Chuyên gia giáo dục nói về vấn đề “lạm thu” trong trường học: “Đừng biến hội phụ huynh thành cánh tay nối dài của ban giám hiệu”
TS. Vũ Việt Anh cho biết cần phải tăng cường phát huy dân chủ trong việc bàn bạc, thỏa thuận các khoản thu tự nguyện giữa nhà trường, Ban đại diện cha mẹ học sinh và phụ huynh học sinh.
Lạm thu: Chuyện không mới
Từ nhiều năm nay, cứ mỗi đầu năm học mới, chuyện đóng góp các khoản ngoài học phí và việc lạm thu luôn là đề tài được người dân quan tâm. Chuyện không mới nhưng tính thời sự của nó thì lại luôn nguyên vẹn.
Hiểu hơn ai hết về nỗi niềm này chính là gia đình chị Phạm Thanh Hằng (quận Đống Đa, Hà Nội). Năm nay, em trai chị Hằng vừa nhập học lớp 10. Tính đến thời điểm hiện tại, gia đình chị Hằng chưa phải đóng học phí cho em trai nhưng chỉ tính các khoản tiề.n như tiề.n học thêm 1 tháng đầu trước khi khai giảng, tiề.n đồng phục, sách giáo khoa đã lên đến 3 – 4 triệu đồng. Và đấy là còn chưa kể đến khoản tiề.n được nhà trường đề cập trong buổi họp phụ huynh đầu năm mang tên tiề.n… ủng hộ nhà trường đối với học sinh đầu cấp.
Là phụ huynh, chị Hằng hiểu rằng chỉ đóng học phí không thì các trường cũng gặp ít nhiều khó khăn trong việc duy trì hoạt động cũng như đảm bảo cho học sinh có các điều kiện cần thiết để học tập. Bởi vậy, việc thu thêm một số khoản ngoài học phí là cần thiết và hợp lý. Tuy nhiên, theo chị Hằng, các khoản thu ngoài này phải rõ ràng, hợp lý và đảm bảo được sử dụng đúng mục đích.
“Ví dụ như khoản tiề.n ủng hộ nhà trường ở trên. Nhà trường có nói với chúng tôi là ‘tùy tâm’ nhưng khi đưa danh sách các phụ huynh trước đã ủng hộ để tham khảo thì con số thấp nhất tôi thấy là 500.000 đồng. 500.000 đồng có thể không phải khoản tiề.n quá lớn nhưng thực tế, chúng tôi chưa được thông báo rõ ràng về việc số tiề.n này sẽ được sử dụng như thế nào, cho việc gì”, chị Hằng chia sẻ.
(Ảnh minh họa)
Bà Mai Thị Oanh (quận Hoàng Mai, Hà Nội) có con học lớp 12 cảm thấy đồng cảm vì nhiều khoản thu theo thỏa thuận và thu tự nguyện mà bà được thông tin hồi đầu năm học của con cũng chưa hoàn toàn minh bạch. Thậm chí nhiều khi tính chất thỏa thuận, tự nguyện chỉ trên danh nghĩa.
Đơn cử như vụ dạy thêm, học thêm, trong buổi họp đầu năm, nhà trường phát cho các phụ huynh một tờ đơn xin học thêm đã in sẵn. Việc phụ huynh cần làm là ký tên, bất chấp chuyện chưa được tìm hiểu kỹ càng.
Bà Oanh cho biết: “Để tránh việc các trường tự ý áp đặt mức thu, các khoản thu, tôi nghĩ cần có quy định rõ ràng và thông báo rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng, song song với đó là công tác thanh kiểm tra phải được thực hiện chặt chẽ”.
Video đang HOT
(Ảnh minh họa)
Trao đổi với phóng viên, chuyên gia tâm lý giáo dục TS. Vũ Việt Anh (Giám đốc Học viện Thành Công) cho rằng việc huy động các nguồn lực xã hội để đầu tư, nâng cao điều kiện, bảo đảm chất lượng giáo dục là chính đáng và hết sức cần thiết. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, những người thực hiện chủ trương lại chưa hiểu đúng, làm đúng pháp luật về kêu gọi xã hội hóa trong giáo dục. Việc không hiểu đúng dẫn tới cách thức triển khai không phù hợp.
“Đầu tư cho giáo dục, cho con em có môi trường, điều kiện học tập tốt hơn là chính đáng nhưng Ban đại diện phụ huynh phải căn cứ vào tình hình chung của lớp để đưa ra mức thu đồng thuận. Nếu đề xuất mức thu quá cao hoặc cao bằng theo đầu người sẽ khó cho những gia đình khó khăn, có mức thu nhập trung bình.
Bản thân tôi là phụ huynh của 3 người con thì mỗi khi bước vào năm học mới, gia đình tôi đều có một kế hoạch tài chính cụ thể để hoàn toàn không bị động trước những khoản thu nào, giúp cho con mình có được chất lượng giáo dục tốt nhất, phù hợp nhất”.
Chuyên gia tâm lý giáo dục – TS. Vũ Việt Anh
Phải có quy định thu, chi rõ ràng để các trường thực hiện
Năm học 2022 – 2023, Bộ GD&ĐT đã ban hành những quy định về quản lý, công khai các khoản thu, chi đầu năm học. Tuy nhiên, tại một số trường vẫn xuất hiện những khoản thu, chi kỳ lạ khiến phụ huynh bất ngờ đến… “ngã ngửa”.
Cuối tháng 8 vừa qua, cộng đồng mạng được phen xôn xao trước thông tin một trường tiểu học yêu cầu học sinh lớp 1 phải đóng gần 1 triệu đồng tiề.n… bàn ghế, bảng đen, rèm cửa… Sự việc xảy ra tại trường Tiểu học Kỳ Trinh (Kỳ Anh, Hà Tĩnh). Khi có phụ huynh phản ánh, giáo viên lại thông tin rằng việc nộp tiề.n này là “nhập gia tùy tục” và “nếu phụ huynh không đóng tiề.n mua bàn ghế, con không có chỗ ngồi học!”.
Trường Tiểu học Kỳ Trinh (TX Kỳ Anh, Hà Tĩnh)
Chỉ ít ngày sau đó, thông tin trường THPT Lê Chân (Hải Phòng) vận động phụ huynh lớp 10 đóng góp tiề.n xây trạm biến áp tiếp tục thu hút sự chú ý. Giáo viên chủ nhiệm cam đoan không cao bằng số tiề.n cần đóng nhưng lại đưa ra con số 26 triệu đồng cần phải có đủ cho tổng số 37 em học sinh trong lớp.
Hay như mới đây nhất là vụ việc Ban phụ huynh lớp 9/12 trường THCS Lê Quý Đôn (quận 3, TP.HCM) đưa ra một bảng dự chi năm học 2022 – 2023 với 32 hạng mục. Tổng số tiề.n dự chi cho các hạng mục lên đến hơn 270 triệu đồng, trong đó mỗi học kỳ I và II dự chi hơn 135 triệu đồng.
Bảng dự tính thu chi hỗ trợ hoạt động của ban đại diện cha mẹ học sinh lớp 9/12, trường THCS Lê Quý Đôn (TP.HCM)
Đề cập đến vấn đề thu chi không rõ ràng tại một số cơ sở giáo dục, TS. Vũ Việt Anh cho hay: “Có một thực tế, ở tất cả các trường, đều có sự trao đổi họp bàn về các khoản thu giữa phụ huynh và nhà trường. Song, sự đồng tình không phải là tất cả, nhiều phụ huynh đồng tình và cũng có không ít cha mẹ phản đối. Chính vì điều này, vai trò cấp thiết đặt ra chính là trách nhiệm của những người làm quản lý. Việc chỉ đạo quản lý xử phạt vi phạm phải nghiêm minh”.
TS. Vũ Việt Anh cho biết cần phải tăng cường phát huy dân chủ trong việc bàn bạc, thỏa thuận các khoản thu tự nguyện giữa nhà trường, Ban đại diện cha mẹ học sinh và phụ huynh học sinh
Thực tế cho thấy, phụ huynh phản đối việc lạm thu của nhà trường là việc chính đáng để đảm bảo các khoản thu của nhà trường phải phục vụ trực tiếp nhu cầu học tập của học sinh, đồng thời, phải xét đến điều kiện, hoàn cảnh của từng gia đình.
Chính vì vậy, để ngăn chặn tình trạng thu tràn lan, thu bừa bãi gây bức xúc trong dư luận, TS. Vũ Việt Anh cho rằng có 3 vấn đề lớn cần phải siết chặt:
- Thứ nhất, tăng cường phát huy dân chủ trong việc bàn bạc, thỏa thuận các khoản thu tự nguyện giữa nhà trường, Ban đại diện cha mẹ học sinh và phụ huynh học sinh. Tránh tình trạng áp đặt, gây hiểu lầm và phản ứng của phụ huynh học sinh, làm ảnh hưởng đến hình ảnh và uy tín của ngành giáo dục.
- Thứ hai, trả lại chức năng và nhiệm vụ của Ban đại diện cha mẹ phụ huynh trong trường học, bởi đây là tổ chức gắn kết các thành viên trong phụ huynh lại với nhau, đại diện cho tiếng nói và quyền lợi của gia đình học sinh. Do vậy phải kết hợp với nhà trường hỗ trợ, thúc đẩy nâng cao chất lượng giáo dục. Đừng biến hội phụ huynh thành cánh tay nối dài của ban giám hiệu để tránh những hệ lụy về sau.
- Thứ ba, phải có văn bản hướng dẫn rõ ràng ngay từ đầu năm học để các trường nắm được việc gì được làm, điều gì không được làm, thông tin nào cũng cần được phổ biến cho phụ huynh học sinh cùng biết.
Đặc biệt cũng cần có khoảng thời gian cho các gia đình để chuẩn bị sẵn khoản dự trù, tránh các trường hợp đến hôm họp phụ huynh mới công bố hàng loạt các khoản thu sẽ dễ gây nên tình trạng phản cảm, hiểu lầm và phản ứng của phụ huynh học sinh, làm ảnh hưởng đến hình ảnh và uy tín của ngành giáo dục.
Nên bỏ hay giữ lại ban đại diện cha mẹ học sinh?
Nhiều câu chuyện lạm thu đầu năm học liên quan đến Ban đại diện cha mẹ học sinh. Nhiều câu hỏi đặt ra là nên bỏ hay giữ lại ban đại diện.
Quan trọng sự minh bạch
Anh Hoàng Tuấn (ở TP.Thủ Đức) có 2 con đang học cấp 1 và cấp 2 cho biết, nhiều năm làm phụ huynh, chưa có năm nào các lớp của con anh xảy ra tình trạng lạm thu quỹ hội cha mẹ học sinh. Bởi, các khoản thu đều rõ ràng ngay từ đầu năm học. Các khoản đóng góp đều được sự đồng thuận và nhất trí của toàn phụ huynh thì mới triển khai và cuối năm đều có thông báo thu chi rõ ràng.
Anh Tuấn cho rằng, chính sự minh bạch làm cho các phụ huynh yên tâm hơn vì biết rằng những khoản thu đó dùng đúng mục đích. Bên cạnh đó, chính ban đại diện cha mẹ học sinh của lớp cũng là cầu nối quan trọng giữa nhà trường và học sinh. Đơn cử như ban đại diện cha mẹ học sinh ở lớp con trai lớn của anh đang theo học hoạt động rất tích cực và có những đóng góp rất ý nghĩa.
Phụ huynh đưa con đến trường ngày khai giảng.
"Nếu phụ huynh nào gia đình có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn không thể theo thì sẵn sàng hội cha mẹ và các cha mẹ học sinh khác sẵn sàng góp tiề.n thay cho phụ huynh đó và không những thế còn góp tiề.n hỗ trợ phụ huynh đó cho con được theo học. Theo mình nghĩ nên giữ (hội cha mẹ học sinh) và làm sao để cho linh hoạt và phù hợp" - Anh Tuấn kể.
Còn anh Nguyễn Văn Khoa, ở quận Tân Phú cho biết, con anh mới học mẫu giáo, nhưng những lần đi họp phụ huynh với anh như là một "cực hình" vì ngoài khoản tiề.n học bán trú hằng tháng, tại cuộc họp lại phát sinh thêm những khoản như: Tiề.n chuẩn bị quà cho cô giáo nhân ngày 20/11, tiề.n tổ chức sinh nhật cho các con,... Cộng lại các khoản này, mỗi lần nộp cũng lên tới cả triệu. Tuy nhiên, với các phụ huynh khi nghe thông báo đóng tiề.n từ ban đại diện cha mẹ học sinh của lớp, hầu hết ai cũng nhất trí nên anh Khoa cũng đành đóng cho qua. Anh Khoa mong muốn nên bỏ ban đại diện cha mẹ học sinh đang tồn tại ở các lớp học hiện nay.
"Tôi nghĩ nên bỏ vấn đề hội cha mẹ học sinh đi vì học hành của con mình đã đóng phí hàng tháng rồi, còn chuyện phí hội cha mẹ học sinh nên bỏ đi vì mỗi lần đi họp tôi ngại lắm, vì thế nào lát xong cuộc họp là phải đóng" - anh Nguyễn Văn Khoa cho biết.
Kỷ luật hiệu trưởng nếu để lạm thu từ ban đại diện
Theo ông Trần Trung Mậu, Phó Chủ tịch Hội Cựu Giáo chức TP.HCM, việc tồn tại ban đại diện cha mẹ học sinh là cần thiết nhưng một số ban phụ huynh hiện nay đang vượt quá vai trò của mình dẫn đến có hiện tượng lạm thu dưới hình thức xã hội hóa đầu năm học. Xã hội hóa là một trong những chủ trương tốt của ngành giáo dục nhưng cần phải kiểm soát chặt chẽ vấn đề thu chi này. Đồng thời, ngành giáo dục cần nghiêm khắc kỉ luật những hiệu trưởng để xảy ra tình trạng lạm thu vì những vấn đề đó "không bao giờ qua mặt được hiệu trưởng". Các ban đại diện cha mẹ học sinh là cầu nối giữa nhà trường, phụ huynh học sinh, đặc biệt là những em có hoàn cảnh khó khăn.
"Hội phụ huynh muốn hoạt động hiệu quả thì có những ban đại diện tích cực có thời giờ làm việc cụ thể với trường, theo dõi tình hình học tập của học sinh. Cần thiết thì tổ chức vận động một số ít quỹ để hỗ trợ, bồi dưỡng những học sinh yếu, khó khăn, nhưng nhẹ nhàng, vừa phải" - ông Mậu nói.
Ban đại diện cha mẹ học sinh đã được quy định trong Luật Giáo dục, được quy định hoạt động bởi Thông tư 55/2011 của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Trong đó, chú trọng đến các hoạt động giáo dục, kết nối thay vì liên quan đến tài chính, thu chi. Để ban đại diện phụ huynh hoạt động thực sự hiệu quả còn cần đến cả những phụ huynh dám lên tiếng về những nội quy, quy định sai trái núp bóng dưới mác "Ban đại diện cha mẹ học sinh", từ đó mới xây dựng được một môi trường văn minh trong trường học.
TP.HCM rà soát thu chi của ban đại diện cha mẹ học sinh Đoàn kiểm tra Sở GD-ĐT TP.HCM sẽ rà soát các cơ sở giáo dục xảy ra những bất cập trong thu chi đầu năm học mới, trong đó có các khoản thu chi của ban đại diện cha mẹ học sinh. Trẻ lớp 1 tại TP.HCM trong ngày khai trường năm học 2022-2023. Ảnh: Duy Hiệu. Trả lời trong buổi họp báo thông...