Gần 90 tuổi vẫn cần mẫn “trồng người”!
Lớp học không bảng đen, phấn trắng, các học trò có nhiều lứa tuổi, trình độ. Ở đây, thầy giáo sẽ đi từng bàn, hướng dẫn cho từng học trò. Ngoài việc học chữ, thầy còn dạy cách làm người và hướng nghiệp cho học sinh của mình.
Đó là lớp học của thầy giáo Nguyễn Trà, năm nay đã gần 90 tuổi nhưng vẫn hằng ngày cần mẫn dạy học miễn phí cho những trẻ em có hoàn cảnh khó khăn, trẻ em khuyết tật tại địa phương.
Xuất phát từ tình thương
Thầy Trà xuất thân từ một dòng họ nhiều đời dạy học, trong gia phả dòng họ Nguyễn, có cụ tổ từng là Quốc sư thời vua Lê chúa Trịnh. Ngay từ khi còn nhỏ, cậu bé Trà đã nổi tiếng là một học trò thông minh, nhanh nhẹn, lại được kế thừa truyền thống hiếu học của gia đình.
Lớp học ngay tại sân nhà của thầy Trà. Ảnh:M.Tiến
Thời còn học phổ thông, thầy từng được vinh danh là “Cậu bé vàng” của Hà Nội. Sau khi đỗ tú tài phần II, Nguyễn Trà là một trong số ít học sinh được tuyển vào Trường đại học Sư phạm I, Hà Nội khóa đầu tiên năm 1954. Mặc dù tốt nghiệp chuyên ngành vật lý nhưng thầy có thể dạy bất cứ môn học nào, thầy còn đọc thông viết thạo 4 ngoại ngữ: Anh, Pháp, Đức, Italia. Thời trẻ, thầy tình nguyện lên dạy ở các trường miền núi, sau lại vào Đồng bằng sông Cửu Long. Sau hai năm tham gia giảng dạy tại nước Cộng hòa dân chủ Công-gô, thầy về nhận công tác tại Trường Trung học phổ thông Lê Quý Đôn (Hà Nội) cho đến ngày nghỉ hưu.
Khi về nghỉ hưu cũng là lúc thầy Trà có nhiều thời gian để quan sát khu dân cư mình ở, thấy nhiều đứa trẻ có hoàn cảnh khó khăn, không có điều kiện đến lớp, thầy không khỏi trăn trở khi nghĩ đến tương lai mịt mù của chúng, nếu không được đi học. “Sống ở trên đời mà không biết chữ thì thiệt thòi lắm.
Nhiều cháu nhỏ rất ham học, có tố chất nhưng vì điều kiện gia đình quá khó khăn nên không được đi học, phải ở nhà phụ giúp cha mẹ. Tôi muốn mang đến cho các cháu một tương lai khác, một tương lai tươi sáng hơn, tôi bàn với gia đình sẽ mở một lớp học miễn phí ngay tại nhà. Lớp học ấy sẽ là mái ấm thứ hai, là môi trường giáo dục tốt cho các cháu”, thầy Trà chia sẻ.
Với suy nghĩ ấy, năm 1992, thầy Trà mở lớp với cái tên “Lớp học tình thương”. Những học sinh đến với lớp của thầy thời điểm ấy chủ yếu là những em có hoàn cảnh khó khăn. Về sau, thầy động viên cả những đứa trẻ sống lang thang bằng nghề bán báo, đánh giầy, không nhà cửa…đến học.
Bên cạnh việc dạy chữ, thầy luôn tâm niệm phải dạy cả đạo đức, dạy cách làm người để chúng trở thành người có ích cho xã hội. Suy nghĩ như vậy, thầy đổi tên lớp thành lớp học “Hướng thiện”. Thầy giải thích: “Hướng thiện có nghĩa là hướng đến nhân nghĩa, lương thiện. Ở đây, cả thầy và trò đều phải tu dưỡng. Con người ta dù xuất thân và sống trong hoàn cảnh nào cũng phải hướng tới sự trung thực, lương thiện. Thầy tu đức, lòng thương người, còn trò học đạo làm người, hướng đến những điều tốt đẹp”.
Thầy cho biết, trong giao tiếp với các học sinh, kể cả những người xung quanh, thầy luôn giữ tác phong chuẩn mực, nói không thừa, không thiếu câu chữ, đầy đủ chủ ngữ, vị ngữ. Thầy không rao giảng đạo đức một cách sáo rỗng mà phải lấy mình làm gương. Mỗi lần lên lớp thì nhất cử nhất động phải gương mẫu để cho các học trò noi theo. Có lần, thầy còn chìa bàn tay cho chúng tôi xem, thầy bảo, mình dạy học trò phải cắt móng tay, giữ gìn vệ sinh sạch sẽ thì bản thân mình cũng phải làm gương trước.
Học trò của thầy có nhiều lứa tuổi, nhiều trình độ khác nhau, thầy xếp lịch không theo trình độ hay chuyên môn cụ thể, mà sẽ kèm từng người trong cả buổi học. Các cháu nhỏ bậc tiểu học được dạy toán, tiếng Việt, rèn luyện chữ viết. Học sinh cấp 2 được dạy toán, lý, hóa. Còn lứa học sinh cấp 3 được ôn tập, bồi dưỡng kiến thức để thi đại học. Thầy còn nhận dạy cho những người có nhu cầu đi nước ngoài đến học tiếng Anh, Pháp, Đức. Lớp học của thầy Trà bao năm nay vẫn vậy, không có bảng đen phấn trắng, chỉ đơn sơ vài chiếc bàn, chục chiếc ghế, nhưng đã cưu mang bao phận đời, dạy chữ cho biết bao thế hệ học sinh.
Cũng bởi mong muốn đem những điều tốt đẹp đến cho đời, cho người, gần 30 năm qua, thầy Nguyễn Trà vẫn lặng lẽ, không ngại khó khăn, tìm đến những đứa trẻ kém may mắn ở chợ lao động, xóm trọ nghèo để động viên khích lệ các em đến lớp, giúp các em thay đổi suy nghĩ, định hướng tương lai bằng chính con đường học vấn. Đối với nhiều mảnh đời kém may mắn, thầy còn hỗ trợ cả về vật chất trong điều kiện có thể. Tiếng lành đồn xa, ngày càng có nhiều học sinh được các phụ huynh tin tưởng gửi gắm đến ông giáo già, với hy vọng con cháu họ không những học được con chữ mà còn được chỉ bảo những điều hay lẽ phải.
Chị Đào Thu Hà (Phạm Ngọc Thạch, Đống Đa, Hà Nội), phụ huynh em Phạm Quốc Anh, học sinh lớp 7 đang theo học thầy từ đầu năm tới nay cho biết, “Quốc Anh là học sinh khá, nhưng có tính tự phụ, không khiêm tốn học hỏi, hơn nữa ở nhà lại không chịu nghe lời bố mẹ. Mặc dù chị dành khá nhiều thời gian để kèm cặp cho con, nhưng chị không tìm được phương pháp phù hợp. Nhiều lúc anh chị cảm thấy bế tắc, không biết phải dạy con như thế nào. Được biết lớp của thầy Trà vừa dạy chữ, vừa rèn đức nên chị quyết định gửi con để nhờ thầy chỉ bảo. Thầy còn cho phép chị ngồi cùng với con để học phương pháp của thầy, kèm cặp thêm cho Quốc Anh những lúc ở nhà. Đến nay, ngoài học lực tăng đáng kể, Quốc Anh còn trở nên ngoan ngoãn hơn. Nhờ đó, vợ chồng chị cũng đỡ lo lắng đi nhiều”.
Ngoài dạy chữ, dạy làm người, thầy còn hướng nghiệp
Ngoài dạy kiến thức, dạy làm người, thầy còn hướng nghiệp cho các em. Thầy bảo: “Thầy thường khuyên những em có học lực khá, giỏi cố gắng để theo học đại học đúng với chuyên môn mình yêu thích. Còn đối với những em có học lực trung bình, kinh tế gia đình lại khó khăn thì nên học một cái nghề nào đó phù hợp để sớm ổn định cuộc sống chứ không hướng đến những điều viển vông, xa thực tế, vất vả cho các em và gia đình”.
Trong quá trình hướng dẫn học trò, thầy cho phụ huynh ngồi xem phương pháp của thầy để về phụ đạo thêm cho các con. Ảnh-M.Tiến
Gần 30 năm qua, thầy Trà không nhớ đã dạy cho bao nhiêu thế hệ học trò, có những học trò nay đã gần 50 tuổi, mặc dù không nhớ nổi con số chính xác nhưng thầy nhớ những hoàn cảnh đặc biệt của các em. Nhiều trường hợp được thầy dạy dỗ, đến nay đã thành đạt, không chỉ có công ăn việc làm, mà còn có thể giúp nhiều người có công việc để ổn định cuộc sống. Thầy chia sẻ: “Đến với lớp học, có cháu thì mồ côi cả cha lẫn mẹ, có người thân mắc bệnh hiểm nghèo, cháu thì cha mẹ nghiện ngập, công việc không ổn định… Mỗi cháu một số phận nhưng tôi nhìn thấy ở chúng có những ước mơ trong sáng, tất cả đều mong muốn trở thành người có ích cho xã hội”.
Học trò của thầy đều đặn hằng năm vẫn tìm về thăm hỏi, ôn lại chuyện cũ, chia sẻ những vui buồn, khó khăn hay thành công trong cuộc sống. Với thầy, đó chính là sự đền đáp ý nghĩa nhất, là động lực để thầy cố gắng và cũng là niềm vui đối với thầy lúc tuổi già.
Chị Lê Kim Cúc, chủ nhà hàng ở đường Tôn Thất Tùng, Hà Nội, cũng là học trò cũ của thầy chia sẻ: “Tôi có may mắn được theo học thầy từ khi lên 6, điều ảnh hưởng lớn nhất ở thầy đó là nhân cách, sự mẫu mực hiếm có, thầy luôn chuẩn mực trong từng lời nói, lời giảng. Phong cách dạy của thầy luôn dễ hiểu, gần gũi, luôn tìm cách để động viên học sinh cố gắng. Thầy luôn chia sẻ mọi khó khăn với học sinh, thầy còn tự bỏ tiền túi của mình để mua phần thưởng cho chúng tôi. Nhờ thầy, tôi cũng như nhiều thế hệ học sinh khác đã trưởng thành, trở thành người có ích cho xã hội. Những thành công của tôi hiện tại chính là nhờ sự định hướng nghề nghiệp của thầy”.
Với những đóng góp của mình, năm 2014, thầy Trà vinh dự được Nguyên Chủ tịch nước Trương Tấn Sang gửi thư khen ngợi. Mong rằng thầy sẽ luôn mạnh khỏe để đóng góp nhiều hơn nữa tâm huyết, sự tận tâm của mình cho xã hội, là tấm gương sáng cho thế hệ trẻ noi theo.
Cao Tiến
Theo laodongthudo
"Tôi nguyện dạy trẻ khuyết tật đến hơi thở cuối cùng"
"Có những buổi học, tôi đang dạy thì bỗng một học sinh la hét, mất kiểm soát hành vi và đập phá mọi thứ xung quanh. Nhìn thấy như vậy, các bạn khác gào theo, em lại cười ầm lên, tất cả đều căng như dây đàn.
Cảnh tượng thế không phải là hiếm ở lớp học Hy Vọng này".
Đó là chia sẻ của cô giáo Nguyễn Thị Côi, 78 tuổi, giáo viên tình nguyện phụ trách dạy học miễn phí cho trẻ em khuyết tật, mồ côi cha mẹ, trẻ lang thang cơ nhỡ giữa lòng thủ đô.
Cô giáo Nguyễn Thị Côi, 78 tuổi dạy học miễn phí cho trẻ khuyết tật, mồ côi suốt 26 năm qua
26 năm đi tìm con chữ cho trẻ khuyết tật, mồ côi
Một buổi sáng trời thu Hà Nội, nắng trải vàng trên khắp những con đường, chúng tôi có mặt tại nhà văn hóa khu dân cư 2, phường Tân Mai, Hoàng Mai, Hà Nội.
Bước vào lớp học rộng chừng gần 20m2, một tấm bảng đen to và hơn chục bộ bàn ghế đủ kiểu dáng, được gom nhặt lại, kê ngay ngắn thành hai dãy bàn. 24 em học sinh đồng loạt đứng dậy chào to: "Chúng em chào anh ạ!". Thoạt nhìn, không ai nghĩ đây là lớp học dành cho trẻ có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn.
Đó chính là lớp học Hy vọng do cô giáo Nguyễn Thị Côi đảm nhiệm. Dù năm nay cô 78 tuổi, mắt đã mờ, chân chậm, tay run nhưng hàng ngày cô vẫn cần mẫn lên lớp không quản ngại nắng mưa, gió rét để làm bà, làm mẹ và làm cô giáo cho 24 đứa trẻ có hoàn cảnh éo le đến quặn lòng.
Cô Côi nhớ lại: "Bắt đầu từ năm 1994, khi đang là Hiệu trưởng Trường tiểu học Hoàng Văn Thụ, tôi được biết UBND quận Hai Bà Trưng tìm giáo viên để mở lớp dành cho trẻ lang thang, cơ nhỡ và trẻ em nghèo. Nhận thấy đây là một việc làm hết sức ý nghĩa, cho nên tôi đã xung phong nhận lớp".
Sau khi nhận lớp, cô Côi đến từng tổ dân phố, từng xóm trọ lao động ven đê sông Hồng để vận động phụ huynh cho con đến lớp. Khi ấy nhiều gia đình còn xua đuổi, nhất quyết không chịu cho con đến lớp học chữ xóa mù, vì nhiệm vụ của những đứa trẻ đó buộc phải ở nhà kiếm tiền, làm lao động chính trong gia đình.
Nhưng cô Côi vẫn kiên trì, hàng ngày đều mang sách vở đến để vừa dạy, vừa thuyết phục gia đình cho các em ra lớp tập trung.
Thấm thoát vậy mà đã được gần nửa đời người, cô Côi cười: "Không biết là cái duyên hay cái nghiệp, tên tôi đã mặc định sẵn gắn liền với việc dạy chữ cho trẻ mồ côi, trẻ khuyết tật. Có những học sinh giờ đây đã có nghề nghiệp ổn định, có người học lên tới đại học, đó là điều hạnh phúc nhất của một bà giáo già như tôi".
Không chỉ dạy học cho các em là trẻ lang thang cơ nhỡ, cô Côi còn vận động phụ huynh có con bị thiểu năng trí tuệ cho các em đến học miễn phí tại lớp của mình.
"Tôi muốn trao cho các cháu một cơ hội được hòa nhập cộng đồng, được học tập và được kết bạn", cô Côi tâm sự.
Khi tuyển đối tượng học sinh mới vào lớp cũng là lúc cô giáo Côi phải đối mặt với sự vất vả hơn. "Có những buổi học, tôi đang dạy các em đánh vần thì bỗng một học sinh la hét, do bị mất kiểm soát hành vi và đập phá mọi thứ xung quanh.
Nhìn thấy như vậy, các em khác gào theo, em lại cười ầm lên, tất cả đều căng như dây đàn. Cảnh tượng thế không phải là hiếm ở lớp học Hy Vọng này, tuần nào cũng có vài ba buổi học như vậy".
"Mới đầu tiếp xúc, tôi sợ lắm, luống cuống không biết xử lý ra sao. Nhưng dần dần tôi đã tìm đọc thêm nhiều sách để biết các xoa dịu cơn đau của những đứa trẻ bị khuyết tật, nhiễm chất độc da cam/dioxin.
Những lúc như vậy tuyệt đối không được quát tháo, to tiếng, người giáo viên phải bình tĩnh, ôm học trò vào lòng, từ từ dỗ dành, nịnh cho ăn kẹo, cho đi chơi... bằng cả tình yêu thương của người bà, người mẹ rồi các em sẽ bình tĩnh lại", cô Côi chia sẻ.
Dạy trẻ đến hơi thở cuối cùng
Lớp học Hy Vọng của cô giáo Côi không có tiếng trống trường thúc giục vội vã, không có sự ồn ào, náo nhiệt, mà ấm cúng, gần gũi bởi tình thương vô bờ bến của cô giáo dành cho những đứa trẻ có số phận kém may mắn.
Chung một phòng học nhưng mỗi em học một chương trình, em học sách lớp 1, em học sách lớp 3, em lại học sách lớp 5; một lớp học 5 trình độ. Có lẽ điểm chung nhất giữa các em là hoàn cảnh, trò đùa trớ trêu của số phận. Những học trò đều là những em khuyết tật, bị tự kỷ, thiểu năng trí tuệ, bị ảnh hưởng chất độc da cam/dioxin...
Các em ngay từ nhỏ đã phải lăn lộn với cuộc mưu sinh, thiếu thốn tình cảm, sự quan tâm, dạy bảo từ bố mẹ nên tính cách và tâm hồn dường như cũng trở nên chai sạn với cuộc đời, chẳng còn ngại ngừng gì với những người lạ.
"Nhưng cái khó nhất khi dạy trẻ thiểu năng là các em hầu như không có trí nhớ. Muốn giảng cho các em hiểu, phải giảng nhiều lần.
Mỗi khi các em làm bài, tôi phải chụp các công thức toán học và bảng cửu chương để từ những kiến thức sẵn có đó, học trò có thể vận dụng vào từng bài toán cụ thể. Vất vả là thế, ấy nhưng chưa ngày nào dám nghỉ dạy; chỉ lo mình không lên lớp, các em sẽ lười học ngay", bà giáo già tâm sự.
"Chị cả" của lớp năm nay đã ngoài 30 tuổi, khuôn mặt ngờ nghệch, đôi mắt vô hồn đờ đẫn, cùng là người theo học lớp này lâu nhất.
Suốt 7 năm qua, "chị cả" Lê chăm chỉ đi học, giờ chị đã biết viết, biết tính và học đến chương trình sách lớp 3. Chị Lê cười: "Ở lớp vui lắm, cô giáo Côi không quát mắng bao giờ, được cho kẹo mỗi ngày. Nhờ cô mà Lê biết viết chữ đẹp, biết đọc thông tin trên tờ rơi đấy..."
Nhìn đứa học trò ngờ nghệch của mình, cô Côi bùi ngùi nhớ lại: "Không riêng gì Lê, lần đầu tiên, sau khoảng 3 tháng dạy cho trẻ em lang thang cơ nhỡ thì một hôm có em Hiền chạy về bảo: Cô ơi, con đọc được chữ ở mấy tấm biển ngoài kia rồi.
Hạnh phúc quá, vui mừng quá, thế là hai cô trò ôm nhau khóc, chắc Hiền cũng không hiểu vì sao tôi khóc, nó là đứa học trò mồ côi đầu tiên biết chữ trong lớp này".
Nhìn vào ánh mắt rơm rớm, ngân ngấn lệ của cô Côi, tôi chợt hiểu rằng, với cô đó là niềm động viên, an ủi lớn nhất cho những tháng ngày vất vả đã qua.
Ở cái tuổi mà người ta sum vầy bên con cháu để an hưởng tuổi già, cô Côi vẫn ngày ngày tận tụy đến với lớp học Hy Vọng.
Cô cười hiền: "Các em đã thiệt thòi quá rồi. Giúp cho những đứa trẻ biết được chữ cái, con số cũng là để cho các con bớt đi phần nào thiệt thòi trong cuộc sống.
Tôi làm mọi thứ vì các con và không mong đợi điều gì ngoài việc các con khỏe mạnh và ngoan ngoãn. Đến đây tôi tìm thấy được những niềm vui, rèn luyện được sức khỏe, tránh được bệnh tật".
Chia sẻ niềm vui cùng cô giáo Côi, cuối tháng 9/2019 vừa qua, cô đã được vinh danh phụ nữ tiêu biểu Thủ đô vì những đóng góp thầm lặng, miệt mài suốt 26 năm qua.
Cô Côi khiêm tốn: "Tôi chỉ là trong ít các giáo viên được vinh danh, tuy chưa đóng góp được nhiều cho xã hội, nhưng đây cũng sẽ là động lực để tôi gắng sức hơn nữa vì những học trò khuyết tật của mình.
Mong sao cho có sức khỏe để dạy học đến 90, 100 tuổi; cho các em có chỗ dựa, có một nơi đi về và quan trọng hơn là cho chúng được hy vọng vào ngày mai tương sáng hơn như chính cái tên tôi đặt- Lớp học Hy vọng".
"Giáo viên nào cũng mong học trò mình thành đạt, nên người có ích cho xã hội. Nhưng riêng tôi, tôi chỉ mong các trò của mình có thể đọc thông, viết thạo, ý thức được hành vi của mình mà hòa nhập cộng đồng", cô Côi tâm sự.
Hà Cường
Theo Dân trí
Cô giáo khi thương, giận học trò đành "tự hét toáng lên cho mình nghe" Mỗi khi tức giận, hay có lúc vì thương các em quá, cô Lan đành la, hét toáng lên. Ở lớp học khác, điều này thật khủng khiếp nhưng ở đây, cô la cho chính mình nghe, cho vơi nỗi lòng mình chứ các em chỉ cười. Trong giờ học, tiếng giáo viên vang lên chỉ để phụ họa cho bài giảng, chứ...