Nguy hiểm tính mạng vì món ăn tưởng chừng vô hại
Người mắc bệnh sán lá gan thường có triệu chứng đau hạ sườn phải âm ỉ, không đặc hiệu.
Người bệnh thường có cảm giác mệt mỏi, đầy bụng và khó tiêu.
Bệnh nhân N.T.D, nam 39 t.uổi ở Phú Yên đến tái khám tại Viện Huyết học -Truyền m.áu Trung ương để điều trị hóa chất.
Tuy nhiên, bệnh nhân lại ho, sốt, tình cờ siêu âm ổ bụng có kết quả phát hiện ra có khối ở gan, được chẩn đoán theo dõi áp xe gan và chuyển tuyến đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương khám và điều trị.
Ảnh minh họa.
Bệnh nhân có t.iền sử mắc bệnh bạch cầu cấp đã điều trị hóa chất 5 đợt tại Viện Huyết học – Truyền m.áu Trung ương. Trước khi ra Hà Nội, bệnh nhân xuất hiện ho đờm đục, đau tức ngực 2 bên khi ho, sốt cơn trong ngày phải vào viện điều trị một tuần.
Trao đổi với bác sĩ, bệnh nhân cho biết, anh D. có sở thích (nghiện) ăn rau sống, đặc biệt là rau muống được trồng dưới ao, hồ và rau ngổ sống. Anh rất nghiện món cá ồ nướng quấn với rau muống và món thịt vịt quay hay thịt vịt hấp ăn với rau ngổ sống.
Ngay cả khi đang nằm điều trị tại bệnh viện trong Phú Yên, anh vẫn thường xuyên ăn món này. TS.Vũ Minh Điền, Phó Trưởng khoa Nội Tổng hợp, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cho biết, qua thăm khám lâm sàng và khai thác t.iền sử của bệnh nhân, chúng tôi đã nghĩ đến bệnh cảnh sán lá gan lớn khi các xét nghiệm ban đầu cho thấy có bạch cầu ái toan tăng cao và hình ảnh chụp phim cộng hưởng từ gan hướng nhiều đến bệnh sán lá gan lớn.
TS.Điền nhấn mạnh, người mắc bệnh sán lá gan thường có triệu chứng đau hạ sườn phải âm ỉ, không đặc hiệu. Người bệnh thường có cảm giác mệt mỏi, đầy bụng và khó tiêu.
Rất nhiều trường hợp không có biểu hiện lâm sàng rõ rệt. Nhiễm sán lá gan cấp tính có thể gây đau bụng, gan to, buồn nôn, sốt, nổi mề đay, sụt cân…
Nếu một người nhiễm sán lá gan lớn mãn tính không được điều trị lâu ngày có thể dẫn các biến chứng: viêm đường mật; sỏi mật; viêm túi mật; viêm tụy; xơ đường mật và xơ hóa gan.
Để xác định người có bị mắc sán lá gan lớn hay không phải dựa vào kỹ thuật xét nghiệm tìm trứng sán trong phân hoặc xét nghiệm m.áu để tìm kháng thể trong huyết thanh của bệnh nhân.
Để người dân hiểu thêm về căn bệnh sán lá gan lớn, TS Vũ Minh Điền diễn giải: Ở người, sán ký sinh trong gan mật, trường hợp bất thường sán có thể ký sinh trong cơ, dưới da… (ký sinh lạc chỗ).
Sán trưởng thành đẻ trứng theo đường mật xuống ruột và ra ngoài theo phân. Trứng xuống nước, nở ra ấu trùng lông và ký sinh trong ốc, phát triển thành ấu trùng đuôi, ấu trùng đuôi rời khỏi ốc và bám vào các loại rau mọc dưới nước tạo nang trùng hoặc bơi tự do trong nước.
Người hoặc trâu bò ăn phải thực vật thủy sinh hoặc uống nước lã có ấu trùng sẽ bị nhiễm sán lá gan lớn. Khi người ăn sống rau mọc dưới nước hoặc uống nước có nhiễm ấu trùng sán, ấu trùng sán vào dạ dày, xuống tá tràng, tự tách vỏ và xuyên qua thành tá tràng vào khoang phúc mạc đến gan, đục thủng bao gan và xâm nhập vào nhu mô gan gây tổn thương gan. Đây cũng chính là giai đoạn kích thích cơ thể phản ứng miễn dịch mạnh nhất.
Video đang HOT
Sán lá gan ký sinh chủ yếu ở mô gan, nhưng trong giai đoạn xâm nhập sán có thể đi chuyển lạc chỗ và gây các tổn thương ở các cơ quan khác như thành ruột, thành dạ dày.
Sau giai đoạn xâm nhập vào nhu mô gan từ 2-3 tháng, sán xâm nhập vào đường mật trưởng thành và đẻ trứng. Tại đây sán trưởng thành có thể ký sinh và gây bệnh trong nhiều năm (có thể tới 10 năm) nếu không được phát hiện và điều trị. Tại đường mật: sán gây tổn thương biểu mô đường mật, tắc mật, viêm và xơ hóa đường mật thứ phát; viêm tụy cấp…
Để phòng bệnh sán lá gan lớn, TS.Vũ Minh Điền cho biết, đây là bệnh liên quan đến thói quen và tập quán ăn uống của người dân, vì vậy phòng bệnh là vấn đề hết sức quan trọng và cần thiết. Người dân không nên ăn sống các loại rau nọc dưới nước như: rau muống, rau ngổ, rau cần, cải xoong, rau rút…
Không uống nước lã. Khi nghi ngờ nhiễm sán lá gan lớn phải đến cơ sở khám chữa bệnh (chuyên khoa) để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Những người vốn có thói quen ăn các loại rau mọc dưới nước (đầm, ao, hồ …), ăn sống hoặc không được chế biến kỹ, cũng nên đi khám, tầm soát bệnh.
10 câu hỏi thường gặp về bệnh sán lá gan
Sán lá gan là một loài ký sinh trùng xâm nhập vào cơ thể người qua đường tiêu hóa gây ra bệnh lý tại nhiều cơ quan nhưng chủ yếu ở gan và đường mật.
Sán lá gan có thể gây biến chứng nguy hiểm nên người bệnh không nên chủ quan, cần đi khám và điều trị kịp thời.
1. Sán lá gan gây bệnh ở người như thế nào?
Sán lá gan là một loài ký sinh trùng xâm nhập vào cơ thể người qua đường tiêu hóa và gây bệnh gây ra bệnh lý tại nhiều cơ quan nhưng chủ yếu ở gan và đường mật.
Bệnh sán lá gan bao gồm bệnh sán lá gan nhỏ và sán lá gan lớn.
- Sán lá gan lớn: Vật chủ chính là động vật ăn cỏ như trâu, bò; người chỉ là vật chủ phụ, vật chủ trung gian truyền bệnh là ốc họ Lymnanea. Người bị nhiễm bệnh do ăn sống những loài rau mọc dưới nước (như rau ngổ, rau rút, cải xoong...) hoặc sử dụng nguồn nước nhiễm ấu trùng sán lá gan.
- Sán lá gan nhỏ: Vật chủ chính là người và một số động vật như chó, mèo, hổ, báo, cáo, chồn, chuột. Vật chủ trung gian truyền bệnh thứ nhất là loài ốc Bythinia, Melania, vật chỉ trung gian truyền bệnh thứ hai là cá nước ngọt.
2. Ai dễ mắc bệnh sán lá gan?
Theo nghiên cứu, những trường hợp mắc sán lá gan đa số là những người hay ăn đồ sống, gỏi, rau thủy sinh..., sống ở ven sông, gần các khu chăn nuôi gia súc như trâu, bò, cừu; hoặc là người có t.iền sử đã từng ăn cá sống đ.ánh bắt ở vùng dịch tễ (vùng có bệnh sán lá gan lưu hành).
Người nhiễm bệnh sán lá gan thường do ăn cá, ốc nhiễm ấu trùng sán chưa được nấu chín, sau khi ăn ấu trùng này sẽ vào dạ dày, xuống tá tràng rồi ngược theo đường mật lên gan, sau đó phát triển thành sán lá gan trưởng thành ký sinh và sinh sản trong đường mật.
3. Dấu hiệu nhận biết nhiễm sán lá gan
Biểu hiện nhiễm sán lá gan nhỏ:
Người bệnh thường có triệu chứng đau tức vùng gan do sán sinh sản gây tắc các đường mật trong gan dẫn đến biểu hiện đau tức hạ sườn phải.
Rối loạn tiêu hóa (kém ăn, bụng ậm ạch khó tiêu).
Đôi khi có biểu hiện sạm da, vàng da và dấu hiệu gan to hay xơ gan tùy theo mức độ của bệnh.
Biểu hiện nhiễm sán lá gan lớn:
Đau vùng hạ sườn phải lan về phía sau hoặc đau vùng thượng vị và mũi ức; tính chất đau không đặc hiệu, có thể âm ỉ, đôi khi đau dữ dội, cũng có trường hợp không đau bụng.
Bệnh nhân mệt mỏi, có cảm giác đầy bụng khó tiêu, rối loạn tiêu hóa, buồn nôn, có thể sốt hoặc đau khớp, đau cơ và mẩn ngứa...
Một số trường hợp sán ký sinh lạc chỗ như ở phổi, dưới da ngực...
Rối loạn tiêu hóa là dấu hiệu thường gặp khi mắc bệnh sán lá gan. Ảnh minh họa.
4. Nhiễm sán lá gan có nguy hiểm không?
Trường hợp nặng, sán lá gan nhỏ có thể gây viêm đường mật, c.hảy m.áu đường mật, ung thư đường mật, xơ gan mật...
Một số trường hợp sán lá gan lớn gây áp xe gan, bệnh nhân đau hạ sườn phải dữ dội, sốt, gan to. Nếu khối áp xe vỡ lên phổi có thể gây tràn dịch màng phổi, tình trạng bệnh nặng nề.
Cần lưu ý, triệu chứng của bệnh sán lá gan có biểu hiện giống với các bệnh lý khác ở gan như viêm gan virus, viêm đường mật do sỏi, ung thư gan hay áp xe gan do các nguyên nhân khác... Vì vậy người bệnh cần được thăm khám kỹ để có biện pháp điều trị thích hợp.
5. Phương pháp điều trị sán lá gan
Điều trị sán lá gan chủ yếu là điều trị nội khoa với các thuốc diệt ký sinh trùng. Các thuốc cần được chỉ định sớm và đúng liều theo đúng chỉ định của bác sĩ, người bệnh cần phải tái khám tại sau 3 tháng và sau 6 tháng điều trị.
6. Đông y có chữa được bệnh sán lá gan không?
Đông y có thể hỗ trợ điều trị bệnh sán lá gan bằng các các bài thuốc có tác dụng tiêu giun, sát trùng, thanh nhiệt, giải độc gan...
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng Đông y chỉ có tác dụng hỗ trợ điều trị. Để chẩn đoán chính xác và điều trị đúng bệnh sán lá gan cần phải phối hợp các thông tin về đặc điểm dịch tễ, triệu chứng lâm sàng và các xét nghiệm cận lâm sàng tại cơ sở y tế chuyên khoa.
7. Cách chăm sóc bệnh nhân mắc bệnh sán lá gan
Khi được chẩn đoán sán lá gan, người bệnh cần được điều trị sớm, sử dụng thuốc đặc hiệu và đủ liều theo chỉ định của bác sĩ. Bên cạnh đó cần có chế độ dinh dưỡng hợp lý, nâng cao thể trạng.
Người bệnh cần tuân thủ theo phác đồ điều trị của bác sĩ. Uống thuốc đầy đủ, đúng liều lượng và thời gian quy định. Không tự ý dùng thuốc theo mách bảo.
Ngoài ra cần lưu ý chế độ sinh hoạt, nghỉ ngơi hợp lý; Giữ vệ sinh cá nhân sạch sẽ, rửa tay thường xuyên; Tập thể dục đều đặn phù hợp với sức khỏe; Ngủ đủ giấc; Tránh căng thẳng, stress...
Cần có chế độ ăn uống đầy đủ, cân bằng dinh dưỡng, đảm bảo cung cấp đủ calo, protein, vitamin và khoáng chất cho cơ thể. Ưu tiên các thực phẩm tươi, dễ tiêu hóa, giàu chất xơ; Uống nhiều nước; Hạn chế chất béo và các thực phẩm khó tiêu hóa như đồ ăn chiên xào, nhiều dầu mỡ, đồ ăn cay nóng, nhiều gia vị, rượu bia, chất kích thích...
8. Sán lá gan có phòng tránh được không?
Bệnh sán lá gan chủ yếu là do thói quen vệ sinh, tập quán ăn uống của người dân, vì thế việc phòng bệnh chủ yếu bao gồm các biện pháp:
Đảm bảo nguyên tắc ăn chín uống sôi, không uống nước lã.
Dùng nước từ nguồn nước sạch, đảm bảo vệ sinh.
Không ăn sống các loại thực vật tươi sống dưới nước gần các khu vực chăn nuôi gia súc.
Không ăn gỏi cá, các loại cá chưa được nấu chín.
Định kỳ tẩy sán cho gia súc.
Người nghi ngờ bị sán lá gan phải đến bệnh viện chuyên khoa khám và điều trị.
Nếu nghi ngờ nhiễm sán lá gan, người bệnh cần đi khám và làm các xét nghiệm cần thiết.
9. Cần phải làm các xét nghiệm gì để xác định nhiễm sán lá gan?
Các xét nghiệm sán lá gan thường được thực hiện là xét nghiệm phân tìm trứng sán, xét nghiệm sinh hóa m.áu và huyết học toàn phần, xét nghiệm tìm kháng thể sán lá gan trong huyết thanh...
Ngoài các xét nghiệm sán lá gan, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh thức hiện một số kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh giúp thăm dò bệnh sán lá gan như: siêu âm tổng quát vùng gan mật, chụp X-quang lồng ngực, chụp cắt lớp, chụp cộng hưởng từ...
Khi được chẩn đoán xác định mắc sán lá gan, tùy theo mắc loại sán lá gan nào, người bệnh sẽ được điều trị theo phác đồ phù hợp. Nếu được điều trị sớm, việc điều trị thường thuận lợi, người bệnh thường đáp ứng với thuốc và khỏi bệnh hoàn toàn. Nếu phát hiện và điều trị bệnh chậm, các tổn thương sán lá gan gây cho cơ thể người bệnh sẽ càng nặng nề, việc điều trị khó khăn và phức tạp hơn rất nhiều.
10. Khám bệnh sán lá gan ở đâu?
Nhiễm sán lá gan ở người thường có biểu hiện triệu chứng như: buồn nôn, rối loạn tiêu hóa, chán ăn, thiếu m.áu, người gầy sút...
Khi có các dấu hiệu trên, đặc biệt khi có t.iền sử ăn gỏi cá, uống nước lã, thường xuyên ăn sống các loại rau thủy sinh hoặc sống ở các địa phương có tỷ lệ mắc bệnh cao, người bệnh nên đến các cơ sở y tế có chuyên khoa ký sinh trùng làm các xét nghiệm chẩn đoán chính xác để có biện pháp điều trị hiệu quả.
Đang điều trị sán lá gan tình cờ phát hiện chửa ngoài tử cung Bệnh nhân nữ, 34 t.uổi phát hiện nhiễm giun đũa chó mèo. Trong quá trình điều trị sán lá gan, các bác sĩ bất ngờ phát hiện nữ bệnh nhân chửa ngoài tử cung. Ngày 22/3, thông tin từ Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, bệnh viện vừa tiếp nhận bệnh nhân nữ (34 t.uổi, ở Vĩnh Phúc), t.iền sử khỏe mạnh,...
