Con bạn có đang bị bắt nạt ở trường?

Có những dấu hiệu cho thấy có thể trẻ đang bị bạn bè bắt nạt, bạo hành ở trường mà cha mẹ cần nhận biết để tránh những chuyện đáng tiếc xảy ra.

Gần đây, liên tiếp xảy ra các vụ học sinh (HS) bị đánh hội đồng. Hai vụ tại tỉnh Thanh Hóa và TP.Hà Nội nạn nhân phải nhập viện điều trị. Tiến sĩ – bác sĩ Đinh Thạc, Trưởng khoa Tâm lý Bệnh viện Nhi Đồng 1 (TP.HCM), cho rằng có các dấu hiệu để nhà trường, phụ huynh nhận biết nhằm kịp thời ngăn chặn tình trạng đánh hội đồng ở HS và hạn chế thấp nhất những sang chấn tâm lý cho các em.

Chủ yếu rơi vào nhóm tuổi cấp II

Bác sĩ Đinh Thạc cho biết, Khoa Tâm lý Bệnh viện Nhi Đồng 1 ghi nhận khá nhiều bệnh nhi tới điều trị do bị bạn bắt nạt, kể cả đánh hội đồng ở trường.

Khoa Tâm lý Bệnh viện Nhi Đồng 1 tiếp nhận tư vấn, điều trị không ít trường hợp học sinh bị bắt nạt hội đồng

Một trong số các bệnh nhi của bác sĩ Đinh Thạc gần đây là nam sinh T.V.Đ., học lớp Sáu, ngụ Q.Tân Phú (TP.HCM). Đ. được cha mẹ đưa đến gặp bác sĩ vì tìm mọi cách để… đi học trễ. Cô giáo chủ nhiệm phản ánh với gia đình là Đ. thường xuyên tới trường sau khi trống trường đã điểm. Sau đó, mẹ của Đ. lưu ý gọi con dậy sớm hơn, nhưng Đ. lại đối phó bằng cách thay đồ chậm chạp, ăn sáng rất lâu…

Người mẹ để ý thấy con luôn nhìn đồng hồ, mặc dù muộn giờ nhưng chẳng có vẻ gì là đang vội nên sinh nghi. Khi mẹ gặng hỏi, Đ. chỉ im lặng và đưa ra những lý do không hợp lý. “Nói chuyện với Đ. tôi mới biết cậu bé bị một số bạn bè ở trường trêu chọc do quá mập. Không nhịn được, cậu bé phản kháng thì bị một nhóm bạn đánh. Để tránh chạm mặt với nhóm bạn này, Đ. cố tình đi học muộn hơn”, bác sĩ Đinh Thạc kể.

Trường hợp khác tới khám tâm lý cũng là HS cấp II, ngụ Q.Tân Bình. Nữ sinh này bị một nhóm bạn chặn đánh gây hoảng sợ tới mức không dám đi học chỉ vì học quá giỏi. M. kể, lúc làm bài kiểm tra, bạn xin chép bài nhưng M. không trả lời. Vì lý do này, mấy bạn chặn đánh M. để dằn mặt.

Theo bác sĩ Đinh Thạc, bắt nạt hội đồng chủ yếu rơi vào nhóm tuổi cấp II. Ở độ tuổi này, các em đang dậy thì, dần trở thành người lớn nhưng suy nghĩ lại chưa trưởng thành. Tuổi này các em biết hết về sai và đúng nhưng lại chưa nhận thức được sâu sắc nên xảy ra tình trạng biết sai mà vẫn làm. Những HS đi bắt nạt, đánh bạn thực ra tâm lý là muốn chứng tỏ bản thân, muốn gây sự chú ý. Đó là lý do tại sao sau khi đánh bạn, các em lại quay video đăng lên mạng như một chiến công để khoe với mọi người.

Cách sớm nhận biết trẻ bị bắt nạt

Bác sĩ Đinh Thạc đưa ra một số dấu hiệu cảnh báo nguy cơ trẻ bị bắt nạt. Trước tiên là đối tượng dễ bị bắt nạt hội đồng: có khiếm khuyết về hình thể (mập quá, ốm quá, cao quá, thấp quá…), học yếu hoặc học quá giỏi, có biệt tài, có hoàn cảnh gia đình đặc biệt (gia đình bố mẹ ly hôn, gia đình hoàn cảnh khó khăn, thậm chí là giàu quá), thiên hướng giới tính khác với tự nhiên (bé trai mà thích làm đẹp như bé gái, bé gái mà thích ăn mặc như bé trai)…

Tiếp đến là những HS có khuynh hướng hung tính, nguy cơ bắt nạt và đánh bạn: những trẻ sống trong môi trường bị bạo hành, không đầy đủ cha mẹ, học yếu.

Có những dấu hiệu cho thấy có thể trẻ đang bị bắt nạt, bạo hành mà cha mẹ cần để ý để nhận biết, như: không muốn đi học (cố tình đi muộn, đi con đường khác), học hành giảm sút, đêm ngủ nói mớ, đi học về quần áo bị xộc xệch, liên tục xin tiền (bị trấn lột), không tham gia các hoạt động tập thể của trường, lớp. Một số HS bị bắt nạt sẽ giải tỏa tâm lý bằng cách về nhà rất cộc cằn và phản ứng dữ dội với người nhà.

Khi thấy bất thường, việc đầu tiên cha mẹ cần làm là lắng nghe câu chuyện của con để biết nguyên nhân vì sao con bị đánh, bị bắt nạt. Tất nhiên, không phải lúc nào các em cũng chia sẻ. Cha mẹ cần nhanh chóng liên lạc với giáo viên chủ nhiệm nói rõ tình hình, từ đó phối hợp chặt chẽ, hiểu rõ hơn các mối quan hệ bạn bè trong lớp của con. Trẻ dễ bị bắt nạt khi ở một mình trong giờ ra chơi, đầu và sau giờ học.

Để khắc phục điều này, phụ huynh hãy dành thời gian đưa đón con và đừng đón con muộn. Nếu thấy có cha mẹ thường xuyên đưa đón, nhóm bạn định bắt nạt cũng sẽ ngần ngại hơn. Đồng thời khuyên con hãy kết bạn, hòa đồng với bạn bè. Chỉ kẻ yếu, kẻ cô độc mới dễ bị bắt nạt.

Về phía nhà trường, với những HS có biệt tài, học quá giỏi, khi khen thưởng các em cũng phải tế nhị và khéo léo. Thầy cô đôi khi vô tình khen nhưng lại đem các HS yếu ra so sánh, gây mất đoàn kết và nảy sinh đố kỵ giữa các em. Nhà trường cũng nên thành lập tổ phản ứng nhanh được tập huấn kỹ năng để kịp thời ngăn chặn bạo hành học đường, đừng để tình trạng các HS đánh nhau chán chê, quay clip, đăng lên mạng rồi mới biết thì đã quá muộn màng.

Đánh bạn có thể là biểu hiện tâm lý bị rối loạn

Khi chẳng may có vụ bắt nạt, đánh hội đồng xảy ra, tôi thấy người lớn có lúc xử lý chưa chuẩn. Ví dụ quá bức xúc vì con bị đánh, cha mẹ tới trả thù bạn của con. Làm như vậy là sai, cho dù hành động đánh bạn của các em không đúng. Nhà trường cũng vậy, đôi khi dưới sức ép của gia đình HS bị đánh, cuống quá lại đưa ra thất sách là đuổi học những HS đánh bạn. Các em còn nhỏ, điều gia đình, nhà trường và xã hội cần làm là giáo dục, dạy dỗ. Đưa ra các hình phạt nhưng phải cho các em có cơ hội sửa đổi.

Những HS cá biệt, có hung tính, ngoài giáo dục về đạo đức, thầy cô cần cho các em tham gia tích cực các bài tập nhóm, hoạt động mang tính chất tập thể. Khi phân bài tập nhóm hãy ghép các em này với những em có tính cách trái ngược để các em thân thiện, chan hòa hơn với các bạn. Thậm chí, đánh bạn còn có thể là biểu hiện tâm lý bị rối loạn, các em cần được tư vấn và điều trị tâm lý.

Bác sĩ Đinh Thạc