Dân dã dưa môn kho cá đồng

Ẩm thực không chỉ đơn thuần là giá trị vật chất mà còn mang giá trị văn hóa, thể hiện cốt cách của con người, phản ảnh điều kiện địa ly nơi con người sinh sống.

Để thích nghi với thời tiết va hoan canh, người miền Trung đã chế biến các món ăn từ nguyên liệu dân dã, phổ thông, mộc mạc, phù hợp dự trữ trong mùa đông. Với phương thức dầm muối quen thuộc, ngoài dưa cải, cà,… dưa môn là một món ăn chất chứa hương đồng cỏ nội miền Trung.

Dưa môn kho ca đông. Ảnh: TÂM LÊ

Mua đông miên Trung, rau củ khan hiếm nên mọi người tận dụng các loại môn, lùng, bạc hà dầm muối để thay thế rau trong chế biến thức ăn. Để chế biến dưa môn, tôi thấy mẹ tỉ mỉ tước bỏ lớp vỏ bên ngoài, cắt khúc, dùng dao chẻ làm hai, hoặc làm tư tùy theo độ lớn của ruột môn. Cho môn vào hũ sành, thêm muối tinh và đặc biệt là cho nước vo gạo vào dầm. Lấy thanh tre ép dưa để dưa luôn được ngập nước, khoảng ba bốn ngày, dưa môn ngả sang màu vàng, mở nắp hũ có mùi chua là dùng được. Dưa môn có thể chế biến thành các món chiên xào, nấu canh chua, kho,… đều ngon, nhưng đậm đà nhất vẫn là dưa môn kho cá đồng.

Tôi còn nhớ món dưa môn kho cá trắm cỏ của mẹ. Cá sau khi làm sạch để ráo, mẹ ướp muối, hạt nêm, vị tinh, nén, ớt chín, nghệ tươi cho thấm; sau đó chiên qua dầu ăn cho săn thịt và hết mùi tanh. Dưa môn rửa sạch vắt ráo nước rồi xào qua dầu. Sau đó cho cá và dưa môn vào kho chung, thêm tí nước, kho trên lửa riu riu cho cá và dưa thật thấm. Trước khi nhắc xuống cho thêm một ít tiêu bột cho dậy mùi.

Dưa môn là món ăn dân dã quê mùa, được chế biến từ nguyên liệu sẵn có ở đồng quê, có thể dự trữ từ một tuần đến mười ngày. Trong mâm cơm chiều nghi ngút khói, món dưa môn kho cá làm phong phú thêm bữa cơm nghèo đạm bạc. Bữa cơm ngon dẻo với tấm lòng thơm thảo của người vợ, người mẹ hiền đảm đang khiên những ai xa quê, sẽ thắt lòng nhớ lại thời thơ ấu gian khó của mình khi nghe trong gió phảng phất mùi dưa môn thơm lừng…