‘Hãy biến môn lịch sử trở thành môn học hấp dẫn, hứng thú với cả người dạy và người học’
Lịch sử sẽ trở thành môn tự chọn thay vì bắt buộc ở bậc THPT theo Chương trình Giáo dục phổ thông mới đang là đề tài được trao đổi và bàn luận rất nhiều trên các diễn đàn.
Phóng viên Sức khỏe & Đời sống đã có cuộc trao đổi với PGS.TS sử học Nguyễn Quang Liệu, Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Khoa học Xã hội và Nhân văn, thuộc Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội.
Phóng viên: Thưa PGS.TS Nguyễn Quang Liệu, chắc hẳn mấy ngày gần đây ông đã nghe và có lẽ cũng đã được hỏi nhiều về việc môn Lịch sử sẽ trở thành môn học tự chọn ở bậc THPT, là một người đã gắn bó với sử học 30 năm có lẻ, đồng thời lại hiệu trưởng ngôi trường có môn Chuyên Sử ông cảm thấy như thế nào?
PGS.TS Nguyễn Quang Liệu: Khi chọn lịch sử làm nghề của mình là tôi chọn một con đường đi sẽ giúp mình trải nghiệm nhiều thứ, sẽ học được nhiều điều trong tương lai từ lịch sử. Đặc biệt, từ kiến thức lịch sử sẽ cho việc học tập, nghiên cứu liên ngành, xuyên ngành rất tốt, như ngôn ngữ học, văn học, chính trị học, xã hội học… Nhiều người cho rằng đây là ngành ko hấp dẫn lắm, thế nhưng đến bây giờ sau hơn 30 năm là một nhà giáo giảng dạy môn lịch sử tôi cảm thấy rất hài lòng. Nếu cho lựa chọn lại thì tôi vẫn lựa chọn là thầy giáo dạy sử.
Trường THPT Chuyên Khoa học Xã hội và Nhân văn có khối chuyên Sử khi nghe tin môn lịch sử là môn tự chọn nhiều em học sinh và thầy cô rất băn khoăn, khá buồn và khó hiểu. Tuy nhiên, trong chương trình giáo dục mới, nhà trường vẫn và sẽ có sự trao đổi, định hướng để các em sẽ lựa chọn môn lịch sử. Học sinh và sinh viên Nhân văn mà không hiểu lịch sử thì nói gì đến tự hào truyền thống dân tộc Việt Nam, tự hào Nhân văn. Tôi tin vào thế hệ trẻ của Nhà trường với môn lịch sử và chắc chắn các em vẫn và sẽ yêu thích môn lịch sử.
PGS.TS Nguyễn Quang Liệu – Hiệu trưởng Trường chuyên KHXH & NV, thuộc Đại học Khoa học Xã Hội và Nhân Văn, Đại học Quốc GIa Hà Nội
Phóng viên: Với tư cách là một nhà giáo, nhà khoa học về lịch sử, theo quan điểm của ông, sẽ ra sao khi lịch sử trở thành môn tự chọn?
PGS.TS Nguyễn Quang Liệu: Từ xưa đến nay trong nền giáo dục Việt Nam người ta rất coi trọng lịch sử vì lịch sử thuộc môn khoa học xã hội và nhân văn giàu tính định hướng giáo dục, nhất là giáo dục về ý chí, bản lĩnh và khát vọng của con người Việt Nam, truyền thống Việt Nam. Cái đó nó trở thành giá trị, mạch nguồn và sức sống mãnh liệt của quốc gia, dân tộc. Ở một số nước như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc… họ rất coi trọng lịch sử và môn học lịch sử trở thành môn bắt buộc trong trường học, nhất là cấp THPT.Từ truyền thống đến hiện tại và tương lại là dòng chảy xuyên suốt được các thế hệ hiểu, vun bồi và có trách nhiệm với thế hệ đi trước. Điều này các nhà hoạch định chiến lược giáo dục Việt Nam nên tham khảo và cần học hỏi.
Đối với Việt Nam, tinh thần, ý chí, quyết tâm dựng nước, giữ nước là những trang sử vẻ vang, là truyền thống hào hùng của dân tộc. Từ truyền thống vẻ vang đó, nó giúp ta có thêm ý chí, khát vọng và bản lĩnh đó để nâng cao hơn nữa uy tín, tiềm lực và vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế. Để làm được điều đó thì nhất thiết cần phải hiểu biết lịch sử, tôn trọng lịch sử và trân trọng lịch sử.
Hiện nay, giáo dục THPT coi môn lịch sự là môn tự chọn và nếu ta căn cứ vào quá trình học tập cũng như kết quả thi cử trong thời gian vừa qua với môn lịch thì tôi thiết nghĩ môn lịch sử sẽ là môn rất rất ít người học lựa chọn. Điều này chắc chắn sẽ diễn ra và nó sẽ ảnh hưởng rất lớn đến một lớp thế hệ trẻ trống rỗng về kiến thức lịch sử. Khi kiến thức về lịch sử rất ít hoặc không có mà sau này học cao lên bậc đại học phải học các môn bắt buộc như Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam (Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam là một bộ phận của lịch sử dân tộc), Tư tưởng Hồ Chí Minh… thì vô cùng nguy hiểm cho việc hiểu biết, thực hiện đường lối chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước; học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Đây là điều mà các nhà hoạch định chính sách, những người lãnh đạo cần phải đặc biệt quan tâm.
Vì vậy, theo tôi chúng ta phải nghiêm túc xem xét lại việc đặt môn lịch sử sao cho đúng và cho trúng trong chương trình giáo dục THPT hiện nay.
Phóng viên: Vậy thì đúng và trúng ở đây là gì thưa PGS?
PGS.TS Nguyễn Quang Liệu: Đúng ở đây là không nên coi lịch sử là môn học tự chọn mà lịch sử phải là môn học bắt buộc bằng khối lượng kiến thức phù hợp. Còn trúng là phải coi môn lịch sử là môn hình thành nhân cách con người, hình thành hệ tư tưởng, nhất là khi chúng ta phải đấu tranh chống các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ an ninh tư tưởng của Đảng trong giai đoạn hiện nay; đang phải nhận diện chiến lược “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch trong thời kỳ mới; tiếp tục đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.
PV: Chúng ta đã nói rất nhiều về việc học sinh không thích học lịch sử là do môn học này khô khan, với quá nhiều con số, là môn học thuộc không cần phải tư duy, ông có nghĩ như vậy không?
PGS.TS Nguyễn Quang Liệu: Theo tôi, không phải các em không thích lịch sử mà chưa thích môn học này. Môn học này cũng không phải khô khan, khó hiểu đâu mà theo tôi rất hấp dẫn vì rất nhiều người học sau khi tôi lên lớp thì họ phản hồi rằng môn lịch sử rất hay, rất thú vị. Tuy vậy, học trò không thích, hay chưa thích môn lịch sử thì có vô số các nguyên nhân, nhưng theo tôi có mấy nguyên nhân chính: Đội ngũ các thầy cô giáo chưa đổi mới phương pháp giảng dạy, kỹ thuật thi và đánh giá; sách giáo khoa còn mang nặng tính hàn lâm; nhất là môn Lịch sử chưa thật sự được coi trọng trong các nhà trường…
Mô hình Lịch sử lớp 11 do các bạn học sinh trường THPT Lương Thế Vinh – Q.1 tự làm và sáng tạo (ảnh minh họa)
Điều đặc biệt phải lưu tâm là đội ngũ thầy cô giáo dạy môn Lịch sử cấp học THCS ở nhiều nơi là những giáo viên dạy môn Giáo dục Công dân, Địa lý… kiêm dạy cả môn Lịch sử.
Đây là nguyên nhân căn cốt làm cho học sinh không thích thú, dị ứng với môn học này. Và tôi cũng tin chắc rằng, trong thời gian tới nếu không được điều chỉnh thì vấn đề này sẽ còn trầm trọng hơn.
Vai trò của thầy cô trong giảng dạy là yếu tố quyết định đến chất lượng và sự hứng thú của người học. Cần đào tạo đội ngũ thầy cô giáo dạy môn lịch sử một cách bài bản, nhất là phương pháp giảng dạy lịch sử trong thời đại công nghệ số. Bên cạnh đó, thầy cô giáo dạy môn lịch sử phải đủ về số lượng và bảo đảm chất lượng, nhất là cấp học THCS.
Cùng với đội ngũ thầy cô giáo thì chương trình sách giáo khoa, cách kiểm tra, đánh giá cũng cần phải thay đổi cách tiếp cận. Thời gian qua chúng ta đã có nhiều cố gắng trong đổi mới về sách giáo khoa, tuy nhiên nó vẫn chưa đáp ứng được, vẫn mang nặng tính hàn lâm, thông tin sự kiện. Bên cạnh đó hoạt động phim ảnh hỗ trợ về học lịch sử của chúng ta chưa nhiều, chưa đặc sắc, chưa ấn tượng.
Lịch sử là những câu chuyện được kết nối một cách logic nó giống một bộ phim dài tập. Vì vậy, người viết sách giáo khoa sẽ phải xây dựng cốt truyện khách quan, khoa học, cụ thể nhưng luôn có tính linh hoạt trong dẫn dắt để phù hợp với từng đối tượng, từng lứa tuổi.
Phóng viên: Trước đây Lịch sử là môn bắt buộc mà nhiều học sinh còn thờ ơ không thích thì việc lịch sử trở thành môn lựa chọn có lẽ gặp nhiều thách thức hơn, theo ông cần có những giải pháp nào?
PGS.TS Nguyễn Quang Liệu: Theo tôi, cần phải biến môn lịch sử trở thành môn học hấp dẫn và hứng thú với cả người dạy và người học. Hãy cùng tìm cách, cùng tháo gỡ để môn lịch sử trở thành môn học hấp dẫn với người học và hứng thú với người dạy đó là điều quan trọng hơn cả, cần quan tâm hơn cả trong lúc này. Khi lịch sử trở thành môn học hứng thú, yêu thích thì lựa chọn hay môn bắt buộc không quan trọng vì lịch sử sẽ vẫn có chỗ đứng đặc biệt của nó. Cho nên, khi chưa làm được điều này mà để lịch sử trở thành môn học lựa chọn sẽ là chưa phù hợp.
PV: Trân trọng cảm ơn PGS!
'Ma trận' tổ hợp môn học lớp 10: Tại sao lại có tới 108 cách lựa chọn? (Bài 1)
Trong khi các trường học THPT chỉ còn 5 tháng nữa để hoàn thiện các công tác chuẩn bị cho việc triển khai chương trình mới ở lớp 10 thì việc có tới hơn 100 cách chọn tổ hợp môn học đang thu hút nhiều tranh cãi.
Từ năm học 2022 - 2023, Chương trình giáo dục phổ thông 2018 sẽ được triển khai đối học sinh lớp 10 và áp dụng cuốn chiếu cho những năm học tiếp theo của lớp 11 và lớp 12. Chương trình mới đưa ra 108 nhóm tổ hợp môn khiến cho việc triển khai môn học tự chọn quá rắc rối, phức tạp.
Băn khoăn tính khả thi của chương trình
Theo chương trình mới, thay vì 13 môn như chương trình hiện hành, học sinh chỉ học 7 môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc và có 5 môn lựa chọn.
Cụ thể, 7 môn học và hoạt động bắt buộc là: Ngữ văn, Toán, Ngoại ngữ 1, Giáo dục thể chất, Giáo dục quốc phòng an ninh, hoạt động trải nghiệm - hướng nghiệp, nội dung giáo dục địa phương.
Các môn học tự chọn là: Tiếng dân tộc thiểu số, Ngoại ngữ 2. 5 môn học lựa chọn sẽ được chọn từ 3 nhóm (mỗi nhóm có ít nhất 1 môn): Nhóm môn Khoa học xã hội (Lịch sử, Địa lý, Giáo dục kinh tế và pháp luật); Khoa học tự nhiên (Vật lý, Hóa học, Sinh học); Công nghệ và nghệ thuật (Công nghệ, Tin học, Nghệ thuật).
Theo chương trình mới, thay vì 13 môn như chương trình hiện hành, học sinh chỉ học 7 môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc và có 5 môn lựa chọn. Ảnh minh họa.
Riêng môn Nghệ thuật sẽ bao gồm 2 phân môn là Âm nhạc, Mỹ thuật thì học sinh chỉ cần chọn học 1 trong 2 phân môn này (sẽ được tính là 1 môn).
Trừ ngoại ngữ thì tất cả các môn học đều xây dựng các cụm chuyên đề. Mỗi học sinh sẽ phải chọn để học 3 cụm chuyên đề, cùng với các môn học bắt buộc và môn học lựa chọn.
Như vậy, với việc tổ chức, phân phối các môn học như chương trình mới đưa ra thì học sinh sẽ có đến 108 cách lựa chọn tổ hợp môn. Điều này đang khiến nhiều phụ huynh, giáo viên băn khoăn về tính khả thi của chương trình lớp 10 mới ở khâu lựa chọn môn học.
Khi được hỏi về những thay đổi trong chương trình mới, chị Nguyễn Hoài Phương, phụ huynh có con học lớp 9, Trường THCS Đông Thái (quận Tây Hồ, Hà Nội) cho hay, chị chưa nắm được những thay đổi này.
Theo chị Phương, hiện tại, con gái chị đang tập trung ôn tập cho kỳ thi chuyển cấp. Còn về chương trình mới, chị cũng đã đọc qua báo đài. Tuy nhiên, đến thời điểm này, giáo viên chủ nhiệm cũng chưa có thông báo, hướng dẫn về chương trình mới, cách lựa chọn môn học ra sao...
"Nếu tới đây phải lựa chọn giữa cả trăm nhóm tổ hợp môn học thì tôi và con không biết sẽ quyết định thế nào. Trong khi, chỉ còn hơn 5 tháng nữa, các con sẽ bắt đầu học chương trình mới nhưng học sinh, phụ huynh vẫn chưa hiểu rõ những thay đổi của chương trình. Với cách thức triển khai như hiện nay, liệu chương trình mới có làm khó phụ huynh, học sinh", chị Phương băn khoăn.
Việc đưa ra nhiều tổ hợp chọn môn khiến nhiều giáo viên lo ngại về vấn đề bảo đảm nguồn nhân lực. Một giáo viên tại một trường THPT của Hà Nội phân tích, theo chương trình mới, bên cạnh các môn bắt buộc, học sinh sẽ lựa chọn 5 môn trong 3 nhóm môn, gồm 9-10 môn. Điều này sẽ dẫn đến tình trạng học sinh chọn nhiều môn khác nhau tạo ra sự chênh lệch số lượng học sinh giữa các môn.
Song song với đó là việc bố trí giáo viên dạy học sẽ có nhiều xáo trộn. "Với những môn học ít học sinh lựa chọn, giáo viên sẽ ít việc. Và ngược lại, với môn học quá đông học sinh lựa chọn thì đội ngũ giáo viên nhà trường khó có thể đáp ứng được. Điều này dẫn tới tình trạng người không có việc, người lại quá nhiều việc", giáo viên này cho biết.
Triển khai không quá phức tạp?
Về lý thuyết, khi triển khai chương trình mới ở lớp 10 có đến hàng trăm tổ hợp môn lựa chọn không bất ngờ là quan điểm của GS.TS Nguyễn Minh Thuyết, Tổng chủ biên Chương trình giáo dục phổ thông mới. Bởi khi thiết kế các môn học, các chuyên gia toán học đã dự báo về điều này.
Theo GS.TS Thuyết, trong tính toán đã xác định 2 dữ kiện quan trọng là đội ngũ giáo viên và cơ sở vật chất của nhà trường. Trên cơ sở quy định của chương trình, nguyện vọng của học sinh, đội ngũ giáo viên và cơ sở vật chất của mình, các trường sẽ xác định những tổ hợp phù hợp với thực tế.
GS.TS Nguyễn Minh Thuyết, Tổng chủ biên Chương trình giáo dục phổ thông mới.
Lý giải về sự cần thiết của thiết kế các môn học từ lớp 10 THPT theo hướng học sinh được quyền lựa chọn các môn học theo sở thích, GS.TS Nguyễn Minh Thuyết cho biết điều này nhằm phục vụ định hướng nghề nghiệp của học sinh.
Trước băn khoăn của phụ huynh, học sinh, GS.TS Thuyết gợi ý, học sinh nên chọn học các chuyên đề của 3 môn học phù hợp nhất với định hướng nghề nghiệp của mình.
Về phía nhà trường, GS.TS Thuyết cho hay, cách đơn giản nhất là tổ chức các lớp học cố định để học các môn học bắt buộc như trước nay. Tổ chức các lớp học chuyên đề và xác định sĩ số mỗi lớp theo đúng quy định. Nếu sĩ số đăng ký vượt với sĩ số lớp học theo quy định thì học sinh chuyển sang nguyện vọng 2. Các trường sẽ xác định những tổ hợp phù hợp với thực tế.
Để khắc phục khó khăn trước mắt về biên chế giáo viên, GS.TS Thuyết cũng cho rằng, cơ quan quản lý nhà nước ở địa phương có thể điều động hoặc ký hợp đồng giảng dạy với giáo viên có đủ điều kiện giảng dạy những môn học này từ các cấp học khác, các trường chuyên nghiệp.
Theo lý giải của Tổng chủ biên chương trình mới thì việc triển khai chương trình không quá phức tạp. Song với những người trực tiếp thực hiện chương trình là các nhà trường, giáo viên, việc tổ chức dạy học môn tự chọn như thế nào đang là câu hỏi rối bời trong khi thời gian đang rất gấp ở phía trước.
(Còn nữa)
Uyển chuyển lựa chọn tổ hợp môn học Bắt đầu từ năm học 2022 - 2023, với lớp 10, ngoài các môn học bắt buộc chung, có môn học, chuyên đề học tập dành cho học sinh tự chọn. GD&TĐ - Bắt đầu từ năm học 2022 - 2023, với lớp 10, ngoài các môn học bắt buộc chung, có môn học, chuyên đề học tập dành cho học sinh tự...



Tin đang nóng
Tin mới nhất

Còn nhiều băn khoăn về chứng nhận giỏi cấp tỉnh với học sinh điểm IELTS cao

Việc thực hiện chương trình, SGK mới còn nhiều khó khăn

Cấp phép tổ chức thi chứng chỉ HSK trở lại

Banner tìm hiểu ngày 22/12 của Trường ĐH Tôn Đức Thắng in hình lính Mỹ

Nhiều tỉnh cho học sinh nghỉ Tết hơn 10 ngày, Hà Nội lý giải nghỉ 8 ngày

Trường ĐH Kiên Giang dự kiến tuyển hơn 1.600 chỉ tiêu năm 2023

Trường Đại học Hồng Đức nâng cao chất lượng đào tạo sinh viên ngành giáo dục mầm non

Học sinh Hà Giang nghỉ Tết Quý Mão 12 ngày, từ 27 tháng Chạp

Nhiều tiết dạy sáng tạo tại hội thi giáo viên dạy giỏi Hà Nội

Trường Đại học Kinh tế Quốc dân công bố Đề án tuyển sinh đại học năm 2023

Tuyển sinh 2023: Đại học Kinh tế Quốc dân công bố đề án tuyển sinh

Cần cẩn trọng lựa chọn nhân sự, ra đề thi
Có thể bạn quan tâm

Bắt giữ nghi phạm cướp xe máy SH của tài xế xe ôm công nghệ
Pháp luật
18:32:52 15/02/2025
Một học sinh giỏi lớp 12 của Đồng Nai bị đuối nước ở Mũi Né
Tin nổi bật
18:23:50 15/02/2025
Lợi ích bất ngờ cho sức khỏe khi ăn tỏi sống mỗi ngày
Sức khỏe
18:16:57 15/02/2025
Mẹ chồng đột ngột đuổi chúng tôi ra ngoài để đón người khác về sống chung danh tính người đó khiến tôi chết lặng!
Góc tâm tình
18:16:03 15/02/2025
3 phút tóm gọn đế chế giải trí hàng đầu Hàn Quốc, sự xuất hiện của 2 nhân vật khiến dân tình "khóc ròng"
Nhạc quốc tế
18:12:12 15/02/2025
Sao nam Vbiz bỗng hot nhờ kế hoạch cầu hôn "bạn gái cũ": Chuẩn bị cả xế khủng, cận nhẫn cưới gây choáng
Sao việt
18:06:10 15/02/2025
14 triệu người sững sờ trước màn thẩm mỹ như "thay đầu" của nữ ca sĩ đẹp tựa AI
Sao châu á
17:56:54 15/02/2025
Top con giáp gặp nhiều may mắn, phú quý 'tuôn như mưa xuân' vào nửa cuối tháng 2
Trắc nghiệm
17:19:47 15/02/2025
Thực đơn cơm tối với 3 món dễ làm, nhẹ bụng lại rất ngon
Ẩm thực
17:10:56 15/02/2025
Phẫn nộ 2 người đàn ông "hổ báo" đánh người sau va chạm giao thông
Netizen
16:41:53 15/02/2025