Căng thẳng 3 cuộc chiến ở ‘chảo lửa’ Trung Đông
Tình hình Trung Đông không chỉ căng thẳng xoay quanh cuộc xung đột Hamas – Israel, đặc biệt ở Dải Gaza, mà còn ẩn chứa nhiều rủi ro khi Hezbollah “đấu s.úng” với Israel và lực lượng Houthi đột kích ở biển Đỏ.
Đến nay, căng thẳng ở Trung Đông vẫn chưa có một chỉ dấu hạ nhiệt. Trả lời Thanh Niên, một chuyên gia tình báo quốc phòng, là cựu đại tá quân đội Mỹ và từng điều hành một bộ phận tình báo quân sự của NATO ở vùng Balkan, đã đưa ra phân tích và nhận định tình hình ở khu vực thời điểm hiện nay.
Theo vị chuyên gia, Trung Đông đang có 3 cuộc xung đột.
Thứ nhất, giao tranh ở Gaza, Israel đang chuẩn bị cho một chiến dịch tấn công lớn ở Rafah. Hiện tại, quân đội Israel (IDF) đang chuẩn bị cho chiến dịch đó trong khi không quân và pháo binh của Israel đã tấn công từ xa nhằm vào các cứ điểm và cơ sở của Hamas. Liên quan Gaza, một vấn đề cần xem xét là lực lượng Hamas ở Gaza có đang kiểm soát lượng hàng viện trợ cho người dân và cách thức phân phát như thế nào? Trong khi đó, cuộc tấn công của Israel có lẽ sẽ bắt đầu trong khoảng 3 tuần nữa. Phương Tây sẽ gây áp lực buộc Israel phải đồng ý ngừng b.ắn vô điều kiện. Israel sẽ không đồng ý ngừng b.ắn trừ khi tất cả các con tin của họ được trả tự do. Giữa bối cảnh như vậy, cuộc chiến sẽ tiếp tục cho đến khi Hamas bị t.iêu d.iệt hoặc Israel không còn đủ sức tiếp tục cuộc chiến.
Lực lượng IDF ở Dải Gaza trong hình ảnh được phát đi vào 10.3. Ảnh Reuters
Việc Mỹ xây dựng một cảng tạm thời sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc cung cấp viện trợ cho người dân Gaza nhưng cũng ẩn chứa rủi ro. Đó là nếu Hamas tấn công cảng này để lôi kéo Mỹ vào cuộc xung đột nhằm khiến toàn bộ Trung Đông phản ứng với phương Tây nói chung và Mỹ nói riêng. Dự kiến, việc xây dựng sẽ bắt đầu trong khoảng 2 tuần tới và cảng sẽ được hoàn thành, hoạt động vào đầu tháng 4 này.
Thứ hai, lực lượng Hezbollah (Li Băng) sẽ tiếp tục phân tán nguồn lực Israel bằng cách tiến hành các cuộc tấn công bằng pháo và tên lửa quy mô nhỏ vào miền bắc Israel. IDF sẽ đáp trả bằng các cuộc không kích và pháo kích nhằm vào các cơ sở của Hezbollah ở miền nam Li Băng. Hai bên sẽ không xâm phạm lãnh thổ nhau nhưng cách thức xung đột này vẫn gây ảnh hưởng cho Israel. Tel Aviv có lẽ cần đảm bảo Hezbollah không tiến hành chiến dịch lớn thì IDF mới phát động chiến dịch vào Rafah.
Thứ ba, lực lượng quân sự – chính trị chủ chốt ở Yemen là Houthi đang tiến hành các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái (UAV) và tên lửa đạn đạo chống hạm quy mô lớn hơn tại biển Đỏ. Houthi sẽ tiếp tục các cuộc tấn công vào tàu bè cho đến khi phương Tây tiến hành các biện pháp trừng phạt các bên đã hỗ trợ Houthi hoặc phương Tây phải tấn công quy mô lớn nhằm vào toàn bộ cơ sở hạ tầng của Houthi.
Tổng thống Biden nói Thủ tướng Netanyahu đang ‘gây tổn thương hơn là giúp Israel’
Yếu tố Iran
Vị chuyên gia trên nhận xét Iran có một ảnh hưởng lớn đến tình hình Trung Đông. Nhận định về tình hình trong 2 tháng tới, ông cho rằng: “Các lực lượng thân Iran có thể sẽ tiếp tục tham gia xung đột chỉ đến khi nào Tehran tìm cách ngăn chặn để tránh phải gánh hậu quả vì lệnh trừng phạt từ phương Tây. Trong khi đó, thủ lĩnh của Hezbollah là Hassan Nasrallah đã tính toán cẩn thận hành động của lực lượng này. Ông không muốn lặp lại cuộc xung đột năm 2006 (cuộc xung đột giữa Hezbollah và Israel kéo dài từ ngày 12.7 – 14.8.2006 – NV) dù vẫn duy trì áp lực đối với Israel. Vì vậy, Hezbollah sẽ tiếp tục các cuộc pháo kích, phóng tên lửa …, nhưng sẽ không đưa lực lượng vào lãnh thổ Israel. Hezbollah cũng sẽ không tiến hành các cuộc tấn công sâu vào Israel. Điều đó sẽ có nguy cơ dẫn đến một sự trả đũa lớn của Israel ẩn chứa hệ luỵ với Hezbollah là phải rút lực lượng khỏi Syria. Vì vậy, xung đột sẽ tiếp tục ở mức độ pháo kích lẫn nhau”.
Bên cạnh đó, vị chuyên gia cho rằng các hành động của Iran sẽ là cơ sở xác định liệu tình hình có leo thang hay không và nếu leo thang thì Iran muốn hướng dư luận là nguyên nhân do Israel hoặc Mỹ.
Máy bay 5 nước thả hàng cứu trợ xuống Gaza
Máy bay quân sự của 5 quốc gia hôm 10.3 đã thả hàng cứu trợ ở phía bắc Dải Gaza, nơi nguy cơ nạn đói ngày càng nghiêm trọng.
Trong một tuyên bố, quân đội Jordan cho biết ngoài máy bay của nước này, lực lượng của Mỹ, Pháp, Bỉ và Ai Cập đã tham gia chiến dịch, trong đó họ phối hợp thực hiện 6 đợt thả hàng cứu trợ, theo AFP. Riêng Jordan đã đơn phương thực hiện 37 chiến dịch thả hàng cứu trợ bằng máy bay ở Gaza, bên cạnh 40 lần hợp tác với các nước khác từ khi xung đột bùng nổ.
Hai sự kiện khiến thế giới lo ngại căng thẳng ở Trung Đông leo thang
Theo kênh CNBC, nỗi lo leo thang căng thẳng ở Trung Đông tăng vọt khi lực lượng Houthi tiến hành cuộc tấn công gây thiệt hại nặng nề nhất vào một tàu Anh và Israel chuẩn bị tấn công Rafah.
Houthi gây thiệt hại nặng cho tàu Anh
Tàu di chuyển trên Vịnh Aden, Yemen. Ảnh: IRNA/TTXVN
Theo Bộ Tư lệnh Trung tâm Mỹ, ngày 19/2, thủy thủ đoàn của tàu chở hàng MV Rubymar thuộc sở hữu của Anh và mang cờ Belize đã buộc phải rời tàu khi đang ở trên Vịnh Aden. Họ được một tàu buôn và tàu chiến của liên minh chống Houthi hỗ trợ đưa đến cảng gần đó sau khi Houthi phóng hai tên lửa đạn đạo đối hạm vào tàu này.
Người phát ngôn Houthi, ông Yahya Saree đã tuyên bố nhóm này chịu trách nhiệm về vụ tấn công tàu MV Rubymar và gọi đây là vụ tấn công gây hậu quả lớn nhất. Houthi luôn tuyên bố ủng hộ người dân Palestine trong bối cảnh Israel thực hiện chiến dịch quân sự trả đũa Hamas ở Dải Gaza.
Ngày 19/2, ông Saree nói: "Con tàu bị hư hỏng nghiêm trọng, dẫn đến phải dừng hoạt động hoàn toàn... Tàu này hiện có nguy cơ bị chìm ở Vịnh Aden".
Ông Charles Myers, Chủ tịch công ty tư vấn Signum Global Advisors, nhận định với CNBC ngày 20/2: "Tôi nghĩ thật không may, chúng ta cần phải chuẩn bị cho tình trạng leo thang nhiều hơn trên hai mặt trận. Houthi đang tỏ ra hiệu quả hơn nhiều trong làm gián đoạn thương mại hàng hải quốc tế. Và phản ứng quân sự từ Mỹ và Anh cho đến nay vẫn không làm giảm các đợt tấn công. Điều đó có nghĩa là chúng ta cần phản ứng quân sự lớn hơn nhiều từ Mỹ và Anh trong vài ngày tới để cố gắng tận dụng nhiều hơn những khả năng này".
Kế hoạch của Israel ở Liban và Rafah
Khói bốc lên sau vụ không kích của Israel xuống Shihin, Liban ngày 13/2/2024. Ảnh: AFP/TTXVN
Trong khi đó, giao tranh đang diễn ra ác liệt giữa Israel và Hamas ở Dải Gaza và không có dấu hiệu giảm bớt bất chấp nỗ lực ngoại giao của một số quốc gia.
Chính phủ Israel đã cảnh báo sẽ thực hiện một cuộc tấn công trên bộ vào Rafah. Đây là khu vực ở phía Nam Dải Gaza, nằm dọc biên giới Ai Cập, nơi trú ẩn của hơn 1,5 triệu người Palestine mà phần lớn trong số họ đã phải di dời khỏi các khu vực khác của Gaza. Tại Rafah, hầu hết phải sống trong các lều tạm bợ với nguồn thực phẩm, nước và thuốc ít ỏi.
Về kế hoạch của Israel, ông Myers nhận định: "Tôi nghĩ Israel sẽ tiếp tục con đường tấn công Gaza trong 4 đến 6 tuần tới. Bây giờ họ đã tập trung vào giai đoạn thứ hai của cuộc chiến. Đó là đẩy Hezbollah lùi 32 km vào sâu trong Liban. Điều này thậm chí còn gây tranh cãi hơn từ góc độ địa chính trị hoặc quân sự. Và chúng ta cần xem Hezbollah làm gì để đáp trả Israel".
Lực lượng Hezbollah ở Liban được vũ trang mạnh mẽ và thường xuyên xung đột xuyên biên giới với lực lượng Israel cũng như tấn công vào các cơ sở quân sự của Israel. Trong khi đó, Israel đã á.m s.át các nhân vật cấp cao của Hezbollah và Hamas ở Beirut. Theo các nhà phân tích khu vực, cuộc chiến toàn diện giữa Israel và Hezbollah sẽ gây thiệt hại nặng nề cho cả hai bên.
Các quốc gia thuộc Liên minh châu Âu (EU) ngoại trừ Hungary đã cảnh báo về cuộc tấn công của Israel ở Rafah, nói rằng điều này sẽ chỉ làm trầm trọng thêm thảm họa nhân đạo ở đó.
Các bộ trưởng ngoại giao EU kêu gọi đưa ra một tuyên bố chung về tạm ngừng b.ắn vì lý do nhân đạo ngay lập tức để tiến tới lệnh ngừng b.ắn lâu dài. Ngay cả Mỹ cũng đã đề xuất một dự thảo nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc và cũng kêu gọi ngừng b.ắn tạm thời. Đây là lần đầu tiên Mỹ sử dụng từ "ngừng bắn" trong các động thái của Liên hợp quốc liên quan đến cuộc chiến ở Gaza.
Cho đến nay, chính phủ Israel đã từ chối các lời kêu gọi trên. Thủ tướng Benjamin Netanyahu tuyên bố rằng bất kỳ ai đề nghị Israel không tấn công Rafah tức là đều đang bảo nước này thua trong cuộc chiến.
Tuy nhiên, chính phủ Israel vẫn chưa hoàn toàn khẳng định sẽ thực hiện vụ tấn công. Một số bộ trưởng Israel nói rằng cuộc tấn công sẽ chỉ diễn ra nếu các con tin Israel không được thả trước tháng lễ Ramadan của người Hồi giáo, bắt đầu vào ngày 8/3.
Tòa nhà bị phá hủy sau vụ không kích của Israel xuống thành phố Rafah, Dải Gaza ngày 16/2. Ảnh: THX/TTXVN
Nhận định về việc cộng đồng quốc tế có thể làm gì để ngăn chặn kế hoạch tấn công Rafah của Israel không, ông Myers nói: "Không, tôi nghĩ tại thời điểm này, nội các chiến tranh ở Israel sẽ tiếp tục con đường đã định, tiếp tục điều mà họ đã tuyên bố với thế giới là kiểm soát toàn diện Gaza. Chúng ta có thể đạt được lệnh ngừng b.ắn tạm thời khi đang diễn ra đàm phán giữa Mỹ, Qatar, Israel và các quốc gia khác. Nhưng ngay cả khi đó là lệnh ngừng b.ắn tạm thời, Israel sẽ quay trở lại ngay và kết thúc mọi việc, họ sẽ kiểm soát Rafah".
Ông Myers cho rằng dù Mỹ phản đối kế hoạch của Israel ở Rafah nhưng điều đó có thể vẫn chưa đủ để buộc Israel thay đổi.
Trong khi đó, ngày 19/2, lãnh đạo chính trị Hamas, ông Ismail Haniyeh đã đến Cairo (Ai Cập) để đàm phán với các quan chức Ai Cập, vài ngày sau khi các nhà hòa giải cho biết triển vọng về một thỏa thuận ngừng b.ắn mới với Israel đã mờ nhạt.
Tuyên bố của Hamas cho biết ông Haniyeh sẽ thảo luận với các quan chức Ai Cập về tình hình chính trị và diễn biến trên thực địa, cũng như những nỗ lực để ngăn chặn Israel tấn công, để cung cấp hàng cứu trợ và đạt các mục tiêu của người Palestine.
Bất chấp hàng loạt cuộc gặp với các nhà đàm phán của Israel và của Hamas trong tuần trước, các nhà trung gian hòa giải Ai Cập, Qatar và Mỹ vẫn chưa đạt được tiến triển nào trong nỗ lực chấm dứt cuộc xung đột kéo dài 4 tháng qua. Ngày 19/2, một liên minh các nước Arab đã hối thúc Hội đồng Bảo an lập tức hành động để chấm dứt xung đột tại Gaza. Nhóm các nước Arab cũng nhấn mạnh tất cả các bên cần nỗ lực nhằm chấm dứt xung đột đang diễn ra tại vùng lãnh thổ này của Palestine.
Trong khi đó, điều phối viên cấp cao của Liên hợp quốc về hoạt động nhân đạo ở Gaza, bà Sigrid Kaag cảnh báo hậu quả tồi tệ nếu Israel mở rộng chiến dịch quân sự ở Rafah theo kế hoạch.
Thúc đẩy tầm nhìn cho Gaza thời hậu chiến Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken vừa kết thúc chuyến công du đến khu vực Trung Đông lần thứ tư kể từ khi cuộc xung đột ở Gaza bắt đầu, dù vậy, chiến sự vẫn đang diễn ra ác liệt và nhiều chuyên gia đặt câu hỏi về kết quả thực sự của chuyến đi cũng như khả năng tiến đến "hồi kết" cho...
