EU kêu gọi Nga khôi phục Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen
Ngày 26/8, Phó Chủ tịch Ủy ban châu Âu kiêm Ủy viên Thương mại của Liên minh châu Âu (EU), ông Valdis Dombrovskis đã kêu gọi Nga khôi phục Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen, thỏa thuận cho phép xuất khẩu ngũ cốc Ukraine an toàn qua các cảng ở Biển Đen.
Lời kêu gọi được đưa ra sau khi Moskva rút khỏi thỏa thuận này vào tháng trước.
Tàu chở ngũ cốc di chuyển dọc Eo biển Bosphorus ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
Ông Dombrovskis nhấn mạnh những hạn chế của Nga đối với công tác vận chuyển ngũ cốc của Ukraine qua Biển Đen đang tạo ra nhiều vấn đề, không chỉ đối với Kiev mà còn đối với nhiều nước đang phát triển.
Phát biểu với báo giới bên lề Hội nghị Bộ trưởng Thương mại Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) ở Ấn Độ, ông Dombrovskis cho biết: “Chúng tôi ủng hộ mọi nỗ lực của Liên hợp quốc (LHQ) và Thổ Nhĩ Kỳ liên quan Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen”.
Theo quan chức trên, EU đang cung cấp các tuyến thương mại thay thế, còn được gọi là “các tuyến đường đoàn kết”, tới Ukraine để phục vụ hoạt động xuất khẩu ngũ cốc và các mặt hàng khác. Ông nêu rõ kể từ khi thỏa thuận ngũ cốc qua Biển Đen hết hiệu lực, khoảng 45 triệu tấn ngũ cốc, hạt có dầu và các sản phẩm liên quan đã được xuất khẩu thông qua các tuyến đường thay thế qua Ba Lan và Romania, mang lại tuyến huyết mạch quan trọng cho Ukraine. Ngoài nông sản, các tuyến đường đoàn kết của EU cũng giúp Ukraine xuất khẩu hơn 36 triệu tấn hàng hóa khác, như sắt quặng, thép, đất và gỗ, tạo ra thu nhập 33 tỷ euro (35,64 tỷ USD) cho người nông dân và doanh nghiệp của Ukraine.
Trong diễn biến mới nhất, chuyến tàu thứ hai chở ngũ cốc kể từ khi thỏa thuận trên hết hiệu lực đã rời cảng Odesa của Ukraine để đi Bulgaria. Nghị sĩ Ukraine, ông Oleksiy Honcharenko cho biết tàu chở hàng Primus treo cờ Liberia đã rời cảng Odesa để đến cảng Varna ở Bulgaria.
Nga và Ukraine đánh giá về triển vọng gia hạn Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen
Theo hãng tin TASS, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov ngày 17/4 cho biết triển vọng gia hạn thỏa thuận Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen hiện không mấy lạc quan, khi Nga cho rằng thỏa thuận này chưa được thực hiện một cách toàn diện.
Tàu chở ngũ cốc di chuyển dọc Eo biển Bosphorus tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, ngày 3/8/2022. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
Phát biểu với báo giới, ông Peskov nhận định triển vọng gia hạn cơ chế này vẫn không mấy khả thi, do những khúc mắc liên quan tính toàn diện của thỏa thuận vẫn chưa được giải quyết.
Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen được ý giữa Nga và Ukraine hồi tháng 7 năm ngoái dưới sự trung gian của Liên hợp quốc (LHQ) và Thổ Nhĩ Kỳ và được gia hạn thêm 120 ngày vào tháng 11/2022. Ngày 18/3, Moskva tuyên bố chỉ gia hạn thỏa thuận này thêm 60 ngày, đồng thời sẽ ngừng tham gia Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen nếu bản ghi nhớ giữa Nga và LHQ không đạt được tiến triển, trong đó lưu ý đến bối cảnh thực hiện bản ghi nhớ trong khuôn khổ sáng kiến. Bộ Quốc phòng Nga và LHQ đã thống nhất nội dung về việc tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động xuất khẩu lương thực và phân bón của Nga với thời hạn 3 năm.
Cùng ngày, hãng tin Reuters đưa tin Bộ Phục hồi Ukraine cho rằng Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen có nguy cơ rơi vào đình trệ sau sự việc xảy ra hôm 13/4 liên quan quá trình kiểm tra tàu. Theo bài đăng của bộ trên trang Facebook, "trong 9 tháng kể từ khi thỏa thuận này được thực thi, đây là lần thứ hai quy trình kiểm tra không được triển khai như điều khoản trong thỏa thuận", theo đó có thể ảnh hưởng đến việc duy trì sáng kiến này.
Theo quy định được nêu trong thỏa thuận, tất cả các tàu chở ngũ cốc xuất khẩu theo sáng kiến này đều phải chịu sự kiểm tra của giới chức từ cả 4 bên, trước và sau khi đến Ukraine. Việc kiểm tra diễn ra bên trong lãnh hải Thổ Nhĩ Kỳ và do các thành viên của Trung tâm điều phối chung (JCC) thực hiện.
Ngày 13/4, Bộ Ngoại giao Nga phản ánh hiện có 28 tàu chở tổng cộng hơn 1 triệu tấn thực phẩm trong khuôn khổ Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen đang chờ kiểm tra tại lãnh hải Thổ Nhĩ Kỳ. Tuy nhiên, nhân viên LHQ tại JCC đã từ chối lên lịch kiểm tra các tàu này, thay vào đó là hỗ trợ đề nghị kiểm tra các tàu của Ukraine.
Thổ Nhĩ Kỳ kêu gọi phương Tây giữ cam kết về Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan 8/8 cho biết việc thuyết phục Nga trở lại Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen do Ankara và Liên hợp quốc (LHQ) làm trung gian "phụ thuộc vào việc các nước phương Tây phải giữ lời hứa". Tàu chở ngũ cốc của Ukraine di chuyển qua Eo biến Bosphorus ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ ngày...