Bộ GD-ĐT nói gì khi học sinh không có nơi để giải tỏa tâm lý?
Nhiều ý kiến khẳng định sự cần thiết, tầm quan trọng của tư vấn tâm lý trong trường học. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra: Tại sao vấn đề này đã được bàn thảo cả chục năm nay vẫn tiếp tục là ‘khoảng trống’ trong trường học?
Buổi tư vấn tâm lý trong một trường THCS tại TP.HCM – ĐÀO NGỌC THẠCH
Ông Bùi Văn Linh, Vụ trưởng Vụ Giáo dục chính trị, công tác học sinh (HS), sinh viên (Bộ GD-ĐT), cũng khẳng định sức khỏe thể chất, tinh thần của HS, sinh viên phải đặc biệt được quan tâm. Trước sức ép cuộc sống, học tập, nếu không được tư vấn, xử lý kịp thời có thể gây ra hậu quả như nhẹ thì buồn chán, học kém, có thể có hành vi bạo lực học đường, nặng thì trầm cảm, tự tử…
Ông Linh cho biết, năm 2017 Bộ GD-ĐT đã ban hành Thông tư 31 hướng dẫn thực hiện công tác tư vấn tâm lý cho HS. Theo đó, mỗi nhà trường sẽ phải có một tổ tư vấn tâm lý cho HS, tổ này do hiệu trưởng hoặc ít nhất là một hiệu phó làm tổ trưởng, các thành viên tùy theo điều kiện, khả năng, năng lực có số lượng khoảng từ 3 – 7 người và tất cả giáo viên (GV) tham gia đều phải có chứng chỉ bồi dưỡng về công tác tư vấn tâm lý.
Cảnh báo tội phạm vị thành viên: Khi hành vi rất gần tội ác
Như vậy, theo ông Linh, gần 50.000 cơ sở giáo dục từ tiểu học đến THPT trên cả nước đều phải có trách nhiệm thành lập tổ tư vấn tâm lý trong nhà trường nếu chưa có điều kiện thành lập bộ phận tư vấn tâm lý chuyên trách. Đến thời điểm này, có khoảng hơn 70% số trường đã bố trí được phòng tư vấn tâm lý riêng hoặc ghép với phòng chức năng khác; hơn 40.000 GV được bồi dưỡng và cấp chứng chỉ theo chương trình của Bộ GD-ĐT.
Tuy nhiên, ông Linh cho biết tổ tư vấn tâm lý này chủ yếu mới là kiêm nhiệm, GV làm công tác tư vấn tâm lý được tính định mức theo giờ dạy khoảng 3 – 8 tiết/tuần. Do nhà nước đang thực hiện tinh giản bộ máy, tinh giản biên chế nên việc tuyển dụng cán bộ làm công tác tư vấn tâm lý trong trường phổ thông vẫn còn hạn chế dù đã đưa vào Thông tư 16 về khung vị trí việc làm và định mức số lượng người làm việc trong các cơ sở giáo dục phổ thông công lập.
Về giải pháp cho tình trạng này, ông Linh cho rằng các nhà trường có thể phối hợp với các trung tâm có chức năng ở bên ngoài nhà trường để xử lý các vấn đề có liên quan đến vấn đề tâm lý học đường cho HS và cả GV. Để đưa lực lượng chuyên nghiệp, được đào tạo chuyên sâu về tâm lý học đường, cũng đã có quy định cho phép các trường có thể ký hợp đồng với chuyên gia để làm công tác tư vấn tâm lý trong trường phổ thông.
Một chuyên gia có thể hợp đồng làm việc với nhiều trường để giải quyết việc thiếu GV tâm lý. Việc có bộ phận tư vấn tâm lý trong nhà trường không chỉ giúp cho việc thực hiện kỷ luật tích cực với HS phạm lỗi, mà còn góp phần phòng ngừa các hiện tượng tiêu cực trong hành vi ứng xử của HS.
Học sinh tự tử và khoảng trống tư vấn tâm lý học đường
Học sinh tự tử có xu hướng gia tăng trong thời gian qua là tình trạng đáng báo động. Nếu chúng ta không xem xét thực tế để tìm ra căn nguyên thì thực trạng này sẽ còn tiếp diễn.
Lo âu lứa tuổi học đường đến từ nhiều phía như: quan hệ bạn bè, thầy cô, áp lực học tập... - ẢNH MINH HỌA: SHUTTERSTOCK
Đang tuổi ăn, tuổi lớn nhưng đứng trước những áp lực, sức ép có thể từ gia đình, nhà trường, bạn bè, môi trường sống... bên cạnh đó do thiếu kinh nghiệm sống, kỹ năng sống còn yếu khiến các em chưa biết cách cân bằng tâm lý dẫn tới những hành động dại dột.
Nguyên nhân có thể do áp lực học tập, cuộc sống gia đình, mâu thuẫn với bạn bè, tâm lý tuổi mới lớn. Bên cạnh đó, nhiều bậc cha mẹ đặt quá nhiều kỳ vọng vào con. Khi trẻ không đạt được như kỳ vọng thì quay sang trách móc khiến trẻ bị sốc tâm lý, buồn bực, trầm cảm lâu dần không giải tỏa được đã tìm đến cái chết.
Thực trạng này cho thấy một bộ phận học sinh có tâm lý khá bất ổn, dễ hành động dại dột vì những điều nhỏ nhặt, song cũng thể hiện sự buông lỏng quản lý, quan tâm chưa đúng mức đến các em của cả phụ huynh và nhà trường. Điều đáng nói những sự việc trên xảy ra quá bất ngờ, hầu hết các em tự chấm dứt sự sống của mình đều là học sinh ngoan khiến các bậc phụ huynh, thầy cô và bạn bè vô cùng bàng hoàng, đau xót.
Lo âu lứa tuổi học đường đến từ nhiều phía như: quan hệ bạn bè, thầy cô, áp lực học tập, nhu cầu đạt được thành tích, sự tự đánh giá, áp lực đánh giá từ người khác và nhu cầu thể hiện bản thân... Mặc dù tỷ lệ học sinh có những vấn đề sức khỏe, tâm lý gia tăng nhưng tham vấn tâm lý trường học hiện vẫn đang là khoảng trống.
Nhiều trường học đã có phòng tư vấn tâm lý nhưng lại chưa hiệu quả. Đặc biệt, ở trường công lập, phần lớn cán bộ tham vấn đều là giáo viên kiêm nhiệm, thiếu kỹ năng, kiến thức nên kết quả chưa được như mong muốn.
Nguyên nhân còn đến từ tâm lý học sinh ngại vì sợ bạn bè trêu ghẹo. Ngay cả phụ huynh vẫn còn định kiến nên không thoải mái khi con phải vào các phòng tham vấn này để hỗ trợ sức khỏe tâm thần. Mặc dù đã có thông tư về tham vấn tâm lý trong trường học nhưng việc triển khai còn khó khăn do thiếu đội ngũ chuyên nghiệp. Trong khi đó, tham vấn tâm lý học đường là công việc đặc thù cần phải có kỹ năng, kiến thức, cần làm toàn thời gian.
Phần lớn các phòng tư vấn tâm lý học đường chưa có quy trình sàng lọc định kỳ, chưa có các hoạt động phòng ngừa mà chỉ là nơi ngồi chờ khi học sinh có chuyện xảy ra mới xử lý. Nhiều nơi công tác tư vấn chưa đảm bảo yếu tố bảo mật, chưa chuyên nghiệp, chẳng hạn thiếu không gian riêng tư, thiếu bộ công cụ trắc nghiệm, thiếu mạng lưới kết nối với các chuyên gia đầu ngành khi có học sinh bị nặng.
Vì lẽ đó, để tránh xảy ra những vụ việc đáng tiếc, giáo viên và phụ huynh cần quan sát để ý những học sinh có các dấu hiệu bất thường, hướng các em biết quý trọng bản thân, sự sống chính mình. Bên cạnh đó ngành giáo dục cần làm tốt hơn nữa công tác tư vấn tâm lý học đường.
Điều quan trọng hơn hết là gia đình và nhà trường cần giảm áp lực về học tập cho trẻ, tạo ra những chỗ dựa tâm lý cho các em để kịp thời chia sẻ, giúp các em tháo gỡ kịp thời những biến cố trong học tập, cuộc sống.
Học sinh không có nơi để giải tỏa tâm lý: Phòng tư vấn chỉ là hình thức? Trong khi nhiều học sinh đang gặp vấn đề về tâm lý thì thực tế của công tác tư vấn tâm lý trong trường học là giáo viên trống tiết kiêm nhiệm, còn phòng tư vấn thì hình thức, chả mấy khi học sinh tìm đến. Nhiều phụ huynh phải đưa con đến gặp chuyên gia để giải quyết các vấn đề tâm...