Cần sớm đưa các nội dung về Tương lai học vào chương trình đào tạo đại học ở Việt Nam

Có thể nói, trong thời đại của Cách mạng Công nghiệp 4.0, mọi lĩnh vực khoa học công nghệ đều phát triển rất nhanh.

Và rất có thể những kiến thức được người thày dạy hôm nay sẽ sớm trở thành lạc hậu khi sinh viên chưa kịp tốt nghiệp ra trường. Chính vì vậy, tại các nước phát triển đã xuất hiện môn học về Tương lai học trong chương trình đào tạo đại học từ rất nhiều năm trước đây.

Vậy chúng ta phải tiếp cận với môn học này và nhân bản nó như thế nào. Trước hết, nói về định nghĩa thì Tương lai học là ngành khoa học là nghiên cứu có hệ thống, liên ngành và tổng thể về tiến bộ xã hội và công nghệ cũng như các xu hướng môi trường khác, thường nhằm mục đích khám phá cách mọi người sẽ sống và làm việc trong tương lai. Đây là môn học mang tính phương pháp luận và có lẽ cũng không biết nên xếp Tương lai học vào khoa học xã hội hay khoa học tự nhiên.

Năm 2010, thông qua Trường Đại học Giáo dục thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội, một đối tác Anh Quốc đã tới Việt Nam để giới thiệu Việt Nam ngành học về tương lai học với 2 hội thảo lớn tại Hà Nội và TPHCM. Sự kiện này đã gây tiếng vang rất đáng kể nhưng sau đó không thấy các khóa học về Tương lai học được mở ra cho những người quan tâm và mong muốn tạo dựng vị thế cho lĩnh vực hết sức mới mẻ này.

Tại Việt Nam, cũng đã có một công trình nghiên cứu về lĩnh vực này của 2 tác giả Dương Quốc Quân (Hà Nội) và Lê Thị Tuyết (Lâm Đồng) với cuốn sách “Khái lược Tương lai học” được Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia – Sự thật cho in năm 2012. Ít nhất, những người quan tâm đến lĩnh vực này có thể coi đây là tài liệu, giáo trình đầu tiên cho Tương lai học với các đại học ở Việt Nam.

Còn về phía các viện nghiên cứu chiến lược tại Việt Nam, được biết cho tới nay vẫn chưa có một công trình nghiên cứu chính thức nào về Tương lai học. Theo một chuyên gia về nghiên cứu chiến lược đề nghị không nêu tên, xây dựng chiến lược tức là làm công tác dự báo. Tuy nhiên nếu chúng ta dự báo đúng và quá trình tổ chức, điều hành thực thi chiến lược được thực hiện thao đúng yêu cầu đặt ra thì đất nước đã quá phát triển. Song thưc tế đã diễn ra như thế nào thì những người trong cuộc chắc không khỏi buồn lòng (!).

Cũng chính vì thực tế đó, các kiến thức về Tương lai học cần phải sớm cập nhật vào chương trình đào tạo đại học ở Việt Nam. Theo không ít ý kiến, trước khi những kiến thức này đến với đông đảo sinh viên thì bản thân các bậc thầy, kể cả ở vị trí lãnh đạo của các đại học và viện nghiên cứu phải được đào tạo một cách khái quát nhất về Tương lai học.

Tuy nhiên, Cách mạng Công nghiệp 4.0 là cuộc cách mạng khoa học mà chắc chắn là không ai đợi ai. Do đó, cả thầy và trò đều phải chủ động nắm bắt các kiến thức mang tính phương pháp luận về Tương lai học nhằm bổ sung vào hành trang tri thức của mình trước tốc độ phát triển hết sức nhanh chóng của khoa học công nghệ cả trong nước lẫn trên thế giới.