Đạo diễn “Đào, phở và piano”: Phim lịch sử có sức hút đặc biệt nhưng tốn kém, phức tạp và dễ đụng chạm
Đạo diễn Phi Tiến Sơn chia sẻ về thành công và những khó khăn khi thực hiện “hiện tượng” “Đào, phở và piano”.
Không phải một tác phẩm thương mại được quảng bá rầm rộ, bộ phim Đào, phở và piano đang bất ngờ gây sốt khắp mạng xã hội dù có suất chiếu hạn chế (chỉ khoảng 20 suất mỗi ngày). Dự án được đạo diễn và viết kịch bản bởi NSƯT Phi Tiến Sơn, do nhà nước đầu tư với mức kinh phí 20 tỷ đồng, quy tụ các diễn viên như Doãn Quốc Đam, Trần Lực, Tuấn Hưng… Nhân dịp này, đạo diễn Phi Tiến Sơn đã có những chia sẻ với chúng tôi về thành công bất ngờ của bộ phim.
Đạo diễn Phi Tiến Sơn
Ý tưởng kịch bản Đào, phở và piano đến với ông như thế nào? Đạo diễn đã mất bao nhiêu thời gian ấp ủ và hoàn thiện kịch bản này?
Mọi chuyện bắt đầu tình cờ như thế này, nhà tôi ở Hà Nội có bức tường cổ nâu đỏ sẫm màu thời gian, chắc cũng đã tồn tại từ hàng trăm năm nay. Ngày nào cũng đi ngang qua, rồi một lần tôi chợt tự hỏi: Tại sao mình không làm một phim về phố cổ Hà Nội – mảnh đất tôi được sinh ra và lớn lên.
Câu hỏi ấy cứ lởn vởn trong đầu tôi từ hơn chục năm nay. Hiếm có nơi nào lúc nào có một trang sử đặc biệt, bi hùng như Hà Nội năm 1946, khi người dân dựng chiến lũy dàn trận nghênh chiến quân xâm lược Pháp. Ý tưởng này cứ hình thành dần, thần thái các nhân vật rõ lên…
Đạo diễn Phi Tiến Sơn và nữ chính Cao Thùy Linh.
Cảm xúc đầu tiên của ông sau khi biết tin nhiều khán giả phải xếp hàng để chờ mua vé Đào, phở và piano?
Cảm xúc đầu tiên tất nhiên là vui mừng. Không chỉ riêng tôi, cả ekip, các diễn viên, hãng sản xuất ai cũng mừng vì tác phẩm được khán giả đón nhận nhiệt tình như vậy.
Theo ông, điều gì đã giúp Đào, phở và piano trở thành hiện tượng, được khán giả cả nước săn đón?
Theo tôi, sức hấp dẫn đến từ câu chuyện phim về sự kiện lịch sử đã gần 80 năm, nói về những con người dung dị gần gũi, tử tế, cao thượng và đẹp nữa. Cái đẹp luôn là đích đến của con người. Một yếu tố khác có thể là sự quan tâm đặc biệt của các bạn trẻ hiện nay với lịch sử, truyền thống dân tộc.
Bên cạnh những lời khen, một số ý kiến nhận định chất lượng phim Đào, phở và piano chưa thuyết phục, còn “sạn” trong cả khâu hình ảnh và nội dung. Ông đón nhận những ý kiến này thế nào?
Tôi đón nhận và tán đồng với ý kiến trái chiều đó. Bộ phim ra rạp là cơ hội để chúng tôi tiếp cận với khán giả, hiểu khả năng của mình và nhu cầu của người xem. Tôi và ekip cảm ơn đóng góp bổ ích của khán giả.
Ca sĩ Tuấn Hưng chia sẻ bất ngờ khi được ông gọi trực tiếp mời đóng phim. Ông có thể chia sẻ lý do chọn nam ca sĩ cho vai diễn này?
Theo tôi, Tuấn Hưng là một trong những người có cá tính Hà Nội điển hình. Thêm nữa, anh ấy rất thiện chí, sẵn sàng cống hiến cho dự án về Hà Nội này.
Đạo diễn Phi Tiến Sơn trong một phân cảnh cùng ca sĩ Tuấn Hưng.
Đào, phở và piano dành nhiều chi phí cho khâu bối cảnh, kỹ xảo. Vậy để mời những ngôi sao như Tuấn Hưng, Doãn Quốc Đam có tốn kém không?
Khi xem phim, chắc các bạn cũng thấy một phần rất lớn kinh phí sản xuất Đào, phở và piano được dành cho việc xây dựng bối cảnh, đạo cụ, phục trang… Và các diễn viên cũng hiểu điều đó nên khi nhận lời tham gia trên tinh thần rất hỗ trợ. Đặc biệt, tôi được biết trong dàn diễn viên còn có Tuấn Hưng đã từ chối nhận cát-xê của dự án này.
Nhiều người cho rằng thành công của Đào, phở và piano đ.ập tan suy nghĩ phim Nhà nước làm ra chỉ để “cất kho”. Những tác phẩm với đề tài lịch sử, chiến tranh vẫn có thể thu hút công chúng nếu có chất lượng tốt, có kế hoạch phát hành và quảng bá hợp lý. Ông nghĩ sao về những quan điểm này?
Bên cạnh Đào, phở và piano, tôi được biết còn có bộ phim Hồng Hà nữ sĩ và một số phim tài liệu, hoạt hình khác cũng được thì điểm phát hành tại Trung tâm Chiếu phim Quốc gia dịp tết Nguyên đán vừa qua. Hy vọng sau lần thí điểm này, cơ quan quản lý nhà nước sẽ rút kinh nghiệm trong việc tổ chức sản xuất và quảng bá phim.
Phim đề tài lịch sử luôn có sức hút đặc biệt, nhưng sản xuất dòng phim này tốn kém, phức tạp và dễ đụng chạm. Tôi nghĩ quan trọng nhất là cái tâm của người làm phim, và điều cốt lõi là “tôn vinh tổ tiên”.
Đạo diễn Phi Tiến Sơn trực tiếp sắp đặt bối cảnh trên trường quay.
Nhiều khán giả cũng so sánh cơn sốt của Đào, phở và piano với Mai của đạo diễn Trấn Thành. Theo ông, nếu được phát hành rộng rãi thì bộ phim có khả năng cạnh tranh với Mai tại phòng vé hay không?
Tôi không rành về khâu phát hành phim nhưng biết đó cũng là một nghệ thuật. Tôi ủng hộ việc có thêm nhiều bộ phim Việt được phát hành trên hệ thống chiếu bóng, ngày càng lấn tới và áp đảo được phim nhập ngoại thì càng tuyệt. Tết này, tôi không ở nhà nên chưa xem được phim của Trấn Thành. Nhưng tôi biết anh ấy thông minh, giàu cảm xúc, có vốn sống phong phú và tin Mai là bộ phim tốt.
'Đào, Phở và Piano' và một khoảnh khắc ăn may
'Đào, Phở và Piano' được xem là hiện tượng trong mùa phim Tết 2024 vì hai lý do nằm ngoài chất lượng của bộ phim: Sự tác động của mạng xã hội với đám đông và những cảm xúc mà nó mang lại cho khán giả, khiến cho mọi thứ khác đều có thể tha thứ.
Khi khán giả đã thương
Đào, Phở và Piano là trường hợp "bất chiến tự nhiên thành" mà chỉ có thể lý giải sức hút của nó bằng sức mạnh của mạng xã hội. Một bộ phim về đề tài chiến tranh do Nhà nước đầu tư, phát hành ở một cụm rạp nhỏ tại Hà Nội với số suất chiếu ít ỏi ngay đúng vào mùa phim ồn ào nhất của năm theo lẽ tự nhiên, như số phận của một bộ phim khác phát hành cùng thời điểm là Hồng Hà nữ sĩ thì Đào, Phở và Piano cũng sẽ lặng lẽ rời rạp với khoản doanh thu rất thấp so với kinh phí đầu tư. Thế nhưng từ một rồi sau đó vài clip review ngắn trên mạng, bộ phim nhanh chóng cộng hưởng với khán giả.
Trong khi cùng lúc đó, nhiều người khác đang trong vòng xoáy tranh cãi của Mai - bộ phim Tết hot nhất. "Một con sóng mới tạo ra" đầy bất ngờ và thú vị, cầu vượt cung, việc sở hữu một tấm vé xem Đào, Phở và Piano bỗng chốc như một xu hướng giải trí đỉnh nhất mà không ai có thể đứng ngoài cuộc chơi.
Từ đó, bộ phim trở thành chủ đề bàn tán không dứt, có yêu - có ghét, nhưng tựu trung phần đông ý kiến đều thương bộ phim. Chữ thương ở đây có thể hiểu ở cả hai khía cạnh: Một bộ phim nhỏ về đề tài chiến tranh đang cạnh tranh sức hút với bộ phim bom tấn về giải trí là Mai lúc này; và những cảm xúc hào hùng của câu chuyện mang lại khiến cho Đào, Phở và Piano trở nên lung linh hơn trong mắt người xem.
Đào, Phở và Piano theo quan điểm người viết, có thể chỉ đang dừng lại ở mức độ một phim truyền hình một tập, có mức đầu tư kinh phí tương đối lớn. Rất nhiều điểm yếu của bộ phim có thể chỉ ra ở phần thoại, bối cảnh, chi tiết và đặc biệt là tính cách của nhân vật cùng sự va chạm của các đường dây câu chuyện...
Cảnh trong phim 'Đào, Phở và Piano'.
Tuy nhiên, cái lãng mạn của cành đào mà anh lính mang về cho đồng đội nơi chiến lũy; những phím piano vang lên trong một không gian đổ nát tiếp thêm niềm tin cho những người đang cầm s.úng bảo vệ con phố; đ.ứa b.é đánh giày với niềm vui được đội chiếc nón của anh dân quân hoặc bức tranh có lá cờ Việt Nam được vẽ dưới ánh nến trên bức tường lớn của người họa sĩ già, có phần góp sức từ những giọt m.áu tự nguyện của vị cha xứ. Cuối cùng là sự tận hiến của những người lính trẻ, sẵn sàng xả thân vì chính nghĩa, bất chấp cuộc đời còn rất nhiều khát khao và ước vọng.
Tất cả những điều đó khiến cho phần lớn khán giả tha thứ hết tất thảy mọi điều chưa được từ phim, để rời rạp trong cảm giác đồng cảm với vài thông điệp mà bộ phim hướng đến, thay vì thấy bực bội bởi phim không hay như mình hình dung.
Đào, Phở và Piano không phải là trường hợp thành công ở phòng vé xét trên nhiều khía cạnh nhưng rõ ràng nó là bộ phim duy nhất của Nhà nước (tính đến thời điểm này) thành công vang dội về mặt truyền thông với khoản chi phí "PR 0 đồng". Thậm chí thành công hơn rất nhiều so với các bộ phim điện ảnh khác của thị trường nội địa từng bỏ ra con số t.iền tỷ để quảng bá... Khi khán giả đã thương, không gì là không thể.
Lối ra nào cho phim lịch sử do nhà nước đầu tư
Nhìn nhận một cách thực tế, Việt Nam có quá ít những phim hay về đề tài lịch sử. Trong khi đó là một nhu cầu có thật của khán giả, trong thời đại mà họ rất thích những bài học về văn hóa dân tộc, được cảm thụ một cách tự nhiên, đến từ các sản phẩm giải trí.
Do đó, Đào, Phở và Piano nên là một trường hợp để soi chiếu vào những kế hoạch làm phim trong tương lai, nếu Nhà nước muốn tạo ra những phiên bản Đào, Phở và Piano hấp dẫn hơn. Nguồn lực con người chính là điểm quan trọng đầu tiên cần phải đầu tư thông qua một quỹ học bổng đưa người trẻ đi nước ngoài học để sau đó trở về với những thỏa thuận phát triển các dự án phim của Nhà nước.
Kế đó, cần có một quy trình cởi mở hơn trong việc hợp tác với các nhà sản xuất tư nhân, cộng hưởng nguồn lực với nhau để cho ra mắt các bộ phim tiệm cận với nhu cầu giải trí của khán giả. Ngoài ra, có thể tổ chức đấu thầu các dự án phim Nhà nước đầu tư một cách minh bạch, để có thể tìm ra những ê-kíp giỏi và có nghề thật sự trong việc mong muốn mang đến các bộ phim có giá trị với thị trường.
Khả năng tái lặp lại "thành công" của Đào, Phở và Piano trong tương lai gần như là rất khó. "Những cú ăn may" như vậy đôi khi là do thời cuộc tạo ra chứ không phải được tác động bởi yếu tố con người. Do đó, sự thay đổi trong cơ chế làm phim điện ảnh của Nhà nước bắt buộc phải diễn ra càng sớm càng tốt. Chỉ có cách đó may ra mới có thể tạo được những cú hích nhảy vọt về lượt vé bán ra, doanh thu phim lẫn khả năng sinh lời (thay vì chỉ biết từ lỗ đến lỗ về mặt đầu tư). Từ đó gián tiếp đưa những câu chuyện lịch sử đến gần hơn với công chúng theo cách sinh động và lôi cuốn nhất có thể.
Hãy thử đặt giả thiết, nếu như có quy định rõ ràng về tỷ lệ ăn chia lợi nhuận trong khâu phát hành phim Nhà nước, khi những cụm rạp lớn như CGV, Lotte Cinema, Galaxy Cinema, BHD Star... nhập cuộc để chiếu Đào, Phở và Piano thì có phải chúng ta sẽ có cơ hội nhìn được thấu đáo cục diện của một phim lịch sử do Nhà nước rót kinh phí, sẽ tạo ra được những kỷ lục gì cho thị trường phim chiếu rạp năm 2024? Còn với tất cả những gì Đào, Phở và Piano đang làm được lúc này được ví von như "một khoảnh khắc ăn may!".
"Đào, phở và piano" làm từ ngân sách, khán giả vẫn mua 400.000 đồng/vé? Cơn "sốt" của "Đào, phở và piano" chưa hạ nhiệt khi trên mạng xã hội, xuất hiện các "chợ" online trao đổi, mua bán vé. Khán giả thắc mắc, phim làm từ t.iền thuế của người dân, sao không chiếu miễn phí? Tuy đã chiếu ở 11 tỉnh thành trên cả nước nhưng khán giả chưa đã "cơn khát", Đào, phở và piano...
