Giảm gánh nặng của bệnh ung thư
Nhìn tổng quan trên bản đồ ung thư thế giới, tỷ lệ người mắc bệnh của nước ta không cao, nhưng tỷ lệ tử vong tương đối lớn, do phần lớn người bệnh đến khám ở giai đoạn cuối nên rất khó điều trị.
Trong khi đó, ung thư không phải án tử cũng không phải là dấu chấm hết, nếu được phát hiện sớm. Do vậy, để giảm gánh nặng của bệnh ung thư, cần nâng cao nhận thức về dự phòng, phát hiện sớm, tăng cường khám sàng lọc.
Khám sàng lọc nhằm phát hiện sớm ung thư tại Bệnh viện K.
Tỷ lệ mắc không cao, nhưng tỷ lệ tử vong tương đối lớn
Đầu năm 2019, khi kiểm tra sức khỏe để đi làm việc ở nước ngoài, chị N.H.L. (22 tuổi, ở huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình) phát hiện có khối u vùng trung thất. Sau đó, bệnh nhân đến khám chuyên khoa tại Bệnh viện Ung bướu Hà Nội và được chẩn đoán, mắc u lympho ác tính. Đây là bệnh đứng thứ 11 về tỷ lệ mắc và đứng thứ 11 về tỷ lệ tử vong trong số các loại bệnh ung thư.
Sau 6 chu kỳ truyền hóa chất và thuốc điều trị đích, sức khỏe của chị L. tiến triển, khối u giảm kích thước rõ rệt, không còn tính chất ác tính. Từ tháng 10-2019, bệnh nhân dừng điều trị hóa chất, rồi 3 tháng sau mang thai con đầu lòng và mới đây đã sinh một bé trai khỏe mạnh nặng 3,5kg.
Tiến sĩ, bác sĩ Bùi Vinh Quang, Giám đốc Bệnh viện Ung bướu Hà Nội cho biết, mỗi năm, bệnh viện thực hiện khoảng 8.000 ca phẫu thuật, điều trị nội trú cho hơn 55.000 lượt bệnh nhân. Với các phương pháp điều trị tiên tiến hiện nay, ung thư không phải là án tử, không phải là dấu chấm hết. Chỉ cần người bệnh có niềm tin, tuân thủ phác đồ điều trị và kiên cường chiến đấu với bệnh tật, thì hạnh phúc vẫn sẽ luôn mỉm cười.
Đề cập đến vấn đề này, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Văn Quảng, Giám đốc Bệnh viện K cho rằng, tỷ lệ chữa khỏi ung thư cao hay thấp tùy thuộc vào việc bệnh được phát hiện ở giai đoạn sớm hay muộn. Ở Việt Nam có ba loại ung thư thường gặp là phổi, gan, dạ dày. Những bệnh lý này thường tiên lượng rất xấu, tỷ lệ tử vong cao.
Đặc biệt, người bệnh đến khám ở giai đoạn muộn, các bác sĩ không thể can thiệp, chỉ có thể điều trị giảm nhẹ. Đây chính là lý do khiến tỷ lệ tử vong do ung thư ở Việt Nam cao.
Theo Bộ Y tế, ở Việt Nam, mỗi năm ghi nhận khoảng 165.000 ca mắc mới và có 300.000 bệnh nhân đang sống chung với ung thư. Nhìn tổng quan trên bản đồ ung thư thế giới, tỷ lệ mắc ung thư của Việt Nam không cao, nhưng tỷ lệ tử vong tương đối lớn, xếp vị trí 56/185 quốc gia và vùng lãnh thổ với tỷ lệ 104,4/100.000 dân.
Theo Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Chấn Hùng, Chủ tịch Hội Ung thư Việt Nam, nguyên nhân phần lớn là từ những nhận thức không đúng, thậm chí sai lầm của người dân Việt Nam về loại bệnh này. Đó là, suy nghĩ mắc ung thư là do số phận, có tâm lý buông xuôi, không thể chịu đựng mới tìm đến bệnh viện.
Khám, sàng lọc phát hiện ung thư sớm tại Bệnh viện đa khoa quốc tế Thu Cúc. Ảnh: Xuân Lộc
Cần thực hiện đồng bộ 4 nội dung cơ bản
Các phương tiện chẩn đoán, trang thiết bị, thuốc điều trị ung thư ở nước ta đã ngang bằng với nhiều nước trên thế giới. Để giám gánh nặng của bệnh ung thư, theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Văn Quảng, cần thực hiện đồng bộ, toàn diện và hiệu quả 4 nội dung cơ bản của chiến lược phòng, chống ung thư, gồm: Phòng bệnh, sàng lọc chẩn đoán sớm, điều trị và chăm sóc giảm nhẹ. Tuy nhiên, có một bất cập là bảo hiểm y tế vẫn chưa chi trả cho hoạt động sàng lọc, phát hiện sớm ung thư.
“Về lâu dài, nếu Quỹ Bảo hiểm y tế chi trả được một phần cho hoạt động sàng lọc ung thư, nhất là với nhóm đối tượng có nguy cơ cao sẽ giúp người dân được phát hiện sớm, điều trị hiệu quả”, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Văn Quảng nói.
Còn theo Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn, lợi ích của việc tầm soát ung thư sớm là rất rõ ràng. Thời gian qua, ngành Ung bướu cũng có nhiều nỗ lực giảm nhẹ gánh nặng trên phạm vi cộng đồng, như: Tập trung đẩy mạnh công tác truyền thông, nâng cao nhận thức về dự phòng, phát hiện sớm, tăng cường khám sàng lọc ung thư ở quy mô rộng… Hiện, Bộ Y tế đang xây dựng Luật Khám chữa bệnh sửa đổi, trong đó dự kiến bổ sung quy định bảo hiểm y tế chi trả sàng lọc cho một số loại ung thư nhiều người mắc, như: Phổi, gan, vú, dạ dày…
Để phòng, tránh ung thư, Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Chấn Hùng khuyến cáo, phụ nữ trên 40 tuổi cần tầm soát ung thư vú và cổ tử cung. Nam giới trên 40 tuổi nghiện thuốc lá nặng (kể cả đã bỏ) cần tầm soát ung thư phổi, trên 50 tuổi cần tầm soát ung thư tuyến tiền liệt.
Video đang HOT
Đối với những người có nguy cơ cao (viêm gan B, C) nếu trên 40 tuổi nên kiểm tra, rà tìm ung thư gan. Người có bệnh sử viêm loét dạ dày có thể xét nghiệm tìm vi khuẩn HP để có hướng xử lý thích hợp…
“Mỗi loại ung thư đều có triệu chứng riêng, nhưng giữa chúng vẫn có những dấu hiệu báo động chung, như: Rối loạn tiêu hóa, táo bón, tiêu chảy, vết sùi loét không lành, ra máu bất thường, ăn không tiêu, khó nuốt, suy nhược, sụt cân… Do đó, người bệnh cần phải đi khám sớm và kỹ”, Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Chấn Hùng khuyến cáo.
10 bệnh ung thư thường gặp nhất ở người trẻ tuổi, cách nhận biết
Ung thư không phổ biến ở người trẻ tuổi, nhưng nhiều loại ung thư có thể xảy ra ở nhóm tuổi này và việc điều trị những loại ung thư này có thể gặp nhiều khó khăn.
Ung thư bắt đầu khi các tế bào bắt đầu phát triển ngoài tầm kiểm soát. Các tế bào ở gần như bất kỳ bộ phận nào của cơ thể đều có thể trở thành ung thư, và sau đó có thể lây lan sang các vùng khác của cơ thể.
Ung thư ở độ tuổi thanh niên
Không có định nghĩa chặt chẽ nào phân tách ung thư ở trẻ em với ung thư ở người trẻ tuổi. Nhưng vì mục đích thống kê, ung thư ở thanh niên thường được coi là những bệnh bắt đầu từ 20 đến 39 tuổi.
Ung thư bắt đầu ở trẻ em hoặc thanh thiếu niên ít phổ biến hơn nhiều. Các loại ung thư phát triển ở trẻ em và thiếu niên thường khác với các loại phát triển ở người lớn. Ung thư ở trẻ em thường là kết quả của những thay đổi gen diễn ra rất sớm trong cuộc đời, đôi khi thậm chí trước khi sinh. Không giống như nhiều bệnh ung thư ở người lớn, ung thư ở trẻ em và thanh thiếu niên không liên quan chặt chẽ đến lối sống hoặc các yếu tố nguy cơ môi trường.
Các loại ung thư xảy ra ở thanh niên là sự kết hợp của nhiều loại có thể phát triển ở trẻ em, thanh thiếu niên và người lớn tuổi.
Các bệnh ung thư phổ biến nhất ở người trẻ
Các loại ung thư gặp ở người trẻ (từ 20 đến 39 tuổi) không phải là duy nhất ở nhóm tuổi này, nhưng các loại phổ biến nhất ở độ tuổi này phần lớn khác với ở trẻ em hoặc người lớn tuổi.
Ung thư vú
Ung thư vú thường thấy ở phụ nữ lớn tuổi. Trước 30 tuổi hiếm gặp, nhưng nó trở nên phổ biến hơn khi phụ nữ già đi. Ở những người trẻ tuổi, triển vọng có xu hướng tốt hơn ở những người lớn tuổi hơn vào thời điểm chẩn đoán.
Dấu hiệu phổ biến nhất của ung thư vú là một khối u thường cứng và không đau, mặc dù một số khối u có thể mềm hoặc thậm chí đau. Phụ nữ trẻ thường có khối u ở vú không phải là ung thư. Trên thực tế, phụ nữ càng trẻ thì càng có nhiều khả năng là u lành tính (không phải ung thư). Mặc dù hầu hết các khối u không phải là ung thư vú, nhưng luôn có khả năng một khối u có thể là ung thư, ngay cả ở phụ nữ trẻ.
Các dấu hiệu có thể có khác của ung thư vú bao gồm đau hoặc sưng vú, da vú dày lên, núm vú thay đổi hoặc dịch (không phải sữa) rỉ ra từ núm vú.
Dù phụ nữ ở độ tuổi nào, các khối u ở vú và những thay đổi khác cũng cần được bác sĩ kiểm tra để chắc chắn rằng họ không phải là ung thư vú.
U lympho (không Hodgkin và Hodgkin)
U lympho là bệnh ung thư bắt đầu từ một số tế bào miễn dịch được gọi là tế bào bạch huyết. Những bệnh ung thư này thường ảnh hưởng đến các hạch bạch huyết hoặc các mô bạch huyết khác, như amiđan hoặc tuyến ức. Chúng cũng có thể ảnh hưởng đến tủy xương và các cơ quan khác.
U lympho có thể gây ra các triệu chứng khác nhau tùy thuộc vào vị trí của ung thư. Một số triệu chứng phổ biến hơn bao gồm sụt cân, sốt, đổ mồ hôi, mệt mỏi và nổi cục (sưng hạch bạch huyết) dưới da ở cổ, nách hoặc bẹn.
Có 2 loại ung thư hạch chính: U lympho Hodgkin (đôi khi được gọi là bệnh Hodgkin) và Non-Hodgkin lymphoma. Cả hai loại đều có thể xảy ra ở thanh niên.
U lympho Hodgkin phổ biến nhất ở 2 nhóm tuổi: từ 15 đến 40 tuổi, nhưng thường là những người ở độ tuổi 20 và nhóm sau 55 tuổi.
U lympho không Hodgkin ít phổ biến hơn u lympho Hodgkin ở người trẻ tuổi, nhưng nguy cơ mắc sẽ tăng lên khi mọi người già đi. Có nhiều loại u lympho không Hodgkin. Một số loại thường thấy ở người trẻ tuổi có xu hướng phát triển nhanh chóng và cần điều trị ngay, nhưng chúng cũng có xu hướng đáp ứng với điều trị tốt hơn u lympho không Hodgkin ở người lớn tuổi.
Ung thư tế bào hắc tố
U hắc tố là một loại ung thư da. Nó có nhiều khả năng xảy ra ở người lớn tuổi hơn, nhưng nó cũng có ở những người trẻ hơn. Trên thực tế, u ác tính là một trong những loại ung thư phổ biến nhất ở những người dưới 30 tuổi (đặc biệt là phụ nữ trẻ). U ác tính di truyền trong gia đình có thể xảy ra ở độ tuổi trẻ hơn.
Dấu hiệu cảnh báo quan trọng nhất đối với khối u ác tính này là một vết mới trên da hoặc một điểm đang thay đổi về kích thước, hình dạng hoặc màu sắc. Một điểm trông khác với tất cả các điểm khác trên da của bạn cũng có thể là một cảnh báo. Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu cảnh báo nào trong số này, hãy đến bác sĩ kiểm tra da.
Cơ hội chữa khỏi khối u ác tính thường rất tốt nếu được phát hiện và điều trị sớm. Nhưng nếu để tự nhiên, nó có thể phát triển và lây lan nhanh chóng, khó điều trị hơn rất nhiều.
Sarcoma
Sarcoma là một loại ung thư bắt đầu trong các mô như xương hoặc cơ. Có 2 loại sarcoma chính: Sarcoma mô mềm (bắt đầu trong cơ, mỡ, mạch máu hoặc một số mô khác của cơ thể) và Sarcoma xương
Sarcoma có thể phát triển ở mọi lứa tuổi, nhưng một số loại xảy ra thường xuyên nhất ở thanh thiếu niên lớn tuổi và thanh niên.
Sarcoma mô mềm
Những loại ung thư này có thể bắt đầu ở bất kỳ bộ phận nào của cơ thể, nhưng chúng thường phát triển ở tay hoặc chân. Rhabdomyosarcoma, một loại ung thư bắt đầu từ các tế bào thường có khả năng biệt hóa thành các tế bào cơ xương, thường gặp nhất ở trẻ em dưới 10 tuổi, nhưng nó cũng có thể phát triển ở thanh thiếu niên và thanh niên. Hầu hết các loại sarcoma mô mềm khác trở nên phổ biến hơn khi con người già đi.
Các triệu chứng phụ thuộc vào vị trí bắt đầu của sarcoma và có thể bao gồm các cục u (có thể gây đau hoặc không), sưng tấy hoặc các vấn đề về ruột.
Sarcoma xương thường gặp nhất ở thanh thiếu niên, nhưng chúng cũng có thể phát triển ở người trẻ. Chúng thường gây đau xương trở nên tồi tệ hơn vào ban đêm hoặc khi hoạt động. Chúng cũng có thể gây sưng tấy ở khu vực xung quanh xương.
Ung thư bộ phận sinh dục nữ (cổ tử cung và buồng trứng)
Ung thư cổ tử cung có xu hướng xảy ra ở tuổi trung niên. Hầu hết bệnh này được tìm thấy ở phụ nữ dưới 50 tuổi. Nó hiếm khi xảy ra ở phụ nữ dưới 20. Hầu hết ung thư cổ tử cung có thể được phát hiện sớm, hoặc thậm chí ngăn ngừa, bằng các xét nghiệm tầm soát.
Vắc xin ngừa virus HPV, loại virus có liên quan đến hầu hết các bệnh ung thư cổ tử cung, cũng có thể giúp ngăn ngừa nó. Triệu chứng phổ biến nhất của ung thư cổ tử cung là chảy máu âm đạo bất thường.
Ung thư buồng trứng phổ biến hơn ở phụ nữ lớn tuổi hơn phụ nữ dưới 40. Nhưng một số loại ung thư buồng trứng ít phổ biến hơn, được gọi là khối u tế bào mầm, phổ biến ở thanh thiếu niên và phụ nữ trẻ hơn phụ nữ lớn tuổi.
Ung thư buồng trứng giai đoạn đầu thường không gây ra các triệu chứng, nhưng một số phụ nữ có thể cảm thấy no nhanh khi ăn hoặc họ có thể bị đầy hơi bất thường, đau bụng hoặc các triệu chứng tiết niệu. Phụ nữ có bất kỳ triệu chứng nào kéo dài hơn một vài tuần nên đi khám bác sĩ.
Ung thư tuyến giáp
Nguy cơ ung thư tuyến giáp có xu hướng tăng lên khi mọi người già đi, nhưng nó thường được phát hiện ở độ tuổi trẻ hơn hầu hết các loại ung thư ở người lớn khác. Nó phổ biến hơn ở phụ nữ nhiều hơn ở nam giới.
Triệu chứng phổ biến nhất của ung thư tuyến giáp là một khối u ở phía trước cổ. Hầu hết các khối u tuyến giáp không phải là ung thư, nhưng điều quan trọng là phải được bác sĩ kiểm tra để chắc chắn. Các triệu chứng khác của ung thư tuyến giáp có thể bao gồm đau hoặc sưng ở cổ, khó thở hoặc khó nuốt và thay đổi giọng nói.
Cơ hội chữa khỏi những bệnh ung thư này thường rất tốt, đặc biệt là ở những người trẻ tuổi.
Ung thư tinh hoàn
Ung thư tinh hoàn thường phát triển ở nam giới trẻ hơn. Khoảng một nửa số ca ung thư tinh hoàn xảy ra ở nam giới trong độ tuổi từ 20 đến 34, nhưng nó có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi.
Thông thường, triệu chứng đầu tiên của ung thư tinh hoàn là một khối u trên tinh hoàn, hoặc tinh hoàn bị sưng hoặc lớn hơn. Một số khối u tinh hoàn có thể gây đau, nhưng hầu hết thì không. Điều quan trọng là phải đi bác sĩ kiểm tra bất kỳ cục u nào càng sớm càng tốt để có thể tìm ra nguyên nhân.
Nhìn chung, triển vọng điều trị về ung thư tinh hoàn là rất tốt, và hầu hết các loại ung thư này đều có thể chữa khỏi.
Ung thư đại trực tràng
Ung thư đại trực tràng phổ biến hơn nhiều ở người lớn tuổi, nhưng chúng có thể xảy ra ở lứa tuổi trẻ hơn. Ở những người trưởng thành trẻ tuổi, họ có nhiều khả năng liên quan đến tình trạng di truyền làm tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh.
Các xét nghiệm tầm soát thường có thể phát hiện sớm những bệnh ung thư này, nhưng việc tầm soát không được khuyến khích cho người trẻ tuổi trừ khi họ có các yếu tố nguy cơ cao, chẳng hạn như một tình trạng di truyền đã biết.
Các triệu chứng của ung thư đại trực tràng có thể bao gồm chảy máu trực tràng, phân có màu sẫm, thay đổi thói quen đi tiêu, đau bụng, chán ăn và sụt cân.
Ở những người trẻ tuổi, triển vọng đối với những bệnh ung thư này có xu hướng tốt hơn ở những người lớn tuổi vào thời điểm ung thư được phát hiện.
Khối u não và tủy sống
Có nhiều loại u não và tủy sống, cách điều trị và triển vọng đối với từng loại là khác nhau. Ở trẻ em, hầu hết các khối u não bắt đầu ở các phần dưới của não, chẳng hạn như tiểu não (điều phối chuyển động) hoặc thân não (kết nối não với tủy sống). Người lớn có nhiều khả năng phát triển khối u ở các phần trên của não.
Các khối u tủy sống ít phổ biến hơn khối u não ở tất cả các nhóm tuổi.
Các khối u não có thể gây đau đầu, buồn nôn, nôn mửa, nhìn mờ hoặc nhìn đôi, chóng mặt, co giật, khó đi lại hoặc cầm nắm đồ vật và các triệu chứng khác.
Ca mổ đặc biệt cho người đàn ông Hà Nội mắc ung thư còng gập lưng Người đàn ông Hà Nội mắc ung thư nhưng cơ thể suy kiệt, gù gập người, muốn phẫu thuật bác sĩ phải bố trí bàn mổ đặc biệt. Bệnh nhân P.V.N, 56 tuổi, trú tại Ba Vì, Hà Nội được chẩn đoán u tuyến giáp thùy trái, kích thước 10x6 mm, cần phải phẫu thuật. Tuy nhiên, bệnh nhân gầy yếu chỉ nặng...