Dinh dưỡng cho trẻ sơ sinh: Hướng dẫn theo từng giai đoạn phát triển

Theo các chuyên gia dinh dưỡng , việc quan tâm đến sức khỏe và dinh dưỡng là điều vô cùng quan trọng đối với sự phát triển của trẻ.

BS. Nguyễn Thị Kim Hải, Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng cho biết, mỗi giai đoạn, trẻ sẽ có những cột mốc phát triển khác nhau, kéo theo nhu cầu dinh dưỡng cũng thay đổi. Việc xây dựng một chế độ ăn phù hợp không chỉ giúp trẻ tăng trưởng tốt về thể chất mà còn là nền tảng vững chắc cho sự phát triển toàn diện về trí tuệ.

Giai đoạn 0-6 tháng tuổi: Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng hoàn hảo

Trong 6 tháng đầu đời, hệ tiêu hóa của trẻ còn non yếu và chưa hoàn thiện. Do đó, sữa mẹ được các chuyên gia dinh dưỡng đánh giá là nguồn thức ăn tốt nhất, cung cấp đầy đủ các dưỡng chất cần thiết như protein , chất béo , carbohydrate , vitamin và khoáng chất , cùng với các kháng thể giúp tăng cường hệ miễn dịch.

Mỗi giai đoạn, trẻ sẽ có những cột mốc phát triển khác nhau, kéo theo nhu cầu dinh dưỡng cũng thay đổi.

Sữa mẹ theo nhu cầu: Cha mẹ nên cho trẻ bú mẹ theo nhu cầu, khoảng 8-12 lần/ngày trong 4 tháng đầu. Khi trẻ lớn hơn, tần suất bú có thể giảm xuống còn 6-8 lần/ngày.

Sữa công thức: Nếu mẹ không đủ sữa hoặc vì lý do nào đó không thể cho con bú, sữa công thức là lựa chọn thay thế phù hợp. Lượng sữa khởi đầu thường là 57-85g/lần, chia làm 6-8 cữ/ngày.

Lưu ý quan trọng:

- Cha mẹ cần cho trẻ bú hết cả sữa đầu (sữa loãng, nhiều nước) và sữa cuối (sữa đặc, giàu chất béo) trong mỗi cữ bú để đảm bảo trẻ nhận được đủ dưỡng chất.

- Tuyệt đối không nên cho trẻ ăn dặm sớm trước 4-6 tháng tuổi, vì điều này có thể gây tổn thương hệ tiêu hóa non nớt của trẻ.

- Trong giai đoạn này, trẻ không cần bổ sung thêm nước lọc. Lượng nước trong sữa mẹ đã đủ để cung cấp cho cơ thể trẻ.

Giai đoạn 6-12 tháng tuổi: Bắt đầu hành trình ăn dặm

Từ 6 tháng tuổi, nhu cầu năng lượng của trẻ tăng cao và sữa mẹ không còn đủ để đáp ứng hoàn toàn. Đây là thời điểm thích hợp để trẻ bắt đầu làm quen với thức ăn dặm.

Giai đoạn 6-8 tháng:

- Thực phẩm: Bắt đầu với các loại thức ăn tinh bột như bột ngũ cốc , cháo nghiền nhuyễn từ gạo, yến mạch, hoặc rau củ như khoai tây, khoai lang, bí đỏ.

- Thực hành: Món ăn dặm nên được nấu chín kỹ, nghiền thật nhuyễn và loãng. Lượng ăn khởi đầu chỉ nên là một vài thìa nhỏ để trẻ làm quen, sau đó tăng dần theo nhu cầu. Sữa mẹ hoặc sữa công thức vẫn chiếm phần lớn trong khẩu phần ăn hàng ngày (3-5 cữ/ngày).

Giai đoạn 8-10 tháng:

o Tăng độ đa dạng: Cha mẹ có thể giới thiệu thêm các loại thực phẩm giàu đạm như thịt (xay nhuyễn), cá (lọc xương kỹ), lòng đỏ trứng gà, các loại đậu.

o Tăng độ thô: Bắt đầu chuyển sang thức ăn đặc và lợn cợn hơn một chút để rèn luyện kỹ năng nhai và nuốt cho trẻ.

Giai đoạn 10-12 tháng:

- Hoàn thiện kỹ năng nhai: Đây là thời điểm trẻ có thể ăn được các loại thức ăn mềm nhưng còn nguyên miếng nhỏ như rau củ luộc thái hạt lựu, mì, nui, bánh quy ít đường.

- Tăng cường năng lượng: Nhu cầu năng lượng của trẻ tăng cao do bắt đầu tập bò, tập đi. Cha mẹ cần bổ sung đầy đủ 4 nhóm chất dinh dưỡng trong mỗi bữa ăn, bao gồm tinh bột, đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất. Các chuyên gia khuyến cáo nên cho trẻ ăn 3 bữa chính và 2-3 bữa phụ mỗi ngày để đảm bảo cung cấp đủ năng lượng. Lượng sữa mẹ hoặc sữa công thức vẫn duy trì từ 710ml đến 950ml/ngày.

- Lưu ý quan trọng: Chế độ ăn của trẻ cần cân đối giữa chất béo từ dầu thực vật và mỡ động vật. Ví dụ, trong cháo có thể thêm 1-2 muỗng cà phê dầu ăn dinh dưỡng. Tránh thêm gia vị như mắm, muối, đường vào đồ ăn dặm của trẻ dưới 1 tuổi để không gây quá tải cho thận và hình thành thói quen ăn mặn không tốt.

Tùy thuộc vào thể trạng và mức độ phát triển của mỗi trẻ, nhu cầu dinh dưỡng có thể thay đổi. Cha mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để xây dựng một chế độ ăn phù hợp nhất cho con mình.