Câu hỏi lớn đặt ra cho hơn 1.000 binh sĩ Mỹ tại Niger sau vụ đảo chính?

Cuộc đảo chính mới đây ở Niger đã đặt ra câu hỏi liệu Mỹ có tiếp tục duy trì lực lượng 1.100 binh sĩ được cho là chìa khóa để ngăn chặn các tay súng Hồi giáo ở khu vực Sahel tại quốc gia Tây Phi này hay không?

Người đứng đầu Hội đồng Bảo vệ Tổ quốc (CNSP), lực lượng đang nắm quyền lãnh đạo Niger, Tướng Abdourahamane Tiani (phải) đang gặp gỡ binh sĩ tại Niamey, Niger. Ảnh: Reuters

Theo hãng tin Reuters, trong thập kỷ qua, quân đội Mỹ đã huấn luyện lực lượng Niger chống khủng bố và điều hành hai căn cứ quân sự, trong đó có một căn cứ triển khai các nhiệm vụ bằng máy bay không người lái nhằm vào tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng và một nhánh của khủng bố Al Qaeda trong khu vực.

Sau khi lật đổ Tổng thống Mohamed Bazoum vào ngày 26/7 và quản thúc ông tại gia, chính quyền quân sự đã thu hồi các thỏa thuận hợp tác quân sự với Pháp, quốc gia có từ 1.000 đến 1.500 quân tại nước này.

Theo hai quan chức quân sự Mỹ giấu tên, cho biết cho đến nay, Mỹ vẫn chưa nhận được bất kỳ yêu cầu rút quân nào và không có bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy họ sẽ bị buộc phải làm như vậy.

Nhưng với lời cảnh báo từ Cộng đồng Kinh tế Tây Phi (ECOWAS) đe dọa can thiệp quân sự và thông tin chính quyền quân sự mới của Niger đã đề nghị lực lượng lính đánh thuê thuộc tập đoàn quân sự tư nhân Wagner giúp đỡ khi gần đến thời hạn phải trả tự do cho tổng thống bị lật đổ của nước này, cả hai đều có thể gây rủi ro an toàn cho binh sĩ Mỹ.

“Căn cứ máy bay không người lái của chúng tôi cực kỳ quan trọng trong chiến dịch chống khủng bố tại khu vực. Nếu như bị đóng cửa căn cứ, đó sẽ là một đòn giáng lớn”, một trong hai quan chức nhận định.

Chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden cho đến nay vẫn không chính thức coi việc quân đội tiếp quản quyền lực ở Niger là một cuộc đảo chính để từ đó hạn chế việc hỗ trợ quân sự cho nước này. Tuy nhiên, tuần trước, Mỹ đã tạm dừng một số chương trình hỗ trợ nước ngoài cho Niger, bao gồm tài trợ cho giáo dục và đào tạo quân sự quốc tế, các chương trình chống khủng bố của Niger.

Ngày 8/8, trong cuộc trả lời phỏng vấn đài BBC, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã từ chối bình luận sự hiện diện trong tương lai của quân đội nước này.

Căn cứ máy bay không người lái của Mỹ ngày càng trở nên quan trọng do thiếu các đối tác an ninh phương Tây trong khu vực.

Chính quyền quân sự đã lên nắm quyền thông qua các cuộc đảo chính ở Mali và Burkina Faso – cả hai nước láng giềng của Niger – trong những năm gần đây. Hơn 2.000 binh sĩ Pháp đã rời Mali vào năm ngoái và lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc gồm 13.000 người sẽ chấm dứt hiện diện ở Mali vào cuối năm sau khi chính quyền đột ngột yêu cầu họ rời đi.

Căn cứ máy bay không người lái, hay còn được gọi là căn cứ không quân 201, được xây dựng gần Agadez ở miền Trung Niger với chi phí hơn 100 triệu USD. Kể từ năm 2018, căn cứ này đã được sử dụng để triển khai các nhiệm vụ nhắm mục tiêu IS và nhánh con của Al Qaeda là Jama’at Nusrat al-Islam wal Muslimeen (JNIM) ở Sahel.

Theo các quan chức Mỹ, kể từ khi cuộc đảo chính nổ ra, binh sĩ Mỹ chủ yếu ở trong căn cứ của họ. Các chuyến bay quân sự của Mỹ, bao gồm cả máy bay không người lái, đang được phê duyệt riêng lẻ.

Cameron Hudson, cựu quan chức Mỹ đang làm việc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), đánh giá có khả năng Washington sẽ cố gắng tiếp tục sử dụng căn cứ máy bay không người lái bất kể lực lượng nào tiếp quản Niger.

“Từ góc độ chính trị, việc phòng thủ chắc chắn là điều dễ dàng hơn”, ông Hudson giải thích với việc duy trì sự hiện diện tại Niger, Mỹ sẽ có thể thu thập thông tin tình báo về các mục tiêu tay súng trên toàn khu vực và điều này thì cũng sẽ không mang lại lợi ích trực tiếp cho chính quyền quân sự.

Trước việc các thành viên của ECOWAS có quyết định can thiệp quân sự trong cuộc họp 10/8 hay không, Mỹ cần phải xem xét lại sự hiện diện của mình.

Terence McCulley, người trước đây từng là đại sứ Mỹ tại Mali, Nigeria và Bờ Biển Ngà hiện làm việc tại Viện Hòa bình Mỹ, nói rằng quân đội Mỹ sẽ đưa ra “quyết định bảo vệ lực lượng” nếu xung đột nổ ra, đồng thời nói thêm rằng một sự can thiệp như vậy là lý thuyết vào thời điểm này và ông không mong đợi ECOWAS sẽ thực hiện hoạt động nhanh chóng như vậy.