Cách nhận biết sớm đột quỵ não
Với các trường hợp đột quỵ não, trong vòng ít phút, nếu không được cung cấp đủ m.áu, các tế bào não sẽ bắt đầu c.hết.
Đột quỵ não đang là vấn đề lớn của y học. Bệnh xuất hiện với tần suất 0,2% trong cộng đồng. Bệnh cũng thường gặp nhất ở t.uổi trên 65 với tỷ lệ khoảng 1%. Tuy nhiên, những năm gần đây, xu hướng đột quỵ ở độ t.uổi trẻ ngày càng tăng.
Trên thế giới, tỷ lệ t.ử v.ong do đột quỵ đứng thứ 3 sau các bệnh tim mạch và ung thư. Tỷ lệ tàn tật chiếm hàng đầu trong các bệnh lý thần kinh.
Theo TS Vũ Quỳnh Hương, khoa Khám bệnh Cán bộ cao cấp, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, đột quỵ não hay tai biến mạch m.áu não là tình trạng não bị tổn thương nghiêm trọng do quá trình cấp m.áu não bị gián đoạn hoặc giảm đáng kể, khiến não bị thiếu oxy, không đủ dinh dưỡng để nuôi các tế bào. Trong vòng ít phút, nếu không được cung cấp đủ m.áu các tế bào não sẽ bắt đầu c.hết.
Điều gì gây ra đột quỵ não?
TS Hương cho hay đột quỵ não bao gồm 3 loại:
Đột quỵ do thiếu m.áu cục bộ (nhồi m.áu não): Chiếm khoảng 85% tổng số các ca bị đột quỵ não hiện nay. Đây là tình trạng đột quỵ do các cục m.áu đông làm tắc nghẽn động mạch, cản trở quá trình m.áu lưu thông lên não.
Đột quỵ do xuất huyết não: Là bệnh lý cấp tính do mạch m.áu não đột ngột vỡ ra, c.hảy m.áu vào bên trong nhu mô não, làm tổn thương não. Bệnh gây c.hết mô não một cách nhanh chóng, đặc biệt nguy hiểm và có tỷ lệ t.ử v.ong rất cao.
Cơn thiếu m.áu não thoáng qua (TIA – Transient Ischemic Attack): Bệnh được gây ra do động mạch não bị tắc tạm thời (thường dưới 10 phút), sau đó lưu thông lại được. Bệnh được tiên lượng tốt hơn, chưa gây tổn thương não nghiêm trọng. Tuy nhiên, những cơn thiếu m.áu não thoáng qua liên tục kéo đến sẽ được xem là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ đột quỵ do thiếu m.áu cục bộ.
Theo TS Vũ Quỳnh Hương, về cơ bản, nguyên nhân gây ra đột quỵ não là sự bất ổn của tuần hoàn m.áu não. Trong đó, các nguyên nhân được chia thành 2 loại là có thể kiểm soát và không thể kiểm soát.
Video đang HOT
Đột quỵ não là căn bệnh nguy hiểm với nhiều nguyên nhân và đang có xu hướng trẻ hóa. (Ảnh minh họa: luz_fuertes)
Nguyên nhân có thể kiểm soát gồm:
Tăng huyết áp: Tạo điều kiện hình thành các cục m.áu đông, cản trở quá trình lưu thông m.áu lên não hay gây sức ép lên thành động mạch và dẫn đến xuất huyết não.Cholesterol cao, thừa cân: Gây ra nhiều bệnh lý như mỡ m.áu, cao huyết áp, tim mạch và tăng nguy cơ đột quỵ.Bệnh tim mạch: Suy tim, rung nhĩ, n.hiễm t.rùng tim, rối loạn nhịp tim có nguy cơ đột quỵ cao.Đái tháo đường.Cơn thiếu m.áu não thoáng qua (cơn TIA).Đột quỵ tái phát: T.iền căn cá nhân bị đột quỵ có thể tái phát trong vài tháng đầu, nguy cơ này kéo dài khoảng 5 năm và giảm dần theo thời gian.Hút thuốc: Khói thuốc gây tổn thương thành mạch m.áu, gia tăng xơ cứng động mạch là nguyên nhân gây tăng huyết áp.
Trong khi đó, các nguyên nhân không thể kiểm soát gây ra đột quỵ não bao gồm:
T.uổi tác: Độ t.uổi nào cũng có nguy cơ đột quỵ, tuy nhiên người cao t.uổi có nguy cơ đột quỵ cao hơn, đặc biệt sau t.uổi 55.Giới tính: Nam giới có nguy cơ đột quỵ cao hơn so với nữ giới.Chủng tộc: Người Mỹ gốc Phi có nguy cơ mắc đột quỵ cao gấp 2 lần so với người da trắng.Tiền sử gia đình: Người có người thân từng bị đột quỵ hoặc mắc các bệnh lý nhồi m.áu cơ tim, thiếu m.áu não thoáng qua có nguy cơ đột quỵ cao hơn so với người bình thường.
Phát hiện đột quỵ não từ sớm
“Quy tắc FAST là cụm từ viết tắt được hội tim mạch Mỹ (AHA) cùng nhiều tổ chức khác sử dụng. Đây là cách giúp bệnh nhân và người thân dễ dàng ghi nhớ về những triệu chứng của đột quỵ, từ đó nhận biết sớm và cấp cứu kịp thời”, TS Hương cho hay.
Cụ thể, FAST là bao gồm: Face (mặt), Arm (tay), Speed (giọng nói) và Time (thời gian).
Với mặt, bệnh nhân đột quỵ não thường có những dấu hiệu khác thường trước khi phát bệnh như cười méo miệng, rối loạn thị lực.Với tay và chân, bệnh nhân thường có triệu chứng mệt mỏi, các chi khó cử động khi đột quỵ.Với giọng nói, người bệnh sẽ nói líu lưỡi, không rõ chữ và không thể diễn đạt như bình thường.Cuối cùng, thời gian là yêu cầu với người xung quanh cần nhanh chóng gọi cấp cứu để bệnh nhân được xử trí kịp thời.
Ngoài ra, TS Hương lưu ý khi nhận thấy những dấu hiệu bệnh nhân bị đột quỵ trên, thời gian là yếu tố rất quan trọng.
Tay, chân yếu, không thể kiểm soát là một trong những dấu hiệu sớm của đột quỵ não. (Ảnh minh họa: mufid_majnun)
“Bạn nên gọi ngay cấp cứu 115 hoặc đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất sớm nhất có thể. Nguyên nhân là thời gian vàng trong đột quỵ não kéo dài 4,5 giờ. Nếu sử dụng thuốc tiêu huyết khối (làm tan cục m.áu đông) hoặc trong 6-8 giờ, lấy huyết khối cơ học (trong trường hợp tắc động mạch lớn trong não), người bệnh hoàn toàn có cơ hội hồi phục, hạn chế biến chứng“, vị chuyên gia giải thích.
Ngược lại, nếu được tiếp cận với y tế muộn hơn, việc điều trị rất khó khăn, cơ hội phục hồi của bệnh nhân sẽ thấp, khả năng tiên lượng xấu cao.
TS Hương cũng khuyến cáo trong lúc chờ cấp cứu, những người nên thực hiện một số phương pháp sơ cứu:
Dìu bệnh nhân tránh để bệnh nhân bị ngã, chấn thương.Để bệnh nhân nằm ở nơi thoáng mát, kê cao đầu từ 20-30 độNếu bệnh nhân còn tỉnh, hỏi thăm thông tin của bệnh nhân gồm tên họ, số điện thoại người thân, tình trạng bệnh lý mạn tính, từ đó có thể trao đổi tình trạng bệnh nhân khi nhân viên y tế tới.Nếu bệnh nhân bị nôn, để bệnh nhân nghiêng 45 độ, lấy hết đờm, dãi để tránh gây ngạt.Nếu bệnh nhân bị rối loạn ý thức, kiểm tra mạch. Nếu bệnh nhân bị ngưng tim, chúng ta cần thực hiện ngay hồi sức tim phổi (hô hấp nhân tạo). Chúng ta có thể gọi 115 để được hướng dẫn khi không biết cách làm.
Ngoài ra, vị chuyên gia nhấn mạnh một số điều tuyệt đối không làm là tụ tập đông người xung quanh bệnh nhân; tự ý xoa dầu nóng, cạo gió, dùng kim đ.âm đầu ngón tay hay cho bệnh nhân uống bất kỳ loại thuốc nào.
B.é g.ái 1 t.uổi đột quỵ
Bệnh nhi xuất hiện triệu chứng co giật nhiều lần, kéo dài khoảng 1 phút, tại bệnh viện địa phương, bác sĩ chỉ định trẻ phải chuyển lên TP.HCM khẩn cấp.
Đầu tháng 8, b.é g.ái P.H.A (1 t.uổi, sống ở Cần Thơ) đột ngột co giật tay chân bên trái. Tình trạng này diễn ra trong khoảng một phút rồi bé tỉnh táo. Nhưng vài giờ sau, bé co giật lại nên mẹ vội đưa đi bệnh viện.
Ở bệnh viện địa phương, các bác sĩ quyết định chuyển bé đến Bệnh viện Nhi đồng 2 TP.HCM. Tại đây, trẻ vẫn co giật thêm vài lần và yếu nhẹ tay chân bên trái. Kết quả chụp CT ghi nhận có bất thường ở bán cầu não bên phải.
Các bác sĩ tiếp tục thực hiện các khảo sát tìm nguyên nhân, xác nhận bé bị nhồi m.áu não bán cầu não phải, hẹp mạch m.áu não liên với vùng nhồi m.áu não, trên khảo sát cộng hưởng từ. Hiện Khoa Thần kinh và Khoa Ngoại Thần kinh phối hợp, tìm gải pháp điều trị tối ưu cho bệnh nhi.
B.é g.ái 1 t.uổi được chuyển gấp đến Bệnh viện Nhi đồng 2 TP.HCM.
Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Lê Trung Hiếu, Trưởng khoa Thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 2 cho biết, đây là trường hợp nhồi m.áu não ở trẻ nhũ nhi, có thể liên quan bất thường bẩm sinh mạch m.áu não.
Theo bác sĩ Hiếu, đột quỵ là bệnh cảnh ít gặp ở t.rẻ e.m. Người dưới 18 t.uổi bị đột quỵ chiếm tỷ lệ từ 3 - 25/100.000 người, tuy nhiên bệnh vẫn là nguyên nhân t.ử v.ong và tàn phế đáng kể.
Đột quỵ ở t.rẻ e.m gồm hai dạng là nhồi m.áu não và xuất huyết não. Khoảng 80% nhồi m.áu não t.rẻ e.m liên quan động mạch não.
Trên thực tế, các nhóm nguy cơ gây nhồi m.áu não rất nhiều, gồm: bệnh tim mạch, bệnh lí tăng đông, bệnh ác tính về m.áu, bệnh về huyết học, bệnh n.hiễm t.rùng thần kinh trung ương, bệnh tự miễn, bệnh vùng đầu mặt cổ hoặc các bệnh mô liên kết, chần thương, phẫu thuật não...
Cũng như ở người lớn, nhồi m.áu não t.rẻ e.m thường khởi phát đột ngột với triệu chứng co giật tay chân, yếu liệt tay chân một bên, méo miệng, nói khó. Trong đó, triệu chứng co giật gặp ở t.rẻ e.m nhiều hơn ở người lớn.
Tuy nhiên, việc nhận diện đột quỵ ở trẻ nhỏ khá khó khăn, nhất là các triệu chứng về ngôn ngữ, rối loạn cảm giác. Thêm nữa, vì đột quỵ ít xảy ra ở trẻ nhỏ nên phụ huynh chưa quan tâm và cảnh giác. Biểu hiện ban đầu chưa rõ ràng cũng dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Ví dụ khi trẻ nhức đầu, mất ý thức tạm thời, lên cơn co giật sễ bị nhầm với bệnh động kinh, yếu liệt tay chân dễ nhầm sang biến chứng viêm não, nôn ói có thể nhầm sang bệnh tiêu hóa.
Bên cạnh đó, việc sơ cứu sai cách đột quỵ như cạo gió, vắt chanh, châm kim ở đầu ngón tay khiến cho việc can thiệp kém hiệu quả. Nguyên tắc quan trọng nhất của sơ cứu đột quỵ là đưa bệnh nhân đến bệnh viện càng sớm càng tốt, nếu không sẽ để lại những di chứng nặng nề đến suốt đời.
Trẻ nhỏ có thể đối mặt với các di chứng nặng nề như liệt nửa người, mất khả năng nói, khả năng nhận thức, ghi nhớ kém, yếu liệt tay, chân...
Khi tiếp nhận trẻ nghi ngờ đột quỵ, các bác sĩ thực hiện nhiều xét nghiệm chuyên sâu để tìm nguyên nhân trong đó có chụp CT não, cộng hưởng từ não, khảo sát mạch m.áu não trong và ngoại hộp sọ. Bác sĩ Nguyễ Lê Trung Hiếu lưu ý, xấp xỉ 40 - 50% nhồi m.áu não t.rẻ e.m không tìm thấy nguyên nhân.
"Hiện chưa có khuyến cáo điều trị chuẩn cho nhồi m.áu não t.rẻ e.m. Tùy theo từng trường hợp cụ thể, căn nguyên gây bệnh sẽ được điều trị nội khoa, dùng thuốc để dự phòng tái phát hoặc can thiệp mạch m.áu não", bác sĩ Hiếu nói.
Tự b.ắn 4 cây đinh vào hộp sọ để giải sầu Người đàn ông 36 t.uổi ở tỉnh Tây Ninh giải thích muốn giải sầu nên đã tự lấy máy b.ắn đinh b.ắn vào đầu mình bốn cây. Bốn cây đinh được lấy ra từ hộp sọ ông H. Ảnh CTV Trưa ngày 11-7, ông L.H.H (36 t.uổi, ngụ huyện Châu Thành) nhập viện trong tình trạng xuất huyết não. Tiến hành chụp X-quang,...
