Chế độ dinh dưỡng với người mắc hội chứng đáp ứng viêm hệ thống

Không có một chế độ ăn cố định cho tất cả bệnh nhân mắc hội chứng đáp ứng viêm hệ thống nhưng hỗ trợ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng.

Trọng tâm là cung cấp đủ calo, protein và vi chất dinh dưỡng, đồng thời quản lý cẩn thận mức đường huyết.

1. Tầm quan trọng của chế độ ăn với người mắc hội chứng đáp ứng viêm hệ thống

Hội chứng đáp ứng viêm hệ thống (SIRS), hội chứng đáp ững viêm toàn thân là phản ứng phòng vệ quá mức của cơ thể đối với tác nhân gây căng thẳng có hại (nhiễm trùng, chấn thương, phẫu thuật, viêm cấp tính, thiếu máu cục bộ hoặc tái tưới máu, hoặc ác tính…). Đây là một tình trạng nghiêm trọng, có thể dẫn đến suy đa tạng và tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Chế độ ăn đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị và quản lý hội chứng đáp ứng viêm hệ thống. Mặc dù không thể chữa khỏi hoàn toàn, một chế độ ăn cân bằng và lành mạnh có thể giúp tăng cường hệ miễn dịch, giảm viêm, hỗ trợ chức năng các cơ quan. Cần tập trung vào việc cung cấp đủ protein để duy trì khối lượng cơ và phục hồi, bổ sung vitamin và khoáng chất để hỗ trợ hệ miễn dịch, đảm bảo cung cấp đủ năng lượng để đáp ứng nhu cầu tăng cao của cơ thể trong tình trạng viêm.

Tránh các thực phẩm chế biến sẵn, đường tinh luyện và chất béo không lành mạnh vì chúng có thể làm tăng tình trạng viêm. Tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để có chế độ ăn phù hợp nhất với tình trạng sức khỏe cụ thể.

Bữa ăn cân bằng với protein nạc, rau củ và ngũ cốc nguyên hạt , phù hợp cho bệnh nhân SIRS .

2. Hỗ trợ dinh dưỡng cho bệnh nhân mắc hội chứng đáp ứng viêm hệ thống

Trong hội chứng đáp ứng viêm hệ thống, dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng, không chỉ hỗ trợ quá trình phục hồi mà còn giảm thiểu biến chứng. Bệnh nhân SIRS thường có nhu cầu dinh dưỡng tăng cao, việc thiếu hụt vi chất dinh dưỡng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh.

Hiệp hội Y học Chăm sóc Tích cực (Society of Critical Care Medicine – SCCM), tổ chức hàng đầu cung cấp các hướng dẫn lâm sàng về dinh dưỡng cho bệnh nhân nguy kịch, bao gồm cả những người mắc SIRS, khuyến nghị hỗ trợ dinh dưỡng là một thành phần quan trọng trong chăm sóc bệnh nhân nguy kịch, bao gồm cả những người mắc SIRS.

Dưới đây là phân tích các cân nhắc chính:

2.1. Hỗ trợ dinh dưỡng chung trong bệnh nặng

Dinh dưỡng đường ruột sớm: Khi có thể, dinh dưỡng đường ruột sớm (cho ăn qua đường tiêu hóa) thường được ưu tiên hơn dinh dưỡng ngoài đường ruột (cho ăn qua đường tĩnh mạch). Điều này giúp duy trì chức năng ruột và giảm nguy cơ biến chứng.

Cung cấp chất dinh dưỡng: Bệnh nhân nguy kịch có nhu cầu trao đổi chất tăng lên, vì vậy việc cung cấp đủ lượng calo và protein là rất quan trọng. Lượng chất dinh dưỡng cụ thể cần thiết sẽ khác nhau tùy thuộc vào tình trạng của bệnh nhân, mức độ nghiêm trọng của bệnh và các yếu tố khác.

Kiểm soát đường huyết: Duy trì mức đường huyết ổn định là rất quan trọng vì cả tăng đường huyết và hạ đường huyết đều có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực.

Vi chất dinh dưỡng: Đảm bảo cung cấp đủ vitamin và khoáng chất cũng rất quan trọng để hỗ trợ chức năng miễn dịch và phục hồi tổng thể.

Cân nhắc liên quan đến SIRS:

SIRS thường dẫn đến trạng thái tăng chuyển hóa, có nghĩa là cơ thể đốt cháy calo với tốc độ nhanh hơn nhiều. Do đó, việc cung cấp đủ calo và protein là điều cần thiết. Vì SIRS có thể là tiền thân của nhiễm trùng huyết, hỗ trợ dinh dưỡng cũng nhằm mục đích hỗ trợ hệ thống miễn dịch.

Việc tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế, đặc biệt là chuyên gia dinh dưỡng, là rất quan trọng khi điều trị cho bệnh nhân mắc SIRS. Trong chăm sóc dinh dưỡng cho người bị SIRS, liều lượng các chất dinh dưỡng là rất quan trọng, do đó cần có sự tham khảo ý kiến của các chuyên gia để có liều lượng chính xác cho từng bệnh nhân.

2.2. Các dưỡng chất thiết yếu

Bổ sung protein

SIRS gây ra sự gia tăng đáng kể nhu cầu năng lượng và protein, do đó, việc cung cấp đủ dưỡng chất là thiết yếu. Bệnh nhân cần được bổ sung protein để duy trì khối lượng cơ và hỗ trợ quá trình lành vết thương, cũng như các vitamin và khoáng chất để tăng cường hệ miễn dịch.

Chế độ ăn cần tập trung vào thực phẩm giàu năng lượng, protein và các vi chất dinh dưỡng, đồng thời tránh các thực phẩm chế biến sẵn và đường tinh luyện có thể làm trầm trọng thêm tình trạng viêm.

Việc đánh giá và điều chỉnh chế độ dinh dưỡng cần được thực hiện bởi chuyên gia dinh dưỡng, dựa trên tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân, nhằm tối ưu hóa quá trình phục hồi và giảm thiểu nguy cơ suy dinh dưỡng.

Các vi chất dinh dưỡng

Theo đánh giá hệ thống từ nhiều nghiên cứu, bao gồm cả những nghiên cứu được đăng tải trên trang web của Đại học Cambridge, tình trạng dinh dưỡng có mối quan hệ chặt chẽ với phản ứng viêm toàn thân (SIRS), đặc biệt là liên quan đến các vi chất dinh dưỡng.

Tình trạng dinh dưỡng và phản ứng viêm: Tình trạng dinh dưỡng kém có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng, từ đó kích hoạt phản ứng viêm toàn thân. Ngược lại, phản ứng viêm toàn thân có thể ảnh hưởng đến tình trạng dinh dưỡng, gây ra sự thiếu hụt các vi chất dinh dưỡng.

Vi chất dinh dưỡng và SIRS: Các vi chất dinh dưỡng như vitamin, khoáng chất đóng vai trò quan trọng trong hệ thống miễn dịch và quá trình chống viêm. Thiếu hụt các vi chất dinh dưỡng có thể làm suy yếu hệ thống miễn dịch, khiến cơ thể dễ bị tổn thương hơn bởi các tác nhân gây viêm. Phản ứng viêm toàn thân có thể gây ra sự thay đổi trong quá trình trao đổi chất, dẫn đến sự phân phối lại và sử dụng tăng cường các vi chất dinh dưỡng, dẫn đến sự thiếu hụt.

3. Thực phẩm nên ăn và nên tránh

Người mắc hội chứng đáp ứng viêm toàn thân cần một chế độ dinh dưỡng đặc biệt để hỗ trợ quá trình phục hồi.

Thực phẩm nên ăn

Nên ăn nhiều thực phẩm giàu protein như thịt nạc, trứng, đậu phụ để duy trì khối lượng cơ và phục hồi. Các loại rau xanh, trái cây tươi và ngũ cốc nguyên hạt cung cấp vitamin và khoáng chất cần thiết. Thực phẩm giàu chất chống oxy hóa như quả mọng và rau củ đậm màu giúp giảm viêm. Chất béo lành mạnh từ dầu ô liu và cá béo cũng quan trọng. Đồng thời, cần bổ sung đủ nước.

Trong quá trình phục hồi từ hội chứng đáp ứng viêm toàn thân, chế độ ăn uống đóng vai trò then chốt, đòi hỏi sự tập trung vào những nhóm thực phẩm hỗ trợ tối đa cho cơ thể.

Ưu tiên hàng đầu là thực phẩm giàu protein, nguồn cung cấp thiết yếu để duy trì khối lượng cơ bắp và thúc đẩy quá trình lành vết thương; thịt nạc, trứng, đậu phụ và các loại đậu là những lựa chọn lý tưởng.

Kế đến, rau xanh và trái cây tươi không chỉ cung cấp vitamin, khoáng chất mà còn chứa chất chống oxy hóa mạnh mẽ, hỗ trợ hệ miễn dịch và giảm viêm; đặc biệt chú trọng các loại rau lá xanh đậm, quả mọng và rau củ có màu sắc tươi sáng.

Ngũ cốc nguyên hạt, với hàm lượng chất xơ, vitamin nhóm B và khoáng chất cao, cũng là một phần không thể thiếu trong chế độ ăn, giúp cung cấp năng lượng ổn định và hỗ trợ hệ tiêu hóa.

Chất béo lành mạnh, từ dầu ô liu, cá béo, quả bơ và các loại hạt, đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ chức năng tế bào và quá trình chống viêm.

Cuối cùng, việc bổ sung đủ nước là yếu tố then chốt để duy trì chức năng cơ thể và hỗ trợ quá trình phục hồi; nước lọc, nước ép trái cây tươi và nước canh là những lựa chọn tốt.

Lưu ý rằng, chế độ ăn cần được cá nhân hóa dựa trên tình trạng sức khỏe và nhu cầu dinh dưỡng của từng bệnh nhân, việc tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng là rất quan trọng để đảm bảo chế độ ăn phù hợp nhất.

Thực phẩm nên tránh

Những thực phẩm này có thể làm trầm trọng thêm tình trạng SIRS.

Người mắc hội chứng đáp ứng viêm toàn thân nên tránh xa các loại thực phẩm chế biến sẵn, đồ ngọt, thực phẩm chiên rán, thịt mỡ và đồ ăn nhiều muối. Những thực phẩm này không chỉ thiếu hụt các chất dinh dưỡng thiết yếu mà còn chứa nhiều thành phần có hại, kích thích phản ứng viêm trong cơ thể.

Thực phẩm chế biến sẵn thường giàu chất béo chuyển hóa, chất béo bão hòa, muối và đường tinh luyện, gây tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, đái tháo đường và rối loạn chức năng hệ miễn dịch.

Đồ ngọt, đặc biệt là đường tinh luyện, gây tăng đường huyết đột ngột, dẫn đến tăng sản xuất các chất gây viêm và mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột.

Thực phẩm chiên rán chứa nhiều chất béo chuyển hóa và các hợp chất gây viêm được tạo ra trong quá trình chiên ở nhiệt độ cao, gây tăng nguy cơ bệnh tim mạch và các vấn đề về tiêu hóa.

Thịt mỡ chứa nhiều chất béo bão hòa, kích thích phản ứng viêm và tăng nguy cơ bệnh tim mạch.

Đồ ăn nhiều muối gây tăng huyết áp, ảnh hưởng đến chức năng hệ miễn dịch và gây tích nước, làm tăng gánh nặng cho tim và thận.

Thay vì những lựa chọn này, người bệnh nên ưu tiên các loại thực phẩm lành mạnh như trái cây tươi, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc để hỗ trợ quá trình phục hồi.

4. Chăm sóc bệnh nhân mắc hội chứng đáp ứng viêm hệ thống

Hỗ trợ dinh dưỡng là thiết yếu, bao gồm việc cung cấp đủ năng lượng, protein và bổ sung vitamin, khoáng chất theo chỉ định.

Bên cạnh đó, cần theo dõi sát sao các dấu hiệu sinh tồn và chỉ số xét nghiệm máu. Nếu có vết thương, cần giữ sạch và thay băng thường xuyên. Hỗ trợ hô hấp có thể cần thiết trong một số trường hợp. Điều trị nguyên nhân gây SIRS, chẳng hạn như nhiễm trùng, là ưu tiên hàng đầu. Nghỉ ngơi đầy đủ và vệ sinh cá nhân cũng rất quan trọng.