình huống giả định. Khâu này là bước tiếp theo cuối cùng thực hiện trong chuỗi hoạt động cuối bài học, và cũng nhằm đ.ánh giá sự tiếp thu kiến thức, đ.ánh giá năng lực, phẩm chất của mỗi học sinh”.
Không đăng ký thi đua sẽ không phải viết sáng kiến kinh nghiệm
Sáng kiến đạt giải sẽ liên quan đến việc đ.ánh giá năng lực, t.iền thưởng, danh hiệu. Vì thế, ai sao chép, mua bán sáng kiến cần lên án thói giả dối, hư danh.
Đã qua cái thời năm nào mỗi giáo viên cũng phải viết một cái sáng kiến kinh nghiệm. Viết đến nỗi nhiều thầy cô giáo chỉ nghe từ "sáng kiến" đã thấy áp lực, mệt mỏi.
Nhưng dù thế, cũng chỉ vài ba ngày, thậm chí chỉ một đêm có giáo viên cũng kịp cho ra lò (mà chúng tôi hay nói vui là "đẻ" ra) một "sáng kiến" bằng việc sao chép, cóp nhặt trên mạng hay có người đặt mua cho đỡ nhọc công chỉnh sửa, và các thầy cô ưu ái gọi nó bằng cái tên "sáng kiến kinh ngạc".
Muốn đạt các danh hiệu thi đua mà mua bán, sao chép sáng kiến thì cần lên án thói giả dối, hư danh (Ảnh: Ánh Dương)
Trường ít giáo viên còn đỡ, trường năm bảy chục, thậm chí hàng trăm thầy cô giáo thì chỉ vài năm tủ lưu hồ sơ sáng kiến đã không còn chỗ chứa.
Và thế là, số phận những cái sáng kiến gọi là kinh ngạc kia lại chạy ra hàng buôn ve chai đồng nát để nhường chỗ cho những sáng kiến mới tiếp tục ra lò sau đó.
Nhiều quy định buộc phải có sáng kiến kinh nghiệm đã bị bãi bỏ
Theo Nghị định số: 02/VBHN-BNV hợp nhất Nghị định 56 và Nghị định 88/NĐCP về đ.ánh giá phân loại cán bộ, công chức, viên chức thì tiêu chuẩn cán bộ, công chức để đ.ánh giá loại hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ đều phải:
"Có sáng kiến, giải pháp cụ thể được áp dụng, nâng cao hiệu quả, hiệu lực hoạt động của các cơ quan, tổ chức hoặc của ngành, lĩnh vực được giao phụ trách và được cấp có thẩm quyền công nhận."
Tuy nhiên, ngày 13/8/2020, Chính phủ ban hành Nghị định số 90/2020/NĐ-CP về đ.ánh giá, xếp loại chất lượng cán bộ, công chức, viên chức có hiệu lực thi hành kể từ ngày 20/8/2020.
Trong đó có nội dung nổi bật là quy định đ.ánh giá, phân loại chất lượng cán bộ, công chức, viên chức theo các mức hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ không còn yêu cầu có sáng kiến kinh nghiệm như ở các văn bản trước đây.
Điều lệ về Hội thi giáo viên dạy giỏi, giáo viên chủ nhiệm giỏi trước đây cũng buộc giáo viên tham gia thi phải trải qua vòng thi đầu tiên là nộp sáng kiến kinh nghiệm.
Trong khi đó, Hội thi giáo viên dạy giỏi, giáo viên chủ nhiệm giỏi cấp trường thì năm nào cũng tổ chức, đồng nghĩa với việc năm nào giáo viên cũng phải có từ 1 đến 2 cái sáng kiến (nếu đề tài viết sáng kiến thi giáo viên dạy giỏi trùng với công tác chủ nhiệm thì giáo viên chỉ cần 1 cái sáng kiến, nếu không trùng bắt buộc giáo viên chủ nhiệm phải có 2 cái sáng kiến).
Thế nhưng, theo điều lệ về Hội thi giáo viên dạy giỏi mới ban hành năm 2020 thì giáo viên dự thi giáo viên giỏi (dạy giỏi, chủ nhiệm giỏi) không còn phải nộp sáng kiến kinh nghiệm nữa.
Điều này đã giải tỏa biết bao áp lực cho nhà giáo vì hàng năm không còn phải lo lắng buộc phải có ít nhất một sáng kiến kinh nghiệm.
Muốn được bằng khen, muốn đạt danh hiệu chiến sĩ thi đua phải có sáng kiến
Tại khoản 3, Điều 9, Nghị định số 91/2017/NĐ-CP quy định danh hiệu "Chiến sĩ thi đua cơ sở" được xét tặng hàng năm cho cá nhân đạt các tiêu chuẩn sau:
" a) Đạt tiêu chuẩn danh hiệu "Lao động tiên tiến" hoặc "Chiến sĩ tiên tiến";
Có sáng kiến để tăng năng suất lao động, tăng hiệu quả công tác được cơ sở công nhận hoặc có đề tài nghiên cứu khoa học đã nghiệm thu được áp dụng tại cơ quan, tổ chức, đơn vị hoặc mưu trí, sáng tạo trong chiến đấu, phục vụ chiến đấu, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được đơn vị công nhận.
Viên chức muốn đạt danh hiệu Chiến sĩ thi đua cấp tỉnh/thành phố thì phải có 2 năm liền đạt Chiến sĩ thi đua cơ sở.
Hoặc để được khen thưởng Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ thì viên chức phải được tặng bằng khen cấp bộ, ngành, tỉnh, đoàn thể trung ương, đạt danh hiệu "Chiến sỹ thi đua cơ sở" liên tục từ 5 năm trở lên.
Như vậy, viên chức muốn đạt danh hiệu Chiến sĩ thi đua cơ sở, Chiến sĩ thi đua thành phố hay nhận Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ thì bắt buộc phải có sáng kiến - thực hiện qua hàng năm.
Việc quy định, muốn đạt các danh hiệu thi đua như Chiến sĩ thi đua các cấp, bằng khen của Chính phủ yêu cầu giáo viên phải có sáng kiến kinh nghiệm là hoàn toàn phù hợp.
Bởi, những danh hiệu này khi đạt được giáo viên không chỉ nâng cao danh tiếng còn được nhận t.iền thưởng, được ưu tiên khi xét thăng hạng, có người còn được đưa vào nguồn để thăng tiến sau này.
Vì thế, không còn là bắt buộc phải viết sáng kiến tràn lan như trước đây để giáo viên lấy lý do sao chép, mua bán nộp cho đủ yêu cầu mà liên quan đến thi đua, đến việc đ.ánh giá năng lực, đến t.iền thưởng và danh hiệu về sau. Bởi thế, việc sao chép, mua bán sáng kiến cần lên án thói giả dối, hư danh.
Lần đầu tiên, 4 giáo viên ở Phan Rang- Tháp Chàm bị công khai tên vì sao chép sáng kiến kinh nghiệm.
Mới đây, Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh có công văn số 3463/SGDĐT-VP gửi các đơn vị trực thuộc về hướng dẫn xét công nhận sáng kiến và đề xuất công nhận phạm vi ảnh hưởng của sáng kiến, đề tài khoa học phục vụ công tác thi đua, khen thưởng ngành giáo dục và đào tạo.
Theo đó, những quy định về một sáng kiến kinh nghiệm khá chặt chẽ:
- Không trùng nội dung của giải pháp trong đăng ký sáng kiến nộp trước;
- Chưa công khai trong các văn bản, sách báo, tài liệu kỹ thuật đến mức căn cứ vào đó có thể thực hiện ngay được;
- Không trùng với giải pháp của người khác đã được áp dụng hoặc áp dụng thử, hoặc đưa vào kế hoạch áp dụng, phổ biến hoặc chuẩn bị các điều kiện để áp dụng, phổ biến;
Kiểm tra những điều quy định này khá dễ dàng, chỉ cần gõ nhẹ lên google là sẽ ra ngay những yêu cầu cần tìm.
Nếu các địa phương cũng thực hiện đúng những quy định này, chắc chắn ngành giáo dục sẽ có những sáng kiến kinh nghiệm thực chất. Và, chợ sáng kiến không cần phải dẹp cũng tự động tan rã.
Chúng tôi cho rằng, việc Bộ Giáo dục bỏ một số quy định viết sáng kiến kinh nghiệm như trước đây đã giảm nhiều áp lực cho giáo viên, đã xóa dần thói hư danh, thành tích ảo để hướng tới một nền giáo dục thực chất hơn.
Những thầy cô giáo thật sự có năng lực, có sáng kiến thật sự cải tiến chất lượng dạy học thì tình nguyện đăng ký thi đua. Những sáng kiến được viết bằng chính kinh nghiệm giảng dạy của mình cũng sẽ rất hữu ích để nhiều thầy cô giáo tham khảo, học tập.
Vấn đề còn lại là từng địa phương sẽ có cách làm hiệu quả để ngăn chặn nạn sáng kiến giả, để người đạt giải sáng kiến cũng như được công nhận các danh hiệu thi đua hoàn toàn xứng đáng.
Tài liệu tham khảo:
thuvienphapluat.vn/van-ban/bo-may-hanh-chinh/Nghi-dinh-91-2017-ND-CP-huong-dan-Luat-thi-dua-khen-thuong-315685.aspx
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
'Người trong cuộc' nói gì về những tiết dạy thực nghiệm sách giáo khoa mới? Việc đ.ánh giá được quy định đến tính toàn diện về năng lực kỹ năng kiến thức. Hình thức cũng rất đa dạng từ việc đ.ánh giá trong quá trình học đến các bài kiểm tra "Năm vừa qua, trường tôi được chọn để tiến hành dạy thực nghiệm sách giáo khoa mới của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam theo chương...
