Bệnh lạ ở Quảng Ngãi: Vẫn bế tắc
Thông tin từ Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế cho hay đến nay đã có 22 trường hợp mắc bệnh lạ (hội chứng viêm dày sừng da bàn tay, bàn chân) t.ử von.g.
Nếu bệnh nhân tiếp tục tăng mà chưa tìm được căn nguyên gây bệnh, có thể sẽ tính tới biện pháp di dời 1.408 người dân xã Ba Điền, vùng chiếm trên 90% bệnh nhân mắc bệnh lạ cho đến nay.
Trao đổi với PV về lý do số bệnh nhân mắc hội chứng viêm dày sừng da bàn tay bàn chân nặng, t.ử von.g ngày càng tăng, PGS.TS Lương Ngọc Khuê, cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh, Bộ Y tế, nói:
- Trong số những trường hợp t.ử von.g thời gian qua, có bệnh nhân ở nhà mà không đến bệnh viện điều trị quá lâu, khi đến bệnh viện thì bệnh đã ở giai đoạn rất nặng, có trường hợp mắc hội chứng viêm dày sừng da bàn tay bàn chân trên nền ung thư gan hoặc khi đến bệnh viện đã suy đa phủ tạng, nhiễm độc… Có nhiều yếu tố văn hóa, xã hội, tập quán dẫn đến hiện tượng bệnh nhân mắc hội chứng viêm dày sừng da bàn tay bàn chân không chịu đến bệnh viện, thậm chí trong số trường hợp đã đến bệnh viện có tới 33 người trốn viện về nhà.
Một bệnh nhân mắc bệnh tắm rửa tại suối Ranh – nguồn nước sinh hoạt của nhiều người dân làng Rêu, xã Ba Điền, huyện Ba Tơ, Quảng Ngãi
Cuối tháng 5 vừa qua một trường hợp nữ bệnh nhân rất nặng, được chuyển ra điều trị tại Bệnh viện T.Ư Huế, các bác sĩ đã hội chẩn và điều trị tích cực, nhưng đến khi bệnh nhân tạm ổn định thì chị ấy lại đòi về địa phương điều trị. Chúng tôi xác định ngành y tế phải phối hợp với chính quyền địa phương, với già làng để thuyết phục bệnh nhân điều trị chứ bác sĩ không có quyền cưỡng chế họ.
Video đang HOT
* Còn hiện tượng bệnh nhân tái phát rất nhiều, thưa ông? Có phải do điều trị chưa triệt để hay do yếu tố nhiễm độc ngay tại địa phương?
- Hiện tượng bệnh nhân tái phát nhiều tôi cho là một câu hỏi mà các nhà nghiên cứu cần quan tâm. Những trường hợp tái phát đều đã được điều trị khỏi hoặc điều trị ổn định, nhưng khi quay lại cộng đồng lại tái phát bệnh, tuy chưa tìm được nguyên nhân cụ thể nhưng yếu tố môi trường sống tại địa phương là vấn đề rất cần lưu ý. Mới đây khi họp hội đồng chuyên môn điều trị bệnh lạ, đã có những giả thiết được đưa ra như di dời dân cư vùng trọng điểm bệnh lạ. Nhưng giả thiết này cần được xem xét thật kỹ vì thay đổi cả môi trường sống, tập quán, nhiều thói quen của cả cộng đồng lớn đến trên 1.400 người là rất khó, gần đây mới chỉ đưa họ đi chữa bệnh họ còn không chịu. Phải chi đây là một quần thể nhỏ thì di dời hiệu quả hơn.
* Ông đán.h giá như thế nào về hiệu quả công tác can thiệp thời gian qua? Chúng ta đã có rất nhiều đoàn, nhiều hoạt động, nhưng có ý kiến là “đoàn đến, đoàn đi, bệnh vẫn tăng”?
- Trong ngành y có nhiều căn bệnh khó, trước đây đã có thời kỳ bà con coi bệnh phong, bệnh lao… thuộc tứ chứng nan y, nay nhờ tiến bộ khoa học kỹ thuật, các bệnh này đều đã được điều trị hiệu quả. Nhưng quy luật lại xuất hiện thêm những căn bệnh chưa tìm được phương thức điều trị đặc hiệu như ung thư, HIV, các bệnh có căn nguyên do virút…
Với căn bệnh này, nhiều yếu tố trong hội chứng đã điều trị được, có những bệnh nhân đã khỏi hoặc đỡ bệnh, nhưng cũng có yếu tố chưa giải thích được căn nguyên, như cùng căn bệnh này thì năm 2011 chưa xuất hiện thể bệnh nặng, rất nặng, nay đã có những thể này và hướng dẫn điều trị cập nhật đã bổ sung biện pháp điều trị trong tình huống bệnh nhân suy đa phủ tạng, bội nhiễm, nhiễ.m trùn.g, phải lọc má.u hoặc hồi sức toàn diện. Chúng tôi đã lấy các mẫu sinh thiết gan, tóc… bệnh nhân gửi các labo khác nhau để hỗ trợ tìm nguyên nhân. Nhưng cũng rất khó khăn vì ngay ở nước ngoài cũng chưa thấy có ai nói từng điều trị cho bệnh nhân mắc loại bệnh tương tự.
* Trong tình huống mọi thứ đều rất khó, như ông nói, tới đây sẽ thực hiện phương án nào để khống chế căn bệnh lạ trong tình huống số mắc, số t.ử von.g vẫn không ngừng tăng lên?
- Bộ Y tế đã giao các bệnh viện đầu ngành như T.Ư Huế, Nhi Đồng 1, Nhi Đồng 2 TP.HCM điều trị bệnh nhân nặng. Ngày 4-6 Bệnh viện Bạch Mai đã cử một số bác sĩ giỏi và ngày 12-6 sẽ có thêm một đoàn chuyên gia đầu ngành vào Quảng Ngãi chi viện. Cục Quản lý khám chữa bệnh cũng đang xây dựng một kế hoạch tổng thể để giảm t.ử von.g và điều trị cho bệnh nhân. Chúng tôi đã tập hợp tất cả bệnh án của bệnh nhân t.ử von.g để rút kinh nghiệm trong điều trị, trong tình huống có thêm những yếu tố mới được phát hiện, phác đồ điều trị sẽ được cập nhật ngay.
Hôm nay 7/6, hội thảo về điều trị bệnh nhân bệnh lạ ở Quảng Ngãi
Thông tin từ Bộ Y tế ngày 6/6 cho biết một hội thảo chuyên đề về điều trị cho bệnh nhân bệnh lạ sẽ được tổ chức tại Đà Nẵng vào hôm nay, 7/6. Hội thảo có sự tham gia của đại diện các bệnh viện đã tham gia điều trị cho bệnh nhân mắc chứng bệnh này trong hơn một năm qua, bao gồm Bệnh viện Da liễu T.Ư, Bệnh viện Nhi Đồng 2 TP.HCM, Bệnh viện phong Quy Hòa, Bệnh viện T.Ư Huế, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ngãi, Trung tâm Y tế huyện Ba Tơ (Quảng Ngãi), tập trung rút kinh nghiệm về điều trị cho bệnh nhân.
Theo báo cáo của Sở Y tế Quảng Ngãi, hiện còn 27 bệnh nhân mắc hội chứng viêm dày sừng da bàn tay bàn chân đang được điều trị tại các bệnh viện, trong đó có 11 bệnh nhân nặng.
Theo Lan Anh (Tuổ.i Trẻ)
Truy tìm nguồn cơn "bệnh lạ"
Từ mái hiên nhà đến chuồng trâu, chuồng bò, từ nhà vệ sinh đến gầm nhà sàn, từ mẫu má.u đến mẫu tóc, đầu móng tay... từ rắn rết, chuột, ve, ong, muỗi... không một cái gì bị bỏ qua trong chiến dịch truy lùng mầm của bệnh "lạ".
Các chuyên viên ngành y đang ngày đêm lùng sục khắp bản làng nơi rẻo cao xa xôi để tìm ra gốc tích của căn bệnh đầy bí ẩn và chế.t chóc.
Vạch rừng tìm bệnh
Tổng hành dinh của đoàn công tác Viện Sốt rét - ký sinh trùng - côn trùng Quy Nhơn là một nhà kho cũ ọp ẹp nằm sát trụ sở chính quyền xã Ba Điền. Căn phòng chưa đến 20m2 là chốn ăn, ở, sinh hoạt, vừa là phòng thí nghiệm và cũng là nhà kho của 14 chuyên gia viện nghiên cứu này. Đã gần một năm qua, từ ngày căn bệnh "lạ" đến tai các nhà quản lý, Viện Sốt rét - ký sinh trùng - côn trùng Quy Nhơn là đơn vị đầu tiên được Bộ Y tế đưa đến đây để lấy mẫu phân tích.
Nắng như nung. Con đường đất đỏ từ trung tâm huyện Ba Tơ vào làng Rêu ngập trong bụi. Thắng gấp chiếc xe máy chở đầy bẫy chuột và lũ chuột với nhiều loài khác nhau được chuyên gia Trần Thanh Hùng thu gom từ đêm trước ở làng Hi Long mang về nghiên cứu. Kéo tay áo quẹt mồ hôi trán, ông Hùng cẩn thận bắt từng con chuột, phân loài bỏ riêng vào từng giỏ chờ phẫu thuật. "Vạch lá tìm sâu", công việc tưởng chừng đã khó khăn nhưng so với việc vạch muông thú tìm côn trùng gây bệnh là điều càng khó hơn. "Công việc tỉ mỉ đòi hỏi người nghiên cứu phải hết sức nghiêm túc và tập trung trong công việc. Chúng tôi rất nóng lòng tìm ra nguyên nhân căn bệnh nhưng đây chỉ là một trong tám công việc mà nhóm chúng tôi đảm trách. Việc thu thập dữ liệu bây giờ ngoài tìm ra căn nguyên của bệnh "lạ", đây còn là dữ liệu quý giá cho hàng trăm năm sau khi tiến hành phân tích bệnh ở vùng đất này" - chuyên gia Hùng tiết lộ.
Truy tìm côn trùng gây bệnh từ các vật dụng trong nhà người dân
Bắt chú chuột có bộ lông màu nâu ra phẫu thuật, ông Hùng giải thích đây là loài chuột hươu rất ít gặp. Trước khi phẫu thuật chúng phải dùng lược chải nhẹ từng thớ lông màu nâu và soi kính lúp tỉ mẩn để tìm những côn trùng ký sinh trên chuột. Cạnh đó một ống nghiệm chứa chất lỏng được để sẵn để ngâm các côn trùng vừa tìm thấy. Từng con bọ chét, từng con mò trắng, mò đỏ được chuyên gia Hùng soi kính lúp, dùng kẹp cẩn thận lấy ra từ lưng con chuột hươu bỏ vào dung dịch. "Chúng có thể là mầm bệnh của căn bệnh "lạ" và cũng có thể là nguồn cơn của những căn bệnh khác liên quan mà sau này chúng ta tiếp tục nghiên cứu" - ông Hùng giải thích.
Ứng phó trước tình hình bệnh "lạ" ngày một nóng tại Quảng Ngãi, chuyên gia Bùi Quốc Đạt được Viện Sốt rét - ký sinh trùng - côn trùng Quy Nhơn điều tức tốc từ Lào về Việt Nam để vào cuộc. Ngồi dưới mái hiên nhà lợp bằng tôn nóng cháy da, ông Đạt soi từng mẫu má.u, phân tích từng vật thể li ti qua kính hiển vi rồi cẩn thận ghi chép vào nhật ký. "Việc tìm kiếm mầm bệnh không thể một sớm một chiều được vì trong hàng vạn sinh vật chưa biết yếu tố nào gây nên. Có thể còn do các nguồn khác như đất, nước, chất độc hoặc dịch tễ, thực phẩm hoặc một yếu tố khác, nhưng chúng tôi vẫn phải miệt mài..." - chuyên gia Đạt chia sẻ.
Công việc thường ngày của các chuyên gia ký sinh trùng ở làng Rêu
Bẫy côn trùng...
Sáng nay đoàn công tác của viện nghiên cứu sẽ nghiên cứu nhà ông Phạm Bèo ở làng Hi Long của xã Ba Điền. Đối diện nhà ông Bèo là nhà của hai bệnh nhân đang mắc chứng bệnh "lạ" nên xóm này được đưa vào "tầm ngắm" để nghiên cứu. Những chiếc đĩa nhạc hiệu akay, những chiếc khay inox cùng hàng loạt bao vải, bóng đèn được mang đến hiện trường.
Xắn tay áo, thạc sĩ Bùi Văn Tuấn chui xuống gầm giường nơi góc tối của căn nhà sàn đầy mạng nhện để đặt chiếc đĩa akay. Một chiếc khác đặt bên rãnh nước thải đầy bụi dại nơi nước thải sinh hoạt của nhà ông Bèo chảy ra ruộng. Thạc sĩ Tuấn tiết lộ: "Chúng tôi đang bẫy mò, bọ chét và chấy rận. Những chiếc đĩa akay cũ kỹ với những rãnh nhỏ là nơi trú ngụ ưa thích của các loài côn trùng nhỏ bé này".
Những chiếc khay inox được cho vào một ít nước rồi đem đặt dưới nền nhà của người H'Rê. Khay inox cũng là nơi các loài côn trùng có cánh tìm tới và bị mắc lại trong nước. Người mang chiếu ra giũ vào bồn inox, người mang mùng, mền, áo quần cũ của từng thành viên trong gia đình ra tìm côn trùng... Cứ thế công việc bắt đầu một cách đều đặn. Khoảng một giờ sau, từng chiếc bẫy được tháo dỡ và tìm các loài ký sinh trùng dính trên đó. Các chuyên gia soi tìm các con vật nhỏ bé và bỏ vào các bình dung dịch chứa sẵn.
Chuyên gia Trần Thanh Hùng tâm sự: "Sức ép rất lớn từ dư luận, từ ngành nên chúng tôi cố gắng tìm kiếm trong mọi hoàn cảnh. Nếu nói về độ hiểm nguy và các căn bệnh lây lan, chúng tôi là những người đầu tiên phải đối diện với nguy cơ đó. Nhưng đây là nghề chúng tôi đã chọn... Nghĩ đến hàng ngàn người dân đang đối mặt với căn bệnh quái ác này chúng tôi đứng ngồi không yên. Tin một người trong làng ra đi làm chúng tôi xốn xang lắm".
21h, làng Rêu đã chìm trong màn đêm đen kịt. Ngoài kia chỉ có tiếng côn trùng rả rích cùng tiếng chó sủa từ xa vọng về. Đó là lúc các chuyên gia trong đoàn công tác này bắt đầu vào cuộc. Trong cái chuồng bò hôi hám và ẩm thấp đầy mùi phân, mọi người bắt đầu bẫy muỗi, phù du và những động vật nhỏ có cánh khác. Chúng tôi đứng đó gần một giờ để làm mồi nhử các loài muỗi bay đến và tìm thấy ánh sáng chui vào. Sau khi túm gọn một bao với nhiều côn trùng khác nhau, chuyên gia Hùng bắt đầu công tác phân loại, đán.h dấu. Lật từng trang sách có ghi hẳn các loài côn trùng có dấu hiệu mang mầm bệnh thường gặp, ông Hùng chọn từng loài muỗi khác nhau và bỏ vào từng lọ phục vụ công tác nghiên cứu. Hai mươi năm lăn lộn với côn trùng, từ đỉnh Ngọc Linh cao ngất đến nước bạn Lào xa xôi, ông Hùng quen mặt từng loài côn trùng như quen mặt chữ.
Ngày đoàn công tác của Viện Sốt rét - ký sinh trùng - côn trùng Quy Nhơn làm lễ sơ kết dập dịch đợt một, đích thân PGS.TS Triệu Nguyên Trung, viện trưởng, tay cầm hai con gà, hai chai rượu Vodka Hà Nội vào làm quà cho anh em. Buổi trưa đầm ấm bên căn phòng chật chội, nóng bức, chén rượu đắng môi nhưng ai nấy chưa vui bởi phía trước vẫn là chặng đường dài hiểm nguy mà người dân làng Rêu đang đối mặt.
Theo Tấn Vũ - Đoàn Cường (Tuổ.i Trẻ)
Sống trong sợ hãi ở vùng bệnh "lạ" "Hết đoàn này tới đoàn khác đến lấy má.u, cắt tóc, hớt móng tay... Bây giờ móng tay cụt rồi, đầu hói tóc rồi, má.u cũng cạn rồi, mà bệnh thì ở đâu không biết. Ở làng này, lâu lâu lại có người chế.t, người mắc bệnh cứ tăng lên", già làng Phạm Văn Đang, ở làng Rêu, xã Ba Điền nheo mắt...